ДЕНСАУЛЫҚ ЖӘНЕ ПСИХИКАЛЫҚ ТЕПЕ-ТЕҢДІК. ДЕНСАУЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯСЫ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Қоректік заттар
ДЕНСАУЛЫҚ ТҮРЛЕРІ 5
ДЕНСАУЛЫҚ ЖӘНЕ ЕРІК 7
ДЕНСАУЛЫҚ ЖӘНЕ ПСИХИКАЛЫҚ ТЕПЕ-ТЕҢДІК ДЕНСАУЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯСЫ 9
ДЕНСАУЛЫҚҚА ЗИЯН ІШКІ ЖӘНЕ СЫРТҚЫ ФАКТОРЛАР 11

1. Ақуыз 2. Дәрумендер 3.Диета 4.Көмір сулары 5.Лизоцим 6.Майлар
7.Минералдық мұздар 8.Минералдық су 9.Рацион 10.Су 11.Талшықтық заттар
12.Микро элементтер

А-ауыз қуысында және тері сыртында бактерия жасаушаларының сыртқы
қабықшасын бұзып зарарсыздандыратын және қорытатын гидролар класына
жататын ферменттер.
Ә-химиялық құрамы мен физикалық қасиеттері біртекті металл катионы мен
қышқыл қалдығы анионынан тұратын күрделі заттар. Мысалы: ас тұзы, калышцй
фосфаты, калий тұздары
Б-жануарлар мен адам организміне, ондағы зат алмасу процесіне аз молшерде
болса да өте қажетті органикалык, заттар немесе осы заттардан тұратын дәрі-
ләрмектер.
В-иіссіз, дәмсіз, түссіз, тығыздығы 3,98" С жылылықта 1,000 гсм3 болатын,
тірі организмдер үшін аса қажет сұйықтық.
Г-жалпы химиялык формуласы: Ст(Н2О)п яғни көміртегімен судан тұратын
күрделі химиялық, органикалық қосылыстар тобы. Күрамында негіз гі кірпіші
болып табылатын қант заты глюкозаның – СНО6 - кездесу санына қарай: моно,
олиго (ди, три), полисахаридтер деп те аталады.
Д-пептидтік немесе амидтік байланыспен өзара тізбектеліп байланысқан 20
түрлі амин қышқылынан құралатын, олардың байланысу реті өзгеруіне қарай
алуан түрлі болып келетін жоғарғы молекулалы құрылысты табиғи органикалық
күрделі заттар.
Ж-организмнің энергиялық қорын құрайтын, жүйке импульстерін откізуге
қатынасатын, су жұқпайтын, жылу өткізбейтін қабаттар жасауға қатынасатын
табиғи органикалық заттар тобы.
З-тағам құрамында болуға тиісті, тірі ұлпалар құрылысына биохимиялық
физиологиялық процестердің жүруі үшін аса кейбір биологиялық белсенді
заттары мол болатын сұйық көздері. Көбіне жер астында кездесіп, құрамында 1
гмл-ден астам көмір қышқыл газы, күкіртті сутек, темір, мышьяк т.с.с.
тұздар мол болуымен қатар қызуы жоғары, кейде радиоактивті де болуы мүмкін.
К-тағамдық заттардың мөлшерін, химиялық құрамын, энергиялық құндылығын,
кулинарлык дайындалу ережелерін толық ескере отырып, нақты тамақтану
тәртібі, яғни тұрмыс қалпы.
Л-құрамына-қорытылмайтын полисахаридтер-целлюлоза (клетчатка),
гемицеллюлозалар және лектинді заттар енетін "балласт заттар" - деп
аталатын тағамдық заттар. Ол заттар ішектің қозғалыс қызметін шынықтырып,
ішек жабысуының, соқырішектің, геморройдың, холециститгін, ішектің соңғы
бөлігінің жара ауруларының алдын алады, тағамның ас жолында жүрү тәртібін
реттейді, тағам құрамындағы улы заттарды, артық холестеринді бойына
сіңіріп ас жолын, организмді тазартуға қатынасады.

ТАМАҚТЫ ШИКІЛЕЙ ЖЕУ - ДЕНСАУЛЫҚ КЕПІЛІ
Тамақты шикілей жаңа нәрсе емес. онымен адамзат баласы жер бетіне пайда
болған кезінеп бастап айланысып келеді. От жағуды білмеген кезде, адамзат
баласыі барлық қеректік заттарды шіикілей жеген. Денсаулықтары жаман
болған жоқ. Табиғаттың орасан күштеріне қарсы тұрып отырды кейінен от
жағуды үйренген тамақты пісіріп жеу үрдісіне көшіпті. Біздің жақын
туысымыз маймылдар гориллалар мен шимпанзелер осы кезге дейін шикі
көкөністермен, банандар мен неше түрлі өсімдіктерлердің бұтақтарымен,
жемістерімен қоректенеді. Дегенмен, тамақты ішудің адам ағзасына қандай
физиологиялық-биохимиялық құны бүгінге дейін диетолоктар мен медиктердің
зерттеулерін қалуда. 1939 жылы И.3. Фридман тамақты шикілей жеу туралы
жазған болатын. "Тағамды шикілей жеу" — деп жазады ол, өсімдіктерден
алынған азық-түлікті шикілей жеуге орасан зор көңіл бөлген. Шикілей жеудің
маңызы денсаулыққа қасиеті жағынанда жұғымдылығы жағынанда пайдалы".
Шикілей тамақ ішу қандай дәрі болса да одан күшті әсер етеді.
Дегенмен, бірден тамақты шикі жеуге көшу адамзат баласына оңайшылыққа
түспеуі мүмкін. Оңай шаруа емес. Ол туральг ұлы ғалым диетолог Герберт
Шелтон былай деп жазады. "Шикілей тамақ жеуге көшкен адам В тобыңдағы
витаминдерді пайдалану керек". Өйткені ішектегі микрофлоралардың құрамы
өзгереді. Ішекте дисбактериоз құбылысы пайда болады. Қорыту үрдісі төмендеп
кетеді. Салмағы өзгереді. Шикілей тамақ ішкен адамның массасы төмендейді,
ол туралы бір адам былай деп жазады.
Орта мектепті бітіргеннен кейін дәрігер болуды көксеген едім, бірақ
дәрігер бола алмай пациент болдым. 20 жыл бойы қатты ауырдым. Ешқандай
дәрілер көмектеспеді. Жүрегім қатты ауырғандықтан жедел көмек жиі келетін
болды. Бақытыма орай бір күні менің бір досым Н. В. Тарасова мен Т. И.
Бановскийдің "Шикі тағам және оны дайындау сыры", деген кітабын маған әкеп
берді. Бұл кітап 1931 жылы баспадан жарыққа шыққан кітап, мұқият тұрде оны
оқып шықтым. Киев қаласындағы кітап кітапханалардан вегетериандық
кітаптарды іздеп, түгелімен оқыдым. Ол кезде мен Киевте тұрушы едім.
Тамақты шикілей жеуге көштім, 5 күннен кейін мендегі қатаң тұрде
қалыптасқан ұйқысыздық жойылды. Қайда кеткенін мен білмеймін. Үш айдан
кейін жүрегімнің қай жерде екенін ұмытып кеттім, жаңа өмір маған келді.
Салмағым 8 килограмға дейін төмендеп кетті. Тұмау дегеннің не екенін білмей
кеттім суын тиіп ауру деген менен аулақ болды. Мені емдеген дәрігер қайран
қалды. Ауру бюллетені сізге оның керегі жоқ деп күлді. 1974 жылы Ю. С
.Николаеваның "Денсаулық үшін ашығу — голодание ради здоровъя. Бұл кітапты
да мен оқып шықтым. Мұндағы жазылған кепілдемелерде жасағаннан кейін
денсаулығым күшейе түсті, көңіл-күйім өте жақсарып кетті.
Шикілей жеудің пракгикасы мынадай. Тамақ ішетін столдың көкеністен
жасалған салаттар толып тұруы керек. Оларға өсімдіктердің ұнтақталған
дәндері қосылуы керек. (күнбағыс дәні, асқабақ ұрығы, оларды кофемолкаға
тарту керек, содан кейін сол салаттардың үстіне салып, араластыру керек.
Өрік дәнін аз мөлшерде қосып, 2—3 грам өсімдік гүлінің тозаңымен
араластырамыз. Жарты стакан пайдалы шөптердің ұнын қосып, пісірілген
тамақты шикідей жеу керек).
Жеміс-жидекті бөлек жеу керек. Асты бірімен-бірін араластырудың қажеті жоқ.
Ағзаға ешқандай пайда бермейді. Күніне кейбірулер 4 рет тамақ ішеді, 3 ақ
рет тамақ ішкен жеткілікті. Полъ Брэгг небәрі бірақ рет күніне тамақ ішкен.
Н.М. Амосов түскі тамақ ішуді дағдыға айландырмаған.
Диетологгар тамақты шикідей жеуді дұрыс көрмейді. Өйткені шикі
тамақтарда (өсімдік өнімдерінен) өндірілген азық-түліктің құрамында
белоктар аз болады. Ол ағзаға дистрофтық құбылыс туғызады деп есептейді.
Тәжірибе жүзінде олай емес екендігі байқалады. Жаңа винейдің орман-
тоғайында тіршілік ететін адам үнемі батат пен қоректенеді. Бататта крахмал
көп болады. Олар ет дегенің не екенін білмейді. Бірақ бүлшық еттері өте
күшті болып жетіледі, белок байланысы бұзылмайды.
Ұлы қолбасшы Алексаңдр Василъевич Суворов өмір бойы тамақты шикілей
жеген, етті ауызына алмаған, ол ұзақ ғұмыр сүрген, 70 жасыңда биік Алъпі
тауынан асып жорық жасаған. Сондықтан да пісірілген тағамдармен
әуестенудің қажеті жоқ. Ет неше түрлі дерттердің ағзаға пайда болуына
әкеп соғады. Тағам ішудің адекватты және теңестірілген теорияларын біліп
қойудың артығы жоқ сияқты.

ДЕНСАУЛЫҚ ТҮРЛЕРІ

"Денсаулық - зор байлық" дейді қазақ. Халықтың денсаулығын сақтау
аурулардың алдын-алу мен оларды емдеу бағыттары мемлекеттік, әлеуметтік,
экономикалық (нарықтық экономика - макроэкономика), медициналық және
биологиялық (физиалогиялық) мәселе. Адамның еңбек пен тұрмыс жағдайын
жақсарта беру, аурулардың алдын алу. Халықтың дене және рухани күшінің жан-
жақты дами беруіне қолайлы жағдайлар туғызу, халыққа тегін, жалпыға бірдей,
жоғары дәрежедегі мамандырылған медициналық көмек көрсетуді қамтамасыз ету
біздің теуелсіз егеменді мемлекетіміздің аса маңызды міңдеттерінің бірі.
Бұл туралы біздің ата заңымызда (конституциямызда) кең көлемде жазылған.
Басқадай қаулы-қаралар жеткілікті. Сонымен 2002 жылы — денсаулық жылы деп
атаудың өзі нені аңғартады.
Елімізде денсаулық сақтау ісімен денсаулық сақтау министрлігі айналысады.
Облыстарда, аудандарда денсаулық сақтау бөлімдері жүргізіп отырады. Кейінгі
кезде халықтың денсаулығы өте нашарлап кетгі. Оның ең басты себептерінің
бірі экологаялық жағдайларға байланысты. Қазақстан жерінің экологиясы басқа
мемлекеттермен салыстырғанда, өте нашарлап кетті. Қазақстан Республикасында
емдеу-практикалык, мекемелер арқылы барлық медициналық жәрдем көшілік
жағдайда тегін көрсетіледі. Мемлекеттік бюджеттен арнаулы түрде қаржы
бөлініп отырады. Балалар дәрігерлік: көмекті балалар ауруханасы мен
емханалардан тегін алады, ал 3 жасқа дейінгі балалар консультация
орындарының бақылауында болады. Денсаулық дегеніміз — ағзаның айналаны
қоршаған сыртқы орта факторларына бейімделуі. Айналаны қоршаған сыртқы орта
факторлары әсерінен адамдардың денсаулығы қалыптасып, ол дами түседі.
Қазіргі кезде денсаулықтың бірнеше түрі бар екені белгілі бодды. Олар:
1. Физикалық денсаулық – ағза жүйесі мен органдардың өсу деңгейі.
Оның негізінен морфологиялық және функциялық кезектер қалайды.
Олар ағзаның бейімделу реакциясын қамтамасыз етеді.
2. Соматикалық денсаулық — ол адам ағзасы мен органдарының
арасындағы биологиялық жағдайы. Оның негізін ағзаны жеке басы
дамуының биологиялық бағдарламасы реттейді.
3. Психикалық денсаулық — ол адамның психикалық сферасының
жағдайы. Ауруды болдырмау, адекватты реакцияларды жасау адам өмірінің
мақсатын болжау, мұның бәрі биологиялық және әлеуметтік
қажеттіліктен туындайды.
Ағзасында функциялардың өздігінен реттенуі, функциялық үрдістердің
келісімді түрде өтуі, айналаны қоршаған сыртқы орта факторларының
әсерлеріне бейімделу қасиеттерінің жоғары дәрежелі жағдайда болуы.
4. Рухани денсаулық — ол адамдардың информацияны қабылдау
қабілеттілігі мен мотивациялық іс-әрекетінің арасындағы қарым-
қатынастардың сипаттамасын көрсетеді. Оның негізгі бағалық жүйесі
индивидтердің қоғамдағы орны мен оның мотивті түрде орнығуы
баяндайды. Ол адамның көңіл-күйін анықтайды. Өйткені рухани
дснсаулық жалпы адамдардың жомарттылығын, сүйіспеншілігі және өз
жан дүниесінің сұлулығын көрсетеді.
Физикалық, соматикалық, психикапық және рухани денсаулықтардың өздерінің
жинақталған көрсеткіштері мен критерийлері болады. Олар:
1. соматикалыққ және физикалық және физикалық денсаулық критерийлері мен
бәрін "өзім жасай аламын" деп көрсететін критерий;
2. Психикалық денсаулықтың, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.