Қазақтың радиосы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Қазақтың радиосы таң атпастан

Сайраса, сілкіндіріп қабақты ашқан.

Ағытып әнұрандар, жаңа ұрандар,

Тарихым тағылыммен сабақтасқан.

Құдірет-сөз тұла бойға қуат құйып,

Тұрғызар алды-артына қаратпастан.

Тұрсынзада Есімжанұлы

Электромагниттік толқындарды сымсыз байланыс жасау үшін пайдалану жөніндегі жаңалық 1995 жылдың 7-мамыр күні, Петербург университетіндегі физика аудиториясында Александр Степанович Поповтың баяндамасында алғаш айтылған еді. Оның бұл жаңалығы өз заманында қолдау таппай, ғалымдар мен мамандар Попов жаңалығына енжар қарап, жете түсінбеді. адамзаттық айнымас серігіне айналатын радионың маңызы кезінде қолдау таба алмай, ұлы ғалымның ғылыми жұмыспен айналысуына ешқандай жағдай жасалынбады. Попов өз естелігінде: “Замандастарым болмаса да болашақ ұрпақ бағалар, түсінер. Жаңа байланыс құралының Ресейде дүниеге келгені мен үшін бақыт, мен өзімді шексіз бақыттымын деп есептеймін”, -деп жазған.

Орыс топырағында жаралған радионың маңызы күннен күнге артып, әлемге жайылды. Бүгінге Попов арманы жүзеге асқанына ешкім шек келтірмейді.

БАҚ құралы ретінде радионың техникалық мүмкіндігіне, өзгеше табиғатына негізделген журналистиканың жаңа түрі- радиожурналистика қалыптасты. Радио газет публицистикасының бай тәжірибесін өзіне мұра етті. Радиохабардың қалыптасуына баспасөз ғана емес, музыкада зор ықпал етті. Осындай ерекшеліктерді бойына сіңірген журналистиканың жаңа түріне рпдио зерттеуші В. Н. Ружников мынадай анықтама берді : “Радиожурналистика- бұқаралық хабарлама тарататын бірігей техникалық мүмкіндіктеріне негізделетін насихаттық сипаты бар журналистика. Ол күрделі элементтік құбылыстар категориясына жатады. Оны ұйымдастыру, оның функциялары, ішкіқұрылым, басқа элементтік институттармен, бұқаралық аудиториямен байланысты үлкен күрделілігімен ерекшеленеді. Бұл құбылысты тану да соншалықты күрделі, жан-жақты, сан қырлы болып келеді.

Радионы адамзат өркениетіндегі аса ірі ғылыми жетістік қана емес, қоғамның даму тегершінін жеделдеткен құбылыс ретінде қарау керек. Ғылыми-техникалық прогрестің дамуының алғашқы қарлығашы - радио және оған қатысты технологиялар болатын.

Радио- ақпаратты жеткізу мен тасымалдаудың құралы ғана емес, оны басқару мен жүйелеудің де тетігіне айналды. Радио- ғажап идея жемісі, жүз жылда радио өзі де милиондаған идеяларды таратты.

Қай қоғамда өмір сүрсекте құдіретті радионың ақпарат таратудағы ролі мен маңызы төмендемек емес. Бүгінде радио адамның биологиялық, физиологиялық қасиеттерімен қоса оның жан дүниесін, яғни психологиясын да ескеретін бұқаралық ақпарат құралдарының бәрі де бірегейі.

БАҚ ретінде радиожурналистика ғылымы дамып, өзінің негізгі ұстамдары мен қағидаларын қалыптастырып үлгерді. Радиоақпарат таратудың табиғатына келгенде, ғылымда оның үш қасиеті айтылады.

Радионың бірінші табиғи қасиеті - жеделдігі. Қалыптасқан БАҚ жүйесінде бірде-бір басқа құрал мұндай жеделдікті қамтамасыз ете алмайды. Радио тыңдарман үшін аса қолайлы болып табылады және бұл қасиетінің маңызы айрықша. радионы тыңдау үшін арнайы уақыт болу, болмаса күш жұмсау мүмкін емес.

Радионың үшінші қасиеті-тыңдарманына психологиялық әсері немесе эмоцияналдығы. Адамның есту қабілетіне құрылған радио тыңдарманның қиялы мен сезіміне де өзгеше әсер етеді, басқа БАҚ-ты қайталамайды.

Радио табиғатынан агресшіл емес, керісінше жұмсақ та жағымды, жайлы радиоақпарат көбіне оптимистік болып келеді, өмірлік жақсы тонус қалыптастырады.

Әр мемлекеттің тыныс- тіршілігінен мәдениет, әдебиетінен, тарихынан, салт-дәстүрінен, тілінен, дінінен, т. б. хабардар ететін БАҚ жұмыс істейді. Радио солардың ішінде өзіндік орны ерекше құрал. Нарық жағдайына байланысты, тәуелсіздіктен соң коммерциялық арналар көбейді. Бұқаралық электронды ақпарат құралдарының бизнес көзіне айналуының тікелей әсерінен, қазіргі кезде Қазақстан әуе толқындарында хабар таратып отырған “31-радио”, “Европа плюс Қазақстан”, ”Русское радио Азия “, сияқты радиоарналардың жұмыс принциптері комерциялық болып табылады.

Ақпарат кеңістігіне оперативтілігімен, шынайлығымен және өміршең өткірлігімен айырықша мәнге ие- “Қазақ радиосы”. Еліміздің бір ғасырға жуықтау шежіресінің жаршысы болып келе жатқан “Қазақ радиосы” кең байтақ Отанымыздың қайсыбір түпкіріне болмасын етене таныс. Оның таң алдында құбылта сайраған бұлбұлдай үкілі үніне, жаныңызды жадыратар жан-жақты беріліп жатқан хабарларына кіь болмасын елти құлақ түріп, ойына қуат, бойына жігер алады. Ақпарат арналарының бастауы болып саналатын радионың өзінің заманына сай дәуір тыныс дәп басқан қуатты құрал екенін исі қазақ баласы лайықты мақтаныш етеді. Өйткені, ол халықтыңүні мен тілін жеткізетін бірден-бір биік мінберге айналады. Әлі де сол биігінен төмендемей, өзінің өр де дауылпаз дауысымен көптің көкейдегісін жеткізіп халқына қалтқисыз қызмет етіп келеді.

Ғасыр басында алғаш хабар таратып, сусап отырған халықтың сусынын қандырып, ағыл-тегіл хабарға қарық қылған қазақ радиосы еді. Әуе толқынында ана тілінде естілетін сиқыр дауыс оған бұған дейін жете білмей келген адами болмыс пен әлеми тіршіліктің қай-қай сыр сипатынан да аян беріп тұрғандай аңсарлы естілетін. “Әуе толқынында Қазақ радиосы деп” басталатын сиқырлы- сазды әуен жан-жүрегіңді баурап алары хақ .

Рухани байлықтың басты мақсаты- ұлт мәдениетін қадірлеп, жастарды атадан- балаға мұра болып келе жатқан мәдени інжу маржандарымен сусындатып тәрбиелеуде. “Қазақ радиосы” алдына арналарды салған емес. Эфирі тәрбие мен тәлімге толы радио қазіргі таңда еліміздің барлық түпкіріне, одан тыс елдерге 8 тілде хабар таратып отырған Республикадағы ең ірі мемлекеттік электронды ақпарат орталығы.

Қазақ радиосы өзінің хабар тарату тұжырымдамасына елдікті, мемлекеттілікті, отаншылдықты, руханиятты, ұлтық мақсат-мүддені тірек еткен. Әуе толқынындағы жастар тәрбиесіне, ұлттық санаға, қоғамдық тәрбиеге бағытталған хабарлар мен бағдарламалар әр күн сайын тыңдармандарын қуантудан жалыққан емес. Тәрбие мен тағылымы мол “Мен қазақпын”, “Атадан қалған асыл сөз”, “Ел мен жер”, “Қазақ зиялылары” бағдарламалары, ойын-сауықтық, ақпараттық “Жаңа күн”, “Сазды концерттер-Қазақ эстрадасының жаңа әндеріә, “Халық музыкасы” айдарларымен беріліп жүрген ән-шашу; ақпараттық-сараптамалық “Парламенттегі он минут”, “Жаңалықтар”, “Ашық әңгіме” сияқты хабарлар көптеп берілуінің өзі ұлттық және дербес арна екендігін дәлелдейді. Өткенді білу үшін де, өркениетке өту үшін де адамгершілік қасиеттерді қалыптастыра отырып, атқару жолында қызмет көрсететін арна- Қазақ радиосы.

“Қазақ радиосының қазіргі қоғамдағы ролі қандай деген мәселеге келсек, ең алдымен ның хабар тарату тұжырымдамасының принципі айқындамасын айқындаған жөн, негізгі мақсат пен міндет мемлекеттік патроитизмді, ұлттық сананы қалыптастыруға, ел мәртебесін көтеруге үлес қосу, еліміз тәуелсіздігінің көп салалы өміріндегі қол жеткен экономикадағы, мәдениет пен әлеуметтік саладағыоң нәтижелерін жан-жақты және шындық тұрғысынан насихаттау, егеменді Қазақстанның сан қырлы бейнесін эфир арқылы сомдау болып табылады.

Халықты жаңа экономикалық формацияда өмір сүруге үйрету, кеңес беру, қоғамдағы жағымды мысалдарды үлгі ету радиожурналистердің нысаналы мақсатына айналып келеді.

“Жылдар бойы қатып-семіп қалған енжар ережелерді бүгінгі күннің тыныс- тіршілігіндегі батыл шешімдер алмастырды. Сөйтіп “сексенінші жылдардың ортасында” Қазақ радиосы да тікелей эфирге көшті. Заман ағымындағыталабы күшті, талғамы жоғары аудиторияның көңілінен шығып, көкейдегісін табу үшін “Қазақ радиосының” ұжымы батыл ұмтылыстарға барыд. ”Қазақ радиосының” Ақпарат Бас редакциясы 1989жылы 9 қаңтарынан бастап “Тәулік тынысы- Панорама дня” ақпаратты сазды бағдарламасын тікелей эфирге шығарды. Ел елең етті. Бұл журналистикадағы бетбұрыс болды. Сол кездегі “Қазақ радиосының” осы бір бастамасы күллі Қазақстан журналистикасын таңғалдырды. Алғаш тікелей эфирде хабар таратуды бастағаннан бері әуе толқынындағы журналистік радионың дамуы қарқын алды. Журналистің дауыс ырғағы, үн маңыздылығы, көңіл-күйі, тілінің тартылымдығы тыңдарманды өзіне магниттей тартып, тікелей эфирде ақпарат, тарату арқылы қоғамдық пікір қалыптастыруға өзіндік ықпалын жасады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.