Геоақпарат ғылымының ТМД мен Қазақстанда даму тарихы мен деңгейі

Жоспар

ЖОСПАРЫ:
І. Кіріспе бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3

ІІ. Негізгі бөлім:
ІІ.І. ГАЖ.дың тарихи даму кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
ІІ.ІІ. ГАЖ.дың құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
ІІ.ІІІ. Қазақстандағы ГАЖ.дың даму деңгейі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
ІІ.IV. ГАЖ.дың карта құрастырудағы рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
ІІ.V. ГАЖ.дың картографиямен байланысы. Зерттелетін аймақтың картасын құрастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
ІІ.VI. ГАЖ.дың информатикамен байланысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11

ІІІ. Қорытынды бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14

Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі
Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
География және табиғатты пайдалану факультеті
Картография және геоинформатика кафедрасы

Р Е Ф Е Р А Т
Тақырыбы: Геоақпарат ғылымының ТМД мен Қазақстанда даму тарихы мен деңгейі. Геоақпарат ғылымының картография мен және информатикамен байланысы

Орындаған: Нұрсейтов Мади
Қабылдаған: Какимжанов Еркін Хамитұлы
Мамандығы: Геодезия және картография
Топ: 111

Алматы-2012

ЖОСПАРЫ:
І. Кіріспе бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3

ІІ. Негізгі бөлім:
ІІ.І. ГАЖ-дың тарихи даму кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... 4
ІІ.ІІ. ГАЖ-дың құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
ІІ.ІІІ. Қазақстандағы ГАЖ-дың даму деңгейі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
ІІ.IV. ГАЖ-дың карта құрастырудағы рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
ІІ.V. ГАЖ-дың картографиямен байланысы. Зерттелетін аймақтың картасын құрастыру ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
ІІ.VI. ГАЖ-дың информатикамен байланысы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 11

ІІІ. Қорытынды бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14

КІРІСПЕ
ГАЖ (Геоақпараттық жүйелер) - жүйе ретінде географияны, информатиканы, ақпараттар жүйелер теориясын біріктіре отырып, картография және басқа ғылымдардың тоғысқан жерінде пайда болды. Геоақпараттық жүйе дегеніміз - табиғи және әлеуметтік-экономикалық геожүйелерді, олардың құрылымын, байланысын, динамикасын, кеңістік пен уақыттағы тіршілік етуін, географиялық білімдер мен мәліметтер банкісі негізінде компьютерлік белгілеудің көмегін зерттейтін ғылым. Географиялық ақпараттық жүйе кеңістік базасының құрастырушысы және әркелкі мәліметтер мен ақпараттарды біріктурідің негізі ретінде аумақтық басқармалардағы шешімдерді қабылдаудың басты элементі болып саналады. Әлемдік тәжірибе табиғи ресурстарды, инфрақұрылымдарды,қоршаған ортаның ахуалын, жалпы аумақты тиімді басқару ГАЖ-дың ықпалына қатысты екенін көрсетіп отыр. ГАЖ өз бағытын дамыта отырып, ақпараттық технологиялармен шешілетін көптұрғыдағы мәселелерді шешуде қолданылуда. Бұл технология негізгі үш рөлді атқарады- геоақпараттық қосымшалар үшін қолданбалы технологиялық тұғыр ретінде, геокеңістіктік мәліметтерді ақпараттық жүйеде басқару және кеңістіктік мәліметтер базасындаға әр түрлі ақпараттарды біріктіру ортасы ретінде. ГАЖ-дың технологиялық ортасы басқару шешімдеріне ықпал ете отырып, жан-жақтан тоғысқан талдауларға қолдау көрсетеді. ГАЖ - бұл кеңістік үйлестіруші деректерді жинауды сақтауда, өңдеуді, кіруді, бейнелеуді және таратуда қамтамасыз ететін ақпараттық жүйе. Геоақпараттық жүйелердің анықтамалары көп, нақты айтқанда - бұл аймақтық деректерді жинау,сақтау, өңдеу,сараптау және шығаруға арналған компьютерлік жүйелер.

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ГАЖ-дың тарихы

Алғашқы кезең (1950 − 1970 ж.ж.)

Бұл кезең ГАЖ-дың түбегейлі мүмкіндіктерін зерттеуге негізделді. Алғашқы кезеңнің жетістіктеріне мыналар жатады:
# Жердің алғашқы жасанды серігі ұшырылды.
# Электронды есептеуіш машиналардың (ЭЕМ) 1950-ші жылдары пайда болды.
# Плоттерлердің және графикалық дисплейлердің 1960-шы жылдары пайда болуы.
# Программалы алгоритмдерді және плоттерлердің көмегімен дисплейлердегі информацияның графикалық түрде көрсету прцедурасын ойлап табу.
# Кеңістіктегі зерттеу жұмыстарының формалды әдістерін ойлап табу.
# Базалық мәліметтерді бақылауға арналған бағдарламалардың пайда болуы.

Мемлекеттік ынта кезеңі (1970 - 1980 ж.ж.)

ГАЖ-дың даму тарихындағы ең маңызды кезең болып табылады, өйткені бұл кезеңде халық өмірі үшін ең керекті жағдайларды жасау мәселелері ойлап табылды, атап айтсақ:
# Автоматтандырылған навигация жүйесінің пайда болуы;
# Өрт сөндіру қызметін, жедел жәрдем қызметін, қоқыс шығару қызметін, т.б. шақыру мүмкіндігі туды;

ГАЖ-дың коммерциялық даму кезеңі (1980 жылдан бастап - қазіргі уақыт)

Кез-келген саладағы бағдарламалардың пайда болуы, интернет жүйесіне кез-келген тұтынушы мәліметтер қоса алады және осы мүмкіндіктің нәтижесінде дүниежүсілік Геомәліметтер жүйесі күн сайын кең өріс алуда.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ГАЖ-дың құрылымы
1. Мәліметтер (кеңістіктегі мәліметтер):
# позициялық (географиялық): жер бетіндегі объектінің орналасқан жері;
# позициялық емес (атрибуттық): сипаттама;
2. Аппараттық қамтамасыз ету (ЭЕМ, жинақтаушы жұйелер, сканерлер, дигитайзерлер, т.б.)
3. Программалық қамтамасыз ету;
4. Технологиялар (әдістер, жұмыс реті және т.б.)

Қазақстандағы ГАЖ-дың даму деңгейі
Геоақпараттық жүйелер (ГАЖ) кеңістіктік құрамдастың негізінде алуан текті деректер мен ақпаратты біріктірудің негізі ретінде,әкімшілік шешімдер қабылдауға арналған негізгі элемент болып табылады. Инфрақұрылымды,табиғи ресурстарды, қоршаған ортаның күйі мен жалпы алғанда аумақтарды тиімді басқару, әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғандай, тек қана ГАЖ интеграциялау қабілетіне негізделеді. Бүгінгі таңда Компания ГАЖДҚБЖ технологияларыын негізге алған қазіргі заманғы бірқатар ақпараттық жүйелерді әзірлеп, бірнеше ірі қазақстандық мұнай компаниясының өндірісіне ендірді. Солардың ішінде:
МаңғыстауМұнайГаз компаниясында инфрақұрылым бойынша Корпоративтік геологиялық деректер қорын әзірлеу және ендіру - 2002

ҚаражанбасМұнай компаниясында ГАЖДҚБЖбазасында ҚО Өндірістік Мониторинг жүйесін әзірлеу - 2002

"Аджип ККО" үшін қоршаған ортаның бүгінгі және тарихи күйі бойынша Геологиялық деректер қорын әзірлеу -2004, 2006, 2008

ҚазМұнайГаз Барлау Өндіру АҚ-ның өндірістік инфрақұрылымының Корпоративтік геоақпараттық жүйесін әзірлеу
Орындалатын жұмыстардың түрлері:
Кеңістік бойынша үлестірілген ақпаратты басқару, талдау мен өңдеу бойынша бағдарламалық құралдарды әзірлеу:
Қоршаған ортаны қорғау мен байқау саласындағы бағдарламалық құралдарды әзірлеу және ендіру.

Инфрақұрылымды және табиғат қорғау ақпаратын автоматтандыру мен басқару міндеттері үшін ҰҒЗ әзірлеу және жобалардысақадай сай тапсыру.
Төмендегі мақсаттарда түрлі геоэкологиялық және ресурстық ақпаратты басқаруға арналған кеңістіктік деректердің электрондық жүйелерін әзірлеу:
аумақтық басқарушылық және жобалық шешімдерді негіздеу;
табиғатты қорғау қызметін басқару;
экологиялық және кеңістіктік бақылау мен байқауды жүзеге асыру;
кеңістіктік құрамдастың негізінде деректерді есепке алу, түгендеу және бір жүйеге келтіру.
Төмендегілер үшін қолданбалы қорларды әзірлеу:
ақпаратты жүйелендірген түрде сақтау және басқару;
табиғатты пайдаланушылар мен бақылаушы ұйымдардың қоршаған ортаны қорғау бөлімдерінің жұмыстарын кешенді түрде автоматтандыру;
қоршаған ортаны қорғау мен табиғатты пайдалану саласында ақпараттық қолдау көрсету.

ГАЖ-дың карта құрастырудағы рөлі
ГАЖ-дың мағынасы болып географиялық ортадағы кеңістік-уақыттағы ақпараттар ағыны табылады. ГАЖ-дың зерттеу әдісі ретінде кеңістік-уақыттағы ақпараттық үлгілеуді айтады. Қазіргі уақытта ғылымдар жүйесінде ГАЖ өзіне лайықты орнын алуда. Оны географиялық зерттеулерді ақпараттандырудың мақсаты мен міндеттерінен көруге болады.
ГАЖ-дың маңызды міндеттерінің бірі - - нұсқаларының географиялық ақпараттардың синтезі мен талдауының көптеген орындалуына көмектесетін алгоритмдер мен бағдарламалық құралдарды құрудағы, географиялық зерттеулердің автоматтандырылуы.
ГАЖ-жүйе ретінде географияны, информатиканы, ақпараттар жүйелер теориясын біріктіре отырып, картография және басқа ғылымдардың тоғысқан жерінде пайда болды. Ол таным әдісі ретінде жүйелік тұрғы негізінде электронды есептеу техникаларының ең жаңа жетістіктерін қолданып құрылған жүйе.
Сондықтан қазіргі уақытта ГАЖ табиғи және әлеуметтік-экономикалық үрдістер мен құбылыстарды үлгілейтін, олардың байланыстарын, қарым-қатынастарын, болашақта дамуын болжайтын және шешім қабылдап, басқаруға арналған негізгі ғылым болып отыр. ГАЖ мәліметтерді өңдеу мен картографияда өте күшті графикалық құрал болып табылады.

ГАЖ мынадай маңызды мәселелерді шешеді :
1. Жоғары сапалы картографиялық өнімдерді құру;
2. Мәліметтер базасында ақпараттарды графикалық нысандармен байланыстыру;
3. Мәліметтердің карталық, графиктік, диаграммалық сызба түрінде берілуі;
4. Кеңістіктегі мәліметтерге талдау жасау, орналасқан жерін үлгілеу;
5. Басқару мен шұғыл шешімдерге қолғабыс беру;
6. Мәліметтердің түрлі ақпараттық жүйелермен қарым-қатынас және т.б.
ГАЖ - аймақта таралған ақпаратты жинап, өңдеп, сақтап, талдауға арналған. Адам-бағдарлама-машиналық кешен.
ГАЖ - белгілі бір аумақта пайда болған жағдайда жедел ықпал ету және сол жағдайдың картографиялық және тақырыптық ақпаратын алу.
ГАЖ - аймақтың кеңістік контурынан әртүрлі тақырыптық ақпаратты бірінің үстіне бірін салу - overlay операциясы.
ГАЖ - аналитикалық және картометриялық зерттеу мен талдау. Негізінде кез-келген картаның жоспар жолы ГАЖ арқылы жасалады.
ГАЖ - кез-келген үрдістер мен құрылымдардың өзгеруін зерттеу және олардың жағдайын уақытында үлгілеу.
ГАЖ кеңістіктік ақпаратты көрнекі ету және динамикалық режимді көрсету.
ГАЖ - аумақтар мен қорларды басқару, жылдамдық, сапа, дәлдік.
ГАЖ - ғылым, технология және бизнетің бір жерде тоғысуы.
ГАЖ - кеңістік талдауда картография мен картометриядағы революция.
Қорыта келгенде, ГАЖ - кеңістіктік идеологияға негізделген жаңа қөзқарас, жаңа ойлау. Қазіргі уақытта ГАЖ-дың қолдану аясы кеңеюде, Дәстүрлі қолдануын қарастырсақ: жер ресурстары мен жер кадастрын басқаруда арнайы ГАЖ құрылады. Бұл тек географиялық бағытқа ұсынылған. Тақырыптық картографиялауда ГАЖ картаға аса көңіл бөледі. ГАЖ-да картаны құрастыру дәстүрлі тәсілмен немесе автоматтандырылған картографиялаумен салыстырғанда қарапайым әрі ыңғайлы. Ол мәліметтер базасын құрудан басталады, шыққан мәліметтер, яғни олардың көзі ретінде қарапайым күнделікті қағаз карталарын сандық түрлендіру арқылы қолданылады. Осындай мәліметтер базасын әркелкі аумақтағы, әртүрлі масштабтағы белгілі бір шартты белгілері бар карта құрастыруға мүмкіндік береді. Әр уақытта мәліметтер базасы жаңа деректермен толықтырылып, ондағы басқа деректерді түзетіп,сол мезетте экранға көрсетеді.
Кеңістіктік деректер - нысан немесе құбылыстың пішіні немесе орналасу жағдайын анықтайды. Пішініне байланысты оларды: растрлық және векторлық деп бөледі. Растрлық деректерде - сандық, ғарыштық, әуе және жай суреттер, кез-келген оптикалық сканерленген құжаттар, қағаз карталарын жатқызуға болады.
Атрибуттық деректер - географиялық нысан туралы қосымша дерек береді. Кеңістіктік деректер базалық карта құрастырудың негізі болса, атрибуттық деректер бұл картаға үлкен мағына мен арнайы ерекшелігін береді. Векторлық деректер моделі-графикалық ақпарттардың нүкте, сызық, көп бұрышты түрде берілуін айтады. Ол дискретті нысандардың, мысалы, құбыр, жол, аудан шекараларына қолданғанға ыңғайлы. Ал растрлы деректер моделі ақиқат тең ұяшықтарға бөлінген пикселдер түрінде көрінеді. Олар деректерді сақтауға және талдауға ыңғайлы. Әр ұяшықтың класқа немесе категорияға қатыстылығын анықтайтын мәні болады.
Кез-келген ГАЖ-дағы деректерді 5 үрдіс қамтамасыз етеді: енгізу, манипуляция, басқару, сұраныс, визуализациялау.

ГАЖ-дың картографиямен байланысы. Зерттелетін аймақтың картасын құрастыру

ESRI фирмасының бағдарламалық өнімі ArcGIS-те ГАЖ толық каталог түрінде құрылған, яғни мәліметтерді өңдеудің жоғарғы деңгейлі мүмкіндігі бар. ArcGIS - бұл өзара байланысты ArcMap, ArcCatalog, ArcToolbox базалық мүмкіндіктердің жиыны. Бұлар бірігіп картографиялау, мәліметтерді басқару, кеңістіктік талдау, мәліметтерді редакторлау және оларды геоөңдеуден өткізу сияқты түрлі дәрежелі қиындықтағы ГАЖ-функцияларды шешуге мүмкіндік береді. ArcGIS - ГАЖ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.