Ұйқы және түс көру

Жоспар

І. Ұйқы және түс көру
а) Ұйқы және оның маңызы.
b) Ұйқысыздық
C) Ұйқының гигиенасы.
d) ТҮС КӨРУ.

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

І. Ұйқы және түс көру
а) Ұйқы және оның маңызы.
b) Ұйқысыздық
C) Ұйқының гигиенасы.
d) ТҮС КӨРУ.

Ұйқы және түс көру

Ұйқы және оның маңызы. Адам күндіз белсенділік көрсетіп, сергек жүреді. Түнде ұйықтап, тынығады. Адам өз өмірінің үштен бір бөлігін ұйқымен өткізеді. Ұйқы кезінде зат алмасу бөсендейді, жүректің соғу жиілігі баяу лайды және т. б. Дегенмен де, ұйқы - белсенді түрде жүретін психикалык және физиологиялық үдеріс. Ұйқы - мидың үйлесімді кызметінің бір көрінісі. Ұйқы кезінде ми күндізгі алған ақпараттарды асыкпай талдап, ертеңгі қызметіне кажетті бағасын белгілейді. Ұйқы аркылы ағза өзінің жұмыс істеу кабілетін калпына келтіреді. Жасушалар қоректік заттарды белсенді түрде пайдаланып, энергия жинакталады. Үйқының белгілі бір уакытында мидың белсенді қызметі күндізгіден де артатыны анықталды.
Ағза ұйқы арқылы тынығады, өзін ширақ сезінеді, еңбек етуге деген құштарлығы артады. Дене температурасының бәсеңдеуі ұйқыға кірісудің ішкі белгісі (сигналы) болып саналады. Ұйқысыздық адам ағзасы үшін зиянды. Ұйкы қанбаса, бас ауырып, мең-зең болады, шаршайды. Есте сақтау кабілеті төмендеп, жүйке жөне т. б. ауруларға шалдығуы мүмкін.
Жаңа туған нәресте тәулігіне - 21-22 сағат, алты айлық нәресте 14 сағат, бір жасар сәби 13 сағат үйыктайды. Төрт жасар сәби төулігіне - 12 сағат, жеті жасар бала - 11 сағат, он жасар бала - 10 сағат ұйықтайды. 15 жасар жасөспірім төулігіне - 9 сағат, 17 жасар жасөспірімдер 7 - 8 сағат ұйықтаса да жеткілікті. Ұйқы кезіндегі мидың белсенділігіне байланысты үйкы екі түрге бөлінеді. Оның бірі баяу ұйқы екіншісі - тез ұйқы. Баяу ұйқы кезінде ми қыртысында баяу, биоэлектрлі толқындар пайда болады. Бұл кезде тынысалу, тамырдың соғуы баяулайды, бұлшықеттер босаңсиды, қан қысымы төмендейді. Адамның козғалыс белсенділігі төмендеп, тез ұйқыға кетеді.
Белгілі бір уакыт өткен соң баяу толкындар тез ырғакты толқындарға ауысады. Бұл - тез ұйқыға кетудің белгісі. Бүл кезде өте ұсақ, бірак жиі биоэлектрлік толқындар байқалады. Ұйықтап жаткан адамның кан кысымы артады, тынысалу, тамырдың соғуы жиілеп, зат алмасу күшейеді. Бұл кезде адам ұйықтап жатканымен, миы белсенді қалыпта болады. Бірақ ондай адамды ояту киынға соғады. Мұндай ұйкыны огаш ұйқы деп те атайды.
Адам тез, оғаш ұйқы кезінде түс көреді. Ұйкының екі кезеңінде де ми мен ағза тынығады. Ми қыртысында тежелудің таралуы да ұйқыға әсер етеді. Ұйқы аралық мидағы жүйке орталықтарында сергектіктің алмасуы арқылы жүзеге асады. Мұны ұйқының рефлекстік жолмен реттелуі дейді. Ұйқының реттелуіне химиялық заттар да әсер етеді. Түс көру. Барлық адам түс көреді, бірак кей адамдар оны есінде сақтай алмайды. Түс көру - тікелей мидың қызметіне байланысты, күрделі психикалық үдеріс. Түс көру көбінесе адамның бұрын бастан кеш кен күйзелістеріне немесе көптен бері ойында жүрген жағдайларға негізделеді. Кейде адамның ойында жоқ түрлі шынайы оқиғалар да түске кіреді.
Ұйқысыздық.Ұйқының бұзылуының кең тараған түрі - ұйқысыздық (орыс. бессонница). Бүл жүйкенің шектен тыс шаршауынан, ұзақ уақытқа созылған ауыр ой еңбегінің өсерінен болады. ішімдікті, есірткіні пайдалану, шылым шегу, зиянды әдеттер ұйқының бұзылуына негізгі себеп бола алады.

Ұйқысыздықтан құтылудың жолы:
1) еңбек жөне тынығу ережесін қатаң сақтау;
2) таза ауада серуендеу;
3) ой еңбегі мен қимыл-әрекетке байланысты еңбектерді бірімен-бірін үйлестіре білу.

Кейде адам летаргия (гр. lete - ұмыту, argia - әрекетсіздік) - қимылсыз ұйқы ауруына душар болады. Оның бірнеше аптаға, кейде бірнеше жылға созылуы да мүмкін. Қалыпты, тыныш ұйқыны камтамасыз ету үшін қарапайым ережелерді есте сақтау керек.
1. Белгілі бір уақытта ұйықтауға дағдылану.
2. Ұйықтар алдында тойып тамақ, сусын ішпеу.
3. Ауыр ой еңбегімен шұғылданбау. Ұйықтаудан 1 , 5 - 2 сағат бұрын ауыр ой еңбегін тоқтату.
4. Айналаңда тыныштық орнату (жарықты, радионы, теледидарды өшіру, кітап оқуды доғару және т. б.).
5. Таза ауада серуендеу, бөлмені желдету.[1]
Ұйқының гигиенасы. Ұйқының бұзылуы ағзада бұрыннан қалыптасқан биологиялық ырғақтардың бұзылуына өсер етеді. Ұйқының бұзылуынан жеке мүшелердің, мүшелер жүйесінің қызметтерінде ауытқу байқалады.Ұйқының көп таралған бұзылуының бірі - ұйқысыздық. Ол, әдетте, жүйкенің жұқаруы, ұзақ уақытқа созылған ауыр ақыл-ой еңбегі,мазасыздық,ұйықтар алдында кітап оқу салдарынан болады.Ішімдіктер ішу адамның ұйқысының қатты бұзылуына әкеп соғады.Ұйқысыздықты болдырмау үшін дұрыс демалып,көп таза ауада серуендеу керек.Міндетті түрде жақсы желдетілген бөлмеде ұйықтау, жәнеде көрпемен бетті жауып алмай, барынша жеңіл әрі ыңғайлы киімде ұйықтау керек.
ТҮС КӨРУ. Көз ұйқыда, дене қимылсыз жатқанда шартарапты шарлап, әркіммен сөйлесіп жүретін кім? Қараңғы түсіп, түн қоюлығы басқанда ұйқыға ыңғайлана бастаймыз. Көзіңіз жұмылып, құлағыңыздың естімей бара жатқанын байқайсыз, тіпті тіліңіз сөйлеуден қалып, буын-буыныңыздан әл кетеді, аяқ-қолыңыз босаңсиды. Дәл осы кезде қасыңызға біреу келіп, бір нәрселер айтпақ болса, көрмек түгілі оның дауысын да естімесіңіз анық. Ол да сіздің түсіңізде не болып жатқанынан бейхабар. Таңертең тұра сала, намаз оқығаннан кейін, таңғы асқа да қарамастан, көп уақыт әлгі түсіңіздің әсерінен айыға алмай жүресіз. Қуанышты түс болса, дереу жақындарыңызбен бөліскіңіз келеді. Сонда қарныңыздың ашқанына да қаратпаған бұл көңіл тоқтығының себебін немен түсіндіруге болады? Осы секілді күнделікті өмірде адамды ерекше әсерге бөлейтін ғажап құбылыстар кездесіп тұрады. Оны - рухтың сейілдеуі, шат-шадыман қуанышқа бөленуі деп түсіндіруге болады.
Шынайы түс.Адам жадында қалып қойған дүниелерінің немесе қандай да бір ауруының әсерінде қалмай, қиялға да берілместен, мөп-мөлдір тұнық сезіммен тосын түс көрсе, ол шынайы түске жатады. Мұндай түс қиялдан туындамайды әрі онда қандай да бір көңіл-күйдің немесе бір аурудың әсері болмайды. Мәселен, күнәсіз Пайғамбардың, әулие кісілермен қоса салиқалы да салмақты жандардың түсі - нағыз шынайы түстерге жатады. Бірақ, қарапайым кісілер де, тіпті имансыз жандар да кейде осындай түс көруі мүмкін. Шынайы түс Аллаһ тағала тарапынан тарту етілген сүйіншілеу, шабыттандыру, ынталандыру, яки жол сілтеу болуы мүмкін, әлде шалыс баспау үшін жасалған ескерту де болуы ғажап емес. Біз, бірақ, негізгі мәселе ретінде - рухтың болашаққа қатысты түс ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.