Жеке тұлғаның іс-әрекетте дамуы.

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 42 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны.
‭

Кіріспе.‭ ‬3
I.Бөлім.‭ ‬Жеке‭ ‬тұлғаның‭ ‬іс-әрекетте‭ ‬дамуы.
1.1.‭ ‬Ойын‭ – ‬кіші‭ ‬мектеп‭ ‬жасындағы‭ ‬оқушының‭ ‬басты‭ ‬іс-әрекеті.‭
1.2.‭ ‬Баланың‭ ‬психикалық‭ ‬дамуындағы‭ ‬ойынның‭ ‬іс-әрекет‭ ‬ретінде қалыптасуы.‭
1.3.‭ ‬Ойын әрекеті‭ – ‬баланың қоршаған әлемі‭ ‬меңгерудегі‭ ‬негізгі‭ ‬формаларының‭ ‬бірі.‭
1.4.‭ ‬Ойын‭ ‬және‭ ‬оқыту.‭
ІІ.‭ ‬Бөлім.‭
Кіші‭ ‬мектеп‭ ‬жасындағы‭ ‬оқушылардың‭ ‬ойын әрекетінің‭ ‬ерекшеліктерін‭ ‬анықтау‭ ‬бойынша‭ ‬тәжірибелік әксперименттік‭ ‬жұмыс.‭ ‬25
‭
Қорытынды.‭
Ұсыныстар.‭
Қосымшалар.‭
Әдебиеттер‭ ‬тізімі‭

Кіріспе.
Өзекілігі.‭ ‬Ойын‭ ‬бала‭ ‬денсаулығына,‭ ‬оның‭ ‬дұрыс‭ ‬дамуының‭ ‬көрсеткіші‭ ‬болып‭ ‬табылады.‭ ‬Бала‭ ‬неғұрлым‭ ‬сау‭ ‬болса,‭ ‬соғұрлым‭ ‬ол‭ ‬ықыласымен,‭ ‬әртүрліше‭ ‬көп‭ ‬ойнайды.
Ойын‭ ‬көбіне‭ ‬балалық‭ ‬шаққа‭ ‬тән‭ (‬мектепке‭ ‬дейінгі‭ ‬балаға‭ ‬ол‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬негізгі‭ ‬түрі‭)‬,‭ ‬бірақ‭ ‬оны‭ ‬баланың‭ ‬монополиясы‭ ‬ретінде қарастыру қате‭ ‬болар‭ ‬еді.
Жастар‭ ‬да,‭ ‬ересектер‭ ‬де‭ ‬ойнайды,‭ ‬әрине,‭ ‬ойынды өзгеше‭ ‬мазмұнға‭ ‬толықтырып,‭ ‬басқаша‭ ‬түрде‭ ‬ойнайды.‭ ‬Олар үшін‭ ‬басты‭ ‬іс-әрекет‭ – ‬еңбек‭ ‬болып‭ ‬табылады.‭ ‬Баланың‭ ‬ойындар‭ ‬азамат‭ ‬іс-әрекетінің‭ ‬басқа‭ ‬да‭ ‬түрлері‭ ‬секілді қоғам‭ ‬тарихымен‭ ‬анықталады.‭ ‬Ойынның қоғамдық-тарихи‭ ‬сипаты‭ ‬шығу‭ ‬тегімен ғана‭ ‬емес,‭ ‬оны‭ ‬жүзеге‭ ‬асыру‭ ‬тәсілімен‭ ‬де‭ ‬анықталады.‭ ‬Басқаша‭ ‬айтқанда,‭ ‬ойындардың‭ ‬формасы‭ ‬мен‭ ‬мазмұны қоғамдық қатынастар‭ ‬мен‭ ‬балалар өмірінің‭ ‬нақты‭ ‬жағдайлары‭ ‬арқылы‭ ‬анықталады.
Зерттеу‭ ‬обьектісі‭ – ‬ойынның‭ ‬бастауыш‭ ‬сынып‭ ‬оқушыларының‭ ‬оқу‭ ‬іс-әрекетіне әсер‭ ‬ету‭ ‬процессі.
Зерттеу‭ ‬пәні‭ – ‬мектепке‭ ‬дейінгі‭ ‬балаларда‭ ‬оқу‭ ‬іс-әрекетінің қалыптасуының‭ ‬және‭ ‬жекетұлғалық‭ ‬дамудағы‭ ‬ойынның‭ ‬психикаға әсерінің‭ ‬диагностикасы.
Зерттеу‭ ‬мақсаты‭ – ‬ойынның‭ ‬мектепке‭ ‬дейінгі‭ ‬балаларға‭ ‬оқу‭ ‬іс-әрекетінің қалыптасуына әсер‭ ‬ету‭ ‬процессінің‭ ‬негізделуі.
Гипотеза‭ ‬:‭ ‬Ойын‭ – ‬балалармен‭ ‬негізделген‭ ‬іс-әрекет.‭ ‬Ойынға‭ ‬сүйену‭ – ‬балалардың‭ ‬оқу‭ ‬процессіне‭ ‬енуінің‭ ‬маңызды‭ ‬жолы.‭ ‬Бұл‭ ‬тәрбиелеудегі‭ ‬эмоционалды қамтамасыз‭ ‬ету әдісі‭ ‬және өмір‭ ‬іс-әрекетінің‭ ‬нормалық‭ ‬жағдайы.‭
Құрылымы‭ – ‬дипломдық‭ ‬жұмыс‭ ‬2‭ ‬бөлімнен‭ ‬тұрады.‭ ‬Бірінші‭ ‬бөлім‭ – ‬1-3‭ ‬класс‭ ‬оқушыларының‭ ‬ойын‭ ‬процессін‭ ‬зерттеуінің‭ ‬теориялық‭ ‬зерттелінуі,‭ ‬екінші‭ ‬бөлімі‭ – ‬ойын‭ ‬іс-әрекетінің‭ ‬практикалық‭ ‬зерттеу‭ ‬бөлімі.
Методологиясы‭ ‬– берілген‭ ‬дипломдық‭ ‬жұмыста‭ ‬біз‭ ‬отандық‭ ‬рсихологтардың‭ ‬жұмысына‭ ‬сүйендік:‭ ‬Амонашвили‭ ‬Ш.А.,‭ ‬Выготский‭ ‬Л.С.,‭ ‬Газман‭ ‬О.С.,‭ ‬Леонтьев‭ ‬А.н.,‭ ‬Мухина‭ ‬В.С.,‭ ‬Эльконин‭ ‬Д.,‭ ‬ж.т.б.‭ ‬және‭ ‬де‭ ‬шетелдік‭ ‬психологтар‭ ‬еңбегі:‭ ‬Э.‭ ‬Берн,‭ ‬И.‭ ‬Борди-Кляйн,‭ ‬В.‭ ‬Зингер.
Қорытындысында‭ ‬зерттеудің‭ ‬нәтижесі,‭ ‬ұсыныстар,‭ ‬қосымша‭ ‬мен қолданылған әдебиеттер.

І.‭ ‬Бөлім.‭ ‬Жеке‭ ‬тұлғаның‭ ‬іс-әрекетте‭ ‬дамуы.
1.1.‭ ‬Ойын‭ – ‬кіші‭ ‬мектеп‭ ‬жасындағы‭ ‬оқушының‭ ‬басты‭ ‬іс-әрекеті.‭

Әрбір‭ ‬іс-әрекет,‭ ‬әдетте‭ ‬сол‭ ‬не‭ ‬басқа‭ ‬итермелеуші‭ ‬күштерге‭ ‬немесе‭ ‬түрткілерге‭ ‬негізделегн‭ ‬және‭ ‬белгілі‭ ‬бір‭ ‬мақсатқа‭ ‬бағытталған‭ ‬бірқатар‭ ‬актілер-әрекеттерден‭ ‬немесе қылықтардан‭ ‬тұрады.‭ ‬Түрлі‭ ‬жағдайларға‭ ‬сәйкес‭ ‬бұл‭ ‬мақсатқа‭ ‬әртүрлі‭ ‬тәсілдермен‭ (‬операциялармен‭) ‬немесе‭ (‬жолдармен‭ (‬әдістермен‭) ‬жететіндіктен,‭ ‬әрекет‭ ‬тапсырманың‭ ‬шешімі‭ ‬ретінде‭ ‬көрінеді.
Субьектінің әрекеті әрқашанда‭ ‬кейбір қажеттіліктермен‭ ‬байланысты.‭ ‬Субьектінің‭ ‬бір‭ ‬нәрседе‭ ‬мұқтаждығы‭ ‬ретінде‭ ‬көріне‭ ‬отырып,‭ ‬қажеттілік,‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬икемділігі,‭ ‬яғни‭ ‬оның өзінен‭ ‬тәуелсіз‭ ‬обьектілер қасиеттеріне‭ ‬сәйкестендірілуі‭ ‬көрінетін,‭ ‬ізденіс‭ ‬белсенділігін‭ ‬шақырады.‭ ‬Осы‭ ‬обьектіге‭ ‬бағынушылық,‭ ‬оған‭ ‬сәйкестенуде‭ ‬негшізінде‭ ‬адам‭ ‬іс-әрекетінің‭ ‬сыртқы әлем‭ ‬арқылы‭ ‬детерминациялануы‭ ‬жатыр.‭ ‬Баланың‭ ‬басты‭ ‬іс-әрекеті‭ ‬келесі‭ ‬3‭ ‬белгілермен‭ ‬сипатталады.
1.‭ ‬Бұл‭ ‬осы‭ ‬формада‭ ‬басқа‭ ‬жаңа‭ ‬іс-әрекет‭ ‬түрлері‭ ‬дифференцацияланатын‭ ‬іс-әрекет.
2.‭ ‬Бұл‭ ‬психикалық‭ ‬процесстер қалыптасатын‭ ‬немесе қайта құрлатыніс-әрекет.
3.‭ ‬Бұл өзіне‭ ‬белгілі‭ ‬бір‭ ‬жастағы‭ ‬бала‭ ‬тұлғасындағы‭ ‬бақыланатыннегізгі өзгірістер‭ ‬тәуелді‭ ‬болатын‭ ‬іс-әрекет.
Осыған қоса,‭ ‬балалық‭ ‬психологиясының әрбір‭ ‬жастық‭ ‬кезеңінде‭ ‬жеке‭ ‬тұлғаның‭ ‬дамуы үшін‭ ‬іс-әрекетің‭ ‬бір‭ ‬түрін‭ ‬басты‭ ‬түрі‭ ‬ретінде‭ ‬бөліп‭ ‬көрсететіндей‭ ‬тәжірибелік‭ ‬дәлелдемелері‭ ‬жоқ.‭ ‬Жеке‭ ‬тұлға‭ ‬дамуының‭ ‬анықтаушысы‭ ‬ретінде өзара қарм-қатынастың әрекеттік‭ ‬жанам‭ ‬түрі‭ ‬болып‭ ‬табылады.‭ ‬Мұнда‭ ‬жеке‭ ‬тұлға‭ ‬дамуында‭ ‬2‭ ‬бағытты‭ ‬айырып‭ ‬көрсету‭ ‬керек:
а‭) ‬дәл-психологиялық,‭ ‬даму үстіндегі‭ ‬жеке‭ ‬тұлғадағы‭ ‬бар‭ ‬нәрсені‭ ‬және‭ ‬дамудың‭ ‬нақты әлеуметтік‭ ‬ситуациясында‭ ‬дамитын‭ ‬нәрсені‭ ‬белгілеуші‭;
б‭) ‬дәл-педагогикалық,‭ ‬әлеуметтік‭ ‬күтімдерге‭ ‬сәйкес‭ ‬келуі үшін‭ ‬жеке‭ ‬тұлға‭ ‬да‭ ‬және қалай қалыптасу‭ ‬керектігін‭ ‬белгілеуші.‭ ‬Бұл‭ ‬бағыттың‭ ‬шегінде‭ ‬іс-әрекет әрқашан‭ ‬жеке‭ ‬тұлға‭ ‬дамуының‭ ‬басты әрекеті‭ ‬ретінде‭ ‬көрінеді.‭ ‬Алайда,‭ ‬бұл әрбір‭ ‬жас үшін‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬бір‭ ‬басты‭ ‬түрі‭ ‬болмайды.‭ ‬Жеке‭ ‬тұлғаның‭ ‬жан-жақты‭ ‬дамуы әрбір‭ ‬жастық‭ ‬кезеңде‭ ‬тек қана‭ ‬бір‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬басты‭ ‬түрімен‭ ‬анықталмайды.
Ойын‭ – ‬бұл‭ ‬кіші‭ ‬мектеп‭ ‬жасындағы‭ ‬оқушы‭ ‬психикасының‭ ‬барлық‭ ‬жақтарының‭ ‬дамуына‭ ‬маңызды әсерін‭ ‬тигізетін‭ ‬басты‭ ‬іс-әрекет.‭ ‬Ойында‭ ‬мінез-құлық‭ ‬еріктілігі,‭ ‬маған‭ ‬керек‭ ‬деген‭ ‬емес,‭ ‬солай қажет‭ ‬деген‭ ‬талапқа‭ ‬бағынушылық қалыптасады,‭ ‬бала‭ ‬шынайылық‭ ‬заттары‭ ‬мен‭ ‬оқиғаларына‭ ‬басқа‭ ‬да‭ ‬көзарастардың‭ ‬бар‭ ‬екенін‭ ‬ескере‭ ‬бастағанда‭ ‬таным‭ ‬эгоцентризмі‭ ‬азаяды.‭ ‬Ойында‭ ‬таным‭ ‬процесстері‭ ‬де өзгереді.‭ ‬Осылайша,‭ ‬бір‭ ‬затты‭ ‬басқасымен‭ ‬орын‭ ‬толтыру‭ ‬мүмкіндігі‭ ‬ретінде‭ ‬сананың‭ ‬символикалық‭ ‬белгілеу‭ ‬функциясы,‭ ‬бір‭ ‬затты‭ ‬басқасының‭ ‬белгісі‭ ‬ретінде қолданылуы‭ ‬дамиды,‭ ‬орнын‭ ‬толтыру‭ ‬сол‭ ‬орынды‭ ‬толтырушы‭ ‬мен‭ ‬орынбасардың қасиеттеріне‭ ‬тәуелді.
Дамушы‭ ‬жеке‭ ‬тұлға өзін‭ ‬индивидтің‭ ‬есеюіне қарай‭ ‬одан‭ ‬да‭ ‬мазмұнды‭ ‬және‭ ‬жан-жақты‭ ‬болатындай‭ ‬іс-әрекетте ғана‭ ‬жүзеге‭ ‬асырады.
Жеке‭ ‬тұлға‭ ‬даму‭ ‬процессінің‭ ‬педагогикалық‭ ‬басқару‭ ‬кезінде‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬сол‭ ‬не‭ ‬басқа‭ ‬түрлерінің‭ ‬мүмкіндіктерінің‭ ‬көріп,‭ ‬оларды‭ ‬жеке‭ ‬тұлға‭ ‬дамуын‭ ‬басқару үшін қолдануға‭ ‬болады.‭ ‬Жеке‭ ‬тұлғаның‭ ‬жан-жақты‭ ‬дамуы‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬көп‭ ‬жоспарлығы‭ ‬сипатында ғана‭ ‬мүмкін,‭ ‬ал‭ ‬көп‭ ‬жоспарлылық‭ ‬тек қана‭ ‬іс-әрекет‭ ‬мазмұнындағы әртүрлілікті ғана‭ ‬емес,‭ ‬оның‭ ‬психикалық құрылымының‭ ‬айырмашылығын‭ ‬да‭ ‬білдіреді.‭
Әдетте,‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬нақты‭ ‬түрлері‭ ‬арасындағы‭ ‬шекаралар‭ ‬анық‭ ‬емес.‭ ‬Балалық‭ ‬және‭ ‬жасөспірімдік‭ ‬шақта‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬барлық‭ ‬түрлері өзара‭ ‬байланысты,‭ ‬бірақ‭ ‬оқушыларды‭ ‬оқу‭ ‬іс-әрекеті‭ ‬басым‭ ‬болып‭ ‬келеді‭ ‬және‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬басқа‭ ‬түрлерінің қалыптасуына әсерін‭ ‬тигізеді.‭ ‬Осылайша,‭ ‬дене‭ ‬шынықтыру‭ ‬еңбектеріне,‭ ‬қоғамдық-саяси өмірге‭ ‬дағдылары,‭ ‬бос‭ ‬уақытта әртүрлі‭ ‬істерге қабілеттіліктері‭ ‬оқушының өмірін‭ ‬маңызды‭ ‬түрде‭ ‬анықтайтын‭ ‬негізгі‭ ‬іс-әрекет‭ ‬ретіндегі‭ ‬оқу‭ ‬процессімен‭ ‬тығыз өзара‭ ‬байланысты‭ ‬дамиды.
Іс-әрекет‭ ‬деп әлемді өзгертуге,‭ ‬материалды‭ ‬не‭ ‬рухани‭ ‬мәдениеттің‭ ‬нақты‭ ‬обьективті өнімін өндіруге‭ ‬немесе‭ ‬тудыруға‭ ‬бағытталған‭ ‬субьектінің‭ ‬белсенділігін‭ ‬айтады.‭ ‬Адам‭ ‬іс-әрекеті әуел‭ ‬баста‭ ‬практикалық,‭ ‬материалдық‭ ‬іс-әрекет‭ ‬ретінде‭ ‬көрінеді.‭ ‬Кейін‭ ‬одан‭ ‬теориялық‭ ‬іс-әрекет‭ ‬бөлінеді.‭ ‬Бала‭ ‬ойынға‭ ‬эмоционалды‭ ‬тұрғыда‭ ‬2‭ ‬түрде қосылатынын‭ ‬атап‭ ‬айту‭ ‬керек:
Ол өзінің‭ ‬атқаратын әлеуметтік‭ ‬функциялары‭ ‬мен әрекеттерін‭ ‬басынан өткізеді‭ (‬науқасқа‭ ‬көмектесу,‭ ‬үй‭ ‬салу‭ ‬ж.т.с.с.‭) ‬және‭ ‬сол‭ ‬ойыннан қуаныш‭ ‬сезімін‭ ‬сезінеді.
Ойынды‭ ‬эмоционалды‭ ‬жағынан‭ ‬елегізу‭ (‬уайымдау‭)‬,‭ ‬ойын‭ ‬ситуациясында‭ ‬балалар‭ ‬ойыннан‭ ‬тыс қол‭ ‬жеткізе‭ ‬алмайтын‭ ‬нәтижелерге‭ ‬ие‭ ‬болуына‭ ‬жағдай‭ ‬жасайды.‭
Көп‭ ‬нәрсені‭ ‬балалар‭ ‬одан‭ ‬да ұзақ‭ ‬және‭ ‬жіктелу‭ ‬түрде‭ ‬естерінде‭ ‬сақтайды.‭ ‬Олар өзара‭ ‬байланысты‭ ‬анықтау үшін,‭(‬мысалы,‭ ‬каузальды‭ ‬немесе‭ ‬фуекционалды‭ ‬ж.т.б.‭) ‬ойын‭ ‬ситуациясында‭ ‬пайда‭ ‬болған‭ ‬проблеманың‭ ‬шешімін‭ ‬табу үшін‭ ‬маңызды‭ ‬күш‭ ‬жұмсайды.‭ ‬Ойын‭ ‬кезінде‭ ‬олар ұзақ‭ ‬жүгіріп‭ ‬немесе‭ ‬сондай ұзақ‭ ‬бір‭ ‬орында‭ ‬тұра‭ ‬алады.
Ойын‭ ‬бала үшін әшейін‭ ‬ермек‭ ‬емес,‭ ‬ол‭ ‬барлық әдемілігімен,‭ ‬толқуымен.‭ ‬Қуаныш-қайғысымен қоса өмірдің өзі‭ ‬болып‭ ‬саналады.ойнау‭ ‬арқылы,‭ ‬бала‭ ‬шынайы әлемде өмір‭ ‬сүруді үйреніп,‭ ‬қарым-қтынаста‭ ‬тәжірибеге‭ ‬иеленеді.
Ойын‭ ‬мектепке‭ ‬дейінгі‭ ‬және‭ ‬кіші‭ ‬мектеп‭ ‬жасындағы‭ ‬балалар өмірінде‭ ‬рекше‭ ‬маңыздылыққа‭ ‬ие.‭ ‬Ойын‭ ‬алдымен өмірдің өзіндік‭ ‬белгіленуі.‭ ‬Ойын‭ ‬баланы өмірден,‭ ‬шынайылықтан‭ ‬алып‭ ‬кетпейді.‭ ‬Керісінше,‭ ‬ойын‭ – ‬балалардың қоршаған әлемді‭ ‬тануының‭ ‬және‭ ‬оларды‭ ‬оқуға‭ ‬және‭ ‬еңбекке‭ ‬дайындылығының әдісі.‭ ‬Белсенді‭ ‬ойын‭ ‬формасында‭ ‬бала өмір құбылыстарын,‭ ‬адамдардың қоғамдық қатынастарын,‭ ‬еңбек‭ ‬ету‭ ‬процесстерін‭ ‬тереңірек‭ ‬таниды.‭
Балалық‭ ‬ойындар,‭ ‬іс-әрекеттің‭ ‬басқа‭ ‬түрлері‭ ‬секілді қоғам‭ ‬тарихымен‭ ‬анықталады.
Барлық‭ ‬балалық‭ ‬іс-әрекет‭ ‬синкретті,‭ ‬яғни‭ ‬белгілі‭ ‬дңгейде‭ ‬біріккен,‭ ‬бөлінбейді.‭ ‬Және‭ ‬бұл‭ ‬бірлік‭ ‬балалық‭ ‬шығармашылық‭ ‬процессі‭ ‬жүретін,‭ ‬елестеуші‭ ‬шартты‭ ‬ситуация‭ ‬арқасында‭ ‬пайда‭ ‬болды.‭ ‬Ойын‭ ‬таным,‭ ‬еңбек‭ ‬және‭ ‬шығармашылық‭ ‬белсенділікті‭ ‬синткездейді.‭ ‬Кіші‭ ‬мектеп‭ ‬жасындағы‭ ‬оқушының‭ ‬ие‭ ‬болған‭ ‬кез-келген‭ ‬жаңа‭ ‬білімі‭ ‬мен‭ ‬іскерлігі‭ ‬оны әрекет‭ ‬етуге‭ ‬итермелейді.‭ ‬Ол әрекеттің‭ ‬сипаты‭ ‬ойындық‭ ‬болып‭ ‬табылады.
Балалармен‭ ‬жұмыс‭ ‬жасауда қолданылатын‭ ‬көптеген‭ ‬ойындар‭ ‬арасында:‭
Сюжетті-рольдік,‭ ‬ойын-еңбек,‭ ‬дидактикалық‭ ‬және қозғалмалы‭ ‬ойындар,‭ ‬ойын-әзілдер,‭ ‬комплекстік‭ ‬ойын‭ ‬мерекелері‭ ‬деп‭ ‬бөлінеді.
өмірлік‭ ‬немесе‭ ‬көркем әсерлер‭ ‬негізінде‭ ‬балалардың өз‭ ‬бетінше‭ ‬немесе‭ ‬ересектер‭ ‬көмегімен әлеуметтік қатынастарды‭ ‬немесе‭ ‬материалдық‭ ‬обьектілерді‭ ‬шығармашылық‭ ‬тұрғыда қайта‭ ‬жаңғырту‭ ‬ойындарын‭ ‬сюжеттік-рольдік‭ ‬деп‭ ‬атаймыз.‭ ‬Әсіресе,‭ ‬олар‭ ‬адамгершілік‭ ‬тәрбиесінде,‭ ‬фантазия,‭ ‬қиял‭ ‬және‭ ‬сөйлеу‭ ‬дамуында үлкен‭ ‬маңыздылыққа‭ ‬ие.
Ойындар-драматизациялар‭ ‬балалардың қандай‭ ‬да‭ ‬бір‭ ‬сюжетті‭ ‬орындауын‭ ‬білдіреді.‭ ‬Сценрий‭ ‬тек‭ ‬импровизация үшін‭ ‬арқау‭ ‬ретінде қызмет‭ ‬етеді.‭ ‬Ойындар-драмотизациялар‭ ‬көрермендерсіз‭ ‬орындалуы‭ ‬мүмкін,‭ ‬сонымен қатар‭ ‬концерттік‭ ‬орындау‭ ‬мінездеме‭ ‬де‭ ‬болуы‭ ‬мүмкін.‭ ‬Егер‭ ‬олар‭ ‬классикалық‭ ‬театралдық‭ ‬формада‭ ‬ойналса‭ (‬сахна,‭ ‬перде,‭ ‬костюмдер,‭ ‬грим‭) ‬немесе‭ ‬көпшлік‭ ‬сюжеттік‭ ‬ойын-сауықтар‭ ‬формасында‭ ‬орындалса,‭ ‬онда‭ ‬оларды‭ ‬театризациялар‭ ‬деп‭ ‬атайды.
Танымдық үстемесі,‭ ‬интелектуалдық‭ ‬даму‭ ‬функциясы‭ ‬ретінде‭ ‬дидактикалық‭ ‬ойындардың‭ ‬артықшылығы‭ ‬бар.‭ ‬Бұл‭ ‬ойындар‭ ‬оқыту-тәрбиелеу‭ ‬мақсатында‭ ‬педагогикамен‭ ‬арнайы құрастырылады.‭ ‬Қолданылатын‭ ‬материалдың‭ ‬сипаты‭ ‬бойынша,‭ ‬дидактикалық‭ ‬ойындар:‭ ‬заттың‭ – ‬негізінде‭ ‬бұл‭ ‬дидактикалық‭ ‬ойыншықтар‭ ‬және‭ ‬материалдар,‭ ‬столға қоятын‭ ‬және‭ ‬логикалық‭ ‬ойындар‭ ‬күрделі‭ ‬саяхат‭‬,‭ ‬Лабиринт‭ ‬секілді,‭ ‬сөздік-‭ ‬ойындар-жұмбақтар,‭ ‬тапсырмалар,‭ ‬болжамдар,‭ ‬ойын-саяхаттар‭ ‬және‭ ‬т.б.‭ ‬деп‭ ‬бөлінеді.
Қозғалмалы‭ ‬ойындар‭ – ‬физикалық‭ ‬тәрбиелеудің қажетті‭ ‬тәсілі.‭ ‬Олар‭ ‬белгіленген‭ ‬мақсатқа‭ ‬жетуге‭ ‬бағытталған‭ ‬белсенді қозғалыс әрекеттерін‭ ‬талап‭ ‬етеді.‭ ‬Кіші‭ ‬мектеп‭ ‬оқушыларының қозғалмалы‭ ‬ойындар‭ ‬ерекшелігі‭ – ‬олардың‭ ‬жарасу,‭ ‬шығармашылық,‭ ‬ұжымдық‭ ‬сипатының‭ ‬болуы.
Ойынның қажетті‭ ‬функциясы ұйымдастырушылық.‭ ‬Сабақты ұйымдастырудың‭ ‬ойындық‭ ‬формасы‭ ‬балаларға‭ ‬танысдық‭ ‬іс-әрекетке‭ ‬оңай қосылып‭ ‬кетуге‭ ‬көмектеседі.‭ ‬Қоңырау‭ ‬немесе‭ ‬сабақтан‭ ‬тыс‭ ‬уақытты ұйымдастырудың‭ ‬ойындық‭ ‬формасы‭ ‬жеке‭ ‬тұлғаның‭ ‬көп‭ ‬жақты‭ ‬ашылуына,‭ ‬оның‭ ‬қабілеттіліктерінің‭ ‬дамуына‭ ‬мүмкіндік‭ ‬беріп,‭ ‬ортақ‭ ‬ниет‭ ‬пен қызығушылықтар‭ ‬негізінде‭ ‬балаларды ұйымшыл‭ ‬етеді.‭ ‬Ойынның‭ ‬педагогқа‭ ‬баланы‭ ‬жүйелі‭ ‬оқу‭ ‬іс-әрекетіне‭ ‬дайындауда қалай‭ ‬көмектесетінін‭ ‬түсіну үшін,‭ ‬балалардың‭ ‬оқуға‭ ‬дайындығы‭ ‬ретінде‭ ‬не‭ ‬түсініледі‭?‬деген‭ ‬сұраққа‭ ‬жауап‭ ‬беру‭ ‬керек.‭ ‬Психологтардың‭ ‬көпшілігі‭ ‬оған:‭ ‬оқуға‭ ‬ықыластың‭ ‬болуын,‭ ‬оқи‭ ‬білуді‭ ‬мобилизациялау қабілеттілігін‭ (‬ерікке‭ ‬ие‭ ‬болуы‭)‬,‭ ‬өзінің‭ ‬оқушылық қоғамдық‭ ‬міндетін‭ ‬түсінуін,‭ ‬ұжымда өмір‭ ‬сүріп,‭ ‬жолдастарымен‭ ‬бірге‭ ‬белсенді‭ ‬жұмыс‭ ‬жасауға‭ ‬дайындығын‭ ‬жатқызады.‭ ‬Мектепке‭ ‬психологиялық‭ ‬дайындық,‭ ‬ақыл-ой‭ ‬және‭ ‬физикалық‭ ‬дамудан‭ ‬басқа,‭ ‬балаға өзін‭ ‬басқа‭ ‬балалардың‭ ‬көзқарасымен‭ ‬көруге,‭ ‬өз әрекеттерін ұжым қызығушылықтарымен‭ ‬сәйкестендіруге,‭ ‬жолдастарымен‭ ‬тілектестік‭ ‬негізінде қарым-қатынас‭ ‬жасауға‭ ‬көмектесетін қасиеттердің‭ ‬болуын‭ ‬білдіреді.
Бірінші‭ ‬сынып‭ ‬оқушылардың‭ ‬ойын әрекетінің әртүрлілігі‭ ‬осы‭ ‬аталған‭ ‬түрлерімен‭ ‬шектелмейді.‭ ‬Мұғалімнің‭ ‬шеберлігі‭ ‬балаларға әрбір‭ ‬ситуация үшін‭ ‬сәйкес‭ ‬келетін‭ ‬ойын‭ ‬тәсілдері‭ ‬арқылы қарым-қатынастықамтамасыз‭ ‬ете‭ ‬білуінен‭ ‬көрінеді.‭ ‬Психологтар‭ ‬Г.Г.‭ ‬Кравцов‭ ‬және‭ ‬Е.Е.‭ ‬Кравцова‭ ‬ойынды‭ ‬алты‭ ‬жасар‭ ‬балалардың‭ ‬мектепке‭ ‬психологиялық‭ ‬дайындығын‭ ‬жоғарылатуда‭ ‬басты әдіс‭ ‬ретінде‭ ‬есептей‭ ‬отырып,‭ ‬тіпті‭ ‬педагог‭ ‬іс-әрекетінің‭ ‬арнайы қағидасын құрды:
‭‬Балаларға қандай‭ ‬да‭ ‬бір‭ ‬тапсырма ұсынар‭ ‬алдында‭ ‬немесе‭ ‬олардан‭ ‬бір‭ ‬нәрсе‭ ‬талап‭ ‬етер‭ ‬алдында,‭ ‬оны‭ ‬қалай‭ ‬ойнап‭ ‬шығуға‭ ‬болатынын‭ ‬ойлану қажет‭(‬14,73б‭)‬.
Мұғалімдердің ұжымдық‭ ‬ойын‭ ‬іс-әрекетінің‭ ‬елемеуі‭ ‬балалар‭ ‬ортасында‭ ‬адамгершілік‭ ‬атмосферасының‭ ‬бұзылуына әкеледі,‭ ‬өйткені‭ ‬нормаларды‭ ‬және‭ ‬мінез-құлық‭ ‬ережелерін‭ ‬игеру‭ ‬процесі‭ ‬баяулайды.‭ ‬Ал‭ ‬бұл өз‭ ‬кезінде‭ ‬мектеп өміріне‭ ‬адаптация‭ ‬процесін‭ ‬кідіртеді.‭ ‬Біріккен‭ ‬ойындар‭ ‬кезінде‭ ‬балалар‭ ‬жақсы‭ ‬жағынан‭ ‬да‭ ‬жаман‭ ‬жағынан‭ ‬да‭ ‬анық‭ ‬көріне‭ ‬бастайды.‭ ‬Бұл‭ ‬ойынды‭ ‬талқылау‭ ‬процесінде‭ ‬тәрбиешіге‭ ‬балаларды ұжымдық‭ ‬іс-әрект‭ ‬нормаларын‭ ‬және‭ ‬оларды‭ ‬орындау қажеттілігін‭ ‬түсінуге‭ ‬жеткізуі үшін‭ ‬мүмкіндік‭ ‬береді.‭(‬10,11б‭) ‬Бірақ‭ ‬бастапқы‭ ‬кезеңге‭ ‬кіші‭ ‬мектеп‭ ‬жасындағы‭ ‬оқушылардың‭ ‬мұалімдері‭ ‬шешетін‭ ‬тәрбиелеу‭ ‬міндеттерінің‭ ‬арасында,‭ ‬алдымен‭ ‬ең‭ ‬бастысы‭ – ‬мектеп әлеміне‭ ‬еніп,‭ ‬кіру үшін‭ ‬жағымды‭ ‬психологиялық‭ ‬жағдайлар қалыптастыру.‭ ‬Баланың‭ ‬мектепте өткізген‭ ‬алғашқы‭ ‬минуттарындағы‭ ‬сол‭ ‬күйі,‭ ‬эмоционалдық‭ ‬көңілі,‭ ‬жағдайы үлкен‭ ‬маңыздылыққы‭ ‬ие,‭ ‬олар‭ ‬көбіне‭ ‬оның‭ ‬оқуға‭ ‬деген‭ ‬кейінгі қатынасын,‭ ‬өзі үшін‭ ‬жаңа‭ ‬оқушы‭ ‬позициясына‭ ‬деген қатынасынанықтайды.‭ ‬Балаларды қамқорлықты‭ ‬ойындық қарым-қатынасты‭ ‬назарын‭ ‬алғашқы‭ ‬кездесуден‭ ‬бастап‭ ‬көрсетіп,‭ ‬білдіру‭ ‬керек.

1.2.‭ ‬Ойынның‭ ‬баланың‭ ‬психикалық‭ ‬дамуында‭ ‬іс-әрекет‭ ‬ретінде‭
қалыптасуы.‭
Ойын‭ ‬бала‭ ‬денсаулығыны,‭ ‬оның‭ ‬дұрыс‭ ‬дамуының‭ ‬көрсеткіші‭ ‬болып‭ ‬табылады.Бала‭ ‬неғұрлым‭ ‬сау‭ ‬болса,‭ ‬соғұрлым‭ ‬ол‭ ‬ықыласымен,‭ ‬әр‭ ‬түрліше,‭ ‬көп‭ ‬ойнайды.
Бірдей қозғалыстарды қайталай‭ ‬еретін‭ ‬монотонды‭ ‬ойын‭ ‬аладатуы‭ ‬керек.‭ ‬Ауырып қалған‭ ‬балалар әлсіз,‭ ‬ынтасыз,‭ ‬біртекті‭ ‬ойнайды.‭ ‬Ата-аналар‭ ‬кейде‭ ‬түсінбейді:‭ ‬қымбат‭ ‬және‭ ‬керемет‭ ‬ойыншықты қуана қабылдап,‭ ‬ал‭ ‬кейін‭ ‬оны‭ ‬тастап,‭ ‬бала қарапайым‭ ‬ойыншықтармен‭ ‬ойнайды.‭ ‬Бала‭ ‬ойыншықты‭ ‬ересектерге қарағанда‭ ‬басқаша‭ ‬бағалайды.‭ ‬Күрделі,‭ ‬бөлшектенілмеген‭ ‬ойыншық‭ ‬алғашқы‭ ‬кезде өінің‭ ‬ерекшелігімен қызықтырып,‭ ‬ал‭ ‬кейін‭ ‬балалар‭ ‬фантазиясын қыспаққа‭ ‬алып,‭ ‬ойын‭ ‬сипатын‭ ‬алдын‭ ‬ала өте қатты‭ ‬анықтайды.‭ ‬Балалар‭ ‬белсенділікке‭ ‬итермелейтін‭ ‬фантазияға‭ ‬кеңістік қалтыратын,‭ ‬балалық‭ ‬ойларын‭ ‬білдіруге‭ ‬кедергі‭ ‬етпейтін‭ ‬ойыншықтарға‭ ‬көңіл‭ ‬бөледі.‭ ‬Ойыншықтардың‭ ‬молшылығы‭ ‬психика‭ ‬дамуын әр‭ ‬кезде‭ ‬желдете‭ ‬бермейді,‭ ‬жиі‭ ‬пассивтілікке‭ ‬жағдай‭ ‬жасап,‭ ‬өнертапқыштыққа‭ ‬кедергі‭ ‬болады.‭ ‬Ойыншықтар‭ ‬молшылығы‭ ‬пайдалы,‭ ‬егер‭ ‬біреулері‭ ‬басқаларын‭ ‬ауыстырып‭ ‬тұрса,‭ ‬және‭ ‬сол‭ ‬ауысу‭ ‬баланың өсу‭ ‬мүмкіндіктеріне‭ ‬сәйкес‭ ‬келіп‭ ‬тұрған‭ ‬жағдайда.
Балалар‭ ‬темпераменті‭ ‬бойынша әртүрлі.‭ ‬Бірелер‭ – ‬жыбырлақ,‭ ‬энергиялы,‭ ‬бір‭ ‬орында‭ ‬отырамайды,‭ ‬ал‭ ‬кейбіреулері‭ – ‬жай,‭ ‬асықпайтын,‭ ‬баяу,‭ ‬болады.‭ ‬Оларды‭ ‬осыған‭ ‬кінәлап ұрысу‭ ‬пайдасыз‭ ‬және‭ ‬зиян:‭ ‬олардың‭ ‬ерекшеліктері‭ ‬солай‭ ‬болып‭ ‬келген.‭ ‬Алайда‭ ‬бұл‭ ‬ерекшелікті‭ ‬керек‭ ‬бағытта әсер‭ ‬ету ұмтылысы қажет.‭ ‬Асықпайтын‭ ‬балаларды‭ ‬кейде‭ ‬флегматиктер‭ ‬деп‭ ‬атайды.
Оларды‭ ‬жылдамдықты,‭ ‬ептілікті‭ ‬талап‭ ‬ететін қозғалмалы‭ ‬ойындарға‭ ‬еліктеу‭ ‬керек.‭ ‬Қозғалмалы‭ ‬балаларды‭ ‬керісінше‭ ‬зейін‭ ‬шығаруын‭ ‬төмен‭ ‬ететін‭ ‬ойындарға‭ ‬еліктеу қажет.‭ ‬Бұл‭ ‬балық‭ ‬аулашы‭ ‬ойыны‭ ‬болуы‭ ‬мүмкін.,‭ ‬мұнда‭ ‬жіптегі‭ ‬ілгекпен қозғалыссыз‭ ‬тұрған‭ ‬балыққа‭ ‬тию‭ ‬керек,‭ ‬немесе‭ ‬таяқшадағы‭ ‬сақиналарды‭ ‬лақтыру.‭ ‬Немесе‭ ‬кез-келген үстелге‭ ‬қоятын‭ ‬ойындар,‭ ‬тек‭ ‬соқыр‭ ‬кездейсоқтық‭ ‬жағдайға‭ ‬тәуелді‭ ‬болатын‭ – ‬балалық‭ ‬бильярд,‭ ‬кубиктерді‭ ‬лақтыру‭ ‬секілді‭ ‬ойланбайтын‭ ‬ойындар‭ ‬емес.‭ ‬Ойын‭ ‬сипаты‭ ‬бала‭ ‬дамуын‭ ‬бейнелейді.‭ ‬Ойын‭ ‬дамуының‭ ‬бірінші‭ ‬деңгейінде‭ ‬ол‭ ‬заттарды‭ ‬манипуляциялаудан құрылса,‭ ‬екінші‭ ‬деңгейде әрекеттер‭ ‬реттілігі‭ ‬ойналады.‭ ‬Мысалы:‭ ‬қуыршақты‭ ‬тамақтандыру‭ ‬ас‭ ‬даярлауға‭ ‬болады.‭ ‬Тамақтан‭ ‬соң‭ ‬еруендеуге‭ ‬және ұйқыға‭ ‬жатқызу.‭ ‬Ойын‭ ‬дамуының үшінші‭ ‬деңгейінде‭ ‬балардың өзара әрекеттесуі,‭ ‬өзара‭ ‬ойын әрекеттесуді‭ ‬бөлісу‭ ‬пайда‭ ‬болады.‭ ‬Тіпті,‭ ‬нәресте ұйқыдан‭ ‬және‭ ‬тамақтан‭ ‬бос‭ ‬уақыттығы‭ ‬барлық‭ ‬бос‭ ‬кезде‭ ‬ойнауы‭ ‬керек,‭ ‬өйткені‭ ‬ол‭ ‬толық‭ ‬дұрыс‭ ‬дамуы үшін.‭
1-3‭ ‬жас‭ ‬шамасында‭ ‬ойыншықтар қозғалыс‭ ‬координацияларының‭ ‬дамуына‭ ‬жағдай‭ ‬жасау‭ ‬керек.‭ ‬Ол үшін‭ ‬доп,‭ ‬шарлар‭ ‬пайдалы.‭
3-5‭ ‬жас‭ ‬кезінде‭ ‬ойыншықтар‭ ‬балаларға‭ ‬жануар әлемі‭ ‬туралы‭ ‬ой‭ ‬елестер‭ ‬береді.
2-4‭ ‬жастарда‭ ‬балалар‭ ‬бірге‭ ‬емес,‭ ‬бір-бірінің қасында,‭ ‬жаныныды‭ ‬ойнағанды‭ ‬жақсы‭ ‬көреді.‭
5-6‭ ‬жаста‭ ‬олар‭ ‬енді‭ ‬бірігіп‭ ‬ойнай‭ ‬алады.‭ ‬Ойын‭ ‬кезінде‭ ‬баланың‭ ‬мінезі қалыптасып‭ ‬көріне‭ ‬бастайды.‭ ‬Ойында өнер‭ ‬тапқыш,‭ ‬энергиялы,‭ ‬әрекетті‭ ‬бала өмірде‭ ‬де‭ ‬сондай‭ ‬болады.‭
Тек‭ ‬егерол өзін қызықтыратын‭ ‬,‭ ‬ынталандыратын,,‭ ‬қызықты‭ ‬іспен‭ ‬айналысқан‭ ‬жағдайда.‭ ‬Ойын‭ ‬кезінде әлсіз,‭ ‬қатыссыз‭ ‬бала,‭ ‬көбіне өмірінде‭ ‬сондай‭ ‬болады.‭ ‬Егер‭ ‬бала‭ ‬жолдастарымен‭ ‬күнделікті ұрысып,‭ ‬рольді‭ ‬бөлісе‭ ‬алмаса,‭ ‬жанұясында‭ ‬кез-келген ұжымда‭ ‬да‭ ‬сондай‭ ‬конфликтілі‭ ‬болады.‭ ‬Егер‭ ‬бала‭ ‬ойын‭ ‬кезінде‭ ‬епт,‭ ‬шынайый‭ ‬емес‭ ‬болып,‭ ‬жолдастарын‭ ‬алдағысы‭ ‬келсе,‭ ‬ойланыңыз:‭ ‬бұл қасиеттер қайдан‭ ‬шыққан‭? ‬Тыңдаңыз:‭ ‬балаларыңыз‭ ‬ойыншықтармен қалай‭ ‬сөйлеседі,‭ ‬олармен қалай‭ ‬ойнайды,‭ ‬нақтылап қарап‭ ‬көріңіз.‭ ‬Егер қызыңыз қуыршағын‭ ‬жатқызарда,‭ ‬оны‭ ‬жуындырып,‭ ‬киіндіріп,‭ ‬мейірімді‭ ‬болса,‭ ‬онда‭ ‬бұл‭ ‬жақсы.‭ ‬Ал‭ ‬егер‭ ‬дөрекі‭ ‬сөйлеп,‭ ‬оған‭ ‬айқайлап,‭ ‬тартқылап,‭ ‬ұрса,‭ ‬жазаласа,‭ ‬онда қызыңызға‭ ‬сүйіспеншілікпен қарауға‭ ‬асықпаңыз.‭ ‬Ойлап қараңыз,‭ ‬балаңыз‭ ‬сізді‭ ‬көшіріп‭ ‬тұрған‭ ‬жоқ‭ ‬па,‭ ‬сізің қызыңызға‭ ‬деген қатынасыңыз‭ ‬дұрыс‭ ‬па‭?
Ойын‭ ‬бала үшін әшейін‭ ‬ермек‭ ‬емес,‭ ‬ол‭ ‬барлық‭ ‬талқылауларын.‭ ‬Қуаныш-қайғысын қоса‭ ‬алғандағы өмірдің өзі‭ ‬болып‭ ‬табылады.‭ ‬Ойнау‭ ‬кезінде‭ ‬бала‭ ‬реалды әлемде өмір‭ ‬сүруді үйренеді,‭ ‬қарым-қатынас‭ ‬жасау‭ ‬тәжірибесіне‭ ‬иеленеді.‭
Баланың‭ ‬педагогпен‭ ‬және‭ ‬мектеппен‭ ‬алғашқы‭ ‬танысу‭ ‬кезінде‭ ‬алған әсерінен,‭ ‬оның‭ ‬оқу‭ ‬жылын‭ ‬бастаудағы‭ ‬көңіл‭ ‬күйі‭ ‬тәуелді‭ ‬болады.‭ ‬Сондықтан‭ ‬мұғалім‭ ‬соған‭ ‬тәуелді‭ ‬нәрселердің‭ ‬ба‭\‬рлығы‭ ‬туралы‭ ‬ештеңе ұмытпауы‭ ‬керек.‭ ‬Бірінші‭ ‬сыныпқа‭ ‬жазылу‭ ‬кезіндегі‭ ‬бөлме‭ ‬кеңсеге ұқсайтынын‭ ‬жаман.‭ ‬Мектепке‭ ‬түсетін‭ ‬баламен‭ ‬және‭ ‬оның‭ ‬ата-анасымен әңгімелесуді‭ ‬жарық,‭ ‬әдемі‭ ‬көңілді‭ ‬ойыншықтар‭ ‬мен‭ ‬суреттерібар‭ ‬бөлмеде‭ ‬жүргізу қажет.
Мұғалімге‭ ‬баланың‭ ‬ересектермени қарым-қатынас‭ ‬жасау‭ ‬ерекшеліктерімен қарым-қатынас‭ ‬жасау‭ ‬ерекшеліктерін‭ ‬ескері қажет:‭ ‬ол‭ ‬байланысқа‭ ‬оңай‭ ‬түседі‭ ‬ме,‭ ‬сұрақтар қоя‭ ‬ма‭ ‬және қандай,‭ ‬өзі‭ ‬туралы‭ ‬бір‭ ‬нәрсе‭ ‬айтады‭ ‬ма.‭ ‬Ұялшақ‭ ‬және‭ ‬тұйық‭ ‬баларға‭ ‬алдымен‭ ‬заттары‭ ‬бар‭ ‬тапсырмалар‭ ‬берген‭ ‬жөн:‭ ‬ашық‭ ‬кубиктер,‭ ‬суреттер,‭ ‬қуыршақтар,‭ ‬машиналар әдетте қызығушылық‭ ‬тудырып,‭ ‬қоқынышты‭ ‬азайтады.‭
Егер‭ ‬ойын‭ ‬бөлмесінде‭ ‬ертегі‭ ‬кейіпкерлерін‭ ‬бейнелейтін қуыршақтар‭ ‬болса,‭ ‬онда‭ ‬балаға‭ ‬ойыншықтарды‭ ‬парталардың‭ ‬алдына‭ ‬отырғызуы ұсынып‭ ‬және‭ ‬кейін‭ ‬сол‭ ‬не‭ ‬басқа қуыршақтарды‭ ‬неліктен‭ ‬бірге‭ ‬отырғаны‭ ‬туралы‭ ‬түсіндіріп‭ ‬беруді‭ ‬сұрауға‭ ‬болады.‭ ‬Қуыршақтардың‭ ‬орнына‭ ‬ертегі‭ ‬кейіпкерлері‭ ‬бейнеленген‭ ‬карточкаларды‭ ‬пайдалануға‭ ‬болады.
Ата-аналарға‭ ‬балаларын‭ ‬мектепке‭ ‬даярлауда‭ ‬жазуға,‭ ‬оқуға,‭ ‬санауға,‭ ‬үйрету‭ ‬міндетті‭ ‬емес.‭ ‬Мұның‭ ‬барлығын‭ ‬бала‭ ‬бірінші‭ ‬сыныпта‭ ‬меңгереді.‭ ‬Психологтар‭ ‬А.Венгер‭ ‬және‭ ‬Н.Виноградованың‭ ‬ойлары‭ ‬бойынша‭ ‬мектепте‭ ‬оқуға‭ ‬даярлық‭ – ‬бұл‭ ‬бірінші‭ ‬сыныптың қорытындысы.‭ ‬Ата-аналардың‭ ‬міндеті‭ ‬басқа‭ – ‬балалардың‭ ‬ой-өрісін‭ ‬кеңейтіп,‭ ‬олардың‭ ‬байланысқан‭ ‬сөйлеуін,‭ ‬ойлауын,‭ ‬жадысын‭ ‬дамыту‭ ‬керек.‭(‬10,‭ ‬12б‭)
әрбір‭ ‬мұғалім‭ ‬балалармен‭ ‬ойын‭ ‬арқылы қатынас‭ ‬жасауда өз әдіс‭ – ‬тәсілдерін‭ ‬іздестіреді.‭ ‬Бұл әдістер‭ ‬жастық‭ ‬ерекшеліктерін‭ ‬есепке‭ ‬алу‭ ‬принциптерін‭ ‬материализациялайды.‭ ‬Ш.А.‭ ‬Амонашвили‭ ‬практикасында өте‭ ‬табысты қолданылған‭ ‬педагогикалық‭ ‬ойын-тәсілдер‭ ‬кеңінен‭ ‬танымал‭ ‬болды:‭ ‬олар‭ ‬хормен‭ ‬жауап‭ ‬беру,‭ ‬дыбысты қағып‭ ‬ал‭‬,‭ ‬шартты‭ ‬белгілер‭ ‬бойынша әрекет,‭ ‬ұлаққа‭ ‬сыбырлау,‭ ‬мұғалім‭ ‬қателігі‭ ‬және‭ ‬т.б.
ойын әрекеті‭ ‬зейін,‭ ‬ес,‭ ‬ойлау,‭ ‬қиял,‭ ‬барлық‭ ‬таныпм‭ ‬процесстерін‭ ‬дамуына әсер‭ ‬етеді.‭ ‬Ойын‭ ‬баладан өз құлақтарына қосылуды‭ ‬талап‭ ‬етеді:‭ ‬ол құрдастарымен‭ ‬бірлесіп‭ ‬ойнау‭ ‬кезінде‭ ‬дамытушы‭ ‬сюжеттерді‭ ‬зейінді‭ ‬болу‭ ‬керек‭; ‬ол қай‭ ‬тас‭ (‬щепочка,‭ ‬қағаз‭ ‬бөлігі‭ ‬ж.т.б.‭)‬нені‭ ‬білдіретінін‭ ‬есінде‭ ‬сақтау‭ ‬керек,‭ ‬ол‭ ‬аяқ‭ ‬асты‭ ‬пайда‭ ‬болған‭ ‬ситуацияда қалай‭ ‬не,‭ ‬не‭ ‬істеу‭ ‬керектігін‭ ‬шапшаң,‭ ‬тез‭ ‬болуы‭ ‬керек.‭ ‬Ол‭ ‬жоқ‭ ‬затты‭ ‬не қиялындағы‭ ‬ситуацияны‭ ‬елестетіп,‭ ‬ойынның қалған‭ ‬ситуациялары‭ ‬оны‭ ‬түсінетіндей‭ ‬және‭ ‬оның‭ ‬ойлап‭ ‬тапқанына‭ (‬тапқырлығына‭) ‬қанағатты‭ ‬болатындай әрекет‭ ‬етуі‭ ‬керек.‭ ‬Осылайша,‭ ‬ойын әрекетінде,‭ ‬бала‭ ‬саналы‭ ‬мақсатына‭ ‬ере‭ ‬алатындай‭ ‬психикалықпроцесстердің‭ ‬еріктігі қалыптасады.‭
Балаларға әшейінде‭ ‬есте‭ ‬сақтауды ұсыну‭ ‬кезінде‭ ‬жағдайдан‭ ‬гөрі‭ ‬ойын‭ ‬жағдайында өте‭ ‬жақсы‭ ‬зейін‭ ‬шоғырландырып,‭ ‬жақсы‭ ‬есте‭ ‬сақтайды.
Саналы‭ ‬мақсат‭ (‬зейін‭ ‬шоғырландыру,‭ ‬есте‭ ‬сақтау,‭ ‬еске‭ ‬түсіру‭) ‬бала үшін әсіресе‭ ‬бәрінен‭ ‬де‭ ‬оңай‭ ‬ойын‭ ‬кезінде‭ ‬бөлініп‭ ‬көрінеді.‭ ‬Ойын‭ ‬шарттарының өзі‭ ‬баладан‭ ‬ойын‭ ‬ситуациясына‭ ‬тіркелген‭ ‬заттарға,‭ ‬ойын‭ ‬заттарының‭ ‬мазмұнына‭ ‬шоғырлануды‭ ‬талап‭ ‬етеді.‭ ‬Егер‭ ‬бала‭ ‬ойын‭ ‬ситуацияларына‭ ‬талап‭ ‬тетініне‭ ‬зейінді‭ ‬бола‭ ‬алмаса‭ ‬немесе‭ ‬болғысы‭ ‬келмесе.‭ ‬Егер‭ ‬ойын‭ ‬шарттарымен‭ ‬есептеспесе,‭ ‬онда құрдастары‭ ‬оны қуып‭ ‬жібереді.‭ ‬Құрдастарымен қарым-қатынас‭ ‬жасауда,‭ ‬оларды‭ ‬эмоционалды қолдап,‭ ‬көтермелеуінде қажеттілікті‭ ‬сезіну‭ ‬баланы‭ ‬мақсатты‭ ‬түрде‭ ‬бағытталған‭ ‬шоғырландыру‭ ‬мен‭ ‬есте‭ ‬сақтауға‭ ‬мәжбүр‭ ‬етеді.‭ ‬Мақсатты‭ ‬түрде‭ ‬бағыттылық,‭ ‬еріктік‭ ‬күш-жігер қабілеттілігі-жеке‭ ‬тұлға‭ ‬дамуы үшін қажетті қасиет.‭
Ойын‭ ‬мақсатсыз‭ ‬ермек‭ ‬емес.‭ ‬Жіп‭ ‬арқылы‭ ‬секіру,‭ ‬доппен қозғалу,‭ ‬кластарға‭ ‬бөліну‭ ‬ойындарын‭ ‬меңгерудегі‭ ‬балалардың‭ ‬көп‭ ‬сағаттық,‭ ‬жиі‭ ‬шаршататын‭ ‬жаттығулары өзінің‭ ‬позитивті‭ ‬нәтижелерін‭ ‬береді.‭ ‬Ойнау‭ ‬кезінде‭ ‬балалар‭ ‬нақты‭ ‬режелерге‭ ‬ере‭ ‬отырып,‭ ‬әрқашан‭ ‬да‭ ‬дәл‭ ‬сол‭ ‬затпен әрекет‭ ‬етуді‭ ‬меңгеру‭ ‬тапсырмасын‭ ‬орындайды.‭ ‬Ойын‭ ‬кезінде‭ ‬бала өз‭ ‬еркімен өз-өзіне қаншама‭ ‬күш‭ ‬жұмсайды.‭ ‬Ойын‭ ‬ситуациясы‭(‬жағдайы‭) ‬сонымен‭ ‬бірге‭ ‬ақыл-ой әрекетінің‭ ‬дамуына‭ ‬күнделікті әсер‭ ‬етеді.‭ ‬Ол‭ ‬со‭ ‬л‭ ‬жерде‭ ‬шешімді‭ ‬дұрыс‭ ‬талап‭ ‬ететін‭ ‬кез-келген‭ ‬аяқ‭ ‬асты‭ ‬ситуацияларға‭ ‬дайын‭ ‬болу‭ ‬керек.‭ ‬Ол‭ ‬ойын‭ ‬атауымен‭ ‬сәкес‭ ‬жоқ‭ ‬заттың‭ ‬орынбасарымен‭ (‬орнын‭ ‬басушы‭ ‬затпен‭) ‬әрекет‭ ‬ете‭ ‬білуі‭ ‬керек.
Зат‭ – ‬орынбасар‭ ‬ойлау үшін‭ ‬тірек‭ ‬болып‭ ‬табылады:‭ ‬сол‭ ‬затпен‭ ‬операциялау‭ ‬негізінде‭ ‬бала‭ ‬реалды‭ ‬зат‭ ‬туралы‭ ‬ойлануды үйренеді.‭ ‬Ойлаудың‭ ‬дамуы,‭ ‬баланың‭ ‬затпен‭ ‬тікелей‭ ‬көрнекі-қабылданушы‭ ‬ситуацияда әрекет‭ ‬етуін‭ ‬ірте-бірте қойып,‭ ‬сол‭ ‬заттар‭ ‬туралы‭ ‬ойын‭ ‬жағдайында‭ ‬ойлап,‭ ‬әрекет‭ ‬етуді үйренуден‭ ‬тұрады.‭ ‬Осылайша‭ ‬ойын‭ ‬баланы‭ ‬ой‭ ‬елестер‭ ‬жағдайында‭ ‬ойлауға‭ ‬даярлайды.‭ ‬Қиялдауға қабілеттіліктің‭ ‬дамуы,‭ ‬балаға‭ ‬басқа‭ ‬адамның‭ ‬не‭ ‬айтып‭ ‬тұрғаны‭ ‬туралы‭ ‬және‭ ‬тікелей‭ ‬көру‭ ‬заты‭ ‬ретінде‭ ‬не‭ ‬екені‭ ‬жөнінде‭ ‬елестетуге‭ ‬мүмкіндік‭ ‬береді.‭ ‬Қиял‭ ‬балаға‭ ‬тыңдауға‭ ‬және‭ ‬естігенін‭ ‬елестетуге‭ ‬көмектеседі.

1.3.‭ ‬Ойын әрекеті‭ – ‬баланың қоршаған әлемді‭ ‬меңгерудегі‭ ‬негізгі‭
формалардың‭ ‬бірі.‭
Ойын‭ ‬көбіне‭ ‬балалық‭ ‬шаққа‭ ‬тән.‭ (‬мектепке‭ ‬дейінгі‭ ‬балаға‭ ‬ол‭ – ‬іс-әрекеттің‭ ‬негізгі‭ ‬түрі‭)‬,‭ ‬бірақ‭ ‬оны‭ ‬баланың‭ ‬монополиясы‭ ‬ретінде қарастыру‭ ‬қате‭ ‬болады.‭ ‬Жастар‭ ‬да,‭ ‬ересектер‭ ‬де‭ ‬ойнайды,‭ ‬әрине‭ ‬ойынды өзгеше‭ ‬мазмұнға‭ ‬толықтырып,‭ ‬басқаша‭ ‬түрде‭ ‬ойнайды.‭
Олар үшін‭ ‬басты‭ ‬іс-әрекет‭ ‬еңбек‭ ‬болып‭ ‬табылады,‭ ‬ал‭ ‬ойын‭ ‬көңіл‭ ‬көтеру,‭ ‬демалыс‭ ‬болып‭ ‬табылады.‭ ‬Балалық‭ ‬ойындар‭ ‬адамзат‭ ‬іс-әрекетнің‭ ‬басқа‭ ‬да‭ ‬түрлері‭ ‬секілді қоғам‭ ‬тарихымен‭ ‬анықталады.‭
Ойынның қоғамдық-тарихи‭ ‬сипаты‭ ‬шығу‭ ‬тегімен ғана‭ ‬емес,‭ ‬оны‭ ‬жүзеге‭ ‬асыру‭ ‬тәсілімен‭ ‬де‭ ‬анықталады.‭ ‬Басқаша‭ ‬айтқанда,‭ ‬ойындардың‭ ‬формасы‭ ‬мен‭ ‬мазмұны қоғамдық қатынастар‭ ‬және‭ ‬балалар өмірінің‭ ‬нақты‭ ‬жағдайлары‭ ‬арқылы‭ ‬анықталады.‭ ‬Балалардың‭ ‬ойнайтын‭ ‬заттарының өзі‭ ‬адамзат‭ ‬еңбегінің өнімі,‭ ‬ал‭ ‬ойын‭ ‬мазмұны‭ ‬мен‭ ‬формасы‭ ‬балалардың қоршаған әлемді өзіндік‭ ‬бейнелеуі‭ ‬болып‭ ‬табылады,‭ (‬жанұя,‭ ‬балабақша,‭ ‬мектеп,‭ ‬өндіріс,‭ ‬саяси‭ ‬оқиғалар‭ ‬...‭) ‬Ересектер‭ ‬балалар‭ ‬ойынына,‭ ‬оны‭ ‬тапсыра‭ ‬отырып‭ ‬немесе‭ ‬оған қатысу‭ ‬арқылы‭ ‬тікелей әсер‭ ‬етеді.‭ ‬Ойын‭ (‬әсіресе,‭ ‬оның‭ ‬дамыған‭ ‬формалары:‭ ‬рольдік‭ ‬ойындар,‭ ‬ережелер‭ ‬бойынша‭ ‬ойнау‭) ‬баланың‭ ‬психикалық‭ ‬дамуы‭ ‬ретінде қалыптасу үшін,‭ ‬белгілі‭ ‬бір‭ ‬нақты‭ ‬алғышарттар құрылуы‭ ‬керек.
Өте‭ ‬маңыздылары‭ ‬ретінде:‭ ‬заттармен әрекет‭ ‬ете‭ ‬білу‭; ‬бір‭ ‬заттарды‭ ‬басқалармен‭ ‬ауыстыра‭ ‬білу‭; ‬өз әрекеттерін‭ ‬ересектер әрекеттерінен‭ ‬айыра‭ ‬білу‭ ‬болып‭ ‬табылады.
Ойын‭ ‬балалардың өз‭ ‬бетіндікке,‭ ‬ересектер өміріне өте‭ ‬белсенді қатысуға ұмтылысы‭ ‬мен‭ ‬шектеулі‭ ‬жас‭ ‬ерекшеліктері‭ ‬арасындағы қарама-қарсылықты өнімді‭ ‬түрде‭ ‬шешеді.
өздерінің‭ ‬даму‭ ‬деңгейі‭ ‬бойынша‭ ‬олар‭ ‬ересектер өмірінің‭ ‬талаптарды‭ ‬меңгеруге әлі‭ ‬шамасы‭ ‬келмегеніктен,‭ ‬балалар‭ ‬оны‭ ‬ойын‭ ‬түрінде‭ ‬жүзеге‭ ‬асырады,‭ ‬яғни‭ ‬әдейі‭ ‬ситуациясына,‭ ‬ойдан‭ ‬шығарылған‭ ‬түрінде.‭ ‬Ойындағы әрекеттерді‭ ‬балалар‭ ‬заттық‭ ‬практикалық әрекеттермен‭ ‬байланыстырады,‭ ‬ойында қолданылатын‭ ‬заттар‭ ‬ересектердің әрекет‭ ‬ететін‭ ‬обьектілерінің ұқсастығы‭ ‬болып‭ ‬итабылады.‭ ‬Сонымен‭ ‬бірге‭ ‬ойында‭ ‬балалардың әлеуметтік өзара әрекеттесуә‭ ‬жүреді.
Д.Б.‭ ‬Эльконин‭ ‬көрсеткендей,‭ ‬балалар‭ ‬бір-біріне қатысты‭ ‬сәйкес‭ ‬рольдердің‭ ‬тасушысы‭ ‬ретінде‭ ‬шығады.‭ ‬Олар өзара‭ ‬рольдерді‭ ‬бөлік,‭ ‬бір-бірімен қажетті әрекеттер‭ ‬мен қатынастар‭ ‬білімдерімен‭ ‬белмсенді,‭ ‬таңдалған‭ ‬ойын‭ ‬ситуациясын өзара‭ ‬келісіп ұстанады.
Ойында‭ ‬орындалатын әрекеттер‭ ‬мәні‭ ‬бойынша‭ ‬еліктеуші‭ ‬болып‭ ‬табылады,‭ ‬алайда‭ ‬оригиналды‭ ‬және‭ ‬шығармашылық‭ ‬болып‭ ‬келеді.‭ ‬Ересектердің‭ ‬сәйкес әрекеттерімен‭ ‬салыстырғанда‭ ‬олар өте‭ ‬кең‭ ‬ауқымды‭ ‬және‭ ‬тек‭ ‬жиі‭ ‬реалды әрекеттерді‭ ‬білдіреді.‭ ‬Сондықтан‭ ‬балалар әрекеттерді‭ ‬жүзеге‭ ‬асыруға қажетті‭ ‬шарттардың‭ ‬жоқтығы‭ ‬кезінде‭ ‬де,‭ ‬оларды‭ ‬орындай‭ ‬алады.‭ ‬Бұдан‭ ‬басқа‭ ‬бұл‭ ‬процестер‭ ‬уақыты‭ ‬бойынша қысулы‭ ‬түрде қайта‭ ‬жаңғыртылады‭ ‬және‭ ‬алғашқы‭ ‬орныда‭ ‬бала‭ ‬іс-әрекетінде‭ ‬оныңеліктейтін‭ ‬адамдары‭ ‬арасында әлеуметтік қатынастар‭ ‬және‭ ‬функциялар қойылады,‭ ‬яғни‭ ‬бала‭ ‬сәйкес әректтердің‭ ‬дұрыс‭ ‬орындауын‭ ‬емес,‭ ‬ересек‭ ‬іс-әрекеттер‭ ‬мәнін қайта‭ ‬жаңғыртады.Баланың‭ ‬ойын әрекетіндегі‭ ‬оның‭ ‬жалпыланған қатынастарды‭ ‬тілдік‭ ‬белгілер‭ ‬арқылы қайта‭ ‬жаңғырту қабілеттілігішешуші‭ ‬болып‭ ‬табылады.‭ ‬Ағаш‭ ‬таяқша‭ ‬статескоп‭ ‬болуы‭ ‬мүмкін,‭ ‬өйткені‭ ‬ол‭ ‬солайша‭ ‬белгіленеді.
‭‬Дәрігер қабылдауында‭ ‬жүзеге‭ ‬асырылады,‭ ‬өйткені‭ ‬тілдік‭ ‬түрде‭ ‬де‭ ‬солай‭ ‬сипатталады‭(‬енді‭ ‬саған‭ ‬егу‭ ‬жасаймыз‭‬,‭ ‬сен‭ ‬дәрмектер‭ ‬ішуің‭ ‬керек‭ ‬ж.т.б.‭)(
бала‭ ‬тұлғаның‭ ‬дамуы‭ ‬ересектермен өзара қатынасу‭ ‬сипатынан ған‭ ‬емес,‭ ‬құрдастараның әсерінен‭ ‬де‭ ‬тәуелді.‭ ‬Басқа‭ ‬балаға‭ ‬деген‭ ‬симпатия‭ ‬бірте-бірте‭ ‬онымен қарым-қатынас‭ ‬жасау қажеттілігі‭ ‬ауысады.
Құрдастармен қарым-қатынас‭ ‬жасау қажеттілігі‭ ‬алдымен‭ ‬балалардың‭ ‬ойындағы‭ ‬бірлескен әрекетінің‭ ‬негізінде‭ ‬дамиды‭(‬17,77б‭)
Құрдастар‭ ‬бір-біріне әсер‭ ‬етеді.дәл қарым-қатынас‭ ‬жағдайында‭ ‬бала‭ ‬практикасында‭ ‬басқа‭ ‬адамдарға қатысты‭ ‬меңгерген‭ ‬мінез-құлық‭ ‬нормаларын қолдану қажеттілігімен‭ ‬сонымен‭ ‬бірге‭ ‬сол‭ ‬нормалар‭ ‬мен‭ ‬ережелерді әртүрлі‭ ‬нақты‭ ‬ситуацияларда‭ ‬пайдалану қажеттілігі‭ ‬кездеседі.‭ ‬Балалардың‭ ‬бірлескен‭ ‬іс-әректінде‭ ‬келісуін,‭ ‬құрдастарына‭ ‬ізгілікті қатынас‭ ‬білдіруін,‭ ‬ортақ‭ ‬мақсатқа‭ ‬жету үшін‭ ‬жеке‭ ‬тілектерін‭ ‬бас‭ ‬тарта‭ ‬білуін‭ ‬талап‭ ‬ететін‭ ‬ситуациялар үздіксіз‭ ‬пайда‭ ‬болады.
Ойынға қатысты қатынастар‭ ‬мен‭ ‬ойындағы қатынастар‭ ‬шындығында әлеуметтік қатынастар‭ ‬мектебі‭ ‬ретінде‭ ‬шығады.‭ ‬Дәл‭ ‬осы‭ ‬ситуацияларда‭ ‬бала‭ ‬адам‭ ‬болуды үйренеді.‭(‬17,77.‭)
Ойында‭ ‬бала‭ ‬басқа‭ ‬балалардан‭ ‬тәуелді‭ ‬болу қатынасына‭ ‬түседі.‭ ‬Ойынды‭ ‬реалдық қатынастар‭ ‬мектебі‭ ‬ретінде‭ ‬бекер‭ ‬атамайды.‭ ‬Ойын‭ ‬баланы‭ ‬толығымен‭ ‬жаулап,‭ ‬оны‭ ‬бейнеленуші‭ ‬кейіпкерлерінің‭ ‬басынан өткеруі‭ ‬керек‭ ‬сезімдерін‭ ‬-‭ ‬симпатия,‭ ‬аяушылық,‭ ‬силастық‭ ‬және‭ ‬т.б.‭ ‬терең‭ ‬сезінуге‭ ‬мәжбүр‭ ‬етеді.‭ ‬Бала‭ ‬ойын‭ ‬кезінде‭ ‬кішкентайлардыбейнелейтіндердің‭ ‬бәріне‭ ‬симпатиямен,‭ ‬мейірімділікпен,‭ ‬қамқоршылықпен қарайды‭; ‬өзімен‭ ‬тең‭ ‬келетіндерге‭ ‬сыпайылық‭ ‬білдіруге‭ ‬тырысады.‭
Ойындық қатынастар‭ – ‬ережелер‭ ‬ішіндегі қатаң қатынастар.‭ ‬Тек‭ ‬таза,‭ ‬және‭ ‬жақсы‭ ‬бала‭ ‬басқаларды‭ ‬ашуландырмайды,‭ ‬ол‭ ‬оларға ұнайтын‭ ‬болады‭ ‬және‭ ‬олармен қабылданады.
Ойындық‭ ‬серіктестік қатынасында‭ ‬ересек‭ ‬балалардың құрдастарын қабылдамау‭ ‬себептерін‭ ‬зейін қойып қарастыруы‭ ‬керек.‭ ‬Физикалық‭ ‬жағынан‭ ‬кемшіліктері‭ ‬бар әлсіз‭ ‬бала‭ ‬басқаларда‭ ‬лас‭ ‬немесе‭ ‬жаңадан‭ ‬келген‭ ‬бала‭ ‬секілді ұнамаушылық‭ ‬тудырады,‭ ‬сондықтван,‭ ‬көп‭ ‬сөйлемейтін‭ ‬немесе‭ ‬жылаулық‭ ‬бала,‭ ‬оларда‭ ‬ойынға қабылдамау‭ ‬тілегін‭ ‬тудырады.
Мұғалім үшін‭ ‬балалардың‭ ‬тұлғааралық қатынастарының‭ ‬мазмұнында‭ ‬көптеген‭ ‬мәселелер‭ ‬жасырылуда.‭ ‬Тәрбиешінің‭ ‬жаны‭ ‬мен‭ ‬талантынан‭ ‬балалардың‭ ‬жомарттылыққа,‭ ‬аяушылыққа қабілеті‭ ‬болу-болмауы‭ ‬тәуелді‭ ‬немесе құрдасына қатысты‭ ‬тікелей‭ ‬пайда‭ ‬болатын ұнамаушылық‭ ‬тұлғаның‭ ‬шыдамсыздығы,‭ ‬негативті‭ ‬мінез‭ ‬белгісіне‭ ‬айналады.
Егер‭ ‬балада‭ ‬басқалармен қабылдану қажеттілігі‭ ‬болмаса‭ ‬бала‭ ‬тұлғасының‭ ‬дамуы‭ ‬толық‭ ‬болмайтынына‭ ‬көзіміз‭ ‬жетті.‭ ‬Бірақ‭ ‬сол қажеттілікті‭ ‬реализациялауға‭ ‬басқа‭ ‬біреудің‭ ‬жетістігінен,‭ ‬сәттілігінен‭ ‬туындайтын‭ ‬ызалы өкініш‭ ‬сезімі‭ – ‬қызғаныш,‭ ‬өшпенділік,‭ ‬жағымсыз‭ ‬көңіл‭ ‬сезімі‭ – ‬тілектессіздік‭ ‬секілді‭ ‬негативті құрылулар қосылу‭ ‬мүмкін.‭ ‬Бұл‭ ‬жағдайда‭ ‬бала‭ ‬жаман‭ ‬нәрселер‭ ‬айтып,‭ ‬тимейсің,тимейсің‭!‬,‭ ‬жанымнан өтті,‭ ‬жанымнан өтті‭! ‬деген‭ ‬сықылды қол‭ ‬астына‭ ‬айтады‭ ‬жәнежәне‭ ‬басқа‭ ‬да‭ ‬антогонистік‭ ‬сезімдер‭ ‬білдіреді.‭ ‬Балаларды,‭ ‬адал‭ ‬күресте‭ ‬біреу‭ ‬жеңімпаз‭ ‬атанып,‭ ‬ал‭ ‬жеңілген‭ ‬адам‭ ‬оны‭ ‬жетістігімен‭ ‬құттықтап‭ ‬екеуі‭ ‬бір-бірінің қолын‭ ‬алысатын‭ ‬кездегі‭ ‬жарыс‭ ‬барысында‭ ‬жоғары қатынастарға үйрету‭ ‬керек.‭

1.4.‭ ‬Ойын‭ ‬және‭ ‬оқыту.

Ұлы‭ ‬орыс‭ ‬педагогы‭ ‬К.Д.‭ ‬Ушинский‭ ‬баланы‭ ‬шығармашылық‭ ‬еңбекке,‭ ‬іс-‭ ‬әрекетке,‭ ‬өмірге‭ ‬дайындайтын‭ ‬ойынның үлкен‭ ‬тәрбиелік‭ ‬маңызын‭ ‬атап‭ ‬айтты.‭ ‬Оның‭ ‬айтуынша,‭ ‬бала‭ ‬ойын‭ ‬кезінде‭ ‬тек‭ ‬рахаттану,‭ ‬қанағат‭ ‬сезімін ғана‭ ‬емес,‭ ‬сонымен‭ ‬бірге‭ ‬маңызды‭ ‬тапсырмалар,‭ ‬міндеттерді‭ ‬де‭ ‬іздейді:‭ ‬ойын‭ – ‬бұл‭ ‬баланың‭ ‬тек қана‭ ‬физикалық‭ ‬емес,‭ ‬сонымен қатар‭ ‬рухани қажеттіліктерін‭ ‬де қанағаттандыратын‭ ‬практикалық‭ ‬іс-әрекет әлемі.
Ойын‭ – ‬тәрбиелеу‭ ‬тәсілі.‭ ‬Ойын ұжымды қалыптастырады.‭ ‬Ойын‭ ‬кездегі‭ ‬ортақ‭ ‬уайымдар‭ ‬балаларды‭ ‬біріктіреді.‭ ‬Ойын‭ ‬арқылы‭ ‬жолдастық‭ ‬сезімі,‭ ‬өзара қолдау‭ ‬көрсету‭ ‬тәрбиеленеді‭ (‬13,‭ ‬с‭ ‬154‭)
Н.К.‭ ‬Крупская‭ ‬және‭ ‬А.С.‭ ‬Макаренко‭ ‬ойынның‭ ‬тәрбиелеу‭ ‬тәсілі‭ ‬ретінде,‭ ‬жеке‭ ‬тұлғаның‭ ‬жана‭ ‬жақты‭ ‬даму‭ ‬тәсілді‭ ‬ретіндегі‭ ‬маңызын‭ ‬атап‭ ‬айтқан.
Бала‭ ‬ерте‭ ‬балалық‭ ‬шақтан‭ ‬бастап‭ ‬ойнай‭ ‬бастайды.‭ ‬Оын‭ ‬бірте-бірте‭ ‬дамиды,‭ ‬оның‭ ‬формалары‭ ‬бір-‭ ‬бірін‭ ‬ретімен‭ ‬ауыстырып‭ ‬отырады.‭ ‬Әуелде‭ – ‬бұл‭ ‬әншейін‭ ‬заттармен‭ ‬мнипуляциялау,‭ ‬ал‭ ‬кейін‭ ‬элементарлы,‭ ‬коструктивті‭ ‬ойын‭ ‬пайда‭ ‬болады,‭ ‬мысалы:‭ ‬бала‭ ‬топырақтан үй‭ ‬салады,‭ ‬кубиктерден‭ ‬мұнара‭ ‬жасайды.‭ ‬Мектепке‭ ‬дейінгі‭ ‬жастың‭ ‬алдыңғы‭ ‬кезеңіндегі‭ ‬сюжеттік‭ ‬ойындарды‭ ‬байқауға‭ ‬болады‭ ‬-‭ ‬балалар‭ ‬ойын‭ ‬кезінде‭ ‬сол‭ ‬не‭ ‬басқа өмірлік‭ ‬ситуацияларды,‭ ‬адамдар‭ ‬арасындағы қатынастарды қайта‭ ‬жаңғыртады.‭ ‬Егер‭ ‬бұл‭ ‬кезде‭ ‬бала өзіне‭ ‬ересектердің‭ ‬нақты әрекеттеріне‭ ‬сәйкес‭ ‬келетін‭ ‬сол‭ ‬немесе‭ ‬басқа‭ ‬рольді өзі қабылдап,‭ ‬оны‭ ‬орындаса‭ (‬мысалы:‭ ‬дәрігер‭ ‬ролі,‭ ‬мұғалім,‭ ‬ата-ана‭ ‬рольдерін‭ ‬орындаса‭)‬,‭ ‬онда‭ ‬мұндай‭ ‬сюжетті‭ ‬ойын‭ ‬рольдік‭ ‬ойын‭ ‬деп‭ ‬атайды.‭
Рольдік‭ ‬ойындар‭ ‬-‭ ‬әдетте ұжымдық қатынастарды қалыптастыратын‭ ‬ережелері‭ ‬бар ұжымдық‭ ‬ойындар.‭
Мектепке‭ ‬келіп‭ ‬жаңа‭ ‬оқу әрекетіне қосыла‭ ‬отырып,‭ ‬бала‭ ‬ойынды‭ ‬тастамайды‭ (‬тоқтатпайды‭)‬.‭ ‬Дұрыс ұйымдастырылған‭ ‬ойын әлі‭ ‬де‭ ‬балалда‭ ‬оң‭ ‬тұлғалық қасиеттерді‭ ‬тәрбиелеуге әсер‭ ‬етеді,‭ ‬ұжымының ұйымдасуына,‭ ‬оның‭ ‬ынтымастығына‭ ‬жағдай‭ ‬жасап,‭ ‬достық‭ ‬және‭ ‬жолдастық‭ ‬сезімдерін‭ ‬тәрбиелейді.‭ (‬22,‭ ‬57б‭)
Оқушыларда‭ ‬ойын‭ ‬мазмұны‭ ‬және‭ ‬және‭ ‬оның‭ ‬бағыттылығы өзгереді.‭ ‬Балалар‭ ‬ойынының‭ ‬дамуы‭ ‬тұрмыстық‭ ‬ойындардан өндірістік‭ ‬мазмұнға‭ ‬ие‭ ‬ойындарға‭ ‬дейін‭ ‬және‭ ‬ақырында қоғамдық‭ – ‬саяси‭ ‬оқиғаларды‭ ‬бейнелейтін‭ ‬ойындарға‭ ‬дейін‭ ‬келеді.‭ ‬Осылайша,‭ ‬балалар‭ ‬ойындарының‭ ‬дамитын‭ ‬сюжеттері‭ ‬баланың‭ ‬ой-өрісін,‭ ‬оның өмірлік‭ ‬тәжірибесін‭ ‬бейнелейді.
Зеректі,‭ ‬тапқырлықты‭ ‬дамытатын‭ ‬интелектуалды‭ ‬ойындар‭ (‬шашка,‭ ‬әртүрлі үстел‭ ‬ойындары,‭ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.