Жеке тұлғаның іс-әрекетте дамуы.

Жоспар

Мазмұны.

Кіріспе. 3
I.Бөлім. Жеке тұлғаның іс.әрекетте дамуы.
1.1. Ойын . кіші мектеп жасындағы оқушының басты іс.әрекеті.
1.2. Баланың психикалық дамуындағы ойынның іс.әрекет ретінде қалыптасуы.
1.3. Ойын әрекеті . баланың қоршаған әлемі меңгерудегі негізгі формаларының бірі.
1.4. Ойын және оқыту.
ІІ. Бөлім.
Кіші мектеп жасындағы оқушылардың ойын әрекетінің ерекшеліктерін анықтау бойынша тәжірибелік әксперименттік жұмыс. 25

Қорытынды.
Ұсыныстар.
Қосымшалар.
Әдебиеттер тізімі

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 42 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны.
‭

Кіріспе.‭ ‬3
I.Бөлім.‭ ‬Жеке‭ ‬тұлғаның‭ ‬іс-әрекетте‭ ‬дамуы.
1.1.‭ ‬Ойын‭ – ‬кіші‭ ‬мектеп‭ ‬жасындағы‭ ‬оқушының‭ ‬басты‭ ‬іс-әрекеті.‭
1.2.‭ ‬Баланың‭ ‬психикалық‭ ‬дамуындағы‭ ‬ойынның‭ ‬іс-әрекет‭ ‬ретінде қалыптасуы.‭
1.3.‭ ‬Ойын әрекеті‭ – ‬баланың қоршаған әлемі‭ ‬меңгерудегі‭ ‬негізгі‭ ‬формаларының‭ ‬бірі.‭
1.4.‭ ‬Ойын‭ ‬және‭ ‬оқыту.‭
ІІ.‭ ‬Бөлім.‭
Кіші‭ ‬мектеп‭ ‬жасындағы‭ ‬оқушылардың‭ ‬ойын әрекетінің‭ ‬ерекшеліктерін‭ ‬анықтау‭ ‬бойынша‭ ‬тәжірибелік әксперименттік‭ ‬жұмыс.‭ ‬25
‭
Қорытынды.‭
Ұсыныстар.‭
Қосымшалар.‭
Әдебиеттер‭ ‬тізімі‭

Кіріспе.
Өзекілігі.‭ ‬Ойын‭ ‬бала‭ ‬денсаулығына,‭ ‬оның‭ ‬дұрыс‭ ‬дамуының‭ ‬көрсеткіші‭ ‬болып‭ ‬табылады.‭ ‬Бала‭ ‬неғұрлым‭ ‬сау‭ ‬болса,‭ ‬соғұрлым‭ ‬ол‭ ‬ықыласымен,‭ ‬әртүрліше‭ ‬көп‭ ‬ойнайды.
Ойын‭ ‬көбіне‭ ‬балалық‭ ‬шаққа‭ ‬тән‭ (‬мектепке‭ ‬дейінгі‭ ‬балаға‭ ‬ол‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬негізгі‭ ‬түрі‭)‬,‭ ‬бірақ‭ ‬оны‭ ‬баланың‭ ‬монополиясы‭ ‬ретінде қарастыру қате‭ ‬болар‭ ‬еді.
Жастар‭ ‬да,‭ ‬ересектер‭ ‬де‭ ‬ойнайды,‭ ‬әрине,‭ ‬ойынды өзгеше‭ ‬мазмұнға‭ ‬толықтырып,‭ ‬басқаша‭ ‬түрде‭ ‬ойнайды.‭ ‬Олар үшін‭ ‬басты‭ ‬іс-әрекет‭ – ‬еңбек‭ ‬болып‭ ‬табылады.‭ ‬Баланың‭ ‬ойындар‭ ‬азамат‭ ‬іс-әрекетінің‭ ‬басқа‭ ‬да‭ ‬түрлері‭ ‬секілді қоғам‭ ‬тарихымен‭ ‬анықталады.‭ ‬Ойынның қоғамдық-тарихи‭ ‬сипаты‭ ‬шығу‭ ‬тегімен ғана‭ ‬емес,‭ ‬оны‭ ‬жүзеге‭ ‬асыру‭ ‬тәсілімен‭ ‬де‭ ‬анықталады.‭ ‬Басқаша‭ ‬айтқанда,‭ ‬ойындардың‭ ‬формасы‭ ‬мен‭ ‬мазмұны қоғамдық қатынастар‭ ‬мен‭ ‬балалар өмірінің‭ ‬нақты‭ ‬жағдайлары‭ ‬арқылы‭ ‬анықталады.
Зерттеу‭ ‬обьектісі‭ – ‬ойынның‭ ‬бастауыш‭ ‬сынып‭ ‬оқушыларының‭ ‬оқу‭ ‬іс-әрекетіне әсер‭ ‬ету‭ ‬процессі.
Зерттеу‭ ‬пәні‭ – ‬мектепке‭ ‬дейінгі‭ ‬балаларда‭ ‬оқу‭ ‬іс-әрекетінің қалыптасуының‭ ‬және‭ ‬жекетұлғалық‭ ‬дамудағы‭ ‬ойынның‭ ‬психикаға әсерінің‭ ‬диагностикасы.
Зерттеу‭ ‬мақсаты‭ – ‬ойынның‭ ‬мектепке‭ ‬дейінгі‭ ‬балаларға‭ ‬оқу‭ ‬іс-әрекетінің қалыптасуына әсер‭ ‬ету‭ ‬процессінің‭ ‬негізделуі.
Гипотеза‭ ‬:‭ ‬Ойын‭ – ‬балалармен‭ ‬негізделген‭ ‬іс-әрекет.‭ ‬Ойынға‭ ‬сүйену‭ – ‬балалардың‭ ‬оқу‭ ‬процессіне‭ ‬енуінің‭ ‬маңызды‭ ‬жолы.‭ ‬Бұл‭ ‬тәрбиелеудегі‭ ‬эмоционалды қамтамасыз‭ ‬ету әдісі‭ ‬және өмір‭ ‬іс-әрекетінің‭ ‬нормалық‭ ‬жағдайы.‭
Құрылымы‭ – ‬дипломдық‭ ‬жұмыс‭ ‬2‭ ‬бөлімнен‭ ‬тұрады.‭ ‬Бірінші‭ ‬бөлім‭ – ‬1-3‭ ‬класс‭ ‬оқушыларының‭ ‬ойын‭ ‬процессін‭ ‬зерттеуінің‭ ‬теориялық‭ ‬зерттелінуі,‭ ‬екінші‭ ‬бөлімі‭ – ‬ойын‭ ‬іс-әрекетінің‭ ‬практикалық‭ ‬зерттеу‭ ‬бөлімі.
Методологиясы‭ ‬– берілген‭ ‬дипломдық‭ ‬жұмыста‭ ‬біз‭ ‬отандық‭ ‬рсихологтардың‭ ‬жұмысына‭ ‬сүйендік:‭ ‬Амонашвили‭ ‬Ш.А.,‭ ‬Выготский‭ ‬Л.С.,‭ ‬Газман‭ ‬О.С.,‭ ‬Леонтьев‭ ‬А.н.,‭ ‬Мухина‭ ‬В.С.,‭ ‬Эльконин‭ ‬Д.,‭ ‬ж.т.б.‭ ‬және‭ ‬де‭ ‬шетелдік‭ ‬психологтар‭ ‬еңбегі:‭ ‬Э.‭ ‬Берн,‭ ‬И.‭ ‬Борди-Кляйн,‭ ‬В.‭ ‬Зингер.
Қорытындысында‭ ‬зерттеудің‭ ‬нәтижесі,‭ ‬ұсыныстар,‭ ‬қосымша‭ ‬мен қолданылған әдебиеттер.

І.‭ ‬Бөлім.‭ ‬Жеке‭ ‬тұлғаның‭ ‬іс-әрекетте‭ ‬дамуы.
1.1.‭ ‬Ойын‭ – ‬кіші‭ ‬мектеп‭ ‬жасындағы‭ ‬оқушының‭ ‬басты‭ ‬іс-әрекеті.‭

Әрбір‭ ‬іс-әрекет,‭ ‬әдетте‭ ‬сол‭ ‬не‭ ‬басқа‭ ‬итермелеуші‭ ‬күштерге‭ ‬немесе‭ ‬түрткілерге‭ ‬негізделегн‭ ‬және‭ ‬белгілі‭ ‬бір‭ ‬мақсатқа‭ ‬бағытталған‭ ‬бірқатар‭ ‬актілер-әрекеттерден‭ ‬немесе қылықтардан‭ ‬тұрады.‭ ‬Түрлі‭ ‬жағдайларға‭ ‬сәйкес‭ ‬бұл‭ ‬мақсатқа‭ ‬әртүрлі‭ ‬тәсілдермен‭ (‬операциялармен‭) ‬немесе‭ (‬жолдармен‭ (‬әдістермен‭) ‬жететіндіктен,‭ ‬әрекет‭ ‬тапсырманың‭ ‬шешімі‭ ‬ретінде‭ ‬көрінеді.
Субьектінің әрекеті әрқашанда‭ ‬кейбір қажеттіліктермен‭ ‬байланысты.‭ ‬Субьектінің‭ ‬бір‭ ‬нәрседе‭ ‬мұқтаждығы‭ ‬ретінде‭ ‬көріне‭ ‬отырып,‭ ‬қажеттілік,‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬икемділігі,‭ ‬яғни‭ ‬оның өзінен‭ ‬тәуелсіз‭ ‬обьектілер қасиеттеріне‭ ‬сәйкестендірілуі‭ ‬көрінетін,‭ ‬ізденіс‭ ‬белсенділігін‭ ‬шақырады.‭ ‬Осы‭ ‬обьектіге‭ ‬бағынушылық,‭ ‬оған‭ ‬сәйкестенуде‭ ‬негшізінде‭ ‬адам‭ ‬іс-әрекетінің‭ ‬сыртқы әлем‭ ‬арқылы‭ ‬детерминациялануы‭ ‬жатыр.‭ ‬Баланың‭ ‬басты‭ ‬іс-әрекеті‭ ‬келесі‭ ‬3‭ ‬белгілермен‭ ‬сипатталады.
1.‭ ‬Бұл‭ ‬осы‭ ‬формада‭ ‬басқа‭ ‬жаңа‭ ‬іс-әрекет‭ ‬түрлері‭ ‬дифференцацияланатын‭ ‬іс-әрекет.
2.‭ ‬Бұл‭ ‬психикалық‭ ‬процесстер қалыптасатын‭ ‬немесе қайта құрлатыніс-әрекет.
3.‭ ‬Бұл өзіне‭ ‬белгілі‭ ‬бір‭ ‬жастағы‭ ‬бала‭ ‬тұлғасындағы‭ ‬бақыланатыннегізгі өзгірістер‭ ‬тәуелді‭ ‬болатын‭ ‬іс-әрекет.
Осыған қоса,‭ ‬балалық‭ ‬психологиясының әрбір‭ ‬жастық‭ ‬кезеңінде‭ ‬жеке‭ ‬тұлғаның‭ ‬дамуы үшін‭ ‬іс-әрекетің‭ ‬бір‭ ‬түрін‭ ‬басты‭ ‬түрі‭ ‬ретінде‭ ‬бөліп‭ ‬көрсететіндей‭ ‬тәжірибелік‭ ‬дәлелдемелері‭ ‬жоқ.‭ ‬Жеке‭ ‬тұлға‭ ‬дамуының‭ ‬анықтаушысы‭ ‬ретінде өзара қарм-қатынастың әрекеттік‭ ‬жанам‭ ‬түрі‭ ‬болып‭ ‬табылады.‭ ‬Мұнда‭ ‬жеке‭ ‬тұлға‭ ‬дамуында‭ ‬2‭ ‬бағытты‭ ‬айырып‭ ‬көрсету‭ ‬керек:
а‭) ‬дәл-психологиялық,‭ ‬даму үстіндегі‭ ‬жеке‭ ‬тұлғадағы‭ ‬бар‭ ‬нәрсені‭ ‬және‭ ‬дамудың‭ ‬нақты әлеуметтік‭ ‬ситуациясында‭ ‬дамитын‭ ‬нәрсені‭ ‬белгілеуші‭;
б‭) ‬дәл-педагогикалық,‭ ‬әлеуметтік‭ ‬күтімдерге‭ ‬сәйкес‭ ‬келуі үшін‭ ‬жеке‭ ‬тұлға‭ ‬да‭ ‬және қалай қалыптасу‭ ‬керектігін‭ ‬белгілеуші.‭ ‬Бұл‭ ‬бағыттың‭ ‬шегінде‭ ‬іс-әрекет әрқашан‭ ‬жеке‭ ‬тұлға‭ ‬дамуының‭ ‬басты әрекеті‭ ‬ретінде‭ ‬көрінеді.‭ ‬Алайда,‭ ‬бұл әрбір‭ ‬жас үшін‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬бір‭ ‬басты‭ ‬түрі‭ ‬болмайды.‭ ‬Жеке‭ ‬тұлғаның‭ ‬жан-жақты‭ ‬дамуы әрбір‭ ‬жастық‭ ‬кезеңде‭ ‬тек қана‭ ‬бір‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬басты‭ ‬түрімен‭ ‬анықталмайды.
Ойын‭ – ‬бұл‭ ‬кіші‭ ‬мектеп‭ ‬жасындағы‭ ‬оқушы‭ ‬психикасының‭ ‬барлық‭ ‬жақтарының‭ ‬дамуына‭ ‬маңызды әсерін‭ ‬тигізетін‭ ‬басты‭ ‬іс-әрекет.‭ ‬Ойында‭ ‬мінез-құлық‭ ‬еріктілігі,‭ ‬маған‭ ‬керек‭ ‬деген‭ ‬емес,‭ ‬солай қажет‭ ‬деген‭ ‬талапқа‭ ‬бағынушылық қалыптасады,‭ ‬бала‭ ‬шынайылық‭ ‬заттары‭ ‬мен‭ ‬оқиғаларына‭ ‬басқа‭ ‬да‭ ‬көзарастардың‭ ‬бар‭ ‬екенін‭ ‬ескере‭ ‬бастағанда‭ ‬таным‭ ‬эгоцентризмі‭ ‬азаяды.‭ ‬Ойында‭ ‬таным‭ ‬процесстері‭ ‬де өзгереді.‭ ‬Осылайша,‭ ‬бір‭ ‬затты‭ ‬басқасымен‭ ‬орын‭ ‬толтыру‭ ‬мүмкіндігі‭ ‬ретінде‭ ‬сананың‭ ‬символикалық‭ ‬белгілеу‭ ‬функциясы,‭ ‬бір‭ ‬затты‭ ‬басқасының‭ ‬белгісі‭ ‬ретінде қолданылуы‭ ‬дамиды,‭ ‬орнын‭ ‬толтыру‭ ‬сол‭ ‬орынды‭ ‬толтырушы‭ ‬мен‭ ‬орынбасардың қасиеттеріне‭ ‬тәуелді.
Дамушы‭ ‬жеке‭ ‬тұлға өзін‭ ‬индивидтің‭ ‬есеюіне қарай‭ ‬одан‭ ‬да‭ ‬мазмұнды‭ ‬және‭ ‬жан-жақты‭ ‬болатындай‭ ‬іс-әрекетте ғана‭ ‬жүзеге‭ ‬асырады.
Жеке‭ ‬тұлға‭ ‬даму‭ ‬процессінің‭ ‬педагогикалық‭ ‬басқару‭ ‬кезінде‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬сол‭ ‬не‭ ‬басқа‭ ‬түрлерінің‭ ‬мүмкіндіктерінің‭ ‬көріп,‭ ‬оларды‭ ‬жеке‭ ‬тұлға‭ ‬дамуын‭ ‬басқару үшін қолдануға‭ ‬болады.‭ ‬Жеке‭ ‬тұлғаның‭ ‬жан-жақты‭ ‬дамуы‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬көп‭ ‬жоспарлығы‭ ‬сипатында ғана‭ ‬мүмкін,‭ ‬ал‭ ‬көп‭ ‬жоспарлылық‭ ‬тек қана‭ ‬іс-әрекет‭ ‬мазмұнындағы әртүрлілікті ғана‭ ‬емес,‭ ‬оның‭ ‬психикалық құрылымының‭ ‬айырмашылығын‭ ‬да‭ ‬білдіреді.‭
Әдетте,‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬нақты‭ ‬түрлері‭ ‬арасындағы‭ ‬шекаралар‭ ‬анық‭ ‬емес.‭ ‬Балалық‭ ‬және‭ ‬жасөспірімдік‭ ‬шақта‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬барлық‭ ‬түрлері өзара‭ ‬байланысты,‭ ‬бірақ‭ ‬оқушыларды‭ ‬оқу‭ ‬іс-әрекеті‭ ‬басым‭ ‬болып‭ ‬келеді‭ ‬және‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬басқа‭ ‬түрлерінің қалыптасуына әсерін‭ ‬тигізеді.‭ ‬Осылайша,‭ ‬дене‭ ‬шынықтыру‭ ‬еңбектеріне,‭ ‬қоғамдық-саяси өмірге‭ ‬дағдылары,‭ ‬бос‭ ‬уақытта әртүрлі‭ ‬істерге қабілеттіліктері‭ ‬оқушының өмірін‭ ‬маңызды‭ ‬түрде‭ ‬анықтайтын‭ ‬негізгі‭ ‬іс-әрекет‭ ‬ретіндегі‭ ‬оқу‭ ‬процессімен‭ ‬тығыз өзара‭ ‬байланысты‭ ‬дамиды.
Іс-әрекет‭ ‬деп әлемді өзгертуге,‭ ‬материалды‭ ‬не‭ ‬рухани‭ ‬мәдениеттің‭ ‬нақты‭ ‬обьективті өнімін өндіруге‭ ‬немесе‭ ‬тудыруға‭ ‬бағытталған‭ ‬субьектінің‭ ‬белсенділігін‭ ‬айтады.‭ ‬Адам‭ ‬іс-әрекеті әуел‭ ‬баста‭ ‬практикалық,‭ ‬материалдық‭ ‬іс-әрекет‭ ‬ретінде‭ ‬көрінеді.‭ ‬Кейін‭ ‬одан‭ ‬теориялық‭ ‬іс-әрекет‭ ‬бөлінеді.‭ ‬Бала‭ ‬ойынға‭ ‬эмоционалды‭ ‬тұрғыда‭ ‬2‭ ‬түрде қосылатынын‭ ‬атап‭ ‬айту‭ ‬керек:
Ол өзінің‭ ‬атқаратын әлеуметтік‭ ‬функциялары‭ ‬мен әрекеттерін‭ ‬басынан өткізеді‭ (‬науқасқа‭ ‬көмектесу,‭ ‬үй‭ ‬салу‭ ‬ж.т.с.с.‭) ‬және‭ ‬сол‭ ‬ойыннан қуаныш‭ ‬сезімін‭ ‬сезінеді.
Ойынды‭ ‬эмоционалды‭ ‬жағынан‭ ‬елегізу‭ (‬уайымдау‭)‬,‭ ‬ойын‭ ‬ситуациясында‭ ‬балалар‭ ‬ойыннан‭ ‬тыс қол‭ ‬жеткізе‭ ‬алмайтын‭ ‬нәтижелерге‭ ‬ие‭ ‬болуына‭ ‬жағдай‭ ‬жасайды.‭
Көп‭ ‬нәрсені‭ ‬балалар‭ ‬одан‭ ‬да ұзақ‭ ‬және‭ ‬жіктелу‭ ‬түрде‭ ‬естерінде‭ ‬сақтайды.‭ ‬Олар өзара‭ ‬байланысты‭ ‬анықтау үшін,‭(‬мысалы,‭ ‬каузальды‭ ‬немесе‭ ‬фуекционалды‭ ‬ж.т.б.‭) ‬ойын‭ ‬ситуациясында‭ ‬пайда‭ ‬болған‭ ‬проблеманың‭ ‬шешімін‭ ‬табу үшін‭ ‬маңызды‭ ‬күш‭ ‬жұмсайды.‭ ‬Ойын‭ ‬кезінде‭ ‬олар ұзақ‭ ‬жүгіріп‭ ‬немесе‭ ‬сондай ұзақ‭ ‬бір‭ ‬орында‭ ‬тұра‭ ‬алады.
Ойын‭ ‬бала үшін әшейін‭ ‬ермек‭ ‬емес,‭ ‬ол‭ ‬барлық әдемілігімен,‭ ‬толқуымен.‭ ‬Қуаныш-қайғысымен қоса өмірдің өзі‭ ‬болып‭ ‬саналады.ойнау‭ ‬арқылы,‭ ‬бала‭ ‬шынайы әлемде өмір‭ ‬сүруді үйреніп,‭ ‬қарым-қтынаста‭ ‬тәжірибеге‭ ‬иеленеді.
Ойын‭ ‬мектепке‭ ‬дейінгі‭ ‬және‭ ‬кіші‭ ‬мектеп‭ ‬жасындағы‭ ‬балалар өмірінде‭ ‬рекше‭ ‬маңыздылыққа‭ ‬ие.‭ ‬Ойын‭ ‬алдымен өмірдің өзіндік‭ ‬белгіленуі.‭ ‬Ойын‭ ‬баланы өмірден,‭ ‬шынайылықтан‭ ‬алып‭ ‬кетпейді.‭ ‬Керісінше,‭ ‬ойын‭ – ‬балалардың қоршаған әлемді‭ ‬тануының‭ ‬және‭ ‬оларды‭ ‬оқуға‭ ‬және‭ ‬еңбекке‭ ‬дайындылығының әдісі.‭ ‬Белсенді‭ ‬ойын‭ ‬формасында‭ ‬бала өмір құбылыстарын,‭ ‬адамдардың қоғамдық қатынастарын,‭ ‬еңбек‭ ‬ету‭ ‬процесстерін‭ ‬тереңірек‭ ‬таниды.‭
Балалық‭ ‬ойындар,‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬басқа‭ ‬түрлері‭ ‬секілді қоғам‭ ‬тарихымен‭ ‬анықталады.
Барлық‭ ‬балалық‭ ‬іс-әрекет‭ ‬синкретті,‭ ‬яғни‭ ‬белгілі‭ ‬дңгейде‭ ‬біріккен,‭ ‬бөлінбейді.‭ ‬Және‭ ‬бұл‭ ‬бірлік‭ ‬балалық‭ ‬шығармашылық‭ ‬процессі‭ ‬жүретін,‭ ‬елестеуші‭ ‬шартты‭ ‬ситуация‭ ‬арқасында‭ ‬пайда‭ ‬болды.‭ ‬Ойын‭ ‬таным,‭ ‬еңбек‭ ‬және‭ ‬шығармашылық‭ ‬белсенділікті‭ ‬синткездейді.‭ ‬Кіші‭ ‬мектеп‭ ‬жасындағы‭ ‬оқушының‭ ‬ие‭ ‬болған‭ ‬кез-келген‭ ‬жаңа‭ ‬білімі‭ ‬мен‭ ‬іскерлігі‭ ‬оны әрекет‭ ‬етуге‭ ‬итермелейді.‭ ‬Ол әрекеттің‭ ‬сипаты‭ ‬ойындық‭ ‬болып‭ ‬табылады.
Балалармен‭ ‬жұмыс‭ ‬жасауда қолданылатын‭ ‬көптеген‭ ‬ойындар‭ ‬арасында:‭
Сюжетті-рольдік,‭ ‬ойын-еңбек,‭ ‬дидактикалық‭ ‬және қозғалмалы‭ ‬ойындар,‭ ‬ойын-әзілдер,‭ ‬комплекстік‭ ‬ойын‭ ‬мерекелері‭ ‬деп‭ ‬бөлінеді.
өмірлік‭ ‬немесе‭ ‬көркем әсерлер‭ ‬негізінде‭ ‬балалардың өз‭ ‬бетінше‭ ‬немесе‭ ‬ересектер‭ ‬көмегімен әлеуметтік қатынастарды‭ ‬немесе‭ ‬материалдық‭ ‬обьектілерді‭ ‬шығармашылық‭ ‬тұрғыда қайта‭ ‬жаңғырту‭ ‬ойындарын‭ ‬сюжеттік-рольдік‭ ‬деп‭ ‬атаймыз.‭ ‬Әсіресе,‭ ‬олар‭ ‬адамгершілік‭ ‬тәрбиесінде,‭ ‬фантазия,‭ ‬қиял‭ ‬және‭ ‬сөйлеу‭ ‬дамуында үлкен‭ ‬маңыздылыққа‭ ‬ие.
Ойындар-драматизациялар‭ ‬балалардың қандай‭ ‬да‭ ‬бір‭ ‬сюжетті‭ ‬орындауын‭ ‬білдіреді.‭ ‬Сценрий‭ ‬тек‭ ‬импровизация үшін‭ ‬арқау‭ ‬ретінде қызмет‭ ‬етеді.‭ ‬Ойындар-драмотизациялар‭ ‬көрермендерсіз‭ ‬орындалуы‭ ‬мүмкін,‭ ‬сонымен қатар‭ ‬концерттік‭ ‬орындау‭ ‬мінездеме‭ ‬де‭ ‬болуы‭ ‬мүмкін.‭ ‬Егер‭ ‬олар‭ ‬классикалық‭ ‬театралдық‭ ‬формада‭ ‬ойналса‭ (‬сахна,‭ ‬перде,‭ ‬костюмдер,‭ ‬грим‭) ‬немесе‭ ‬көпшлік‭ ‬сюжеттік‭ ‬ойын-сауықтар‭ ‬формасында‭ ‬орындалса,‭ ‬онда‭ ‬оларды‭ ‬театризациялар‭ ‬деп‭ ‬атайды.
Танымдық үстемесі,‭ ‬интелектуалдық‭ ‬даму‭ ‬функциясы‭ ‬ретінде‭ ‬дидактикалық‭ ‬ойындардың‭ ‬артықшылығы‭ ‬бар.‭ ‬Бұл‭ ‬ойындар‭ ‬оқыту-тәрбиелеу‭ ‬мақсатында‭ ‬педагогикамен‭ ‬арнайы құрастырылады.‭ ‬Қолданылатын‭ ‬материалдың‭ ‬сипаты‭ ‬бойынша,‭ ‬дидактикалық‭ ‬ойындар:‭ ‬заттың‭ – ‬негізінде‭ ‬бұл‭ ‬дидактикалық‭ ‬ойыншықтар‭ ‬және‭ ‬материалдар,‭ ‬столға қоятын‭ ‬және‭ ‬логикалық‭ ‬ойындар‭ ‬күрделі‭ ‬саяхат‭‬,‭ ‬Лабиринт‭ ‬секілді,‭ ‬сөздік-‭ ‬ойындар-жұмбақтар,‭ ‬тапсырмалар,‭ ‬болжамдар,‭ ‬ойын-саяхаттар‭ ‬және‭ ‬т.б.‭ ‬деп‭ ‬бөлінеді.
Қозғалмалы‭ ‬ойындар‭ – ‬физикалық‭ ‬тәрбиелеудің қажетті‭ ‬тәсілі.‭ ‬Олар‭ ‬белгіленген‭ ‬мақсатқа‭ ‬жетуге‭ ‬бағытталған‭ ‬белсенді қозғалыс әрекеттерін‭ ‬талап‭ ‬етеді.‭ ‬Кіші‭ ‬мектеп‭ ‬оқушыларының қозғалмалы‭ ‬ойындар‭ ‬ерекшелігі‭ – ‬олардың‭ ‬жарасу,‭ ‬шығармашылық,‭ ‬ұжымдық‭ ‬сипатының‭ ‬болуы.
Ойынның қажетті‭ ‬функциясы ұйымдастырушылық.‭ ‬Сабақты ұйымдастырудың‭ ‬ойындық‭ ‬формасы‭ ‬балаларға‭ ‬танысдық‭ ‬іс-әрекетке‭ ‬оңай қосылып‭ ‬кетуге‭ ‬көмектеседі.‭ ‬Қоңырау‭ ‬немесе‭ ‬сабақтан‭ ‬тыс‭ ‬уақытты ұйымдастырудың‭ ‬ойындық‭ ‬формасы‭ ‬жеке‭ ‬тұлғаның‭ ‬көп‭ ‬жақты‭ ‬ашылуына,‭ ‬оның‭ ‬қабілеттіліктерінің‭ ‬дамуына‭ ‬мүмкіндік‭ ‬беріп,‭ ‬ортақ‭ ‬ниет‭ ‬пен қызығушылықтар‭ ‬негізінде‭ ‬балаларды ұйымшыл‭ ‬етеді.‭ ‬Ойынның‭ ‬педагогқа‭ ‬баланы‭ ‬жүйелі‭ ‬оқу‭ ‬іс-әрекетіне‭ ‬дайындауда қалай‭ ‬көмектесетінін‭ ‬түсіну үшін,‭ ‬балалардың‭ ‬оқуға‭ ‬дайындығы‭ ‬ретінде‭ ‬не‭ ‬түсініледі‭?‬деген‭ ‬сұраққа‭ ‬жауап‭ ‬беру‭ ‬керек.‭ ‬Психологтардың‭ ‬көпшілігі‭ ‬оған:‭ ‬оқуға‭ ‬ықыластың‭ ‬болуын,‭ ‬оқи‭ ‬білуді‭ ‬мобилизациялау қабілеттілігін‭ (‬ерікке‭ ‬ие‭ ‬болуы‭)‬,‭ ‬өзінің‭ ‬оқушылық қоғамдық‭ ‬міндетін‭ ‬түсінуін,‭ ‬ұжымда өмір‭ ‬сүріп,‭ ‬жолдастарымен‭ ‬бірге‭ ‬белсенді‭ ‬жұмыс‭ ‬жасауға‭ ‬дайындығын‭ ‬жатқызады.‭ ‬Мектепке‭ ‬психологиялық‭ ‬дайындық,‭ ‬ақыл-ой‭ ‬және‭ ‬физикалық‭ ‬дамудан‭ ‬басқа,‭ ‬балаға өзін‭ ‬басқа‭ ‬балалардың‭ ‬көзқарасымен‭ ‬көруге,‭ ‬өз әрекеттерін ұжым қызығушылықтарымен‭ ‬сәйкестендіруге,‭ ‬жолдастарымен‭ ‬тілектестік‭ ‬негізінде қарым-қатынас‭ ‬жасауға‭ ‬көмектесетін қасиеттердің‭ ‬болуын‭ ‬білдіреді.
Бірінші‭ ‬сынып‭ ‬оқушылардың‭ ‬ойын әрекетінің әртүрлілігі‭ ‬осы‭ ‬аталған‭ ‬түрлерімен‭ ‬шектелмейді.‭ ‬Мұғалімнің‭ ‬шеберлігі‭ ‬балаларға әрбір‭ ‬ситуация үшін‭ ‬сәйкес‭ ‬келетін‭ ‬ойын‭ ‬тәсілдері‭ ‬арқылы қарым-қатынастықамтамасыз‭ ‬ете‭ ‬білуінен‭ ‬көрінеді.‭ ‬Психологтар‭ ‬Г.Г.‭ ‬Кравцов‭ ‬және‭ ‬Е.Е.‭ ‬Кравцова‭ ‬ойынды‭ ‬алты‭ ‬жасар‭ ‬балалардың‭ ‬мектепке‭ ‬психологиялық‭ ‬дайындығын‭ ‬жоғарылатуда‭ ‬басты әдіс‭ ‬ретінде‭ ‬есептей‭ ‬отырып,‭ ‬тіпті‭ ‬педагог‭ ‬іс-әрекетінің‭ ‬арнайы қағидасын құрды:
‭‬Балаларға қандай‭ ‬да‭ ‬бір‭ ‬тапсырма ұсынар‭ ‬алдында‭ ‬немесе‭ ‬олардан‭ ‬бір‭ ‬нәрсе‭ ‬талап‭ ‬етер‭ ‬алдында,‭ ‬оны‭ ‬қалай‭ ‬ойнап‭ ‬шығуға‭ ‬болатынын‭ ‬ойлану қажет‭(‬14,73б‭)‬.
Мұғалімдердің ұжымдық‭ ‬ойын‭ ‬іс-әрекетінің‭ ‬елемеуі‭ ‬балалар‭ ‬ортасында‭ ‬адамгершілік‭ ‬атмосферасының‭ ‬бұзылуына әкеледі,‭ ‬өйткені‭ ‬нормаларды‭ ‬және‭ ‬мінез-құлық‭ ‬ережелерін‭ ‬игеру‭ ‬процесі‭ ‬баяулайды.‭ ‬Ал‭ ‬бұл өз‭ ‬кезінде‭ ‬мектеп өміріне‭ ‬адаптация‭ ‬процесін‭ ‬кідіртеді.‭ ‬Біріккен‭ ‬ойындар‭ ‬кезінде‭ ‬балалар‭ ‬жақсы‭ ‬жағынан‭ ‬да‭ ‬жаман‭ ‬жағынан‭ ‬да‭ ‬анық‭ ‬көріне‭ ‬бастайды.‭ ‬Бұл‭ ‬ойынды‭ ‬талқылау‭ ‬процесінде‭ ‬тәрбиешіге‭ ‬балаларды ұжымдық‭ ‬іс-әрект‭ ‬нормаларын‭ ‬және‭ ‬оларды‭ ‬орындау қажеттілігін‭ ‬түсінуге‭ ‬жеткізуі үшін‭ ‬мүмкіндік‭ ‬береді.‭(‬10,11б‭) ‬Бірақ‭ ‬бастапқы‭ ‬кезеңге‭ ‬кіші‭ ‬мектеп‭ ‬жасындағы‭ ‬оқушылардың‭ ‬мұалімдері‭ ‬шешетін‭ ‬тәрбиелеу‭ ‬міндеттерінің‭ ‬арасында,‭ ‬алдымен‭ ‬ең‭ ‬бастысы‭ – ‬мектеп әлеміне‭ ‬еніп,‭ ‬кіру үшін‭ ‬жағымды‭ ‬психологиялық‭ ‬жағдайлар қалыптастыру.‭ ‬Баланың‭ ‬мектепте өткізген‭ ‬алғашқы‭ ‬минуттарындағы‭ ‬сол‭ ‬күйі,‭ ‬эмоционалдық‭ ‬көңілі,‭ ‬жағдайы үлкен‭ ‬маңыздылыққы‭ ‬ие,‭ ‬олар‭ ‬көбіне‭ ‬оның‭ ‬оқуға‭ ‬деген‭ ‬кейінгі қатынасын,‭ ‬өзі үшін‭ ‬жаңа‭ ‬оқушы‭ ‬позициясына‭ ‬деген қатынасынанықтайды.‭ ‬Балаларды қамқорлықты‭ ‬ойындық қарым-қатынасты‭ ‬назарын‭ ‬алғашқы‭ ‬кездесуден‭ ‬бастап‭ ‬көрсетіп,‭ ‬білдіру‭ ‬керек.

1.2.‭ ‬Ойынның‭ ‬баланың‭ ‬психикалық‭ ‬дамуында‭ ‬іс-әрекет‭ ‬ретінде‭
қалыптасуы.‭
Ойын‭ ‬бала‭ ‬денсаулығыны,‭ ‬оның‭ ‬дұрыс‭ ‬дамуының‭ ‬көрсеткіші‭ ‬болып‭ ‬табылады.Бала‭ ‬неғұрлым‭ ‬сау‭ ‬болса,‭ ‬соғұрлым‭ ‬ол‭ ‬ықыласымен,‭ ‬әр‭ ‬түрліше,‭ ‬көп‭ ‬ойнайды.
Бірдей қозғалыстарды қайталай‭ ‬еретін‭ ‬монотонды‭ ‬ойын‭ ‬аладатуы‭ ‬керек.‭ ‬Ауырып қалған‭ ‬балалар әлсіз,‭ ‬ынтасыз,‭ ‬біртекті‭ ‬ойнайды.‭ ‬Ата-аналар‭ ‬кейде‭ ‬түсінбейді:‭ ‬қымбат‭ ‬және‭ ‬керемет‭ ‬ойыншықты қуана қабылдап,‭ ‬ал‭ ‬кейін‭ ‬оны‭ ‬тастап,‭ ‬бала қарапайым‭ ‬ойыншықтармен‭ ‬ойнайды.‭ ‬Бала‭ ‬ойыншықты‭ ‬ересектерге қарағанда‭ ‬басқаша‭ ‬бағалайды.‭ ‬Күрделі,‭ ‬бөлшектенілмеген‭ ‬ойыншық‭ ‬алғашқы‭ ‬кезде өінің‭ ‬ерекшелігімен қызықтырып,‭ ‬ал‭ ‬кейін‭ ‬балалар‭ ‬фантазиясын қыспаққа‭ ‬алып,‭ ‬ойын‭ ‬сипатын‭ ‬алдын‭ ‬ала өте қатты‭ ‬анықтайды.‭ ‬Балалар‭ ‬белсенділікке‭ ‬итермелейтін‭ ‬фантазияға‭ ‬кеңістік қалтыратын,‭ ‬балалық‭ ‬ойларын‭ ‬білдіруге‭ ‬кедергі‭ ‬етпейтін‭ ‬ойыншықтарға‭ ‬көңіл‭ ‬бөледі.‭ ‬Ойыншықтардың‭ ‬молшылығы‭ ‬психика‭ ‬дамуын әр‭ ‬кезде‭ ‬желдете‭ ‬бермейді,‭ ‬жиі‭ ‬пассивтілікке‭ ‬жағдай‭ ‬жасап,‭ ‬өнертапқыштыққа‭ ‬кедергі‭ ‬болады.‭ ‬Ойыншықтар‭ ‬молшылығы‭ ‬пайдалы,‭ ‬егер‭ ‬біреулері‭ ‬басқаларын‭ ‬ауыстырып‭ ‬тұрса,‭ ‬және‭ ‬сол‭ ‬ауысу‭ ‬баланың өсу‭ ‬мүмкіндіктеріне‭ ‬сәйкес‭ ‬келіп‭ ‬тұрған‭ ‬жағдайда.
Балалар‭ ‬темпераменті‭ ‬бойынша әртүрлі.‭ ‬Бірелер‭ – ‬жыбырлақ,‭ ‬энергиялы,‭ ‬бір‭ ‬орында‭ ‬отырамайды,‭ ‬ал‭ ‬кейбіреулері‭ – ‬жай,‭ ‬асықпайтын,‭ ‬баяу,‭ ‬болады.‭ ‬Оларды‭ ‬осыған‭ ‬кінәлап ұрысу‭ ‬пайдасыз‭ ‬және‭ ‬зиян:‭ ‬олардың‭ ‬ерекшеліктері‭ ‬солай‭ ‬болып‭ ‬келген.‭ ‬Алайда‭ ‬бұл‭ ‬ерекшелікті‭ ‬керек‭ ‬бағытта әсер‭ ‬ету ұмтылысы қажет.‭ ‬Асықпайтын‭ ‬балаларды‭ ‬кейде‭ ‬флегматиктер‭ ‬деп‭ ‬атайды.
Оларды‭ ‬жылдамдықты,‭ ‬ептілікті‭ ‬талап‭ ‬ететін қозғалмалы‭ ‬ойындарға‭ ‬еліктеу‭ ‬керек.‭ ‬Қозғалмалы‭ ‬балаларды‭ ‬керісінше‭ ‬зейін‭ ‬шығаруын‭ ‬төмен‭ ‬ететін‭ ‬ойындарға‭ ‬еліктеу қажет.‭ ‬Бұл‭ ‬балық‭ ‬аулашы‭ ‬ойыны‭ ‬болуы‭ ‬мүмкін.,‭ ‬мұнда‭ ‬жіптегі‭ ‬ілгекпен қозғалыссыз‭ ‬тұрған‭ ‬балыққа‭ ‬тию‭ ‬керек,‭ ‬немесе‭ ‬таяқшадағы‭ ‬сақиналарды‭ ‬лақтыру.‭ ‬Немесе‭ ‬кез-келген үстелге‭ ‬қоятын‭ ‬ойындар,‭ ‬тек‭ ‬соқыр‭ ‬кездейсоқтық‭ ‬жағдайға‭ ‬тәуелді‭ ‬болатын‭ – ‬балалық‭ ‬бильярд,‭ ‬кубиктерді‭ ‬лақтыру‭ ‬секілді‭ ‬ойланбайтын‭ ‬ойындар‭ ‬емес.‭ ‬Ойын‭ ‬сипаты‭ ‬бала‭ ‬дамуын‭ ‬бейнелейді.‭ ‬Ойын‭ ‬дамуының‭ ‬бірінші‭ ‬деңгейінде‭ ‬ол‭ ‬заттарды‭ ‬манипуляциялаудан құрылса,‭ ‬екінші‭ ‬деңгейде әрекеттер‭ ‬реттілігі‭ ‬ойналады.‭ ‬Мысалы:‭ ‬қуыршақты‭ ‬тамақтандыру‭ ‬ас‭ ‬даярлауға‭ ‬болады.‭ ‬Тамақтан‭ ‬соң‭ ‬еруендеуге‭ ‬және ұйқыға‭ ‬жатқызу.‭ ‬Ойын‭ ‬дамуының үшінші‭ ‬деңгейінде‭ ‬балардың өзара әрекеттесуі,‭ ‬өзара‭ ‬ойын әрекеттесуді‭ ‬бөлісу‭ ‬пайда‭ ‬болады.‭ ‬Тіпті,‭ ‬нәресте ұйқыдан‭ ‬және‭ ‬тамақтан‭ ‬бос‭ ‬уақыттығы‭ ‬барлық‭ ‬бос‭ ‬кезде‭ ‬ойнауы‭ ‬керек,‭ ‬өйткені‭ ‬ол‭ ‬толық‭ ‬дұрыс‭ ‬дамуы үшін.‭
1-3‭ ‬жас‭ ‬шамасында‭ ‬ойыншықтар қозғалыс‭ ‬координацияларының‭ ‬дамуына‭ ‬жағдай‭ ‬жасау‭ ‬керек.‭ ‬Ол үшін‭ ‬доп,‭ ‬шарлар‭ ‬пайдалы.‭
3-5‭ ‬жас‭ ‬кезінде‭ ‬ойыншықтар‭ ‬балаларға‭ ‬жануар әлемі‭ ‬туралы‭ ‬ой‭ ‬елестер‭ ‬береді.
2-4‭ ‬жастарда‭ ‬балалар‭ ‬бірге‭ ‬емес,‭ ‬бір-бірінің қасында,‭ ‬жаныныды‭ ‬ойнағанды‭ ‬жақсы‭ ‬көреді.‭
5-6‭ ‬жаста‭ ‬олар‭ ‬енді‭ ‬бірігіп‭ ‬ойнай‭ ‬алады.‭ ‬Ойын‭ ‬кезінде‭ ‬баланың‭ ‬мінезі қалыптасып‭ ‬көріне‭ ‬бастайды.‭ ‬Ойында өнер‭ ‬тапқыш,‭ ‬энергиялы,‭ ‬әрекетті‭ ‬бала өмірде‭ ‬де‭ ‬сондай‭ ‬болады.‭
Тек‭ ‬егерол өзін қызықтыратын‭ ‬,‭ ‬ынталандыратын,,‭ ‬қызықты‭ ‬іспен‭ ‬айналысқан‭ ‬жағдайда.‭ ‬Ойын‭ ‬кезінде әлсіз,‭ ‬қатыссыз‭ ‬бала,‭ ‬көбіне өмірінде‭ ‬сондай‭ ‬болады.‭ ‬Егер‭ ‬бала‭ ‬жолдастарымен‭ ‬күнделікті ұрысып,‭ ‬рольді‭ ‬бөлісе‭ ‬алмаса,‭ ‬жанұясында‭ ‬кез-келген ұжымда‭ ‬да‭ ‬сондай‭ ‬конфликтілі‭ ‬болады.‭ ‬Егер‭ ‬бала‭ ‬ойын‭ ‬кезінде‭ ‬епт,‭ ‬шынайый‭ ‬емес‭ ‬болып,‭ ‬жолдастарын‭ ‬алдағысы‭ ‬келсе,‭ ‬ойланыңыз:‭ ‬бұл қасиеттер қайдан‭ ‬шыққан‭? ‬Тыңдаңыз:‭ ‬балаларыңыз‭ ‬ойыншықтармен қалай‭ ‬сөйлеседі,‭ ‬олармен қалай‭ ‬ойнайды,‭ ‬нақтылап қарап‭ ‬көріңіз.‭ ‬Егер қызыңыз қуыршағын‭ ‬жатқызарда,‭ ‬оны‭ ‬жуындырып,‭ ‬киіндіріп,‭ ‬мейірімді‭ ‬болса,‭ ‬онда‭ ‬бұл‭ ‬жақсы.‭ ‬Ал‭ ‬егер‭ ‬дөрекі‭ ‬сөйлеп,‭ ‬оған‭ ‬айқайлап,‭ ‬тартқылап,‭ ‬ұрса,‭ ‬жазаласа,‭ ‬онда қызыңызға‭ ‬сүйіспеншілікпен қарауға‭ ‬асықпаңыз.‭ ‬Ойлап қараңыз,‭ ‬балаңыз‭ ‬сізді‭ ‬көшіріп‭ ‬тұрған‭ ‬жоқ‭ ‬па,‭ ‬сізің қызыңызға‭ ‬деген қатынасыңыз‭ ‬дұрыс‭ ‬па‭?
Ойын‭ ‬бала үшін әшейін‭ ‬ермек‭ ‬емес,‭ ‬ол‭ ‬барлық‭ ‬талқылауларын.‭ ‬Қуаныш-қайғысын қоса‭ ‬алғандағы өмірдің өзі‭ ‬болып‭ ‬табылады.‭ ‬Ойнау‭ ‬кезінде‭ ‬бала‭ ‬реалды әлемде өмір‭ ‬сүруді үйренеді,‭ ‬қарым-қатынас‭ ‬жасау‭ ‬тәжірибесіне‭ ‬иеленеді.‭
Баланың‭ ‬педагогпен‭ ‬және‭ ‬мектеппен‭ ‬алғашқы‭ ‬танысу‭ ‬кезінде‭ ‬алған әсерінен,‭ ‬оның‭ ‬оқу‭ ‬жылын‭ ‬бастаудағы‭ ‬көңіл‭ ‬күйі‭ ‬тәуелді‭ ‬болады.‭ ‬Сондықтан‭ ‬мұғалім‭ ‬соған‭ ‬тәуелді‭ ‬нәрселердің‭ ‬ба‭\‬рлығы‭ ‬туралы‭ ‬ештеңе ұмытпауы‭ ‬керек.‭ ‬Бірінші‭ ‬сыныпқа‭ ‬жазылу‭ ‬кезіндегі‭ ‬бөлме‭ ‬кеңсеге ұқсайтынын‭ ‬жаман.‭ ‬Мектепке‭ ‬түсетін‭ ‬баламен‭ ‬және‭ ‬оның‭ ‬ата-анасымен әңгімелесуді‭ ‬жарық,‭ ‬әдемі‭ ‬көңілді‭ ‬ойыншықтар‭ ‬мен‭ ‬суреттерібар‭ ‬бөлмеде‭ ‬жүргізу қажет.
Мұғалімге‭ ‬баланың‭ ‬ересектермени қарым-қатынас‭ ‬жасау‭ ‬ерекшеліктерімен қарым-қатынас‭ ‬жасау‭ ‬ерекшеліктерін‭ ‬ескері қажет:‭ ‬ол‭ ‬байланысқа‭ ‬оңай‭ ‬түседі‭ ‬ме,‭ ‬сұрақтар қоя‭ ‬ма‭ ‬және қандай,‭ ‬өзі‭ ‬туралы‭ ‬бір‭ ‬нәрсе‭ ‬айтады‭ ‬ма.‭ ‬Ұялшақ‭ ‬және‭ ‬тұйық‭ ‬баларға‭ ‬алдымен‭ ‬заттары‭ ‬бар‭ ‬тапсырмалар‭ ‬берген‭ ‬жөн:‭ ‬ашық‭ ‬кубиктер,‭ ‬суреттер,‭ ‬қуыршақтар,‭ ‬машиналар әдетте қызығушылық‭ ‬тудырып,‭ ‬қоқынышты‭ ‬азайтады.‭
Егер‭ ‬ойын‭ ‬бөлмесінде‭ ‬ертегі‭ ‬кейіпкерлерін‭ ‬бейнелейтін қуыршақтар‭ ‬болса,‭ ‬онда‭ ‬балаға‭ ‬ойыншықтарды‭ ‬парталардың‭ ‬алдына‭ ‬отырғызуы ұсынып‭ ‬және‭ ‬кейін‭ ‬сол‭ ‬не‭ ‬басқа қуыршақтарды‭ ‬неліктен‭ ‬бірге‭ ‬отырғаны‭ ‬туралы‭ ‬түсіндіріп‭ ‬беруді‭ ‬сұрауға‭ ‬болады.‭ ‬Қуыршақтардың‭ ‬орнына‭ ‬ертегі‭ ‬кейіпкерлері‭ ‬бейнеленген‭ ‬карточкаларды‭ ‬пайдалануға‭ ‬болады.
Ата-аналарға‭ ‬балаларын‭ ‬мектепке‭ ‬даярлауда‭ ‬жазуға,‭ ‬оқуға,‭ ‬санауға,‭ ‬үйрету‭ ‬міндетті‭ ‬емес.‭ ‬Мұның‭ ‬барлығын‭ ‬бала‭ ‬бірінші‭ ‬сыныпта‭ ‬меңгереді.‭ ‬Психологтар‭ ‬А.Венгер‭ ‬және‭ ‬Н.Виноградованың‭ ‬ойлары‭ ‬бойынша‭ ‬мектепте‭ ‬оқуға‭ ‬даярлық‭ – ‬бұл‭ ‬бірінші‭ ‬сыныптың қорытындысы.‭ ‬Ата-аналардың‭ ‬міндеті‭ ‬басқа‭ – ‬балалардың‭ ‬ой-өрісін‭ ‬кеңейтіп,‭ ‬олардың‭ ‬байланысқан‭ ‬сөйлеуін,‭ ‬ойлауын,‭ ‬жадысын‭ ‬дамыту‭ ‬керек.‭(‬10,‭ ‬12б‭)
әрбір‭ ‬мұғалім‭ ‬балалармен‭ ‬ойын‭ ‬арқылы қатынас‭ ‬жасауда өз әдіс‭ – ‬тәсілдерін‭ ‬іздестіреді.‭ ‬Бұл әдістер‭ ‬жастық‭ ‬ерекшеліктерін‭ ‬есепке‭ ‬алу‭ ‬принциптерін‭ ‬материализациялайды.‭ ‬Ш.А.‭ ‬Амонашвили‭ ‬практикасында өте‭ ‬табысты қолданылған‭ ‬педагогикалық‭ ‬ойын-тәсілдер‭ ‬кеңінен‭ ‬танымал‭ ‬болды:‭ ‬олар‭ ‬хормен‭ ‬жауап‭ ‬беру,‭ ‬дыбысты қағып‭ ‬ал‭‬,‭ ‬шартты‭ ‬белгілер‭ ‬бойынша әрекет,‭ ‬ұлаққа‭ ‬сыбырлау,‭ ‬мұғалім‭ ‬қателігі‭ ‬және‭ ‬т.б.
ойын әрекеті‭ ‬зейін,‭ ‬ес,‭ ‬ойлау,‭ ‬қиял,‭ ‬барлық‭ ‬таныпм‭ ‬процесстерін‭ ‬дамуына әсер‭ ‬етеді.‭ ‬Ойын‭ ‬баладан өз құлақтарына қосылуды‭ ‬талап‭ ‬етеді:‭ ‬ол құрдастарымен‭ ‬бірлесіп‭ ‬ойнау‭ ‬кезінде‭ ‬дамытушы‭ ‬сюжеттерді‭ ‬зейінді‭ ‬болу‭ ‬керек‭; ‬ол қай‭ ‬тас‭ (‬щепочка,‭ ‬қағаз‭ ‬бөлігі‭ ‬ж.т.б.‭)‬нені‭ ‬білдіретінін‭ ‬есінде‭ ‬сақтау‭ ‬керек,‭ ‬ол‭ ‬аяқ‭ ‬асты‭ ‬пайда‭ ‬болған‭ ‬ситуацияда қалай‭ ‬не,‭ ‬не‭ ‬істеу‭ ‬керектігін‭ ‬шапшаң,‭ ‬тез‭ ‬болуы‭ ‬керек.‭ ‬Ол‭ ‬жоқ‭ ‬затты‭ ‬не қиялындағы‭ ‬ситуацияны‭ ‬елестетіп,‭ ‬ойынның қалған‭ ‬ситуациялары‭ ‬оны‭ ‬түсінетіндей‭ ‬және‭ ‬оның‭ ‬ойлап‭ ‬тапқанына‭ (‬тапқырлығына‭) ‬қанағатты‭ ‬болатындай әрекет‭ ‬етуі‭ ‬керек.‭ ‬Осылайша,‭ ‬ойын әрекетінде,‭ ‬бала‭ ‬саналы‭ ‬мақсатына‭ ‬ере‭ ‬алатындай‭ ‬психикалықпроцесстердің‭ ‬еріктігі қалыптасады.‭
Балаларға әшейінде‭ ‬есте‭ ‬сақтауды ұсыну‭ ‬кезінде‭ ‬жағдайдан‭ ‬гөрі‭ ‬ойын‭ ‬жағдайында өте‭ ‬жақсы‭ ‬зейін‭ ‬шоғырландырып,‭ ‬жақсы‭ ‬есте‭ ‬сақтайды.
Саналы‭ ‬мақсат‭ (‬зейін‭ ‬шоғырландыру,‭ ‬есте‭ ‬сақтау,‭ ‬еске‭ ‬түсіру‭) ‬бала үшін әсіресе‭ ‬бәрінен‭ ‬де‭ ‬оңай‭ ‬ойын‭ ‬кезінде‭ ‬бөлініп‭ ‬көрінеді.‭ ‬Ойын‭ ‬шарттарының өзі‭ ‬баладан‭ ‬ойын‭ ‬ситуациясына‭ ‬тіркелген‭ ‬заттарға,‭ ‬ойын‭ ‬заттарының‭ ‬мазмұнына‭ ‬шоғырлануды‭ ‬талап‭ ‬етеді.‭ ‬Егер‭ ‬бала‭ ‬ойын‭ ‬ситуацияларына‭ ‬талап‭ ‬тетініне‭ ‬зейінді‭ ‬бола‭ ‬алмаса‭ ‬немесе‭ ‬болғысы‭ ‬келмесе.‭ ‬Егер‭ ‬ойын‭ ‬шарттарымен‭ ‬есептеспесе,‭ ‬онда құрдастары‭ ‬оны қуып‭ ‬жібереді.‭ ‬Құрдастарымен қарым-қатынас‭ ‬жасауда,‭ ‬оларды‭ ‬эмоционалды қолдап,‭ ‬көтермелеуінде қажеттілікті‭ ‬сезіну‭ ‬баланы‭ ‬мақсатты‭ ‬түрде‭ ‬бағытталған‭ ‬шоғырландыру‭ ‬мен‭ ‬есте‭ ‬сақтауға‭ ‬мәжбүр‭ ‬етеді.‭ ‬Мақсатты‭ ‬түрде‭ ‬бағыттылық,‭ ‬еріктік‭ ‬күш-жігер қабілеттілігі-жеке‭ ‬тұлға‭ ‬дамуы үшін қажетті қасиет.‭
Ойын‭ ‬мақсатсыз‭ ‬ермек‭ ‬емес.‭ ‬Жіп‭ ‬арқылы‭ ‬секіру,‭ ‬доппен қозғалу,‭ ‬кластарға‭ ‬бөліну‭ ‬ойындарын‭ ‬меңгерудегі‭ ‬балалардың‭ ‬көп‭ ‬сағаттық,‭ ‬жиі‭ ‬шаршататын‭ ‬жаттығулары өзінің‭ ‬позитивті‭ ‬нәтижелерін‭ ‬береді.‭ ‬Ойнау‭ ‬кезінде‭ ‬балалар‭ ‬нақты‭ ‬режелерге‭ ‬ере‭ ‬отырып,‭ ‬әрқашан‭ ‬да‭ ‬дәл‭ ‬сол‭ ‬затпен әрекет‭ ‬етуді‭ ‬меңгеру‭ ‬тапсырмасын‭ ‬орындайды.‭ ‬Ойын‭ ‬кезінде‭ ‬бала өз‭ ‬еркімен өз-өзіне қаншама‭ ‬күш‭ ‬жұмсайды.‭ ‬Ойын‭ ‬ситуациясы‭(‬жағдайы‭) ‬сонымен‭ ‬бірге‭ ‬ақыл-ой әрекетінің‭ ‬дамуына‭ ‬күнделікті әсер‭ ‬етеді.‭ ‬Ол‭ ‬со‭ ‬л‭ ‬жерде‭ ‬шешімді‭ ‬дұрыс‭ ‬талап‭ ‬ететін‭ ‬кез-келген‭ ‬аяқ‭ ‬асты‭ ‬ситуацияларға‭ ‬дайын‭ ‬болу‭ ‬керек.‭ ‬Ол‭ ‬ойын‭ ‬атауымен‭ ‬сәкес‭ ‬жоқ‭ ‬заттың‭ ‬орынбасарымен‭ (‬орнын‭ ‬басушы‭ ‬затпен‭) ‬әрекет‭ ‬ете‭ ‬білуі‭ ‬керек.
Зат‭ – ‬орынбасар‭ ‬ойлау үшін‭ ‬тірек‭ ‬болып‭ ‬табылады:‭ ‬сол‭ ‬затпен‭ ‬операциялау‭ ‬негізінде‭ ‬бала‭ ‬реалды‭ ‬зат‭ ‬туралы‭ ‬ойлануды үйренеді.‭ ‬Ойлаудың‭ ‬дамуы,‭ ‬баланың‭ ‬затпен‭ ‬тікелей‭ ‬көрнекі-қабылданушы‭ ‬ситуацияда әрекет‭ ‬етуін‭ ‬ірте-бірте қойып,‭ ‬сол‭ ‬заттар‭ ‬туралы‭ ‬ойын‭ ‬жағдайында‭ ‬ойлап,‭ ‬әрекет‭ ‬етуді үйренуден‭ ‬тұрады.‭ ‬Осылайша‭ ‬ойын‭ ‬баланы‭ ‬ой‭ ‬елестер‭ ‬жағдайында‭ ‬ойлауға‭ ‬даярлайды.‭ ‬Қиялдауға қабілеттіліктің‭ ‬дамуы,‭ ‬балаға‭ ‬басқа‭ ‬адамның‭ ‬не‭ ‬айтып‭ ‬тұрғаны‭ ‬туралы‭ ‬және‭ ‬тікелей‭ ‬көру‭ ‬заты‭ ‬ретінде‭ ‬не‭ ‬екені‭ ‬жөнінде‭ ‬елестетуге‭ ‬мүмкіндік‭ ‬береді.‭ ‬Қиял‭ ‬балаға‭ ‬тыңдауға‭ ‬және‭ ‬естігенін‭ ‬елестетуге‭ ‬көмектеседі.

1.3.‭ ‬Ойын әрекеті‭ – ‬баланың қоршаған әлемді‭ ‬меңгерудегі‭ ‬негізгі‭
формалардың‭ ‬бірі.‭
Ойын‭ ‬көбіне‭ ‬балалық‭ ‬шаққа‭ ‬тән.‭ (‬мектепке‭ ‬дейінгі‭ ‬балаға‭ ‬ол‭ – ‬іс-әрекеттің‭ ‬негізгі‭ ‬түрі‭)‬,‭ ‬бірақ‭ ‬оны‭ ‬баланың‭ ‬монополиясы‭ ‬ретінде қарастыру‭ ‬қате‭ ‬болады.‭ ‬Жастар‭ ‬да,‭ ‬ересектер‭ ‬де‭ ‬ойнайды,‭ ‬әрине‭ ‬ойынды өзгеше‭ ‬мазмұнға‭ ‬толықтырып,‭ ‬басқаша‭ ‬түрде‭ ‬ойнайды.‭
Олар үшін‭ ‬басты‭ ‬іс-әрекет‭ ‬еңбек‭ ‬болып‭ ‬табылады,‭ ‬ал‭ ‬ойын‭ ‬көңіл‭ ‬көтеру,‭ ‬демалыс‭ ‬болып‭ ‬табылады.‭ ‬Балалық‭ ‬ойындар‭ ‬адамзат‭ ‬іс-әрекетнің‭ ‬басқа‭ ‬да‭ ‬түрлері‭ ‬секілді қоғам‭ ‬тарихымен‭ ‬анықталады.‭
Ойынның қоғамдық-тарихи‭ ‬сипаты‭ ‬шығу‭ ‬тегімен ғана‭ ‬емес,‭ ‬оны‭ ‬жүзеге‭ ‬асыру‭ ‬тәсілімен‭ ‬де‭ ‬анықталады.‭ ‬Басқаша‭ ‬айтқанда,‭ ‬ойындардың‭ ‬формасы‭ ‬мен‭ ‬мазмұны қоғамдық қатынастар‭ ‬және‭ ‬балалар өмірінің‭ ‬нақты‭ ‬жағдайлары‭ ‬арқылы‭ ‬анықталады.‭ ‬Балалардың‭ ‬ойнайтын‭ ‬заттарының өзі‭ ‬адамзат‭ ‬еңбегінің өнімі,‭ ‬ал‭ ‬ойын‭ ‬мазмұны‭ ‬мен‭ ‬формасы‭ ‬балалардың қоршаған әлемді өзіндік‭ ‬бейнелеуі‭ ‬болып‭ ‬табылады,‭ (‬жанұя,‭ ‬балабақша,‭ ‬мектеп,‭ ‬өндіріс,‭ ‬саяси‭ ‬оқиғалар‭ ‬...‭) ‬Ересектер‭ ‬балалар‭ ‬ойынына,‭ ‬оны‭ ‬тапсыра‭ ‬отырып‭ ‬немесе‭ ‬оған қатысу‭ ‬арқылы‭ ‬тікелей әсер‭ ‬етеді.‭ ‬Ойын‭ (‬әсіресе,‭ ‬оның‭ ‬дамыған‭ ‬формалары:‭ ‬рольдік‭ ‬ойындар,‭ ‬ережелер‭ ‬бойынша‭ ‬ойнау‭) ‬баланың‭ ‬психикалық‭ ‬дамуы‭ ‬ретінде қалыптасу үшін,‭ ‬белгілі‭ ‬бір‭ ‬нақты‭ ‬алғышарттар құрылуы‭ ‬керек.
Өте‭ ‬маңыздылары‭ ‬ретінде:‭ ‬заттармен әрекет‭ ‬ете‭ ‬білу‭; ‬бір‭ ‬заттарды‭ ‬басқалармен‭ ‬ауыстыра‭ ‬білу‭; ‬өз әрекеттерін‭ ‬ересектер әрекеттерінен‭ ‬айыра‭ ‬білу‭ ‬болып‭ ‬табылады.
Ойын‭ ‬балалардың өз‭ ‬бетіндікке,‭ ‬ересектер өміріне өте‭ ‬белсенді қатысуға ұмтылысы‭ ‬мен‭ ‬шектеулі‭ ‬жас‭ ‬ерекшеліктері‭ ‬арасындағы қарама-қарсылықты өнімді‭ ‬түрде‭ ‬шешеді.
өздерінің‭ ‬даму‭ ‬деңгейі‭ ‬бойынша‭ ‬олар‭ ‬ересектер өмірінің‭ ‬талаптарды‭ ‬меңгеруге әлі‭ ‬шамасы‭ ‬келмегеніктен,‭ ‬балалар‭ ‬оны‭ ‬ойын‭ ‬түрінде‭ ‬жүзеге‭ ‬асырады,‭ ‬яғни‭ ‬әдейі‭ ‬ситуациясына,‭ ‬ойдан‭ ‬шығарылған‭ ‬түрінде.‭ ‬Ойындағы әрекеттерді‭ ‬балалар‭ ‬заттық‭ ‬практикалық әрекеттермен‭ ‬байланыстырады,‭ ‬ойында қолданылатын‭ ‬заттар‭ ‬ересектердің әрекет‭ ‬ететін‭ ‬обьектілерінің ұқсастығы‭ ‬болып‭ ‬итабылады.‭ ‬Сонымен‭ ‬бірге‭ ‬ойында‭ ‬балалардың әлеуметтік өзара әрекеттесуә‭ ‬жүреді.
Д.Б.‭ ‬Эльконин‭ ‬көрсеткендей,‭ ‬балалар‭ ‬бір-біріне қатысты‭ ‬сәйкес‭ ‬рольдердің‭ ‬тасушысы‭ ‬ретінде‭ ‬шығады.‭ ‬Олар өзара‭ ‬рольдерді‭ ‬бөлік,‭ ‬бір-бірімен қажетті әрекеттер‭ ‬мен қатынастар‭ ‬білімдерімен‭ ‬белмсенді,‭ ‬таңдалған‭ ‬ойын‭ ‬ситуациясын өзара‭ ‬келісіп ұстанады.
Ойында‭ ‬орындалатын әрекеттер‭ ‬мәні‭ ‬бойынша‭ ‬еліктеуші‭ ‬болып‭ ‬табылады,‭ ‬алайда‭ ‬оригиналды‭ ‬және‭ ‬шығармашылық‭ ‬болып‭ ‬келеді.‭ ‬Ересектердің‭ ‬сәйкес әрекеттерімен‭ ‬салыстырғанда‭ ‬олар өте‭ ‬кең‭ ‬ауқымды‭ ‬және‭ ‬тек‭ ‬жиі‭ ‬реалды әрекеттерді‭ ‬білдіреді.‭ ‬Сондықтан‭ ‬балалар әрекеттерді‭ ‬жүзеге‭ ‬асыруға қажетті‭ ‬шарттардың‭ ‬жоқтығы‭ ‬кезінде‭ ‬де,‭ ‬оларды‭ ‬орындай‭ ‬алады.‭ ‬Бұдан‭ ‬басқа‭ ‬бұл‭ ‬процестер‭ ‬уақыты‭ ‬бойынша қысулы‭ ‬түрде қайта‭ ‬жаңғыртылады‭ ‬және‭ ‬алғашқы‭ ‬орныда‭ ‬бала‭ ‬іс-әрекетінде‭ ‬оныңеліктейтін‭ ‬адамдары‭ ‬арасында әлеуметтік қатынастар‭ ‬және‭ ‬функциялар қойылады,‭ ‬яғни‭ ‬бала‭ ‬сәйкес әректтердің‭ ‬дұрыс‭ ‬орындауын‭ ‬емес,‭ ‬ересек‭ ‬іс-әрекеттер‭ ‬мәнін қайта‭ ‬жаңғыртады.Баланың‭ ‬ойын әрекетіндегі‭ ‬оның‭ ‬жалпыланған қатынастарды‭ ‬тілдік‭ ‬белгілер‭ ‬арқылы қайта‭ ‬жаңғырту қабілеттілігішешуші‭ ‬болып‭ ‬табылады.‭ ‬Ағаш‭ ‬таяқша‭ ‬статескоп‭ ‬болуы‭ ‬мүмкін,‭ ‬өйткені‭ ‬ол‭ ‬солайша‭ ‬белгіленеді.
‭‬Дәрігер қабылдауында‭ ‬жүзеге‭ ‬асырылады,‭ ‬өйткені‭ ‬тілдік‭ ‬түрде‭ ‬де‭ ‬солай‭ ‬сипатталады‭(‬енді‭ ‬саған‭ ‬егу‭ ‬жасаймыз‭‬,‭ ‬сен‭ ‬дәрмектер‭ ‬ішуің‭ ‬керек‭ ‬ж.т.б.‭)(
бала‭ ‬тұлғаның‭ ‬дамуы‭ ‬ересектермен өзара қатынасу‭ ‬сипатынан ған‭ ‬емес,‭ ‬құрдастараның әсерінен‭ ‬де‭ ‬тәуелді.‭ ‬Басқа‭ ‬балаға‭ ‬деген‭ ‬симпатия‭ ‬бірте-бірте‭ ‬онымен қарым-қатынас‭ ‬жасау қажеттілігі‭ ‬ауысады.
Құрдастармен қарым-қатынас‭ ‬жасау қажеттілігі‭ ‬алдымен‭ ‬балалардың‭ ‬ойындағы‭ ‬бірлескен әрекетінің‭ ‬негізінде‭ ‬дамиды‭(‬17,77б‭)
Құрдастар‭ ‬бір-біріне әсер‭ ‬етеді.дәл қарым-қатынас‭ ‬жағдайында‭ ‬бала‭ ‬практикасында‭ ‬басқа‭ ‬адамдарға қатысты‭ ‬меңгерген‭ ‬мінез-құлық‭ ‬нормаларын қолдану қажеттілігімен‭ ‬сонымен‭ ‬бірге‭ ‬сол‭ ‬нормалар‭ ‬мен‭ ‬ережелерді әртүрлі‭ ‬нақты‭ ‬ситуацияларда‭ ‬пайдалану қажеттілігі‭ ‬кездеседі.‭ ‬Балалардың‭ ‬бірлескен‭ ‬іс-әректінде‭ ‬келісуін,‭ ‬құрдастарына‭ ‬ізгілікті қатынас‭ ‬білдіруін,‭ ‬ортақ‭ ‬мақсатқа‭ ‬жету үшін‭ ‬жеке‭ ‬тілектерін‭ ‬бас‭ ‬тарта‭ ‬білуін‭ ‬талап‭ ‬ететін‭ ‬ситуациялар үздіксіз‭ ‬пайда‭ ‬болады.
Ойынға қатысты қатынастар‭ ‬мен‭ ‬ойындағы қатынастар‭ ‬шындығында әлеуметтік қатынастар‭ ‬мектебі‭ ‬ретінде‭ ‬шығады.‭ ‬Дәл‭ ‬осы‭ ‬ситуацияларда‭ ‬бала‭ ‬адам‭ ‬болуды үйренеді.‭(‬17,77.‭)
Ойында‭ ‬бала‭ ‬басқа‭ ‬балалардан‭ ‬тәуелді‭ ‬болу қатынасына‭ ‬түседі.‭ ‬Ойынды‭ ‬реалдық қатынастар‭ ‬мектебі‭ ‬ретінде‭ ‬бекер‭ ‬атамайды.‭ ‬Ойын‭ ‬баланы‭ ‬толығымен‭ ‬жаулап,‭ ‬оны‭ ‬бейнеленуші‭ ‬кейіпкерлерінің‭ ‬басынан өткеруі‭ ‬керек‭ ‬сезімдерін‭ ‬-‭ ‬симпатия,‭ ‬аяушылық,‭ ‬силастық‭ ‬және‭ ‬т.б.‭ ‬терең‭ ‬сезінуге‭ ‬мәжбүр‭ ‬етеді.‭ ‬Бала‭ ‬ойын‭ ‬кезінде‭ ‬кішкентайлардыбейнелейтіндердің‭ ‬бәріне‭ ‬симпатиямен,‭ ‬мейірімділікпен,‭ ‬қамқоршылықпен қарайды‭; ‬өзімен‭ ‬тең‭ ‬келетіндерге‭ ‬сыпайылық‭ ‬білдіруге‭ ‬тырысады.‭
Ойындық қатынастар‭ – ‬ережелер‭ ‬ішіндегі қатаң қатынастар.‭ ‬Тек‭ ‬таза,‭ ‬және‭ ‬жақсы‭ ‬бала‭ ‬басқаларды‭ ‬ашуландырмайды,‭ ‬ол‭ ‬оларға ұнайтын‭ ‬болады‭ ‬және‭ ‬олармен қабылданады.
Ойындық‭ ‬серіктестік қатынасында‭ ‬ересек‭ ‬балалардың құрдастарын қабылдамау‭ ‬себептерін‭ ‬зейін қойып қарастыруы‭ ‬керек.‭ ‬Физикалық‭ ‬жағынан‭ ‬кемшіліктері‭ ‬бар әлсіз‭ ‬бала‭ ‬басқаларда‭ ‬лас‭ ‬немесе‭ ‬жаңадан‭ ‬келген‭ ‬бала‭ ‬секілді ұнамаушылық‭ ‬тудырады,‭ ‬сондықтван,‭ ‬көп‭ ‬сөйлемейтін‭ ‬немесе‭ ‬жылаулық‭ ‬бала,‭ ‬оларда‭ ‬ойынға қабылдамау‭ ‬тілегін‭ ‬тудырады.
Мұғалім үшін‭ ‬балалардың‭ ‬тұлғааралық қатынастарының‭ ‬мазмұнында‭ ‬көптеген‭ ‬мәселелер‭ ‬жасырылуда.‭ ‬Тәрбиешінің‭ ‬жаны‭ ‬мен‭ ‬талантынан‭ ‬балалардың‭ ‬жомарттылыққа,‭ ‬аяушылыққа қабілеті‭ ‬болу-болмауы‭ ‬тәуелді‭ ‬немесе құрдасына қатысты‭ ‬тікелей‭ ‬пайда‭ ‬болатын ұнамаушылық‭ ‬тұлғаның‭ ‬шыдамсыздығы,‭ ‬негативті‭ ‬мінез‭ ‬белгісіне‭ ‬айналады.
Егер‭ ‬балада‭ ‬басқалармен қабылдану қажеттілігі‭ ‬болмаса‭ ‬бала‭ ‬тұлғасының‭ ‬дамуы‭ ‬толық‭ ‬болмайтынына‭ ‬көзіміз‭ ‬жетті.‭ ‬Бірақ‭ ‬сол қажеттілікті‭ ‬реализациялауға‭ ‬басқа‭ ‬біреудің‭ ‬жетістігінен,‭ ‬сәттілігінен‭ ‬туындайтын‭ ‬ызалы өкініш‭ ‬сезімі‭ – ‬қызғаныш,‭ ‬өшпенділік,‭ ‬жағымсыз‭ ‬көңіл‭ ‬сезімі‭ – ‬тілектессіздік‭ ‬секілді‭ ‬негативті құрылулар қосылу‭ ‬мүмкін.‭ ‬Бұл‭ ‬жағдайда‭ ‬бала‭ ‬жаман‭ ‬нәрселер‭ ‬айтып,‭ ‬тимейсің,тимейсің‭!‬,‭ ‬жанымнан өтті,‭ ‬жанымнан өтті‭! ‬деген‭ ‬сықылды қол‭ ‬астына‭ ‬айтады‭ ‬жәнежәне‭ ‬басқа‭ ‬да‭ ‬антогонистік‭ ‬сезімдер‭ ‬білдіреді.‭ ‬Балаларды,‭ ‬адал‭ ‬күресте‭ ‬біреу‭ ‬жеңімпаз‭ ‬атанып,‭ ‬ал‭ ‬жеңілген‭ ‬адам‭ ‬оны‭ ‬жетістігімен‭ ‬құттықтап‭ ‬екеуі‭ ‬бір-бірінің қолын‭ ‬алысатын‭ ‬кездегі‭ ‬жарыс‭ ‬барысында‭ ‬жоғары қатынастарға үйрету‭ ‬керек.‭

1.4.‭ ‬Ойын‭ ‬және‭ ‬оқыту.

Ұлы‭ ‬орыс‭ ‬педагогы‭ ‬К.Д.‭ ‬Ушинский‭ ‬баланы‭ ‬шығармашылық‭ ‬еңбекке,‭ ‬іс-‭ ‬әрекетке,‭ ‬өмірге‭ ‬дайындайтын‭ ‬ойынның үлкен‭ ‬тәрбиелік‭ ‬маңызын‭ ‬атап‭ ‬айтты.‭ ‬Оның‭ ‬айтуынша,‭ ‬бала‭ ‬ойын‭ ‬кезінде‭ ‬тек‭ ‬рахаттану,‭ ‬қанағат‭ ‬сезімін ғана‭ ‬емес,‭ ‬сонымен‭ ‬бірге‭ ‬маңызды‭ ‬тапсырмалар,‭ ‬міндеттерді‭ ‬де‭ ‬іздейді:‭ ‬ойын‭ – ‬бұл‭ ‬баланың‭ ‬тек қана‭ ‬физикалық‭ ‬емес,‭ ‬сонымен қатар‭ ‬рухани қажеттіліктерін‭ ‬де қанағаттандыратын‭ ‬практикалық‭ ‬іс-әрекет әлемі.
Ойын‭ – ‬тәрбиелеу‭ ‬тәсілі.‭ ‬Ойын ұжымды қалыптастырады.‭ ‬Ойын‭ ‬кездегі‭ ‬ортақ‭ ‬уайымдар‭ ‬балаларды‭ ‬біріктіреді.‭ ‬Ойын‭ ‬арқылы‭ ‬жолдастық‭ ‬сезімі,‭ ‬өзара қолдау‭ ‬көрсету‭ ‬тәрбиеленеді‭ (‬13,‭ ‬с‭ ‬154‭)
Н.К.‭ ‬Крупская‭ ‬және‭ ‬А.С.‭ ‬Макаренко‭ ‬ойынның‭ ‬тәрбиелеу‭ ‬тәсілі‭ ‬ретінде,‭ ‬жеке‭ ‬тұлғаның‭ ‬жана‭ ‬жақты‭ ‬даму‭ ‬тәсілді‭ ‬ретіндегі‭ ‬маңызын‭ ‬атап‭ ‬айтқан.
Бала‭ ‬ерте‭ ‬балалық‭ ‬шақтан‭ ‬бастап‭ ‬ойнай‭ ‬бастайды.‭ ‬Оын‭ ‬бірте-бірте‭ ‬дамиды,‭ ‬оның‭ ‬формалары‭ ‬бір-‭ ‬бірін‭ ‬ретімен‭ ‬ауыстырып‭ ‬отырады.‭ ‬Әуелде‭ – ‬бұл‭ ‬әншейін‭ ‬заттармен‭ ‬мнипуляциялау,‭ ‬ал‭ ‬кейін‭ ‬элементарлы,‭ ‬коструктивті‭ ‬ойын‭ ‬пайда‭ ‬болады,‭ ‬мысалы:‭ ‬бала‭ ‬топырақтан үй‭ ‬салады,‭ ‬кубиктерден‭ ‬мұнара‭ ‬жасайды.‭ ‬Мектепке‭ ‬дейінгі‭ ‬жастың‭ ‬алдыңғы‭ ‬кезеңіндегі‭ ‬сюжеттік‭ ‬ойындарды‭ ‬байқауға‭ ‬болады‭ ‬-‭ ‬балалар‭ ‬ойын‭ ‬кезінде‭ ‬сол‭ ‬не‭ ‬басқа өмірлік‭ ‬ситуацияларды,‭ ‬адамдар‭ ‬арасындағы қатынастарды қайта‭ ‬жаңғыртады.‭ ‬Егер‭ ‬бұл‭ ‬кезде‭ ‬бала өзіне‭ ‬ересектердің‭ ‬нақты әрекеттеріне‭ ‬сәйкес‭ ‬келетін‭ ‬сол‭ ‬немесе‭ ‬басқа‭ ‬рольді өзі қабылдап,‭ ‬оны‭ ‬орындаса‭ (‬мысалы:‭ ‬дәрігер‭ ‬ролі,‭ ‬мұғалім,‭ ‬ата-ана‭ ‬рольдерін‭ ‬орындаса‭)‬,‭ ‬онда‭ ‬мұндай‭ ‬сюжетті‭ ‬ойын‭ ‬рольдік‭ ‬ойын‭ ‬деп‭ ‬атайды.‭
Рольдік‭ ‬ойындар‭ ‬-‭ ‬әдетте ұжымдық қатынастарды қалыптастыратын‭ ‬ережелері‭ ‬бар ұжымдық‭ ‬ойындар.‭
Мектепке‭ ‬келіп‭ ‬жаңа‭ ‬оқу әрекетіне қосыла‭ ‬отырып,‭ ‬бала‭ ‬ойынды‭ ‬тастамайды‭ (‬тоқтатпайды‭)‬.‭ ‬Дұрыс ұйымдастырылған‭ ‬ойын әлі‭ ‬де‭ ‬балалда‭ ‬оң‭ ‬тұлғалық қасиеттерді‭ ‬тәрбиелеуге әсер‭ ‬етеді,‭ ‬ұжымының ұйымдасуына,‭ ‬оның‭ ‬ынтымастығына‭ ‬жағдай‭ ‬жасап,‭ ‬достық‭ ‬және‭ ‬жолдастық‭ ‬сезімдерін‭ ‬тәрбиелейді.‭ (‬22,‭ ‬57б‭)
Оқушыларда‭ ‬ойын‭ ‬мазмұны‭ ‬және‭ ‬және‭ ‬оның‭ ‬бағыттылығы өзгереді.‭ ‬Балалар‭ ‬ойынының‭ ‬дамуы‭ ‬тұрмыстық‭ ‬ойындардан өндірістік‭ ‬мазмұнға‭ ‬ие‭ ‬ойындарға‭ ‬дейін‭ ‬және‭ ‬ақырында қоғамдық‭ – ‬саяси‭ ‬оқиғаларды‭ ‬бейнелейтін‭ ‬ойындарға‭ ‬дейін‭ ‬келеді.‭ ‬Осылайша,‭ ‬балалар‭ ‬ойындарының‭ ‬дамитын‭ ‬сюжеттері‭ ‬баланың‭ ‬ой-өрісін,‭ ‬оның өмірлік‭ ‬тәжірибесін‭ ‬бейнелейді.
Зеректі,‭ ‬тапқырлықты‭ ‬дамытатын‭ ‬интелектуалды‭ ‬ойындар‭ (‬шашка,‭ ‬әртүрлі үстел‭ ‬ойындары,‭ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.