Оқушылардың әлеуметтік-психологиялық климатына оқытушылардың педагогикалық қарым-қатынас стилінің әсері

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 47 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

«Оқушылардың әлеуметтік-психологиялық климатына оқытушылардың педагогикалық қарым-қатынас стилінің әсері».

Ақтөбе - 2007.

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

І тарау. Оқу ұжымында әлеуметтік-психологиялық климатқа оқушылар қарым - қатынас стилінің әсері туралы . . . 8

1. 1. Оқушылардың оқумен педагогикалық қарым - қатынасының психологиялық ерекшеліктері . . . 8

1. 2. Оқу ұжымындағы психологиялық климат жөнінде түсінік . . . 15

1. 3. Индивидуалды қарым - қатынас стильі мен психологтардың жеке қасиеттерінің өзара байланысы . . . 19

ІІ тарау.

Қалалық және аудандық мектептердегі психологиялық климатпен педагогикалық қарым - қатынас стилінің өзара байланыс ерекшеліктерін эксперименталды - психологиялық зерттеу . . . 37

2. 1. Эксперименталды - психологиялық зерттеу әдістемесі . . . 37

2. 2. Эксперименталды - психологиялық зерттеу . . . 40

Қорытынды . . . 47

Пайдаланылған әдебиеттер . . . 48

Қосымшалар

Кіріспе

Өзектілігі. Оқытушының білімінен, педагогикалық шеберлігінен, белсенді позициясынан халықтық білімнің жүйесін шешуші деңгейде қайта - құру жетістігі тәуелді екендігі бәріне белгілі. Қазір мұғалім қандай білімге зәру?

Біздің ойымызша, мұғалім психологиялық білімге мұқтаж. Себебі орташа жоспарға мектепті қайтақұруда оқушы тәрбие ісін қозғайды, жан - жақты оның дамуын көздейді, сонымен бірге Н. Д. Ушинский егер біз сананы жан - жақты тәрбиелегіміз келсе, оны жан - жақты зерттеу кере деп жазды, сол ұстаз бала дамуының жаңа заңдылықтарын, оның қасмиеттерінің дамуының психологиялық заңдылықтарын т. б. индивидуалды ерекшеліктерін білгенде ғана ол өз оқушыларын дұрыс зерттей алады.

Біз таңдаған тақыпыртың өзектілігі қазіргі таңдағы барлық білім беру жүйесі қоғамның дамуының ерекше мәнімен байланысты. Мектептің қайтақұрылу жағдайында оқытушыға көп затқа қайта үйренуі, кей жағдайларда қайта оқуы қажет болады. Әр оқушыны тыңдай және ести білу керек, оның ішкі ұмтылыстарын көріп, оның қасиеттіктері мен мотивтері бағытын біліп, оны бағытқа әсер ету керек, оқушылармен гуманді және демократиялық қарым - қатынас стильін меңгеру керек. Сонымен бірге оқытушының өзін - өзі тыңдай білуі, өз ішкі тыңдауы, алдымен қалған мақсатты жүзеге асыру деңгейін шеңгеру, жеке оқу және тәрбие тапсырмасын шешудегі жол табуы, күнделікті оқушылармен өзарақатынасындағы мінез - құлқы, олардың ата - анасымен, өз әріптермен қатынасындағы мінез - құлқы, өз қылығы маңызды. Мұның бәріне оқытушы психологияның терең, мәнді білімі базасында үйрене алады.

Қазіргі таңдағы оқытушы не істей алуы керек?

Оның міндеті қаарпайым емес, - өсу үстінде адам жеке тұлғасы құрылымына белсенді әсер ете білу. Педагогика мен психология осы сұраққа жауап береді: жеке тұлға құрлымындағы басты жолдар іс - әрекет пен қарым - қатынас. Бұл дегеніміз педагогтың қолынан келері балалар іс - әрекетін ұйымдастыруға, өздері мен педагог арасындағы олардың қарым - қатынасына бағытталуы керек. Осылайша, тәжірибелік, оқытушылық жұмыста қарым - қатынас жетекші рольді ойнамауы екіталай.

Қарым - қатынас, бәріміз білетіндей, екі жақты процесс. Егер оқушы үшін қарым - қатынас бұл кәсіби іс - әрекет түрі бала, оқушы үшін өмір іс - әрекеті түрі. Осы жерден педагог пен баланың қарым - қатынастағы позицясы айырмашылығын байқаймыз. Бала өзінше өмір сүреді және педагогпен, ата - анамен, құрдастарымен қарым - қатынас - оның өмірінің бөлігі. Мұғалім балалармен қарым - қатынасқа түсе отырып жұмыс жасайды, бұл өнемі өзі мен өз оқушылары арасында не болып жатқанына үнемі өзіне еліп беріп отыруы керек деген сөз. Қарым - қатынасқа түсе олтырып мұғалім одан сыртқары бола білуі керек: бақылау. Талдау, шешім қабылдау, оны жүзеге асыруда оптималды тәмілді пайдалану.

Психологияда оқушымен оқытушының білім беру мен тәрбие процесіндегі кәсіби қарым - қатынасы сияқты педагогикалық қарым - қатынасты анықтау кең таралған. Ол жеке тұлғаның жан - жақты дамуы үшін жағдай жасауға бағытталған, ұжымда әлеуметтік - психологиялық процессті басқаруға мүмкіндік береді, және жағымды психологиялық мақсматпен қамтамасыз етеді.

Бұл жұмыста біз ауыл, қала мектептеріндегі индивидуалды стиль мен кәсіби қарым - қатынасқа түсе алу қабілетін қарастырамыз.

Зерттеу мақсаты - ауыл мен қала мектептерінде әлеуметтік - психологиялық климатқа педагогикалық қарым - қатынас стилнің әсерін негіздеу болып табылады. Көрсетілген мақсатқа жету үшін зерттеу тапсырмалары кешенін қою мен шешу қажет болды. Зерттеу міндеттері:

1. Шығармашылық процесс ретінде педагогикалық кәсіби қарым - қатынас мәселесін, қарым - қатынас стильі мен оның жеке тұлға дамуына әсерін зерттеу.

2. Әлеуметтік - психологиялық климаттың педагогикалық қарым - қатынас стильмен өзара байланысты анализі.

3. Ауыл және қала мектептерінде педагогикалық қарым - қатынас стильінің психологиялық климатпен өзара байланысын эксперименталды - психологниялық зерттеу.

Болжам:

«Біз оқушының эмпатиялық қатынас жоғары деңгейі мен эмоционалды - әдістемелік стильді қолдану оқу ұыжымындағы жағымды әлеметтік-психологиялық климатқа әсер етеді деп болжаймыз».

Зерттеу пәні: ауыл және қала мектептерінде педагогикалық қарым - қатынас стилінің әлеуметтік психологиялық климатқа әсер ерекшелігі болып табылады.

Зерттеу объектісі: ауыл және қала мектептерінің оқушылары мен оқытушылары, ауыл және қала мектептерінде педагогтардың кәсіби қарым - қатынас процесі болып табылады. Барлық зерттеуші оқытушылар жалпы білім беру мектебінің жоғарғы звеносында жұмыс жасайды.

Бұл № 39 мектептіғң 11 «а» класс оқушылары, № 42 мектептің 10 «д» класс оқушылары, Пригородный орта мектебінің 11 класс оқушылары, Пригородный орта мектебінің 10 класс оқушылары.

Зерттеу әдістемелері:

- Зерттеу барысында теорияның жүйелі анализі педагогикалық қарым - қатынас, оқытушы жеке тұлғасы, алынған эксперикалық материалдар анализі әдістері кең қолданылды;

- эмпирикалық материал алу үшін психология - педагогикалық бақылау, әңгімелесу, интервью, анкеталау құжаттары, талдау, т. б. әдістер пайдаланады;

- алынған мәліметтерді талдау процесінде математикалық және жүйесін өңдеу әдістері қолданылады.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы: жұмыс барысында салыстыру мақсатында ауыл және қала мектептеріндегі оқыту ұжымының әлеуметтік - психологиялық климаты мен педагогикалық қарым - қатынас стильінің өзара байланысын талдауға қадам жасалуында. Бұл кейін педагогикалық кадрлар дайындау процесін анықтауға мүмкіндік берген болар еді.

Зерттеу нәтижелерінің негізі мен сенімділіг і шектік әдістемелік позиция таңдаумен, әдістер кешенін, адекватты мақсаттарды зерттеу пәні мен міндетін қолданумен, зерттеудің кең базалылығымен, мектеп тәжірибесі анализіне сүйенуіментәжірибелік - эксперименталды тексерумен қамтамасыз етіледі.

Тәжірибелік эксперименталды жұмыс Ақтөбе қаласының № 39 және № 42 орта мектептері мен Ақтөбе облысы Қарғалы ауданының Пригородный орта мектебінің базасында өткізілді.

Әдіснама . Соңғы кездері осы мәселеге қызығушылық күшейді, оқытушымен жұмыста қажетті кәсіби - маңызды қасиеттер зерттелді (Ю. Н. Кулноткин, В. Н. Казиев, А. А. Леонтьев және тағы басқа) ; педагогикалық тәжірибеде диагностикасы (Я. С. турбовский) ; педагог іс - әрекетінің шеберлігі мен эффективтілігін зерттеу бойынша жалпы жоспар жұмыс бар (Н. В. Кузьслина, А. К. Моркова, т. б. ) педагогикалық қарым - қатынастың стилі мен қарым - қатынасымыздағы динамикасы (И. М. Юсупова), педагогикалық қарым - қатынас спецификасы (В. С. Грекиев) бірақ педагог жеке тұлғасы мен қарым - қатынас стилінің өзара байланысын зерттейтін жұмыстар жеткіліксіз.

Дипломдық жұмыс құрылымы:

Дипломдық жұмыстың негізгі мазмұны 2 тараудан тұрады.

Бірінші тарау педагогикалық қарым - қатынас стилінің диагностикасына, класстағы психологиялық климатпен іс - әрекеттің индивидуалды стилі мен қарым - қатынас стилінің өзара байланысын диагностикалауға арналған.

Екінші тарау әлеуметтік - психологиялық климатпен педагогикалық қарым - қатынас стилінің өзара байланысын тексеру бойынша тәжірибелік - эксперименталды жұмысқа арналып, зерттеудің нәтижесі шығарылды, ауыл және қала мектептеріндегі ӘПК - тың салыстырмалы анализын ұсынады.

Қорытындыда біз зерттеулер шешімі мен ұсыныстар береміз.

Библиографияда пайдаланылған әдебиеттер тізімі беріледі.

І тарау. Оқу ұжымында әлеуметтік - психологиялық климатқа оқытушы қарым - қатынас стилінің әсері туралы

1. 1. Оқытушының оқушымен педагогикалық қарым - қатынасының психологиялық ерекшеліктері

Оқытушының оқушымен қарым қатынасы әдісімен күтпеген өзгерістермен өтеді. Біркелкі рухани өсім, қалыпты даму кезеңінде мінезх - құлықтың құрастырулуы оқушылармен жақсмы қарым - қатынастың өзінде де оқытушыға өзіндік тыныштыққа мүмкіндік бермейді.

Жеткіншектермен қарым - қатынастың дамуы олардың көңіл - күйінің өзгермелігіне, тұтасгештігі мен әсерлігіне орай күрделене түседі. Осы барлық көңіл күйдің түсуі лездік анализге қиындық туғызады, бірақ педагог оларды тек танып қана қоймай, қарым - қатынас барысында көңіл күйді басқара білуі керек. Ол әр нақты жағдайда өз оқушысының қасиеттерін күшейтуге және керісінше жұмсартуға дұрыс бағыт таба білуі керек. Педагог өз тәрбиелушілерін шыннылықты саналы қабылдай білулері үшін, өзге адамдармен қарым - қатынаста өздерін бақылауда ұстай алу мен бағалануы үшін өз сенімдерін басқаруға үйретуі керек [5; 56] .

Оқытушының өз оқушыларымен қарым - қатынасы бір - бірімен өзара байланысты, түрлі формалар мен жағдайларда жүзеге асатын тізбекті контакті ретінде көрінеді. Бұл тізбекте, әрине, оқутушы беретін оқу пәні ерекше рольге ие. Оқу бағдарламасының кез келген пәні тәрбиелік әсер үшін, өмір туралы әңгіме, пікір алмасудан тұратын рухани контакт үшін белгілі бір негізге ие. Дегенмен, сабақ мазмұны үнемі оқушымен оқытушының ашық қарым - қатынасына «баялуы» үшін оқытушылық қасиетімен үнемі жұмыс жасап отыру керек. Оқушылық қасиеті тек ғылымға деген қызығушылықтың орнауында ғана емес, сонымен бірге оқушыға авторитет, сыйластық, махаббат пен сенім орнату үшін де қажет. Сонымен қатар оқушы пәнінің дұрыс меңгермеуімен және көптеген балаларға онымен рухани жақындық негізгі болмауымен оқытушы жиі ұшырасады. Оқытушы, соның ішінде ата - ана математика мен т. б. нашар айналысуына көңіл бөліп, оқушымен оқытушы арасындағы жақындық, рухани туыстастық боллмауына көп көңіл бөлмейді. Бұл жағдайда түсінік оңай табылады: қандай да бір оқушының пәнді игеруге қажетсіздігі. Сонымен бірге пәнді меңгеру процесі мен оқытушыға жақындық өзара байланысты және жалпы бір негізге ие қарым - қатынас қазағушылығы. Ерекше қабілеттің болу - болмауы қарым - қатынас қызықтылығын күшейтеді не жояды, бірақ оны мүлдделі жоқ қыла алмайды. Және де қабілетті дамытуға болатынын, егер оның қарым - қатынас қызықтылығына сүйенетін болса мұны орындау және жүзеге асыру оңай екенін ескерген де артық болмайды [9; 270] .

Өз жұмысы мен жемісті айналысу үшін педагог жалпы және арнайы қасиеттерге ие болуы керек. Жалпы қасиеттер қатарына кез - келген адамзат іс - әрекетінде жоғары нәтижені көрсететін қабілеттер берсе, арнайы қасиеттерге педагогикалық іс - әрекет, балаларды оқыту мен тәрбиелеу кіретін қасиеттер жатады. Жалпы қасиеттер тек педагогикалық іс - әрекетпен байланысты болмағандықтан оған тоқталмасымыз, ал арнайы қасиеттерге толық түсінік береміз. Олар:

материалды көру сезіну, бұл түсініктің деңгейі мен сипатын бекіту қабілеті;
білім берудің оптималды амалы мен тиімді тәсілін анықтау, материал таңдау қасиеті;
барлық оқушыларға оқу материалын түсіндіру мен меңгеруді қадағалау үшін оны түпкілікті түсіндіру мен түрліше көрсете алу қабілеті;
оқушылардың білімді, әдет, дағдысы тез әрі тиімді меңгеру үшін олардың индивидуалдвлвғвн есепке алып білім беру қабілеті;
салыстырмалы қысқа мерзімде барлық оқушылардың жеделдеткен интелектуалды және өнегелік дамуында ақпарат көлемін меңгеруіне қол жеткізу қабілеті;
сабақтан сабаққа оқыту шеберлігін пысықтай отырып сабақты дұрыс құрастыру қабілеті;
өз тәжірибесін өзге мұғалімдерге үйрету және олардың үлгілерін меңгеру қабілеті;
білім ақпараты үшін шығармашылық өңдеуін іздеуді қоса отырып өзін - өзі оқытуға қабілеттілік және оны педагшогикалық іс - әрекетте қолдана білу;
оқу іс - әрекетінің оқушыларда қажет мотивациясы мен құрылымын құра білу қабілеті;

Осы барлық арнайы қасиеттер білім, әдеп, дағдыны меңгеруде іс - әрекеттің үш өзара байланысты жақтарына қатысады: білім беру, үйрету және оқыту;

Педагогикалық қабілеттер көзі жөніндегі сауалға жауаптың бірмәнсіздігіне орай практикада олармен жұмыс екі өзара байланысты бағытта жүреді.

Бір жағынан педагогикалық қабілетке ие балаларды диагностикалаумен және педагогикалық кәсіп таңдауында кешде анық бағыт алатындығына қарай оларды пайдаланумен айналыму керек. Екінші жағынан осы қабілеттерді тәрбиелеп, оларды құрып, дамыту керек [21; 436] .

Педагогикалық қабілетті көптеген адамдар 4 топқа бөледі:

1. Жүйелік моделдер;

2. Құрылымдық моделдер;

3. Псевдо болжаушы моделдер;

4. Хаттамалық моделдер.

Бірінші топқа педагогикалық қасиеттердің жүйелі моделін құрудағы қазірде ұсынылған көптеген схемалар жатады.

Автордың тәжірибе не ситуация негізіндек педагог жұмысының ырықты тізімін бөлу. Зерттеушінің теориялық жағынан орай түлға енетін қасиеттер 1 ден 250 ге дейін көрініс табуы мүмкін [13; 169] .

Екінші топқа педагогикалық қабілеттердің оқыту эффективтілігіне гипонетиткалық әсер ететін құрылымдық модельдер жатады. Авторлық талғамға сай педагогикалық қасиеттер компаненттерін бөлу негізіне морфофизиологиялық құрылымдар, идеологиялық құрылым ерекшелігі, т. б. енуі мүмкін.

Үшінші топқа педагогикалық қабілеттіліктің псевдо бастауышы модельі қатысады. Бұл модельде педагогтар тек педагогикалық жүйе бөлігі, білім беру жүйесін функциялау эффективтілігі оның бөліктері эффективтілігін анықтайды.

Төртінші топқа педагогикалық қасиеттердің хаттамалық моделі жатады: басты компаненттен шығару интеркоррекция базалық жеке тұлға материцасы мен педагогикалық еңбектің объективті крийтериімен жүзеге асады [1; 8] .

Кәсіпші педагог - бұл өз уақытының көп бөлігі баланы оқыту мен тәрбиелеуге жұмсайтын жалғыз адам. Қалған ересек адамдао, балардың ата - анасы да өз кәсіби мәселелерімен және үй жұмыстарымен айналысады және көп уақыттарын балаға жұмсай алмайды [2; 4330] .

Оқытылатын пәнге қызығушылығын құру бойынша оқытушының әдіснамалық қамсыздығы сабақтағы кей қарым - ұқатынас психологиясының ерекшеліктерінсіз мүмкін емес. Белгілі совет психологы А. Н. Леонтьев оқыту мәселесі - бұл ең алдымен қарым - қатынас психологиясы мен оны шешу мәселесі болып табылады деп жазды.

Сабақ - бұл, ең алдымен оқытушының оқушымен ұжым ретінде іскерлік қарым - қатынасы. Деседе сабақ оқытушының әр оқушымен не оқушылар тобымен бөлек іскеролік қарым - қатынасы.

Сабақта барлық оқушыларды әуестендіріп жәнеде әр оқушыға жеке қатынас орнату өте күрделі. Десек де осындай қарым - қатынасқа ұмтылуымыз керек. Бұл мұғалімге ол лабораториялық не практикалық жұмыс өткізуде ғана ұйымдастыру мүмкіндігін алады. Бірақ мұндай қарым - қатынасты орнату кез - келген сабақта, тіпті жаңа материалды түсіндіруде мүмкін бола алады [23; 272] .

Сабақта қарым - қатынас түрін үнемі өзгертіп отыру керек. Қатаң берілген сзема бойынша сабақты бір бірінен айнытпай өткізуге болмайды. Оқу пәні менматериалына қызығушылығын игерлендіәру мақсатында түрлі ойындарды, диафильмдерді, кітаптарды т. б. пайдаланған тиімді. Сабақтағы бір жұмыс түрінен екіншісіне өтуде зейінділігіне екі қоюмен қрорқытып қатаң болмай маңызды. Яғни балалармен сабақ, әңгіме жүргізуде берілген сабаққа қарым - қатынас темпін ұстану керек. Бұл мұғаліминен оқушылар бөгде затқа алаңдамай берілген темпте жұмыс жасауы үшін класстың әр оқушының және бәрінің мүмкіндігшіне ескеру қиындық туғызады. Балалардың шаршағанын байқап оқуытушы басқа сабаққа ауысады. Барлық түресі қарым - қатынас темпін пайдалана білу маңызды.

Шахматты білім - турнирдегі секілді жылдам әрі үзілісті жай. Мұғалім берілген темп және оның қарым - қатынастағы өтуі қызықты заттың қызықтыра түсуінк сертігін тигізетін есте ұстағаны жөн[6; 126] .
Сабақтарда класпен және топпен қарым - қатынаста мқғалімдер шыдамды ұстамдылықты талап ететін ситуациялар туындап отырады. В. А. Сухалинский: «айқай - бұл адамзат қарым - қатынас мәдениетінің жоқтығының ең дұрыс белгісі» деп жазды. Ұстамдылық оқушымен оқытушының қарым - қатынасындағы ең маңызды психологиялық қасмиет, бұл қасмиет өмірдің түрлі жағдайларына белжай, салқын қарым - қатынасты емес, тұрақты, тең, салмақты қарым - қатынасты сипаттайды. Ұстамдылық ашу сияқты сезім мен эмоциялардың жойылуын ұсынады. Мұндай эмоциялар егер тікелей мағынада сананы жауап алса ақынды уланды, пайоз, невроз сияқты аурулар туғызады [9; 76] .

Жалпы тұрақты эмоционалды күй ретінде кей сезімдердің бағыттылығы ретінде көңіл - күй, іс - әрекет процесінде маңызды рольге ие, дайындық жағдайында қандай да бір тұжырым қабылдауда маңызды.

Мұғалімдер қарым - қатынаста және оқушылармен не ұжымдық кластармен өзара әрекет процесінде қандай да бір класс не оқушыға мұғалімнің қарым - қатынас стефрсотипі тәуелсіз құрылған секілді ситуациялар жиі пайда болады. Егер мұғалім өз оқушыларының сыйластығын, сенімін, махаббатын сақтағысы келсе ол еш сөзбен, көзқараспен жеспен өзінің онын білдірмеуге тиіс [9; 80] .

Оқушылар мен қарым - қатынаста педагогтың алдында біріншілік психологиялық құрылым тұрады: бұл оқушыны танып, оның талантын алу керек, оның мінезіне тән бар құндылықтарды байқап, өзін көрсентуге кедергі келтіретіндердің бәрін жою керек. Тек осындай жұмыста ғана әр оқушымен әрекет етту амалы табылады [5; 90] .

Қазіргі таңдағы дамыған қоғамда педагог ерекше мән беруді қажет ететін фигура болып табылады және оның орнына кәсіби жеткілікті дайындалмаған адам отырса алдымен балалар жапа шегеді, мұндағы жоғалғандар қайта оралмайды. Бұл қоғамнан тәрбиешілер мен мұғалімдер арасында балалрмен жұмысқа дара әрі сирольді дайындалған адамдардың болуына жағдай жасауды талап етеді [7; 432] .

1. 2. Оқыту ұжымындағы психологиялық климат жөніндегі түсінік

Қазіргі уақытта біздің елімізде ұжымдағы әлеуметтік - психологиялық климатты және оның ұжым өмірінің түрлі жақтарына әсерін зерттеуінің толық қатары өткізілді. Дегенмен әлі күнге дейін ЭПК түсінігінің түсіндірмесі жоқ (бұл термин орнына «психологиялық атмосфера», моральді климат, т. с. с. қолданылады) . Сол себепті, зерттеушілер арасындағы көзқарастардың әртүрлілігіне ескере отырып және қол жеткеізген анықмаға сүйене отырып белгілі бір уақыттағы өндірістің ұжымда адамдардың көңіл күйіне, пешене, қылық амалдары оны өзара әрекетіне ие топтық психологияның жалпы күйін түсінеміз [26; 68] .

ЭПК жөнінде айта отырып (ұжымдағы) олардың біріншілік және екіншілік болып бөлінуін есепке алмауға болмайды.

Біріншілік ұжым - белгілі бір тапсырманы орындау үшін үнемі іскерлік қарым - қатынаста болатын адамдардың шағын тобы [26; 24] .

Екіншілік ұжым жалпы сәнді мақсаттарға ие бірінші контактідегі кең шеңбердегі адамдарды біріктіретін ұжым. Екінші үлкен ұжым мүшщелері, әрине бәрін білеуге және бәрімен қарым - қатынасқа түсуге мүмкіндіктері жоқ, бірақ олардың арасындағы байланыс коммуникация көлемімен жүзеге асады [9; 263] .

ЭКП - қа біріншілік ұжымда үлкен екіншілік ұжым әсер етеді. Соңында біріншілік ұжымдағы психологиялық миғнат қоғамдағы өндірістік қарым - қатынас сипатымен анықталады [15; 21] .

Ұжым мүшелеріне тән көңіл - күй мен өзарақатынасқа ие қылық нормасын, ұжым құндылықтарын «Психологиялық климат», «психологиялық атмосфера» және «әлеуметтік климат», «топтық атмосфера» деп атайды.

Ұжымның спихологиялық күйі бүтіндік білім беру смекілді бір - біріне қатынасы, жетекшілік стильі, еңбек түріне қанағаттануы, өзіне, өзгеге, еңбекке қатынас жүйесіндегі нормамен, құндылықтармен анықтайды, топаралық мораль мен өлшемдік бойынша анықталады.

Психологиялық климаттың толық бейнесін кешенде оның эмперикалық белгілерін зерттеу арқылы алуға болады [17; 15] .

Ұжымдарды зерттеу осы ұжымды басқару үшін барлық өміорінің іс - әрекеті өнімділігімен, эффективтілігімен ұжымның психологиялық климаты арасындағы өзара байланыс және өзара шарттану заңын анықтау мақсатында өтеді. Ұжымның психологиялық климаты ойдағы көрініс ғана емес, сонымен бірге оның әр мүшесінің жұмыс тиімділігіне әсерін көрсетеді. Ұжымдағы сәтті басқару үшін кері байланыс қажет, яғни ұжым мүшелерінің еңбекке, оның шартына қатынасын, олардың өзарақатынасын, құндылықты бағытын және қажеттілігінің қанағаттану деңгейін білу [7; 30] .

Ұжым дегеніміз оның мүшелерінің өзгелер көзқарасы тұрғысынан мойындайтын және осы бірлікке өзінің жататындығын (қатысц барлығын) мойындайтын бір - бірімен белгілі бір түрін өзара әрекеттесуші индивидтер бірлігі мен әлеуметтік бірліктің әртүрлілігі. Ұжымның өзге әлеуметтік бірліктерден ерекшелігі келесідей түрде көрсетіледі:

1. Кеңістік пен уақытта оның өмір сүруінің бекемділігі мен1414 тұрақтылығына әсер ететін тұрақты әсер;

2. Ұжымға тән белгі бойынша құрамның көрінуі;

3. Ұжым мүшелерінің көзқарастар, құрылым, позициябірлігі негізінде біртұтастығының жоғары деңгейі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.