Қазіргі кәсіпорындарда басқару есебі жүйесін ұйымдастыру

Жоспар

Кіріспе

Жоспар

І. Кәсіпорынның ұйымдастырушылық құрылымының басқару есебі жүйесін құруға ықпалы.

ІІ. Кәсіпорын . басқарудың жүйелік объектісі.

ІІІ. Кәсіпорындағы өнім сапасын басқару жүйесінің дамуы.

ІV. Кәсіпорындағы басқарушылық және қаржылық есеп жүйесінің салыстырмалы сипаты.

Қорытынды.

Пайдаланылған әдебиетер тізімі

Пән: Мемлекеттік басқару
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі Қ.Жұбанов атындағы
Ақтөбе Мемлекеттік Университеті.

Факультет Экономика
Кафедрасы Басқару және кәсіпкерлік

Мәнжазба

Тақырыбы: Қазіргі кәсіпорындарда басқару есебі жүйесін ұйымдастыру.

Орындаған: Избасова Ж. ІІІ – Ук
-1
Тексерген: Ағадиева Г. І.

Ақтөбе – 2008ж.

Кіріспе

Жоспар

І. Кәсіпорынның ұйымдастырушылық құрылымының басқару есебі жүйесін құруға
ықпалы.

ІІ. Кәсіпорын – басқарудың жүйелік объектісі.

ІІІ. Кәсіпорындағы өнім сапасын басқару жүйесінің дамуы.

ІV. Кәсіпорындағы басқарушылық және қаржылық есеп жүйесінің салыстырмалы
сипаты.

Қорытынды.

Пайдаланылған әдебиетер тізімі

Кіріспе

Елімізде өтіп жатқан нарықтық қатынастар тек экономиканы дамыту үшін
ғана емес, бүкіл қоғамдық өмір үшін де орасан зор маңызы бар екендігін
республикамыздың тәуелсіздігінің 15 жыл ішінде атқарылған жұмыстар көз
жеткізе дәлелдейді. Реформа қалыптасқан экономикалық қатынастарға елеулі
өзгерістер енгізді және сайып келгенде әрбір еңбекшінің мүддесін қамтыды.
Сондықтан бұған дейін ынта-ықыластың уақыт өткен сайын әлсіремейтіндігінің,
қайта арта түсетіндігін өмір көрсетіп отыр.
Нарықтық экономика жағдайында экономикалық қызметтің барлық
экономикадағы негізгі буыны – бұл басқару кәсіпорыны. Міне, сондықтан да,
бұл деңгейде қоғамға қажетті өнім өндіріліп, қызмет көрсетілуі тиіс. Бұған
жағдайлар да бар. Өйткені басқару кәсіпорындарында ең білікті кадрлар
жинақталған. Мұнда ресурстарды үнемдеп жұмсау, жоғары өнімді техникалар
мен технологияларды қолдану мәселелері кең түрде шешіледі. Басқару
кәсіпорын,дарында өндірісті және өнімдерді сатуға кететін шығындарды
мейлінше азайтуға қол жетті. Сол сияқты бизнес – жоспарлар әзірленеді,
маркетинг қолданылады, тиімді басқару жүйесі - менеджмент іске асырылады.
Мұның барлығы терең экономикалық білімді қажет етеді. Қазіргі нарықтық
жағдайда тек мынадай ғана кәсіпорын өміршең бола алады, егер де ол нарық
талабын аса сауаттылықпен және компонеттілікпен анықтайтын, сұраныс талабын
қанағаттандыратын өнімдерді өндіруді ұйымдастыратын және білікті
қызметкердлерге жоғары табыспен, ең соңында, көп пайданы табуды қамтамасыз
ете алатын болса ғана жүзеге асырылады.
Кейбір бөлімшелері мен қызметкерлерді ақпараттық қамтамасыз ету
деңгейі барлық кәсіпорынның өндірістік іс - әрекетті басқарудың
тиіміділігіне барған сайын көп әсер етеді. Кәсіпорынды оперативті басқару
үшін қажетті ақпарат басқару есебінің жүйесіндк болады. Яғни айта кететін
болсақ, Кәспорының ұйымдастырушылық құрылымының басқару есебі жүйесін
құруға ықпалы, Кәсіпорын басқарудың жүйелік объектісі, Кәсіполрындағы өнім
сапасын басқару жүйесінің дамуы, кәсіпорындағы басқарушылық және қаржылық
есеп жүйесінің салыстырмалы сипаты.

І. Кәспорынның ұйымдастырушылық құрылымының басқару есебі жүйесін құруға
ықпалы.

Басқару есебі – экономикалық субъектінің жоспарлау , бақылау және
басқару іс - әрекетін реттеу мен шешім қабылдау поцесі арқылы басқару.
Бұрын көрсетілгендей, отандық бухгалтерлік теория мен практикада Басқару
есебі ұғымын, салыстармалы түрде алғанда, жуықта ғана пайда боды.
Басқару есебінің негізінде қаржылық, материалдық және еңбек
ресурстарын тиіиді басқару жүйесі жатыр.
Нақ басқару есебі кәсіпорында,ы міндетті іс – қызмет процестеріне
тығыз байланысты методологияға негізделеді, оның үстіне, басты назар,
мысалы, бөлімшелер қызметін бағалау және өнім мен өндірістің пайдалылығын
бағалау сияқты аспектілерге байланысты шығыстарды басқару есебіне
аударылады.
Осылайша, басқару мақсатымен есептің ақпаратты өзгерту қажеттілігіне
байланысты нормативті есеп орнына, әрине басқару есебі келеді.
Басқару есебінің мазмұнын жалпылай алсақ, екі топқа: өндірістік
ресурсткр, шаруашылық процестері мен олардың нәтижелеріне біріктенуге
болатын өндірісті басқарудың бүкіл циклі процесіндегі жиынтығы жатады.
Өндірістік ресурстар кәсіпорынның шаруашылық қызметі барысында адам
еңбегінің мақсатқа сәйкестілігін қамтамасыз ету. Олар мыналарды
біріктіреді:
• Негізгі құралдар – еңбек құралдары (машиналар, жабдықтар, өндірістік
ғимараттар және т.б.). олардың жағдайы мен пайдалану;
• Материалдық емес ресурстар – мерзімнен бұрын қаржы бөлінген объектілер
(жерді пайдалану құқығы, патенттер, лицензиялар, тауарлық белгілер
және т.б.);
• Материалдық ресурстар – еңбек құралдарының көмегімен өндіріс поцесінде
өңдеуге арналған еңбек керек жарақтары;
• Еңбек ресурстары – кәсіпорынның осы шақта бар нақты еңбек ететін
көпшілігі, мақса сәйкес қызмет пен еңбек нәтижесінде еңбек ресурстарын
пайдалану.
Шаруашылық процестер мен олардың нәтижелері, жинақтай алғанда,
кәсіпорынның өндірістік іс - әрекетін құрайды.
Оларға іс - әрекеттің мынадай түрлері жатады:
• Қамтамысыз ету – дайындау;
• өндірістік;
• қаржылық - өткізушілік;
• ұйымдастырушылық.
Бухгалтерлік басқару себі – есеп процесі мен кәсіпорынды басқару
арасындағы байланыстырушы буын.
Ұйымның өндірістік қызметі және оның жауапкершілік орталықтары деп
аталатын жекелей құрылымдық бөлімшелері бухгалтерлік басқару есебінің ісі
болып шығады.
Жауапкершілік орталығы – шығындарды, кірістер мен ұйымдағы бизнестің
осы сегментіне инвестицияланатын қаражаты, шығынды бақылайтын менеджер
басқаратын құрылымдық бөлімше. Бұл көрсеткіш басшылықтың бөлімшесі үшін
анықталады.
Бизнестің сегменттері заң жүзінде дербес немесе ұйымның құрылымдық
бөлімшесі (бұлар бизнестің ұсақ сегменттері болуы мүмкін), алайда міндетті
түрде өзінің басшысы (мысалы, дүкен бөлімі, ҒЗИ (ғылыми – зертеу институты)
зертханасы және т.б.).
Басқару еесебінде жауапкершілік орталығының төрт түрі атап
көрсетіледі:
• шығын орталығы;
• кіріс орталығы;
• пайда орталығы;
• инвестиция орталығы.

Шығын орталығы - өндірістік ресурстардың шығыгдарын байқау, бақылау,
басқару, сондай – ақ оларды пайдалануды бағалау мақсатымен мөлшерлеу,
жоспардау және өндіріс шығыгдарды есептеуді ұйымдастыратын кәсіпорынның
құрылымдық бөлімі.
Өнеркәсіптік өндіріс жағдайында шығын орталығы ретінде құрылымдық
бөлімшелерді бөлгенде мыналарды ескеру керек:
Әрбір шығын орталығы – жауапкершіліктің жеке өрісі, орталық оның
басшысына кәсіпорынның барлық шығындарын жоспарлау мен жұмыс орындарынан
тұрады. Осы орталықта шығыс орталығын үлкен қиындықсыз есептен шығару үшін
біртекті сипаттағы шығындарға себепті болады. Слонымен қатар ірі шығын
орталықтары ұсақтан құралуы мүмкін. Әдетте, шығындар орталығының мөлшері
үлкен болған сайын, жауапкершілік деңгейі де биік.
Шығындар орталығы екі бағытта жұмыс істей алады:
- берілген қаржы деңгейінен ең көп шамада нәтиже алу;
- берілген нәтижеге жету үшін қажетті қаржыны ең аз шамаға жеткізу.
Кіріс орталығы – жауапкершілік орталығы. Мұнда менеджер кірістерді алу
үшін жауап береді, бірақ шығындар үшін жауап бермейді, оның басшыларының іс
- әрекеті алынған кірістер негізінде бағаланады. Осы жағдайдағы басқару
есебінің міндеті – жауапкершілік орталығыны қызмет қорытындылары шығарда
нәтижелерді кесімді белгілеу.
Пайда орталығы – бұл да жауапкершілік орталығы. Оның басшысы бір
уақытта өзінің бөлімшесінің кірістері үшін де, шығындары үшін де жауап
береді, тұтынылатын ресурстар саны және күтілетін бүкіл мөлшері жөнінде
шешім қабылдайды. Іс - әрекетті бағалаудың белгісі - алынған пайда мөлшері.
Сондықтан басқару есебі жауапкершілік орталығына кірер шығындардың құны,
осы орталық ішіндегі шығыгдар және сегмент іс - әрекетінің қортындылары
шығарда түпкілікті нәтижелер туралы ақпарат ұсынуға тиісті.
Инвестиция орталығы – кәсіпорын сегменттері, бұлардың менеджерлері өз
бөлімшелерінің шығындары мен кірістерін бақылап қана қоймайды, басқа орт
алық басшылары шұғылданбайтын, инвестицияланған қаржыны тиімді пайдалануды
да қадағалайды. Басқаруда ең үлкен өкілеттіліктер бар инвестиция
орталығының басшылары қабылданатын шешімдер үшін кәспорын әкімшілігі
жекелеген жобалар бойынша бөлген қаражатты бөлу ең жоғары жауапкершілік
көтереді.
Басқару есебінің мәні – шығындар мен кірістерді, мөлшерлеуді,
жоспарлауды, бақылауды және кәсіпорынның болашақ даму мәселелерін үйлестіру
мен шұғыл басқару шешімдері үшін ақпаратты жүйелендіретін талдауға есеп
жүйесін біріктіріп кіріктіруі.
Ұйымды жауапкершілік орталықтарына бөлу мен оларды маңызына қарай
іріктеуді кәсәпорынның ұйымдастырушылық құрылымы деп атайды.
Менеджерлерге жүктелген жауапкершілік дәрежесіне байланысты
кәсіпорынның ұйымдастырушылық құрылымы орталықтандыралған немесе
орталықтандырылмаған болып сипатталуы мүмкін.
Орталықтандырылған ұйымдар функционалды принциптер бойынша құрылған
және олардың бсқару есебі жүйесі шығындары орталығына негізделген.
Басқарудың мұндай жүйесі шын мәнісінде консервативті болып табылады, ең көп
шамада мәжбүрлікті көздейді және өз қызметкерлеріне іс – қимыл бостандығын
бермейді.
Орталықтандырлмаған құрылым пайда мен инвестиция орталықтары бар
болуымен сипатталады. Шығын орталықтарының менеджерлерімен салыстарғанда
олардың басшыларының мол құқықтары мен міндеттері бар, кәсіпорын
әкімшілігінің алдын – ала келісуінсіз шешімдердің едәуір бөлігін қабылдай
алады.
Дегенмен орталықтандырылмаған жүйенің табысты жұмыс істеуі тым
болмағанда, екі шартты сақтағанда болуы мүмкін:
- жоғары мамандандырылған басқару құрамының бар болуы;
- тұтастай ұйымның және оның жеке құрылымдық бөлімшелерінің мақсаттары
мен мүдделерініңі үндесуі.
Таңдалған ұйымдастырушылық құрылым түріне қрамастан, тұтастай
компанияны қаржыландыру үшін жауапкершілік үшін жауапкершілік, әдетте,
жоғары басшылықты болады.

ІІ. Кәсіпорын – басқарудың жүйелік объектісі.

Экономиканың қайсысы болмасын өндірістен, экономикалық өнім жасаудан
құралады. Өндіріссіз тұтыну болмайды, тек шығарылған өнімді ішіп – жеп қою
юолады. Атап айтқанда, кәсіпорын өнім шығарады, жұмыстар және қызмет
көрсетеді, яғни тұтыну және ұлттық байлықты млайтудың негізін қалайды.

Өндірістік кәсіпорын ішкі орта

Адамдар
Өндіріс
(қызметкерлер қаржысы

Өндіріс

Ақша
Ақпарат

Қызмет қортындысы

Өнім

Кәсіпорын құрылымы

негізгі өндіріс - қызмет көрсету, жанама
және қосалқы бөлімшесі
- көмекші өндіріс - басқарушылық қызмет
бөлімшесі және бөлімшесі

Қаншалықты кәспорын тиімді жұмыс істейді, оның қаржылық жағдайы екені
экономиканың барлық саулығына және мемлекеттің индустриалдық қуатына
байланысты болады. Оның негізгі белгілері мыналар:
- ұйымдық бірлік: кәсіпорын – бұл белгілі түрде ішкі құрылымы және
басқару жөнімен ұйымдасқан ұжым;
- белгілі түрдегі өндірістің құрал кешені: кәсіпорын пайданы барынша
көбейту мақсатында экономикалық игіліктерді өндіру үшін экономикалық
ресурстарды біріктіреді.
- мүліктің жекеленуі: кәсіпорынның өзінің мүлкі болып, белгілі бір
мақсатқа жеке пайдаланады;
- мүліктік жауапкершілік: кәсіпорын түрлі жағдайға сай өзінің барлық
мүліктеріне толық жауапкершілікте болады;
- кәсіпорын дара басшылықты болжайды, басқарудың тікелей әкімшілік
формасына негізделеді;
- шаруашылық айналымына жеке атынан шығады;
- оперативті шаруашылық және экономикалық дербестік: кәсіпорын жеке өзі
түрлі мәмілелерді және операцияларды жүзеге асырады, пайдасын өзі
алады немесе зиян шегеді, пайданың есебінен қаржы жағдайын және
өндірісті одан әрі дамытудын жақсартады.
Өндіріс жоспарлы немесе әкімшілік - әміршілдік экономика жағдайында
мына тәсілмен жұмыс істейді:
- ресурстар
- өндіру
- өткізім
Бұл тәсілде ең негіздісі – ресурстар, атап айтқанда, олар шектеулі
өнім шығарылымының көлемі болып саналады. Сонымен, жоспарлы экономика
жағдайында кәсіпорындарда өнім шығарылымының көлемі мемлекеттің оларды
қажетті ресурстармен қамтамасыз ету мүмкіншілігіне байланысты болады.
Қазақстан кәсіпорындарының нарықтық қатынастарға өтуіне байланысты бұл
жөніндегі жағдай түбірінен өзгерді. Кәсіпорындар бүгінде бүтіндей қарама –
қарсы басқа тәсілде жұмыс істеуге мәжбүр болды:
- өткізім
- өндіру
- ресурстар

Бұл тәсілде негіздісі – сатып алушылардың сұранысы, яғни өзінің
өнімдерін өткізу. Ол үшін нарық жағдаятын, сатып алушылардың сұрау
салуларын, нарық сыйымдылыығын, әлеуетті бәсекелестік өнімдері сапалығының
және т.б. нарықтық экономика үшін сипатталады сұрақтарын үйрену қажет.
Жасыратыны жоқ, көптеген отандық кәсіпорындар түрлі себептермен
аталған тәсілмен жұмыс істеуге қабілетсіздігін көрсетті және де дайын емес
еді, олардың ішінде кәсіпорындардың басшылары жаңа тәсілге, ал кейбіреулері
өтіп жатқан қайта құру реформасының маңыздылығына түсінбеді, қайтадан
жоспарлы экономика дәуіріне қайтып келуіне үміттенді және күтті де.
- КСРО – ның ыдырауы өндірістік және кооперативтік байланыстардың
бұзылуына әкеліп соқтырды;
- Нарықтық қатынастардағы өту инфляцияға және шектен тыс инфляцияға
жалғасып, кәсіпорынның тұрақты жұмыс істеуіне, әсіресе оларды айналым
қаражаттарымен қамтамасыз етуге айтарлықтай жағдай ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.