«Мектеп жасына дейінгі балалардың қабылдауды дамытуға арналған психологиялық әдістеме қолдану мүмкіндіктері»

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе мемлекеттік университеті

Теориялық және қолданбалы психология кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Мектеп жасына дейінгі балалардың қабылдауды дамытуға арналған психологиялық әдістеме қолдану мүмкіндіктері»

Орындаған: ПКО 201 топ студенті

Қожабаева Салтанат

Тексерген: психология магистры,

аға оқытушы Таумышева Р. Е

АҚТӨБЕ - 2011

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

I Мектеп жасына дейінгі балалардың қабылдауын жетілдірудің теориялық мәселелері . . . 5

1. 1 Мектеп жасына дейінгі балалардың қабылдауының психологиялық теориясы . . . 5

1. 2 Мектеп жасына дейінгі балалардың қабылдау саласындағы

дара айырмашылықтар . . . 11

Мектеп жасына дейінгі балалардың қабылдауын

қалыптастырудың жолдары . . . 21

Қорытынды . . . 35

Қолданылған әдебиеттер . . . 37

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. Мектеп жасына дейінгі балалардың қабылдау түрлерінің қалыптасу ерекшеліктерін зерттеу қазіргі таңда өте өзекті мәселелердің бірі. Қазіргі таңда мектепке дейінгі балалардың психикалық және танымдық прцестерін зерттеуге аса назар аудару басты проблемалардың бірі болып табылады. Сондықтан, балдырғандардың бойындағы психикалық процестер мен сапалардың, қабылдаудың, зейіннің, қиялдаудың, есте сақтаудың, ойлаудың, сөйлеудің, сезімдердің, мінез-құлықтың, еріктің пайда болуын, өзгеруін, жетілуін және қалыптасу ерекшеліктерін зерттеу көкейкесті және ғалымдардың назарын аударарлық мәселелердің бірі екендігі сөзсіз.

Мектепке дейінгі шақ - баланың сезімдік тәжірибесінің орасан зор молайып, ретке келу, қабылдау мен ойлаудың адамға тән формаларын игеру, қиялдың күшті даму, ырықты зейін мен мағыналы естің бастамалары қалыптасу кезеңі балып саналады. Бес жастан жеті жасқа дейінгі балалардың қабылдауы жоғары болады. Осы жас аралығында балаларда көздің кқргіштігі, түстер мен олардың реңдерін ажырату нәзіктігі артып, фонематикалық және жоғары дыбысты естуі дамиды, қол белсенді сезіну мүшесіне айналады. Бірақ бұл барлық өзгерістер өздігінен бола салмайды. Олар баланың болмыстағы заттар мен құбылыстарды олардың сан алуан қасиеттері мен қарым-қатынастарын тексеруге бағытталған қабылдаудың жаңа іс-әрекеттерін игеруінің нәтижесі болып есептеледі.

Мектепке дейінгі балалық шақта қабылдаудың дамуы үшін, балалардың сенсорлық эталондар жүйесін игеруінің ерекше маңызы бар (сенсорлық эталондар - спектр түстері, геометриялық формалар, музыкалық дыбыстар, т. б. жүйесі тәрізді адамзат белгілі бір жолмен бөліп алған заттар қасиеттерінің жіктелген және өзара байланысқан үлгілері) . Сенсорлық эталондар балалар қабылдау әрекеттерін орындағанда қолданылып, тексерілуге тиісті заттардың ерекшеліктерін анықтауға мүмкіндік беретін айрықша өзінше бір өлшем қызметін атқарады /1. 189/.

Мектепке дейінгі кезеңде балалардың дамуы мен ойын үстіндегі әр түрлі іс-әрекеттері оларға өздерін қоршаған ортаны, заттар мен құбылыстардың түрлі қасиеттерін танып білуіне, ақыл-ойының дамуына игі ықпал етеді. Бес жастағы балалардың қабылдауы өте жоғары болады. Алғашқы сатыларда мектеп жасына дейінгі балалардың қабылдауы кейін келе жоғала бастайтын «шошақпен» күшті қамтылған. Оның жоғалып кетпей әрі қарай дамып, қалыптасуы үшін жағдай жасалуы тиіс. Сондықтан да ересек адамдар балалардың әр нәрсенің мән-жайын танып білуге деген ықыласына үнемі қамқорлықпен бағыт-бағдар беріп отыруы тиіс. Өйткені олардың танымы мен қабылдау қасиеті сол әрекет кезінде жетіле түседі. Атап айтқанда, бұл кезеңде балалардың нәрселердің кеңістікте қалай орналасуын, уақыт аралығында оқиғалардың өзгерісін дұрыс байқап, ажырата білуі айтарлықтай дамиды. Сондай-ақ сөздерді естуі арқылы қабылдап, ұқсас дыбыстардың айтылуы мен өзара айырмашылықтарын айқын ажыратуы сөздік қорлары өсе түседі, әрі сол аталған сөздік құрамынан зат есім, шылау, етістік, анықтауыш сияқты сөздерді бір-бірінен ажыратумен ған шектелмей, олардың кеңістіктегі орналасуы мен күйлеріне, белгілі мезгіл ішіндегі заттар мен құбылыстардың ара байланыстарын да аңғарып, олардың мәнін атай алады. 5-7 жастағы балалар сөзбен берілген заттар мен құбылыстардың сипат белгілерін, қасиеттерін ойша қорытып, өз сөздерімен айтумен бірге сөздің мәнін, оның шығу тегін түсіне алатын сөздің дыбысталуын өзге ұқсас сөзбен салыстыра отырып түсінетін деңгейге көтеріледі. Қабылдаудың ықпалымен басқа психикалық функциялардың барлығы «қабылдаудың айналасында, қабылдау арқылы және қабылдау көмегімен» дамиды.

Мектеп жасына дейінгі балалардың қабылдау түрлерінің дамуын зерттеген ғалымдар А. В. Запарожец, Л. С. Выготский, Г. Фалькельт, А. Н. Леонтьев, Л. А. Венгер, Ж. Пиаже болып табылады.

Зерттеу жұмысының мақсаты - мектепке дейінгі балалардың қабылдау прцесінің даму ерекшеліктерін анықтау және оны қалыптастырудың психологиялық жолдарын қарастыру.

Қойылған мақсатқа байланысты келесі міндеттер қалыптастырылды:

- Мектепке дейінгі балалардың қабылдау прцесінің даму проблемасы туралы ғылыми еңбектерге талдау жасау.

- Мектепке дейінгі балалардың қабылдау процесінің ерекшеліктерін анықтаудағы пихологиялық әдістерді іріктеп алу.

- Мектепке дейінгі балаларға (5-7 жас) психологиялық әдістерді өткізу.

- Алынған нәтижелерге психологиялық талдау жасау.

- Мектепке дейінгі балалардың қабылдауын қалыптастырудағы психологиялық дамытушы жаттығулар (тренингтік жаттығу) өткізу.

Зерттеу болжамы - мектеп жасына дейінгі балалардың қабылдау процесін дамытушы психологиялық жаттығулар өткізу жүйесі ұйымдастырылса, онда олардың қабылдауы жоғары көрсеткішті көрсетеді.

Зерттеу объектісі - мектеп жасына дейінгі балалардың қабылдауын жетілдіру үрдісі.

Зерттеу пәні - мектеп жасына дейінгі балалардың қабылдау түрлерін қалыптастырудың тиімді жолдарын айқындау.

Зерттеу әдістері. Мектепке дейінгі балалардың қабылдау түрлерін дамытуда келесі психологиялық әдістемелер мен жаттығуларды қолдануға, яғни оларды атап өтетін болсақ «Мына суреттерде кімге не жетіспейді?», «Бұл не? Ойлан - тап», «Суреттерде қандай заттар жасырылған?», «Кілемді немен толықтырамыз?».

I. Мектепке дейінгі балалардың қабылдауының психологиялық ерекшеліктері.

1. 1. Мектеп жасына дейінгі балалардың қабылдау түрлеріні психикалық ерекшеліктерінің теориясы.

Айнала қоршаған дүние туралы білімді біз олармен тікелей қатыста түйсіктеу арқылы ғана емес, қабылдау арқылы да аламыз. Бейнелендірудің бұл екі түрі сезімдік танудың тұтас прцесінің звенолары болып есептеледі. Олар өзара ажырамастай байланыста, бірақ әрқайсысының өзіне тән ерекшеліктері бар. Егер түйсіктер нәтижесінде адамзаттың жеке қасиеттері, сапалары туралы білім алатын болса, қабылдау зат немесе құбылыстың тұтас бейнесін (жарық, кең класс, ойнап жүрген сәби) береді.

Қабылдау дегеніміз заттармен құбылыстардың өз қасиеттері және бөлшектері жиынтығымен қосылып сезім мүшелеріне тәкелей әсер ету кезінде бейнеленеді.

В. Е. Мухина өзінің кітабында мектепке дейінгілерде қалайша эталондар қалыптасатынына тоқталып, бірақ эталон деген Ж. Пиаженің санды көлемді не салмақты сақтау дейтініне қатысы бар екенің ескертпей қабылдаудағы эталондар өзінше дербес құбылыс деп дәлелдемекші болады. Біздіңше бұлай деу қате, өйткені В. С. Мухинаның эталон деуіде Пиаженің санды көлемді, не салмақты сақтау дейтіні де бізді қоршаған дүниенің заттарымен құбылыстарын белгілі тәртіпке келтіріп, осының нәтижесінде соларды қабылдауға жеңілдік алудың амалына жатады. Сонымен бұл екі саланы бір-біріне қарсы қоюға болмайды. Осы айтқандардың қабылдау процесінің жүзеге асуына ықпалын тигізетін факторларды түсінуге қатысы бар. Біз ілгері де бөьектер көбінесе заттың бір белгісіне қарап, кейін сол затты таниды дедік. Мысалы, нәресте не бөьек, оған шешесінің орнына қағазға оның екі көзін сызып берсе, соны ажырататын болады. Бұлай деудің өзі бөбектер затты тұтастығымен қабылдай алмайтынына дәлел бола алады.

Ал мектепке дейінгілер бөбектерге қарағанда затты тұтастай қабылдауға едәуір үйреніп қалады.

Мектепке дейінгілердің қиналатыны көбінесе кеңістікті және уақытты қабылдау. Кеңістікке орай «оң жақ», «сол жақ» дегенді бөбектер жақсы түсіне алмайтын болса мектепке дейінгілер (6-7 жас) жақсы ажыратады. Бірақ осы жастағылардың «сол қолың», «оң қолың» деп сұрағанда, осыны жақсы ажырататын болғанымен, сол не оң көзіңді көрсет десе, осының орнына, оң не сол қосын көрсететін болады. Ал фигураларды, мысалы квадраттың суретін салуда солардың кесінділерінің, бұрыштарының, енінің өзара кеңістіктегі көлемін ажырату - оларға қиын соғады. Бұл тек мектепке кіргеннен қалыптасады. Ал уақытты қабылдауға келсек «кеше», «бүгін», «ертең», «арғы күні» т. с. с. ұғынуда бөбектер көп шатасатын болса, мектепке дейінгілер осыған біраз үйреніп қалады. Бірақ «ертеңгісін», «сәске», «түс», «бесін», «күн бата» деген ұғымдарға олар қиналады. Сонымен бірге осыларды өзінің ертеңгісін жуынатынымен, күндіз тамақ ешітінімен, кешке тамақтануына қарай, соған сүйене отырып, ажырататын болады. /2, 195/.

7 жастағы баланың қабылдауы. Мектепке дейінгілерге қарағанда едәуір қалыптасып қалған (көзінің көргіштігі, құлағының естігіштігі т. б. жақсы дамыған) . Бірақ әлі де болса қабылдауының кейбір жеткіліксіз жақтары да кездеседі. Мысалы: орыс тілінен алынған ұқсас дыбыстарды ф, п, немесе б, в фанемоларын дұрыс ажырата алмайтыны болады. Бұндай сияқты ажырата алушылықтың себебі 7-9 жастағы балалардың таңдау қызметінің әлі жете қалыптаспағанынан. Бір зерттеуде 6 жастағыға қоянның суретін көрсетіп, соны қайтадан сал деп бірақ суретті көз алдынан алып кеткенде, сол көргенін қағазға сала алмай, қоянның мұртының бар не жоқ екенін есіне сақтай алмау, қоянның балаға қызық көрінген жақтарын мысалға көзін, үлкейтіп жіберіп, ал құлақтарын кішірейтіп салған. Бала өзіне қызық көрінген қоянның дене мүшелеріне көп мән беріп, қызық емес деген жақтарын көрсетуді ұмытып кеткен. Жалпы алғанда кіші оқушыға не қызықты немесе не қажетті соған мән беріп, осыны қабылдауға икем келеді. Мысалы, балаларға берілген текст әр түрлі бояумен жазылса, осының өзі оқуға кедергі жасайды. Себебі, бала оқудың орнына бояуға қызығып алаңдайды. /3, 75/.

Кіші балаларға, әсіресе кеңістік пен уақытты қабылдау қиынға соғады. Мысалы, алыстағы бағананың ұзындығы баланың қасындағы бағанадан қысқа ма, не ұзын ба деп сұрағанда, ол қысқа деп жауап береді. Себебі алыстағы зат өзінің көлемінен (ұзындығынан) көзге кішкентай болып көрінетін баланың ажырата алмауынан. Сол сияқты кішкентай балалар 80 жастағы атасынан «сен» мамонттарды көрдің бе» деп сұрапты. Себебі мамонттар 1 жыл бұрын өмір сүрді дегенді естігенмен 80 және 1 жылдың арасын жақсы ажырата алмай, екі оқиға да әлдеқашан болып» өткен деп шатасуынан. Бұл сияқты кемшіліктер кіші баланың қабылдауда жиі кезкенімен әрі объектінің негізгі қасиеттеріне қабылдау кезінде мән беріп негізгі қасиеттерді кездейсоқ қасиеттерден ажыратуға үйрете бастайды. Баланың қабылдай алуға үйрету де мұғалім негізгі роль атқарады. Мұғалім бәлендей нәрсені сабақта балаларға көрсеткенде, сол нәрсенің нендей қасиеттеріне мән беруді айтып, қандай нәрсеге назар аударуды үйретіп отырады. Егер қабылдау кезінде бір объктінің қасиеттері өзге объектінің, не көп объектінің өте қасиеттерімен салыстырылып отырса, баланың қабылдау кезінде ойланып оның негізгі ненің екінші дәрежедегі қасиет екенін ажырататын болады. Баланың қабылдауда мысалы, сөзді қабылдау (тыңдау) мен нақты затты қабылдаудың арасында едәуір айырмашылық бар: нақты затты қабылдау бірінші сигнал ситемасына әсер етеді де, сөзді қабылдау бірінші сигнал системасына әсер етедіде, сөзді қабылдау екінші сигнал ситемасының функциясы болып есептеледі. Дамудың бұл түрі баланың әр түрлі объектілерді қабылдай алуына жағдай туғызады. Солай болса да, ілгеріде айтылған кіші балалардың қабылдаудағы жеткіліксіздіктер біразға дейін сақталады. /4, 28/.

Сенсорлық эталондарды меңгеру заттардың қасиеттеріне баланың бағдарлануы дамуының тек бір ғана жағы. Біріншімен тығыз байланысты екінші жағы-қабылдау іс-әрекетін жетілдіру.

Бала мектепке дейінгі шақта қалыптасқан қабылдау іс-әрекетін меңгере отырып өтеді. Бірақ бұл іс-әрекеттер әлі тым жетілмеген күйде болады. Бұл

әрекеттер бала іс-әрекетінің жаңа түрлерін бағыттап және реттер ең алымен заттардың, шама жағынан қатынастарының, формаларының, түстерінің жеке ерекшеліктерін көз алдына елестету қажат болатын табысты тапсырмаларды орындауға, заттардың күрделі қасиеттерін жекелей қабылдауға, олардың

айқын да дәл бейнелерін жасауға мүмкіндіктер бере алмайды. Заттық іс-әрекеттердегі заттардың қасиеттерін есепке алу үшін жеткілікті болатын қабылдаудың сол бір дәлдәгі мен даралығы табысты іс-әрекеттер үшін мүлде жеткіліксіз болып шығады. /5, 84/

Мектепке дейінгі балаларға жалпы нұсқасы мен ішкі бөлшектері бар күрделі емес фигураға қарап сурет салу ұсынылды. Ол жалпы нұсқасын немесе бөлшектерін жақсылы-жаманды етіп сала алады, бірақ та ол екеуін де, бейнелеуге онша тырыспайды. Үлгі бойынша текшелерді құрастыру процесінде белгілі формамен өлшеудегі текше жетпей қалады. Егер таяу орында ретсіз үйіліп жатқан текшелерді көре қалса, бала керекті текшені біршама оңай тауып алады, әйтседе қажетті текше басқа құрастыруда тұрса (балаға оныбұзуға рұқсат етілсе де), бала ол текшені көрмейді, сөйтіп бөлшекті бүгіннен ажырата алмайтын болып шығады. Бұл екі мысалдан заттың іс-әрекетпен байланысты балада қалыптасқан қабылдау әрекеттері тым жалпы үлгілерді жасай білуге келтіргенімен затты жүйелеуге және толықтай тексеруге, оның бөлшектері мен белгілерін бөле білу мүмкіндіктерінің бала бермейтінін көрсетеді.

Бес, алты жасар балаларда затты неғұрлым жоспарлы да тұрақты тексеру мен сипаттау пайда болады. Қолдарына алған затты олар олай-бұлай аударып-төңкеріп қарайды, оның бірсыпыра белгілі ерекшеліктеріне назар аударып сипап көреді. Тек жеті жасқа жеткенде (сонда да балалардың бәрінде емес) заттарды толықтай жүйелі, жоспарлы қарайтындықты бақылауға болады. Бұл балалар затты қолында ұстауға ділгер болмайды, олар тікелей көру қабылдауын пайдалана отырып, заттың қасиеттерін ойдағыдай толық сипаттайды.

Осы байқаулардан әуел баста бала заттардың қасиеттері жөніндегі мағлұматтарды қабылдаудан гөрі олармен практикалық іс-әрекет істеуден алады. Сосын қабылдау практиклық іс-әрекетпен ұштасады, олар бір-біріне жәрдемдескен болады. Тек мектепке дейінгі балалаық шақтың соңына қарай қабылдау іс-әрекеті бірқатар әрі тиімді бола бастайды. /6, 84/.

Эксперименттердің бірінде балаларға қарап көру және кейін тани білу үшін бұрыс формалы фигуралар берілді. Фигураға көз жүгірту киноға түсіру арқылы бақыланды. Төрт жастағы балалардың көз жүгіртуі көбінесе фигура -ның ішкі жағымен өтеді. Контур бойынша көз жүгірту мүлде жоқ деуге болады. Әйтседе баланың фигураны көзбен өлшегісі келгендей алымды, мол

қамтушы көз салулар пайда болады. Сонымен бірге фигураның ерекше белгілеуіне көз тастайды, бір-біріне жақын орналасқан көз салуды жазу топтары да пайда болады. Көз жүгіртудің жалпы саны фигураны қараған кезде үш жастағы баланың көз жүгіртуімен салыстырғанда екі есе артады. Таңдау нәтижелері жақсара түседі. Бес жастағы балалар да фигураны төрт жасар балалар сияқты қарап шығады, бірақ олармен салыстырғанда, нұсқаның бір

ерекше бөлігін тексереді. Таңдау кезіндегі қателер мүлде дерлік жойылды. Ақырында алты жастағы балалардың көз жүгіртуі мүлде дерлік фигураның нұсқасы арқылы өтеді. Көз жүгірту саны айтарлықтай көбейді. Фигураны таңдауда қателер болмайды.

Заттардың фармаларын қабылдау тәсілдеріндегі ұқсас өзгерістер фигуралармен сезіну арқылы танысу процесіндегі бала қалының қозғалыстарын зерттегенде осыны байқауға болады (Бес жасар балалар фигураны екі қолымен сипалайды жеке ерекше белгілерін (ойыңқы, шығыңқы түрлерін) мұқйят тексереді. Алты жастағылар фигураның нұсқасын саусақтарының ұшымен бірнеше толықтай сипалп шығады. Мұнда сезіну қабылдауының дамуы көру қабалдауынан кейін қалыптасуы және оның нәтижелері біраз төмен болады.

Мектеп жасына дейінгі балада қабылдау іс-әрекеттерін жетілдіру өзінің негізінде бізге бұрыннан таныс заңдылықты, яғни сыртқы бағдарлау іс-әрекеттің қабылдау іс-әрекеттеріне айналуын көреміз. Сыртқы бағдарлау іс-әрекеті ( бұларды бала бүкіл мектепке дейінгі шақ ішінде меңгереді) қабылдау жәрдемімен балалар әлі шеше алмайтын міндеттерді байқап көру жолымен шешуге қызымет етеді. Енді міндеттердің өзі анағұрлым күрделірек болып шығады: Әр түрлі заттардың қасиеттерін бала игерген сенсорлық эталондармен салыстыруға, теңестіруге тура келеді /7, 174/.

Заттың формасын анықтау қажет болғанда мектепке дейінгі балалардың қолына үлгі ретінде нақтылы геометриялық фигураларды берсе, оларды заттың өзіне жақын түйістіріп қарағанда да ұқсастық пен айырмашылықты анықтайды. Егер түйістіріп көру мүмкін болмаса (зат көлемді, шамасы жағынан үлгіден айтарлықтай айырмашылығы бар болса т. б), онда балалар затпен үлгінің нұсқасын саусақтармен жылжыта отырып байқайды да сол арқылы ұқсастық пен айырмашылықты табады. Геометриялық үлгілер жеткілікті дәрежеде меңгерілгенде, эталондық ұғымдар қалыптасып болғанда, заттардың нұсқасын анықтау үшін нақтылы фигураларды, үлгілерді қажат етпейтін болады, бірақ нұсқаны саусақпен сипап айналдырып шығу әлі ұзақ уақыт бойы нұсқаны ажырату және оны үлгімен салыстыруға көмек беретін тәсіл болып қала береді. Бұл тәсілге тек қана мектепке дейінгі балалар емес, естиярлар, ал қиын жағдайларда көбіне ересектерде жүгінеді. Мұндай жағдайларда қас тек сезіну мүшесі ғана болып қоймайды. Ол айналдыра сипап қөрудің пракпикалық амалын орындайды, көру мүшесіне қосарлана қызымет атқарады, көзг заттың нұсқасын байыпты қарап шығуға, оған тоқталуға жәрдем береді /5, 192/.

Балаға заттың түсін анықтау қажет болғанда, ол әуелгі кездерде нақтылы үлгіні пайдалануға (мысалы: қарандашты, таяқшаны, қайрақты тағы сондай түстерін өзі жақсы білетін заттарды пайдалануға тырысады), оны тексерілетін затқа жақанырақ алып келуге тырысады. Бірнеше заттарды шамасына қарай салыстырғанда (немесе ұзындығы, ені, биіктігіне қарай бөлек-бөлек) мектеп жасына дейінгі балаларды бір-біріне тауып әкеліп түйістіреді, бір сызық бойымен теңестіреді. Осы арқылы бала шамалардың арақатынасы туралы игерілген ұғымдарды пайдаланарлықтай жағдай жасайды.

Мектепке дейінгі балалық шақта сенсорлық эталондарды қолдануға қажетті сыртқы бағдарлау іс-әрекеттері көрнекі игеріліп кетеді. Эталондар заттардың нұсқасының орнын алмастырмай, беттестірмейайландыра сипап көрмейақ және басқа сыртқы тәсілдердің көмегінсіз-ақ және басқа сыртқы

тәсілдердің көмегінсіз-ақ қолдана бастайды. Бұл адамдарды затқа қарап тұрған көздің немесе қабылдау құралының міндетін атқарып тұрған сипалаушы қолдың қозғалыстары алмастырады /8. 210/.

Мектепке дейінгі шақта іс-әрекеттің жемісті түрлерін игеруге байланысты балалар іс-әрекеттерінің күрделі турлері қалыптасады, осының жәрдемімен олар тексерілетін заттың өзіне тән ерекшелігін біліп алады. Мысалы, суретте, құрастыруда, құруда заттың күрделі формасын көзге елестетуге тырысқан, бірақ бұл форманы әлі егжей-тегжей қабылдауды білмей тұрғанда, бала байқап көру арқылы іс-әрекет жасайды. Балалар салған суреттер, жасаған құрастырулар, құрақтар заттардың біршама дәл моделін көрсетеді. Осы модельдерді заттармен салыстыруда әдетте, үлкендердің жетекшілігімен қателерді, үйлеспеушіліктерді байқайды және оларды түзетуді үйренеді.

Моделдерді тұрғызу процесінде және оларды заттардың өзімен салыстырғанда сол заттардың күрделі формасын құрайтын бөлшектерді ажырата алу осы бөлшектердің өзара қалай орналасып, қалай байланысқанын анықтай білуге қол жеткізеді. Модельдеу заттың формасын талдау тәсіліне айналады. Күрделі форманы модельдеудің сыртқы іс-әрекеттерін бойға дарыту қабылдаудың модельдеуші іс-әрекеттерін қалыптастырады. Затты біртіндеп қарай немесе шұқылап қарай отырып, бала оны жеке бөліктерге, эталондарға сәйкес келетін белгілерді бөлшектейді, олардың байланысын қадағалайды. Нәтижесінде заттың қалыптасатын бейнесі оның күрделі формасының ішкі моделін көрсетеді. Қабылдаудың модельдеуші іс-әрекеттерін игеру оның дәлдігі мен мүшеленгендігін құрып жоғарылатады /3, 79/.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.