Франк- Прусс соғысының басталуы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

Жоспар.

Кіріспе.

I тарау. Франк- Прусс соғысының басталуы.

1.1. Соғыстың басталу себебі, алғышарттары.

1.2. Соғыс сипатының өзгеруі.

II тарау. Франк- Прусс соғысының нәтижесі, тарихи маңызы.

2.1. Жұмысшылар мен қолөнершілердің орталық комитетті құруы.

2.2. Француз үкіметінің тізе бүгуі. Ұлттық жиналыстың құрылуы. Соғыстан
кейінгі жылдардағы елдегі жағдайлар.

Қорытынды.

Ғылыми сілтемелер.

Пайдаланылған әдебиеттер.

Кіріспе.

Соғыс тақырыбы тарих тағылымында маңызды орынға ие.
Осы курстық жобаның соғыс тақырыбына арналуының өзекті мәнісі бар.
Тұңғыш пролетарлық революция алдында Франция Пруссиямен және оның
одақтастарымен соғысты, Францияда буржуазиялық-демократиялық революция
болды.
Герман мемлекеттері тарапынан болған соғыс сипаты жағынан тонаушылық
соғыс болды. Буржуазиялық-демократиялық республикаға айналған және бұдан
былай агрессиялық мақсатты көздемейтін Фрация жағынан болған соғыс,
керісінше әділетті соғысқа айналды.
Бұл тақырып белгілі бір елдің тағдырындағы қилы кезеңді
беретіндігімен, әлемдік саяси деңгейде өкенді мәселе болғандығымен өзекті
болып отыр.
Тақырыпты таңдаудағы негізгі мақсат Франк-Прусс соғысының жүру барысын
бүге-шүгесіне дейін толыққанды жетткізіп, баян ету болса, тақырыпты жазу
ізденісі белгілі бір міндеттерден зая емес. Олар,Франк-Прусс соғысының
басталу себептерін, алғышарттарын, жүру барысы мен басты ошақтарын, соғыс
нәтижесі мен тарихи маңызына тоқталу.
Тақырыптың зерттелу деңгейі.
XIX-ғасырдың 2-жартысында Франция үлкен экономикалық және әлеуметтік
өзгерістерге тап болды. өнеркәсіптің төңкеріс жұмысшы тобының көбеюіне
әкелді, жұмысшылардың күресіне, олардың ұйымдарды ұйымдастыруына және
социалистік қозғалыстарға жол ашты.
Альфонс Олар (1849-1928) Сарбонна университетінде жұмыс істеген және
Француз революциясы деген тарихи журналын шығарған. Француз
революциясының тарихын зерттейтін қоғамды ұйымдастырған және басқарған.
Өзінің Француз революциясының саяси тарихы деген еңбегінде ол мынадай
ойды айтқан: құқықтардың декларациясындағы ең басты бағыт. Альфонс Олар
Дантонды өте жоғары бағалады.
XIX ғасырдың аяғында Францияда буржуазиялық ұлтшылдықтың даму процесі
басталды. сол себептен Француз тарихнамасының сыртқы саясаты тарихына
қызығушылық пайда болды. 1887 жылы дипломатия тарихын зерттейтін қоғам
дүниеге келді. Осы қоғам өз тарихи журналын шығаруға күш салған.
Тағы бір тарихшы-Антонен Дебнурол Вена конгресінен бастап Берлин
конгресіне дейін Европаның дипломотиялық тарихы деген еңбегін жазған.
Дебнурдың пікірінше,XIX ғасыр кезінде халықаралық қарым-қатынастардың
жағдайына революциялық пен ұлт-азаттық қозғалыстар үлкен ықпал жасады,
олардың арқасында Европада ұлттық принцип, халықтық суверенитет
принципін әкелді де, буржуазиялық құрылыстың дүниеге келуі және
европалық тепе-теңдік жағдайы соғыс қаупін әлсіретті.
Тақырыптың хронологиялық шегі XIX ғасырдыңекінші жартысын нақты айтсақ
1870-1871 жылдар аралығын, ал жағрафиялық ауқымы Германия, Францйя
территорияларымен межеленеді.
Еңбектің құрылымы үш бөлімнен: кіріспе, негізгі және қорытындыдан
тұрса, негізгі бөлім екі тарауға бөлінген, олрдың алғашқысы Франк-Прусс
соғысының басталуы себептері, алғышарттарына арналып, мұнда сонымен қатар
соғыс сипатының өзгеруі туралы мәселелер қозғалады. Келесі тарау соғыстың
нәтижесі мен тарихи маңызына арналып онда опасыз үкімет пен соғыстан
кейінгі елдегі жағдай баяндалмақ.
Сөз соңы қорытындымен аяқталып, пайдаланылған әдебиеттер тізімі
көрсетіледі.

I тарау. Франк-Прусс соғысының басталуы.
1. Франк-Прусс соғысының басталу себептері, алғышарттары.

XIX ғасырдың 70-жылдарының басында капиталистік елдер жаңадан даму
кезеңін бастады. Сол өткен ғасырдың алғашқы 23 сінде Батыс, Европа,
Америка елдерінде үлкен өзгерістер болды. Олар экономиканы, саясатты,
буржуазиялық қоғамның рухани дамуындағы өзгерістерді қамтыды. Үлкен
өзгерістердің нәтижесінде буржуазиялық мемлекеттер жүйесі пайда болды.
Әсіресе Америка, Англия, Франция, Германияда ерекше капиталистік формация
қалыптасты. Өндіргіш күштері дамыды. Европа-Америка елдерінде (60-70
жылдарында) өнеркәсіптік төңкеріс аяқталды.
Металлургияда, ауыр өнеркәсіпте техникалық прогрес жүріп жатты.
Энергетиалық, электромеханика, химия өнеркәсіптері пайда болды, 70-80
жылдары ірі монополиялар пайда болды. Ірі буржуазиялық диктатурасы
қалыптасты. Ол әр елде сипатта болды: Англияда-конституциялық монархия, АҚШ-
та буржуазиялық демократия, Германияда- юнкерлік буржуазиялық монорхиялық
болған.
Францияда 1848 жылы революция жеңіліп, елде ірі өнеркәсіптік
буржуазиялық агрессиялықтобы үкімет басына келді.
1852 жылы 2 желтоқсанда Наполеон III империя режимі орнады. Барлық
демократиялық ұйымдар, мекемелерге тиым салынды (1).
Сөз, баспасөз, жиналыс бостандықтары жергілікті өзін-өзі басқару
органдары жойылды.
Наполеон III тарихқа Жаңа Бонопартизм деген атпен, әр түрлі топтар,
таптар арасында толқымалы саясат жүргізді.
1850-1870 жылдары Францияда өнеркәсіп төңкерісі аяқталды. өнеркәсіп
төңкерісі жүрген уақытта өнеркәсіп тез қарқынмен дамыды. Шойын өндіру үш
есе, болат өндіру 10 есе артты. Өнеркәсіпті механизациялады,
шоғырландырылды. 1850-1865 жылдары мақта мата өнеркәсібі шоғырланды.
Ал оларды механизацияландыру 50 пайызға өсті . осының еәтижесінде
жұмысшылар топтасты. Сөйтіп 60-жылдардың аяғында Францияда 3 млн жұмысшы
болды, солардың 450 мыңы Парижде жұмыс жасаған. 60-жылдары банк, биржа
операциялары жанданып, буржуазия мемлекеттен взаймдар алып, байып отырды.
Олар көшелерді жөндеуден өтткізді.
Банктер мемлекеттен субсидия алды. Ақша айналымын, алым-салықпен
айналысты, осымен өсімқорлар, банкирлер, биржа иелері байыды. III Наполеон
үкімет басына келгеннен соң бұрынғы 12 сағаттық жұмыс 13-14 сағатқа
өсті. Жас өспірімдердің еңбектеріде пайдаланыла бастады.олар өнеркәсіптік
жұмысшылардың 60 пайыз құрады. 1864 жылы ересек адамдардың күндік жалақысы
- 3 фрак болды. Ал жұмысшылар өздеріне күніне 4-5 франк жұмсайды. Осылай
банкирлер байып, халық қаыршыланып жатты. 1866-1867 жылдары экономикалық
дағдарыс басталып, жұмыссыздық басталды.
60 жылдары халықтың 70 пайызы деревняларда тұрды. Елде жаппай
эмиграция басталды. Орта буржуазияның көп бөлігі күйзелді. Сөйтіп орта
буржуазия оппазицияға айналды, буржуазиялық Республикалық партия құрды. Осы
оппазицияға келісімге бару үшін III Напалеон кейбір жеңілдіктер енгізді.
Цензура енгізіп, жиналыстар бостандығы жүүргізілді. Буржуазиялық
Републикалық партия социалистер осы жеңілдіктерді пайдаланды.
1869 жылы декабрьде Анри Ронепордың басшылығымен марсельеза газеті
шықты. Мұнда социалистер және солшыл-буржуазиялық республикашылдар бірікті.
Олардың қатарында варлер, Арно, Флуранс, Риго бірікті.
Олар көптеген жұмысшылар қозғалсы туралы статиялар жазды,
интерпационолдардың қызметімен таныстырды. Тругон деген социолист зиянды
үгіт жүргізді. Пролетариат пен буржуазияны татуластырмақ болды. Тек
экономикалық күрес мемлекетке қарсы болды.
Екінші бөлім – Бланкизм идеясы. Олар сондай-ақ күресті жақтап
жұмысшыларды саяси күреске шақырды. Герор техникасын қолданды. 1867 жылы 2-
4 ноябрьде жұмысшылардың үлкен татифектациясы болды.
Француз әскерлерінің Римді жаулап алуына көтерілді. Париж бюросының
мүшелері 3 рет сотқа тартылады. Варлеп үкіметке қарсы сөз сөйлеп (1868ж.),
жұмысшыларды капиталистерге қарсы көтеріліске шақырды. 16 интернационал
секциясы пайда болды. Өздерінің жарғысын қабылдады, және 4 федерация пайда
болды. Париж, Руана, Лион, Марильзеде жұмысшы қозғалыстары көбейді, митинг,
стачка, демонстрациялар жаппай көтерілді. 1870 жылы қаңтарда III
Наполеоннің немере інісі Пьер республикашыл журналист Виктор Луара дегенді
өлтірді. Осыған байланысты үлкен шу болды. Республикашылар Республика
жасасын, Бонапартшыларға өлім келсін деген ұран көтерді. Жұмысшылардың
саяси қозғалысы III Наполеонды үрейлендірді. Жұмысшыларды қудалап, елдегі
саяси дағдарысты болдырмағысы келді. Июль айында 3 рет сотпроцесі болды. 8-
июльде жұмысшылар сотталып, түрмеге отырғызылды (3).
III Наполеон өзінің өзінің билігінен таймау үшін кішігірім соғыс
ұйымдастырғысы келді. Осы кезде Пруссиямен соғысты. Ал Пруссия австриямен
соғысып, австрияның қарамағындағы оңтүстік герман мемлекеттері енді
Пруссияның қарамағына бірікті. Солтүстік Африканың шығысынды Солтүстік
Герман мемлекеттері пайда болды. Олардың билеушілері пруссиялық-юнкерлік
шекаралас францияның Эльзас қаласын басып алмақ болды. Ал, III Наполеон
Пруссияға қарсы соғыс жариялап, оның бірігуін болдырғысы келмеді. Бірақ
францияның халықаралық жағдайы нашар болды. Англиямен шиеленіс, екеуінің
отар үшін таласы болды.
1869 жылы Суэц каналы ашылды. Инженер Фердианде Лессебс болды. 1856
жылы Париж шартын қайта қарауды Ресей талап еткенімен, Франция оған келісім
бермеді. Француздар Италияда Римді жаулап алып, елдің бірігуіне шиеленіс
туғызды. Осының себебінен Францияның сыртқы саясаты тығырықты тұрды. Осы
жағдайларда солтүстік Германия канцлері Отто фон Бисмарк пайдаланды.
Франция дипломаттары басқа елдердің араласпауын сұрады. Сөйтіп, 1870
жылдың басында Франция соғысқа дайындалады. Бұл соғыс халыққа керек емес
еді. Ал прусс милитаристері арессиялық соғысқа дайындалып жатты (4).
Соғыстың басталуына себеп болған нәрсе Испан тағына мұрагер отырғызу
еді. 1868 жылы Испанияда революция болып өтті.Осы уақытта Испан королевасы
елден қашып кетті.Ал Кортесте тақты принц Леопольд иеленді.Францияның
Берлиндегі елшілігі Бенедетти Элес қаласында демалып жатқан Пруссия королі
Вилгельмге барып Леополдьті таққа отырғызбауға келісім алады.Алайда көп
ұзамай Леопольд өзі де тақтан бас тартады.Бірақ Бисмарк қайта шиеленісі
тудырмақ болды. Берлиндегі боспасөз- Бұл Германияны кемсітушілік
делінеді.
Сөйтіп, Вильгельммен жазбаша мәлімет алуға Бенедетти
келеді.Алайда Вильгельм оған келіспейді.Сөйтіп Бисмарк Вильгелм-
нің телеграммасын өзгертіп,жалған мақала жасайды.Вильгельм артынан келерсің
десе: Бисмарк Вильгельм Француз елшісін қуып шықты деп жазған.
1870 жылы 19 шілдеде Франция Пруссияға соғыс жариялайды. Бисмарк
өте қуанады. Сөйтіп бүкіл елдің түсінігінше агрессияны бастаушы Франция
болып көрінеді.
Бұл соғыс Германия тарапынан қорғаныс соғысы болып табылды.
Наполеон III өз күшін дұрыс жетілдірмеді, оның соғыс туралы
жоспарында болған жоқ, қару-жарақ жетіспеді. Францияның өз территориясының
соғыс картасы болған жоқ. Соғыс басталғаннан кейін Пруссия әскерлері екі
есе күшті болды (5).
Францияның әскерлері қанша ер-жүрек болғанмен, Прусстар Франция
армиясын екіге бөледі. Ол армияның бір бөлігі маршал Базелдің басшылығымен
Мец қамалына тығылып қоршалады, екінші бөлігі маршал Мак Магонның және
императордың басшылығымен үлкен Пруссияның армиясынан шегініп Бельгиядағы
Седан қамалында қоршалды. 1870 жылы Седанда екінші қыркүйекте шайқас болды.
Онда 3000 француз әскері қаза болды.
Пруссия әскері француз әскерін талқандап тізе бүккізді. Император
Наполеон III маршал Мак Магон 80000 әскерді тұтқындады. Сөйтіп Прусия
жеңісін тойлады.
Седан апаты Наполеон III империясына берілген соңғы соққы болды.
Сөйтіп II империя құлады.
Седандағы жеңіс императордың тұтқындалуы Парижде 1870 жылы
көтерілісті бастады. Оған Париж жұмысшылары, қалалықтар, ұсақ буржуазия
қатысты. 4 қыркүйектегі революцияның негізін қалаушы күші-жұмысшылар
болды.Оны бүкіл халық қалады. Ол буржуазиялық-демократиялық революция
болды.
Жұмысшылардың әлсіздігін пайдаланған буржуазиялық республикашылар
Париж ратушасына келе бастады.
Олар осы жерге жиналған жұмысшыларды алдау үшін өздері бұрын
жасаған тізімге халық бұқарасынан қолдау тапқан Анри Рашпорды кіргізеді.
Сөйтіп, Франция Республика деп жарияланады (6).

I тарау. Франк-прусс соғысының басталуы.
1.2. Соғыс сипатының өзгеруі.

Карл Маркс интернационалдың атынан, бүкіл жұмысшылардың атынан
мәлімдеме жариялайды. Енді Францияда Республикалық құрылыс орнатылғаннан
кейін олар Германияның бірігуіне кедергі жасамайтын болды. Ендігі кезекте
соғыс Францияға қорғаныс соғысына айналса, ал Германия үшін ол жаулап алу
соғысына айналды. Сондықтан Маркс неміс жұмысшыларына үндеу жариялады:
Франциямен келіссөз жүргізіп, франция Республикасын тану керек дейді. Бұл
Бұл халықаралық жұмысшылар қозғалысының II мәлімдемесі.
Седанды жаулап алғаннан кейін Пруссия Парижге шабуыл жасайды.
Ұлттық қорғаныс Үкіметі жаңа әскер жасақтай бастады. Алайда ол
армияның қуатты күші болған жоқ. Қаланы қорғау үшін осы уақытта ұлттық
гвардия шақырылды. Оның құрамына 200 батальон қосылған.
Қазан айының басында ұлттық гвардияның құрамында 25000 адамы болды.
Осылай буржуазия халықтың қолына қару ұстатты.
Немістер Париждің түбінде оны қоршай бастағанда Ұлттық гвардия
қорғауға кірісті. Ал буржуазия Парижді бермек болды.
Жаңа Үкіметке ішкі істер министрі Гамбеттаға белсенді түрде қарсылық
қою керек болды. Ол 7-қазанда әуе шарына мініп, Парижден ұшып шығып, Тур
қаласына келіп, халықты көтеріп, армия құра бастады. Сөйтіп, 1 айдың ішінде
үлкен армия құралды. Ол армия өзен атымен Луара деп аталады. Ол өте күшті
армия болды. Немістер тек осы кезде Мең қамалымен Парижді қоршаған болатын.
Армия әскерлері 7-қарашада Арлеан қаласын азат етті. Көп ұзамай Луара
армиясы екіге генерал Бурбаки бастаған шығыс армия және Луара армиясына
бөлініп кетті. Генерал Бурбакидің алдына қоршалған Белфор қаласын азат ету
тұрды.
Парижді қоршаушылар да үлкен қарсылық көрсетіп жатты. Олардың
қатарында Француз халқының атақты азаматтары Августи Бланки де болды.
Студенттер, профессорлар қала бастиондарында қарауыл болды. Сонымен
бірге бүкіл Франция бойынша партизан отрядтары күрес жүргізді. Оның басшысы
композитор-пианист Жаннеро Пиони, жазушы Теран – ерікті атқыштар командирі
болды. Бөтен елдер көмекке келді.
Итальяндық Джузеппе Гарибальди Вогез армиясын ұстап тұрған.
Гарибальди өзінің Бижан, Гре қалаларын азат етті. Осындай партизан
отрядтарының қимылы нағыз жойқын соғыс болып табылады (7).
1870 жылы 2-қыркүйекте III Наполеон ақ жалау көтеруге бұйрық берген
болатын.
Седан түбіндегі апат – яғни қуатты армияның тізе бүгуі басшылардың
дарынсыздығы және екінші империя тәртібінің іріп - шірігендігінің
салдарынан болады.
Бұл апат туралы хабар Парижде бүкіл халықтың ашу-ызасын
туғызады.Мыңдаған Париждіктер астананың көшелеріне шығып, республика
орнатылуын және отанды қорғап қалуды талап етті.
Олар заң шығарушы корпустық үйіне басып кіріп,императорды тақтан
түскені туралы мәлімдеме жасауға мәжбүр етті. Заң шығарушы корпуспен
Ратушаға жиналған және қала алаңдарына лық толған Париж еңбекшілерінің
талабы бойынша Франция республика болып жарияланды.
Бұл бас көтеру бонопартшылар үстемдігін түбірімен жойды.
Екінші империяның режимін күйретті,сөйтіп халыққа демократиялық құқық
әперді. Франция тарихында төртінші революция жұмысшы табы мен халықтың
басқа да топтарының күш-жігері арқылы жүзеге асырылды (8).
Бірақ еңбекшілердіңбіртұтас ұйымы болмады,олрдың арасындағы
бытыраңқы революциялық топтар әлсіз болып шықты.
Тәжірибелі буржуазиялық саяси қайраткерлер осыны пайдаланды:
олар инициативаны өз қолдарына алып,уақытша үкімет құрып та үлгерді
Либерал алаялақтар өкіметті басып алады, - деп сипаттады мұны В.И.Ленин.
1870 жылы қыркүйекте Францияда болған революция сипаты жағынан
буржуазиялық-демократиялық революция еді. Халық бұқарасының көтерілісі
революцияның бүкіл басына өз талаптарының ізін салып кетті.
1870 жылы қыркүйектің басына дейін Герман мемлекеттерінің
Францияға қарсы соғысы обьективті жағынан прогресшіл сипатта болды, өйткені
ол Германияның бірігуіне жағдай жасады. Седандағы шайқас пен 4-қыркүйектегі
революциядан кейін-ақ Германияның бірігуіне әрекет жасаған бонопартшыл
режим өмір сүре алмады. А.Бебель В.Либхект бастаған герман социял-
демократтары соғыстың жедел тоқталуын және Француз республикасымен
ойдағыдай бітім жасалуын талап етті. Бірақ Пруссияның билеуші топтары мен
олардың одақтастары Францияны тонау, Эльзас пен Лоторияны басып алу үшін
соғысты одан әрі соза берді. Герман мемлекеттері тарапынан болған соғыс
сипаты жағынан тонаушылық соғыс болды. Буржуазиялық-демократиялық мақсатты
көздемейтін Франция жағынан болған соғыс, керісінше, әділетті соғысқа
айналды.
Қалыптасқан жағдаймен халықтың патриоттық сезімін ескірген
уақытша өкімет өзін ұлттық қорғаныс үкіметі деп жариялады. Бірақ ол қол
астында біраз әскері және көптеген ерікті патриоттары бола тұрса
да,басқыншыларға қарсы шұғыл және пәрменді шаралар қолданбады.Үкімет
басқыншылардың көпшілігі халықтың сыртынан басқыншылармен тезірек бітім
жасауға тырысты.
Ұлттық парызбен таптық мүдделер арасын таңдап алуға ұлттық қорғаныс
үкіметі бір минутта қобалжыған емес, - деп жазды Карл Марк-ол ұлтына
опасыздық жасаған үкімет болып шықты.
Осыларды пайдаланған Герман әскерлері Францияға тереңдей
еніп алға жылжиды,олар қырқүйектің екінші жартысында 230 мың армиясымен
қоса Парижді қоршап алды.
Француз халқы басқыншыларға айтарлықтай қарсылық көрсетті.
Қоршаудан қашып шыққан солдаттар ерлікпен шайқаса берді. Деревниялар мен
қалалардың көптеген тұрғындары бөлімшелерінен айырылып қалған солдаттар
ерікті атқыштар отрядына бірікті. Мұндай партизан отрядтары дұшпанның
штаптарына шабуыл жасады, жол қатынастарын үзіп, жаудың солдаттарын жойып
жіберді. Герман басқыншылары бүтіндей дервняларды өртеді, қолға түскендерді
атып тастады. Бірақ мұндай айуандық халықтың қарсылығын жеңе алмады. (9)
Қоршауда қалған Париж халқы табандылық көрсетті. Астанаға азық-түлік
мүлдем жеткізілмеді. Париж тұрғындарының қарға, мысық, торғай етін жеуге
тура келді. Аштықтан зардап шеккендерге қыстың суық болуы да қосымша болды.
Қолына қару ұстауға жараған барлық ер адамдар астананы қорғауға аттанды.
1807 жылы қазанда Париждегі Ұлттық гвардияның саны 250 мыңнан асты. Олардың
қатары жұмысшылармен және басқада еңбікшілермен толлықтырылды, сондықтан
оның батальондарының көпшілігі пролетарлық-демократиялық сипат алды.
Үкіметтің басқыншыларға қарсылық ұйымдастыру, азық-түлік пен отынды
жеткізу және әділетті болу ісіне немқұрайлы қарауы халықтың ашу-ызасын
өршіте ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.