Ақшаның мәні, қызметтері, түрлері және Қазақстан Республикасының ақша жүйесі

Қазақстан республикасы

білім және ғылым министірлігі

кафедра: «Банк ісі»

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

«Ақша, несие, банктер» пәні бойынша

Тақырыбы : Ақшаның мәні, қызметтері, түрлері және Қазақстан

Республикасының ақша жүйесі

Курстық жұмыстың Орындаған

бағасы Молдиманова Гүлнұр А ЗЭФ- 06-4к

шифр 225

/калы, аты -жөні тобы /

/бағасы, уақыты /

Комиссия Жетекшісі Бекібаева Ш. С

/колы, аты -жөні /

/колы, аты -жөні /

/колы, аты -жөні /

Шымкент 2007ж

М. О. ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАІІ МЕМЛЕКЕ ТТІК

УНИВЕРСИТЕТІ

Кафедра: Бапк ісі

«БЕКІТЕМІН»

Кафсдра меңгерушісі :

Бекибаева Ш. С. .

.

« » 200 ж

КУРСТЫҚ ЖҮМЫСҚА ТАПСЫРМА

Ақша, несие, банктер Пәні бойынша

Студент Сатыбалдиева А тобы ЗЭФ- 06-4к .

Курстық жұмыстың тақырыбы Казіргі ағымдағы несиенің ролі .

. .

Курстық жүмысқа бастапқы берілетін мәліметтер .

. .

Әдебиеттер: 1 ҚР банк және банк қызметі туралы заңы .

2 . ҚР -ға Ұлттық банкінің жартысы 2003 .

3 У Кох. Управление банком

4 ҚР Ұлттық банкінің статистикалық бюллетені 1996 ж 2001 ж

Тапсырмасын берілген күні .

Курстық жүмысты қорғау уақьіты .

Жүмыстың жетекшісі .

(қызметі, аты/ жөні қолы)

Тапсырма қабылданған

/аты-жөні, студенттің қолы/

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА БАНК ІСІН

ДАМЫТУДАҒЫ НЕСИЕНІҢ ҚАЗІРГІ ТАНДАҒЫ РОЛІ

1. 1 Қазіргі кезеңдегі Қазақстан Республикасында несиенің негізгі
элементтері және принциптері

1. 2 Қазақстан Республикасының несиенің ұйымдастырылуы

1. 3 Қазақстандық банктердің несиелік қызметінің негізгі
бағыттары

2 КАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА НЕСИЕ ЖҮЙЕСІНІҢ ДАМЫТУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫН ТАЛДАУ

2. 1 Қазақстан Республикасының несиенің қазіргі жағдайын

талдау

2. 2 Банктердің несиелік қызметтерінің экономикалык жағдайын
талдау

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

ЖОСПАР

КІРІСПЕ

1 КАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА БАНК ІСІН

ДАМЫТУДАҒЫ НЕСИЕНІҢ ҚАЗІРГІ ТАНДАҒЫ РОЛІ

1. Қазіргі кезендегі Қазақстан Республикасында несиенің негізгіэлементтері және принциптері
2. Казақстан Республикасының несиенің ұйымдастырылуы

1. 3 Қазақстандық банктердің несиелік қызметінің негізгі
бағыттары

2 ҚАЗАҚСТАН Р ЕСПУБЛИIКАСЫНДА НЕС И Е ЖҮЙ ЕСІНІҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫН ТАЛДАУ

2. 1 Қазақстан Республикасының несиенің қазіргі жағдайын талдау

2. 2 Банктердің несиелік кызметтерінің экономикалық жағдайын талдау

ҚОРЫТЫНДЫ

КІРІСПЕ

Несие жүйесі - несие қаржы мекемелерінің жиынтығы ретінде жеке және заңды түлғалардан уақытша бос ақшаларын есеп шоттарда шоқырландырып, оларды кәсіпорындарқа, үкіметке және халықтың әр түрлі топтарына қарызға береді. Несие жүйссінің ең басты принциптері: несиенін, кдйтарымдылықы, төлемділігі хсоне мерзімділігі болып табылады. Несие жүйесі мемлексттің ақша айналымын рсттеп, ақша қаражатының экономиканың бір саласынан скінші саласына ауысуын қамтамасыз ету арқылы өндірістің тиімділігін арттыруқа ықпал етеді.

Маманданған несие-қаржы институтары (немесе оларды парабанктік мекемелер деп те атайды) бслгілі бір ісггиенттерге қызмет көрсетеді немесе бір-екі қызмет түрін меңгереді. Ол мекемелер бір жакынан клиенттердің несие-есеп операцияларын жүргізіп Орталық талаптарын орындаса, скінші жағынан қаржы, сақтандыру инвестициялық және т. с. операциялар орындауымен сол салалардын бақылауымен қызмет жасайды. Олар ор түрлі маманданқан қаржы институттарының жиынтығы: ңесие-жинақтау мекемелері, инвестициялық қорлар немссе компаниялар, зейнетақы қорлары, сақтандыру компаниялары, мекемелердегі өзара көмек кассалары, ломбардтар жоне т. б. өркендеген мемлекеттерде бүл мнститутар, яғни банктік емес мекемелер комерцмялық банктермен қаржы нарыгында бәсекеге түсіи, халыққа фирмалар мсн компанняларка сан алуан қызмет корсстудс. Қазақстан экономикасының нарықгык кдтынастарқа өту шағында бүл мәселелер бойынша олемдік тәжірибеге қызыкушылык. болуда.

Қорыта айтқанда, маманданқан несие^қаржы институтары кез клген мсмлекеттің нссие жүйесінің қүрамдас болігі. . Бүл институттардың коммерциялық банктерден негізгі озгсшелсгі - халықтың жинақын тарту арқылы ресурс жмнақтау, ал коммерциялық банктер өз пассивтерін негізінсн завды түлкалардың уақытша бос қаражатын тарту арқылы қүрастьірды.

Қазіргі кездегі Қазақстандық л^әне шет елдік банк тәжірибесін зерттеу нотижесінде депозиттерді тарту барысында несиелік саясаттың үйымдастырушылық нысандарын ( депозиттік саясатты жүзсге асырудың әдістері мен тосілдерін) қолданқан дүрыс болатьгндықын байқадық. Ол депозиттік саясатты күжат түрінде болу керектігін дәлелдейді.

Нссие беру арқыльг біз еліміздегі шақын жонс орта бизнесті дамытуға комектсссміз.

Несие - үдайы ондірістің ажырамас бөлігі. Тауарлы өндіріс - несие қатынастарының пайда болатын табиғи негізі. Себебі

тауардың пайда болуы маңызды екі жақдайқа байланысты: біріншіден, өнім тауар болуы үшін оның заттай түрі жоне қүны болуы қажет; екіншіден, өнім бір өндірушіден екінші өндірушіге ауысуы қажет, ол ауысу тек айырбас кезінде, яқни нарыкха боладьг.

Зсрттсу жүргізудің өзектілілігі. Нарықтык экономикаға көшумен байланысты Қазақстан Республикасының банктер жүйесінде Ұлттык экономиканың басқа секторларымен салыстырғанда елеулі өзгерістер болып жатқаны баршаға молім. Бүгінгі тавда нарықтық экономика жолына баяғыда түсіп, зор жетістіктерге жеткен өркениетті слдср тәжірибесін үйрене отырып, банк жүйесін халықаралык стандарттарға көшіру ел экономикасы үшін маңызды болып табылады.

Банк жүйссін реформалау кажстілігі Қазақстанның эволюцияльгқ дамуының сапалы, жаңа деңгейге жетуінің қажеттігінен туындап отыр. Нарықтық экономикаға көшкен жылдар аралығында Қазақстан Республикасының банк жүйесі рсформалаудын үзақ та, қиын кезеңін бастан кешірді. Бүл кезевде еліміздің банк жүйесінде тек сандық емес, сонымен бірге сапалы өзгерістер болды дсп айтуға болады. Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алуының он жылдығына арналған салтанатты жиналыста сл Прсзиденті Н. Назарбаев банк жүйссін реформалау нотижссі бойынша: "Еліміздің банк х<; үйесі түбегейлі де сапалы өзгсрістерге үшырады" деп мақтанышпен атап өткен болатын.

Қазақстанда банк жүйесін рсформалау ісі ең алдымен коммсрциялық банктерді қүрудан басталды. Тек Қазақстанда емес, сонымен бірге бүкіл КСРО аумағывдағы бірінші болып қүрьглған банк, Оңтүстік Қазақстан облысында орналасқан "Союз" кооперативтік банкі болатын. Банк опсрацияларын жүргізу қүқығын беретін лицензиясын (рүқсатын) ол 1988 жылдың 24 тамызында алды. Бірақ, аталмыш банктің кызметі нсбәрі 7 жылға ғана созылып, қызметіндегі айтулы елеулі кемшіліктері ушін 1995 жылдың 24 тамызында банк операцияларын жүргізу үшін берілген лицензиясы қайтарылып алынды. Қазақстан аумағында 1988 жылдың 19 қыркүйегіндс қүрылған скінші коммерциялық банккс Алматы Орталық кооперативтік банкі жатады. Қазіргі кездс аталмыш банк "ЦентрКредит" ААҚ болып, банк қызметі нарығында өз кызметін тиімді атқаруда.

1990 жылы "Қазақстан Республикасының банктер жоне банк қызметі туралы" Заңы қабылданды. Бүл Занда Мемлекеттік болып табылатын Үлттық банктін негізгі міндеттерімен кдтар, экономикадағы ақша-несиелік реттеу қүралдары, оның атқаратын қызметтерінің түрлері, коммерциялық бангсгердің қызметіне бақылау жасау принциптері мсн әдістері анықгалған болатын.

1 КАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА БАНК ІСІН ДАМЫТУДАҒЫ НЕСИЕНІН КДЗІРГІ ТАНДАҒЫ РОЛІ

1. 1 Қазіргі кезеңдегі Қазақстан Республикасында несиенің негізгі элементтері және принциптері

Несиелеу жүйесі несиелік процесті ұйымдастыруды және несиелеу принциптеріне сай оны реттеуді анықтайтын элементтср жиынтықы ретінде түсіндіріледі. Қазіргі несиелеу жүйесінің күрылымдық элементтерінс мыналар жатады:

• Несиелік қызметті реттеуге бақытталқан зандар меннормативтік актілер;
• Несиелік саясат;
• Нссиелеу шарттары;
• Несиелік механизм;
• Нссиелеу техникасы (механизм) ;

Қайта қүру кезеңіне дейінгі несиелеу жүйесінің элементтері
бүрынқысынша қалқанымен, шарушылықтың нарықтық

жакдайын өтуінс байланысты аталқан элементтердің

әрқайсысының мазмүны түбірімен өзгерді. Сонымен кдтар несиелеу жуйесінде ең басты буын рстіндс болатын, оңың барлық элементтерінің өзара байланысы мен біртүтастыкын кдмтамасыз етіп отьгратын несиелеу принциптерінің де мазмүны өзгерді.

Қазіргі несиелеу жүйесінде шаруашылық үйымдардың
меншікті жоне заемдық кдражаттар арасындақы шектік
қатынасты белтілеуде мемлекет тарапынан кандам да бір әмір
жүргізу жоқ. ИІаруашылық үйымдарының қызметтерінің
комерциялық нсгізі, экономикалық түрқыда олардың меншікті
қаражаттарын заемдык қаражаттар үшін толық матермалдық
жауапкершілікті болуқа жүктейді. Мүнда заемдық қаражаттар
ретінде тск қана банктік нссие емсс, сол сияқтьг ақшалай жоне
тауардай форм асы нда қы шаруашылықарал ы қ несие

қарастырылады. Кәсіпорындаркд кімнің каражатын жоне қаңша көлемде заемқа алу туралы өздері анықтауқа күқық берілген, ал оларды пайдалану шарты келісім-шартта айтылады.

Шаруашылық айналасывдақы мсншікті қаражаттар шамасы бүгінгі күні берілугс жататын несие шамасына, сондай-ақ несиелік қабілетін анықгау барысындақы клиештің іоіастық дәрежесін смпаттайтыы корсеткіштергс өсер етеді.

Қазіргі несиелеу жүйесі банктін рссурсына негізделеді. Бүгінгі жағдайдың бурынғы әрекет еткен жүйедсн айырмашылықы --ол уақытта несиелік мекемелер өздеріне жоқарыдан берілген несиелік ресурстармен қана х-сүмыс жасақан болатын. Шынында

да төменгі банктермен жинақталатын барлық ресурстар КСРО
мемлскеттік банкі басқармасында орталықтандырылқан турде
жинақгалып, қайтадан сол орывдарқа несиелеу лимиті турінде
қайта беріліп отырқан. Сондай несиелеу шегінде, сол немесе
басқа аумақтың клиенттерін несиелеген. Банк бөлімшелерінің
ол уақыттарда қаражат жинақгауқа деген ешқандай да мүддслері
болмақан және олардың активтері пасивтсрінен тоуелсіз болкан.
Қазіргі несиелеу жүйссі басқа негізде құрылқан, яғни берілетін
несиелердің квлемі толықымен банктердің тартылқан

қаражаттарына байланысты. Бүл берілетін кесиелердің ауқьшының, сонымен қатар иесислік мекемеде калыптасатьтн пайда мөлшерін көрсетеді.

Қазіргі несиелік мсханизм коммерциялык сипатқа ие.
Осықан байланысты сауда мотивтері, үнемдеу мотивтері, ерекше
маңызды болып келеді. Мүндай жакдайда несиелеудің тек
кәсіпорынның қосымша қаражатқа деген қажеттілігін

қанақаттандьгру қана маңызды емес, сонымен қатар несислік мекеменің рентабельділігін арттыру үшін дс нссислеудің маңызы зор. Дол осы түста комерцияның: "арзанқа сатып алып, қымбатқа сату " принципі орын алады. Бүл әрине, клиенттердің несиелеріне жоне депозиттеріне, сол сияқгы банкаралық нес и с ге де тиісті.

Кдзіргі несиелеу жүйесінің басты ерекшелігі банктердің
меншікті және тартылкан ресурстарына қана байланысты емес,
сол сиякты клиенттерді нссислеуді жүзеге асыратын

комерциялық банктер үшін Орталық банк бекітстін нормаларға
жоне пруденциялық нормативтергс байланысты келеді.

Мысалқа, Қазакстан Республикасының Үлттық банкі орталық резервтерге міндетті толсмдер аудару нормасын белгілсйді. Сол сияқты, басқа да нормативтер, оның ішіндс комерциялық банкте қүрылатын ең төменгі ақшалай резервтер түрінде, ең ірі несиелер көлеміне байланысты шектеу, банк балансының өтімділігінің параметрлері сияқтьт банктің шндеттемелерін өтімді кдражаттар резервімен салыстыра өлшеу арқьілы белгіленетін формаларындақы нормативтері дс бар.

Қазіргі несиелеу жүйесінің маңызды бір белгісі оның келісім-шартқа негізделуі болып табылады. өтксн несиелеу жүйесінде клиент псн банк арасында қарыз алу барысында жасал аты н кел і с ім - шартты ң э ко н омикалық м а ңы з ы тө ме н болқандыктан да, оны формалдық сипатта болды деп айтуқа болады. Кейінен коммерциялык ынталавдыру туындақаннан кейін қана банк псн қарыз алушының арасында несиелік шартқа отырып, ол шарт несие берушінің де, сол сияқгы қарыз алушының да жауапкершілігін нығайта түсті.

Қалыптасьш отырқан қазіргі несиелеу жүйесінің келесі маңызды ерешелігі. Бұл несиелеудің объектіден субъектіні несиелеүте отуі болып табылады. Бурынкы несиелеу жүйесі объектіні несиелеуге қана негізделгендіг бізге бслгілі. Тауарлы-материалдық құндылықгар қоры және өндірістік шыкындардың болуы несиені алуқа қүқық берді де, ссуданың қайтарылуы барысына терең талдау жасалмады, клиент үшін жоспардьщ орындалуы ссуданың қайтарылуына автоматты түрде кепіл болады.

Жаңа ғіссмслеу жүйесі достурлі жонс өзіндік ерекше принциптерге негізделеді, оның ішінде мерзімділік және қамтамасыз ету қақвдалары, сол сияқты несиенің ақылылық сиапты да ескеріледі. Соньхмен қатар, олардың бір қатарының мазмүны түбірімен өзгерген. Бүдан бірнеше жылдар бүрьтн жақсы және жаман жүмыс жасайтын косігюрындар категориялары өмір сүріп. несиелеуде дифференцирлснген режим қолданылқан. Косіпорынды бақалау негізінс олардың жоспарлы корсеткіштерін орындау дәрежелері хсатқызылды. Бүгінгі тандақы қалыптасқан жүйе несиенің уақытьтнда кайтармау тәуекелін төмсндететін, юіиенттік несиелік қабілетін ескереді. Сондай-ақ коммерциялық банк, қарыз алушыны телем қабілетінсіз деп жармялай отырып, оны қайта үйымдастыру және тарату туралы сүрақты қоюқа қүқылы.

Несиенің қамтамасыз стілуі принциптеріне де байланысты озгерістер болды. Тожірибе корсеткендей, нссиелердін тауарлы-материалдық күндылықтар қалдықымсн қамтамасыз етілуі, олардың уақытылы қайтарылуына кспіл болмады. Сондықтан да, қамтамасыз стілген ссудаларды бүрынқы тожірибедс қальштасуына байланыстьт түсіну банк тарапынан жіберілмеуге тиіс. Қайтару түрқысынан алқанда, толык кепілдігі жоқ ссудалар қана біршама сенімді несиелер болып табылады

Қазіргі несиелеу жүйссінің келесі бір ерекшелігіне банк несиелерін жоғарғы дәрехседс кепілдендіру формаларына өту жатады. Несиенің кдйтарылуын қамтамасыз ету түрқьгсында алканда олемдік тожірибедегідей біршама сснімді формаларқа кепіл қүқы (оның ішінде ипотска, зпклад, бақалы қақаздар кепілдігі, ) кепілдсме жоне кспіл-хат, жалпы алқанда сақтандыру жүйслсрі жатады. Осындай формаларды қамтитын несиел ік механизм банкке өзінің тәуелсіздігін нықайту, сонымен қатар несиелік тоуекелді төмендету мумкіндігін береді.

Жалпы кәсіпорьщдарды несріелеудің езгсрген жүйесі біршама дәрежсде нарықтық қатынастарқа сай келген үлгі рстіыдс оларды бақалауға мүмкіндігін жасайлы.

Несиелік мсханизм - нарыктық кдтынастарқа сай экономиканың тмімді дамуын кдмтамасыз ететін несие түрлерін, несиелеу принциптерін, несиелеу әдістері мсн тәсілдерін және несиелік тәуекелді басқарудан тұратын экономикалық механмзмнің құрамдас бөлігін білдірсді.

Кдзіргі нссислік механизм экономикалық мсханизмнің бір бөлігі ретінде бола отырып, іс-жүзінде несие кызметінің жүйссін нақты жоне кешенді түрде бейнелейді. Нарықтық экономика жакдайында несиенің дамуы және қьгзмст етуі үшін пайдаланылатын несиелік механизм өзіыің негізі және қүрылымы бойынша объективті сипатқа ие. Олай болмаса несиелік механизм несиснің экономикалык категория рстіндсгі қызмет етуін жеткізе және тура бейнелей алмай, сондай-ақ оның қожалыеының объективті негізінен айырылып қалар еді.

Несиелік механизм скпатының объсктивтігін айта отырып, екі элсментті: несиені жоне нсскслік мсханизмді бір бірінен бөліп карау дүрыс емсс. Соңішсы несиенің бейнелейтін к, атынастарынан алыс жатпайды, якнм олардың нақты бір кабаты н қүрайды.

Нссислік механизм несиелеуді экономикальгқ үйымдастыру қатынастарының бслгілі бІр қабатын, яқни несиелік қатынастардың жоқарқы буыныньЕн білдірсді. Мүндағы буын ретінде несиенің объсктивті сипатын және несиелік қатынастарды үйьшдастыруқа байланысты шаруашылықтың субъективті қызметінің өзара іс орексті түсіндіріледІ.

Демек, несггелік механизмге несиенің мазмүны және өзіндік ерекшеліктерін сипаттайтын қатынастар және олардың пайда болу әдістері, тәсілдері және формалары жатадьг. Соңқылары несиелік қатынастардың моніне жатпаканымен де, олар нссисні іс - тожірибелік сипаттайтьш процеске жақын немесе оньщ үстінде калыптасады.

Нссиелік механизм банктік қызметке байланысты зандарм-ен, банктердің дербес несиелік саясаттарымен жоне экономиканьщ тиімділігін арттыру міндеттерімен анықталады.

Қазақстан Республикасының банк жүйесін реформалау барысында жаңадан ашылған банктердің басьш бөлігі өз кызметін осы және басқа да коптсген себептерге байланыстьг тоқтатуға мәжбүр болды. 1992-2002 ж. ж. аралығында банктсрдің сандык озгсрісінің динамикасын кестеден көруге болады.

Қазақстан Республикасы аумағында екінші деңгейлі банктердің

сандық өзгерісінің динамикасы

"Коммерциялық банк" термині банк ісінің дамуындағы ертс кеземдсріндс пайда болды. Бастапқыда банктер сауда саласында (соттегсе), тауар айырбастау мен төлем жасау саласында қызмет көрсетті. Бан к кл ие нттері н і ң бас ы м көпш іл ігі саудагерлер болғандықган, коммерциялык банк үғымы осыдан пайда болған. Өзінің дамуындағы бүл кезеңдерде банктср тауар айырбасымен тікелей байланысты операцияларды несиелеп отырды.

Коммерциялык банктер мемлекеттің несие жүйесіндс үлкен рөль атқарады. Олар ссуда капиталы рыногындағы әртүрлі секторларда қызмет ететін ерекше кәсіпорын болып табылады. Коммерциялық банктер несие ресурстарының басым бөлігін шоғырландырып, • әз клиенттеріне қызметтердің бірнеше түрлерін (несие беру, салымдарды қабылдау, есептік қызметтер көрсету, бағалы кағаздар мен валютаны сату жоне сатып алу жоне т. б. ) көрсетеді. Бүгінгі танда коммерциялық банктср клиенттерге скі жүзге жуық қызмет түрлерін үсьтна аладьг. Клиенттсргс коммерциялық банктердің ақы негізінде көрсететін қызметтерін жүзсге асыруьша байланысты жүргізетін операциялардьщ дәстүрлі жоне нарық талабына сай жаңадан пайда болған достүрлі емес формалары пайда болуда. Осыған байланысты банк қызметтерінің "коммерциялық" сипаты артуда.

Акциоыерлер жиналысы Басқарма (кеңес) қүрамынан Банк Басқармасынын төрағасын немесе банк президентін тандайды. Ол өзінің орынбасарлары арқылы банк қызметінің накты бөлімдеріне, басқармаларына, департаменттеріне жстскшілік жасайды. Олардың барлығы да Баскдрма (кеңес) қүрамына кіреді.

Ірі банктер, одстте, функционалдық белгі бойынша қүрылып, департамент, басқарма жонс бөлімдерден түрады. Олардың басшылары бүл болімдердіц буындарыныд қалыпты жүмыстарын қамтамасыз етумен айналысады.

Департамент директорлары, баскдрма басшылары жәнс олардың орынбасарлары бөлімшелер мен қызметтердің қызметін үйлестіреді, олардың нақты мақсаттарын анықтайды, кеңес береді, бакылайды жоне жүмыстарына баға бередІ.

Несие беру үшін банктс нақты шешім қабылдайтын және тексеру-бақылау жүмьгстарын жүргізетін несие комитеті мен тексеру комиссисы қүрьглады.

Төменде коммерцияльгқ банктің ыкліамдалып алынған басқару қүрылымы төмендегі суретте келтірілген.

Банктсгі бөлімдер саньг банк қызметінің көлемі мсн сипатына, банк операцияларының күрделілігіне, клиенттерге көрсететін қызметтерінің жан-жақтыльгғьгна байланысты боладьг.

Өзінің клиенттеріне ссуда бере отырып, банктер қаржы делдалдарының рөлін атқарады, ссбебі бос ақша капиталдарын тікелей ссудаға беру шаруашылық өмірде мүмкін емес. Банктердің мүндай қызметтері салымшыларға, банктерге және қарыз алушыларға

тиімді болып табылады. Олардың арасында несиелік қатынастар пайда болады.

Несиелік функцияларын атқару барысында коммерциялық банктер айналымға несие ақшаларын шығарады, яғни қарыз алушыларға ссуда беру ксзінде жалпы ақша массасы артадьт, ал қарыз алушының ссуданы отеуі нотижесінде ақша массасы азаяды. Оның себебі, қарьтз алушыға берілетін ссуда ғслиенттің банктегі іпотьтна түседі, яғни банк депозит құрайды, есесіне банктің қарыз міндеттемелері ұлғаяды. Депозит иесі банктен қолма-қол ақша алуы арқылы айналымдағы ақша санын кобейтеді. Сонымен, несиелеу функциясын орындай отырып, коммерциялық банктер несие ақшалары эмиссиясын жүзеге асырады. Депозиттік-несиелік эмиссияны жасауымен банктер басқа қаржы мнституттарынан ерекшеленеді.

1. 2 Қазакстан Республикасында несиені ұйымдастырылуы

Тарихи маманданқан несие-қаржы институттарының аяқашқы мекемелері қарыз капиталы нарықындақы кейбір сүраныстарды қанақаттандыру мақсатында пайда болды. Мысалы, бұрынқы КСРО-да 20-жылдарда комерциялық банктер түтыну нсеиесін берумен иіұқылданбақандықтан, сол кездерде түтыну несиесін беретін көптеген мекемелер пайда болды. Олар қазіргі нарықгық экономмкада кез кслгсн мемлексттің несие жүйесінде нық орын алуда.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс