Ас бұршақ пен май бұршақтың морфобиологиялық ерекшеліктері. Аудандастырылған сорттары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
1. Белоктың адам және жануар өміріндегі маңызы, өсірілетін аудандары мен
өнімділігі.
1. Ас бұршақ пен май бұршақтың морфобиологиялық
ерекшеліктері.Аудандастырылған сорттары.
1. Дәнді бұршақ дақылдарды өсіру технологиялары.

Белок-жер шарындағы өмірдің кілті.Белоктар - әр қырлы биологиялық
катализаторлар, оларсыз организмде бірде-бір биохимиялық процестер
жүрмейді.Организмде белоктар зат алмасу процесінде азайып жұмсалады да,
олардың қоры әр қашан да толықтырылып тұрады.Организмнің 15 бөлігі
белоктан тұрса және 23 бөлігі қатты қалдықтан тұрады, сол себепті адам
организмі белок резерві онша көп болмайды.Сондықтан күнбе-күн ьелокті
тамақты аминоқышқылдармен жолықтырылып отырылады, олар адамзаттың
қоректенуі үшін табылмайтын және басқамен ауыстырылмайтын қорек болып
есептеледі.Негізгі ауыстырылмайтын амин қышқылдарымен тамақты толықтыру
белокті құрамының толық бөлінуіне талап етеді (аргенин,метионин, лезин,
гисьяин, фенил-аларин,летсин,вомен,турифтеда н,теонин).
Егер адам организмі белокпен бірге 8 негізгі аминқышқылын қабылдау керек
болса, ал бала организмі оған қосымша тағы екі аминқышқылын талап етеді
(аргинин,гистидин).
Егер,ұзақ уақыт тамақта белок аз болса онда ол денсаулыққа зиян тигізеді,
яғни салмақты азайтады, қанның мөлшерінің азаюна себепші болады, жұмысқа
қабілеттілікті төмендетеді және т.б. Ал егер тамақта белок көп болса ол да
әрбір ауруларға себепші болады. Сондықтан адамның тамағында нағыз
белоктардың болғаны абзал. Орта жастағы адамға күніне 80-100г белок қажет,
немесе 1.6-1.3 г белок 1кг дене салмағына қажет. Белок қабылдау нормасы
адамның жасына,жұмыс тәртібіне,денсаулығына байланысты болады.
Адам организмін негізінен белокпен қамтамасыз етушілер өсімдік және мал
шаруашылықтар өнімдері.
Дәнді бұршақ дақылдарын тағамға пайдалану, басқа тағамдарға қосымша,
организмді сапалы тез қорытылатын белоктармен, минералды заттармен және
витаминдермен қамтамасыз етеді.Витаминдер организмінің асқорыту мүшесін
және зат алмасу процесін реттейді.
Белоктардың құрамынан және калоритілігінен дәнді бұршақ дақылдары ет,
балық, және басқа тағамдардан асып түседі.
Дәнді бұршақ дақылдары топырақты азотқа байытады , себебеі атмосферадағы
азотты өзіне түйнек бактериялары арқылы қабылдайды. Сондықтан дәнді бұршақ
дақылдары көптеген дақылдарға жақсы алғы егіс болып есептеледі.
ТМД мемлекеттерінде дәнді бұршақ егісі 5,2млн ға , ал Қазақстанда 160
мың га. Соңғы жылдары май бұршақ дәніне сұраныстың артуына байланысты оның
егіс көлемі артуда. Ас бұршақ солтүстік облыстарда өсірілсе,ал май бұршақ
оңтүстікте өсіріледі. Дәнінің орташа өнімділігі 10-11 цита.
1. республикада егілетін негізгі бұршақ дақылдарының өкілі-асбұршақ болып
есептеледі.
Ас бұршақ тұқымының 20-36% белок,52-АЭЗ ,1.5% май,3.5% клетчатка және 2%
күл болады солтүстік Қазақстанда егілетін ас бұршақ сорттарында 24-27%
белок болады. Ас бұршақты азық-түлікке және жемшөпке пайдаланылады., Сұлы
және басқа бір жылдық дақылдармен араластырылып пішен , көк балауса,
пішенндеме және витаминді шөп ұнын алуға өсіріледі.
Бұршақтың отаны Ауғанстан. Біздің елімізде 6-8ғасырда егілген ,
сондықтан ол ерте себілген дақылдарға жатады.
2. Ас бұршақ 6 түрден тұрады. Мәдени түрлерінің ішінде ең көп тарағаны
егістік ас бұршақ-негізінен тамаққа және мал азығына пайдаланылады.
Ас бұршақ 1 жылдық өсімдік, тамыры – кіндік тамырлы, сабағы – жатаған,
ұзындығы 150 – 250 см .Жапырағы жұп қауырсынды, басында мұртшалары
болады. Жемісі- бұршақ қап, онда 3-10 дейін тұқым бар.
Май бұршақ – 1 жылдық өсімдік.Сабағы тік, биіктігі 1-1,5м, тамыры – кіндік
тамырлы, жапырағы – 3 салалы.Жемісі- бұршаққап,қабында1-5 тұқым
бар.Өсімдіктің өне бойы түкті
Биологиялық ерекшеліктері
Ас бұршақ тұқымы суыққа төзімді және ылғал сүйгіш дақыл.Тұқымы +1-2 С
жылылықта өне бастайды.Егер, тәуліктің орташа жылылығы 10-15 С болса, онда
көбі 7-10 күнде қысқарады.Оның өсіп-өнуіне қажетті ең қолайлы тем-ра +15-20
С ал мах – 35 С.
2. Ас бұршақ в түрден тұрады. Мәдени түрлерініңішінде ең көп
таралғаны егістік ас бұршақ - негізінен тамаққа және мал азығына
пайдаланылады.
Ас бұршақ бір жылдық өсімдік тамыры кендік тамырлы, сабағы –
жалпиған, ұзынығы 150-250см. Жапырағы жұп қауырсынды, басында мұртшалары
болды. Жемісі бұршақ қап, онда 3-10 дейін тұқым бар.
Май бұршақ – бір жылдық өсімдік. Сабағы тік, биіктігі 1,0-1,5м,
тамыры - кіндік тамырлы, жапырағы - үш салалы. Жемісі – бұршақ қап, қабында
1-5 тұқым болабы. Өсімдіктің өне бойы түкті.
Биологиялық ерекшеліктері. Ас бұршақ суыққа төзімді және ылғал
сүйгіш дақыл. Тұқымы +1-20 жылылықта өне бастайды. Егер, тәуліктің орташа
жылылығы 10-150 болса, онда көгі 7-10 күнде қысқарады. Оның өсіп - өнуіне
қажетті ең қолайлы температура +15-200, ал мах 350.
Генеративті органдарының қалыптасуымен гүлденуіне қолайлы температура
+160-200 буршағының жетіліп, тұқымының толысуы үшін +160-220 . Бұршақтың
сыртына байланысты толық пісуіне қажетті тәуліктік орта температура
жиынтығы +11000-17000 болуы қажет.
Ас бұршақ өркендер +40-60 , кейде +80 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.