Ақсу - Жабағылы қорығына жарты ғасыр толды

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Ақсу-Жабағылы Қорығы.

Қазақстанда азамат соғысының дүбірі әлі басылмай Верный қаласында
контрреволюциялық көтеріліс өршіп жатқанда біздің республикамыз бейбіт
құрылыспен бірге табиғат қорғау мәселесін де қолға алған. Сол кезде
Ташкенттегі ескі ескерткіштерді және табиғатты қорғау жайында Түркісткн
комитеті құрылды. Осы комитет Орта Азия мен Қазақстан жеріндегі табиғат
байлықтарын қорғау мақсатында көптеген жұмыстар атқарды.
1920жылдың жазында Ташкенттегі Орта Азия мемлекеттік университетінің
профессоры А.Л.Бродский Ақсу және Жабағылы өзендерінің бойында жан-
жануармен өсімдіктер әлемін зерттей келе Түркістан Орталық атқару комитеті
жанындағы Табиғат қорғау комитетінің алдына аталмыш жерге табиғи қорық
ұйымдастыру жөнінде арнайы мәселе қойды.
Ақсу мен Жабағылы өзендерінің жоғары ағысы төңірегінде,- делінген
онда,- қорыққа тән келетін ерекше қасиетті табиғаттың сұлу да көрікті жері
бар екені күмәнсіз.Ал оның табиғаты өте сұлу әрі ғылыми тұрғыдан зерттеуге
де аса қолайлы аймақ.
Ғалымдармен мамандардың осы қорытынды пікірінен кейін көптеген ғылыми
зерттеу мекемелері 1923-1926жылдар аралығында Ақсу- Жабағылы қорығы
құрылды.Қорықты ұйымдастырудағы ең басты мақсат- батыс Тянь-Шанның табиғаты
тамаша көріністерін сол қалпында сақтау және осы тау жүйесі табиғи
кешендерінің даму заңдылықтарын зерттеу, тау сілемдерімен ұштасып жатқан
аршалы ормандарды, сирек кездесетін жануарлар мен өсімдіктерді
қорғау.Міне, осылайша 1927жылы Қазақстан жеріндегі тұңғыш табиғат қорығы
дүниеге келді.
Ол Шымкент облысының Түлкібас, Ленгер және Алғабас аудандарының
жерінде қоныстанған.Қоры түгелімен дерлік биіктігі теңіз деңгейінен 1100-
4200метрге дейін болатын жартылай шөлейтті аласа таулы аймаққа
орналасқан.Қорықтың территориасында тік беткейлі терең сайлар, өзен
аңғарлары, кең аумақты қорым және көшпе тастар, биіктігі 4000метрден асатын
шыңдар, жылжымалы мұздар тау көлдері кездеседі.
Ақсу-Жабағылы қорығында аса сирек кездесетін, Қызыл кітапқа
енгізілген өсімдіктердің 18түрі сақталып отыр.Бұл құрып біткен өсімдіктер
дүниесінің асыл көздері болып табылады.
Қазақстанда дәрілік маңызы бар 3000 өсімдік түрі болса, соның 200-
дейі осы қорық территориясынан табылады.Қорықтағы жануарлар дүниесі де
алуан түрлі.Мұнда тұяқты аңдар ішінде көбірек кездесетіні – таутеке. Түс
кезінде таукелер тастар көлеңкесінде тынығады. Сондай-ақ Ақсу – Жабағылы
өзендері бойынан қазір елік, аю, борсық, сусар, жабайы шошқа сияқты аңдарды
жиі кездестіруге болады.
Ақсу-Жабағылы қорығында Қызыл кітапқа енген,өте сирек кездесетін
кеміргіштің бірі-Мензбир суыры.Біздің өңірде оны аулауға тыйым
салынып,санын көбейтуде.
Қорық жеріндегі қорғауды қажет етіп отырған құстардың бірі Қызыл
кітабына енген көк құс. Ол Жылылықты сүйгіш тау құсы . Көк құс Ақсу-
Жабағылы және Іле Алатауында мекендейді.
Ақсу-Жабағылы қорығына жарты ғасыр толды. Алдағы уақытта осы сияқты
өміршек бастамаларды үлгі ете отырып, республикамызда жаңа қорықтар
ұйымдастыру ісіндегі игілікті жұмыстарды одан жалғастыра бермекпіз.

Алматы Қорығы.

Бұл қорық алғаш рет Іле Алатауындағы Кіші Алматы орман шаруашылығының
территориясында 1931 жылы ұйымдастырылды. Бұдан кейінгі жылдары қорықтың
жер көлемі бірнеше рет өзгерді.Қорықтың орталығы Алматы қаласынан 25шақырым
жердегі, Талғар қаласына таяу орналасқан.
Мемлекеттік қорықтың негізгі міндеті – табиғат сол жерде бұрын қалай
болса, келешек ұрпақтарға оны сол қалпында беру.Қорық Тянь-Шань тауының
жүйесі Іле Алатауының орталығында.Алматы қорығы табиғатының әртүрлілігіне
қарай жануарлар әлеміне де бай.Сол сияқты бұл өңірде таутеке де мекендейді.
Қорық территориясында ақтөс сусар, орман көркі-ақтиін кездеседі. Олар
шыршалы ағаштардың жаңғағын және саңырау құлақтарды қорек етеді.Қорықтың
шөл және шөлейт амақтарына таралған тұяқты аңдардың, бірі қарақұйрық.Бұл аң
көбіне ашық далалы, шөлді жерлердің ойлы қырлы төбешіктерінде, тау етектері
мен сайлардағы жер қыртысы неғұрлым қаттырақ жерде тіршілік етеді. Қазіргі
кезде ол халықаралық Қызыл кітапқа еніп отыр.Сондықтан да олардың саны
жылдан жылға өсіп келеді. Қорық жерінде олардың тіршілік етуіне қолайлы
7000 гектардай жер бар.Бірақ олар жыл маусымдарына қарай қорықпен көршілес
жерлерге кетіп қалады да, онда табиғатқа қас адамдардың атқан оғына тап
болады.

Наурызым Қорығы.
Табиғат лабараториясы атанған қорықтар ішінде республикамызда
үшінші болып Наурызым Қорығы отау тіккен. Бұл қорық Қостанай облысында
Наурызым және Семиозер аудандарының территориясында 1934жылы
ұйымдастырылды.
Наурызым қорығының территориясы Терсек,Сыпсың және Наурызым
орман алқаптары мен Жәркөл,Ақсуат,Сарымойын көлдері кіретін және бетегелі-
жусанды 5000 гектар жазық далалы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.