Өсімдік және жануар шикізаттарын сақтау әдістері



Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:   
Жоспар:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
2.1. Сақтау әдіс - тәсілдері
2.2. Өсімдік шикізаттарын сақтау әдістері
2.3. Жануар шикізаттарын сақтау әдістері
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Өсімдік және жануар шикізаттары адамға өте пайдалы. Өсімдік шаруашылығының маңызды салаларына дәнді дақылдар, техникалық және сергітпе дақылдар өсіру, бау-бақша шаруашылығы жатады. Ежелден-ақ өсімдік шаруашылығының негізін дәнді дақылдар құрайды. Дәнді дақылдар дүниежүзіндегі өңделетін жер қорының 12-інен астамын алып жатыр. Олардың егістіктері іс жүзінде адамдардың қоныстану аймағына сәйкес келеді. Соңғы 50 жыл ішінде дәнді дақылдар өнімділігі үш есеге артқан, жылына өндірілетін мөлшері 2 млрд т-дан асып отыр. Дәнді дақылдар өнімділігі егіс көлемін ұлғайту есебінен емес, әрбір гектардан алынатын түсімді көтеру есебінен көбеюде. Дәнді дақылдардың шығымдылығы дамушы елдерде 15 -- 20 цга болса, дамыған елдерде ол көрсеткіш 35 -- 40 пга. Дүниежүзі бойынша жылына дәнді дақылдардан алынатын өнімнің жартысына жуығы Азня елдерінде, 14-і Солтүстік Америка, ал қалған бөлігі Еуропа елдері мен басқа елдер үлесіне келеді. Елдер арасындағы 1-орында соңғы кезде АҚШ-ты басын озған Қытай, 3-орында -- Үндістан, 4-орында Ресей болса, 5-орынды Франция иеленеді. Дәнді дақылдар тамақ, құрама жем, спирт және т.б. өндіріс салаларына шикізат болып табылады. Дәнді дақылдардың негізін басты үш дақыл -- бидай, күріш және жүгері құрайды. Дәнді дақылдар егістігінің 32%-ын бидай, 20%- ын күріш, ал 18%-ын жүгері егістігі алып жатыр. Астық тұқымдас масақты дәнді дақылдар[1] - бидай, қарабидай, күріш, қарақұмық, тары, сұлы, арпа, жүгері. Дәнді дақылдар өздерінің морфологиялық және биологиялық ерекшеліктеріне қарай екі түрге бөлінеді, бірінші топтағы және екінші топтағы дәнді дақылдар. Өсімдік шикізатынан алынатын майлар, өсімдіктің майлы майлары деп аталады. Олар көбінесе жоғарғы молекулалы майлы қышқылдар глицериді болып табылады. Өсімдіктің майлы майлары көбінесе көмірсутектен тұратын, мұнайды айыру арқылы алынатын, минералды майлардан ерекшеленеді. Алма. Адамдардың тамаққа қолданатын жемістерінің 45 - бөлігі - алмалар. Оны ежелден ем - дәмдік тағам ретінде және ас қорытуы бұзылуын реттейтін амал ретінде қолданған. Дәрумен жетіспегенде, безгекке қарсы да жеген. Алма тәнге күш беріп, ағзаның әртүрлі аурулармен күресуіне көмектеседі. Сырқатқа шалдыққандарға да, сау адамдарға да алманы жеу . Алмұрт.Оның шырыны несепті айдау үшін өте пайдалы. Алмұрт шырынын қуық-қа тас байланғанда да ішеді. Алмұрттың шырыны мен тұндырмасы несептің бөлінуін күшейтіп қана қоймай, түсін де ашып, бактерияларды жоюға әсер етеді. Оның азықтық, шипалық қасиеті мол. Алмаға қарағанда алмұртта жасуық мөлшері көбірек, сол себепті тәнге баяу сіңеді. Өрік.Оны денсаулық жемісі деп атайды. Құрамында органикалық қышқылдар, нектин, хош иісті заттар, минералды тұздар (калий,) натрий, кальций, т.б. және коротин бар. Жүзім.Оның жас тамырын (30 г) 2 литр суға салып қайнатып, шашты жуса, қайызғақты кетіреді, құйқа терісі тазарады, шаш жақсы өседі. Көктемде сабағын кесіп, шырынын бетке жағып, ондағы қара дақтар мен секпілді кетіреді. Шырынын мол етіп жинап, күніне 3 рет ішсе (бір шай қасықпен), бауырды жазады, оның күіп, сыздағанын басады. Ұзынша келген ақ жүзім бауыр, көк бауырды жазып, қан қысымын төмендетеді. Буынына суық тигенде қара жүзімді жиі жеген жөн. Жүзім қатерлі ісіктен қорғау қасиетіне ие. Онымен қан азаю сырқатын да емдейді. Қара жүзім шырыны қан бөгелуін болдырмауға шипалы. Жүрек шаншып ауырғанда сары мейізді ет тартқыштан өткізіп, балға араластырып, күніне 3 рет шай қасықтан жейді. Жүзімнің шырынына алма сірке суын қосып ішу еркектің ұрық безінің жұмысын жақсартады. Жарты литр шырынға бір ас қасық сірке суы қосылады. Түстен кейін қос уыс жүзім жеу немесе жүзімнің бір кесе таза сығынды шырынын ішу денеге де, ми жасушаларына да жақсы әсер етеді. Қара жүзім шырынының жүрек ауруларына қарсы анти - кансерогендік ықпалы күшті. Лимон.Шіру процесіне қарсы шипа. Басқа әдістермен тәннен уытты заттардың шөгінділерін шығара алмағанында, оны лимонмен шығарады. Австралия оқымыстыларының ойынша, лимон шырыны СПИД - ке қарсы күресте арзан және әсері күшті дәрі. Орта ғасырларда халық медицинасында лимонның шырынын ұрықтануға қарсы қолданған.Қант диабетімен ауыратындарға оның жапырағын көлеңкеде кептіріп, ұнтақтап, сосын бір ас қасығын жарты литр суға салып, шай сияқты демдеп, күніне 3 рет 30 грамнан 2 ай ішкізіп, ауруынан жазады. Лимонның шырынын сығып алып бетке жақса, ондағы қара дақ пен секпілді тазартады. Жаңағы шырынды күн сайын 50 грамнан 3 рет үзбей бір ай ішсе, бүйректегі тас пен құм түседі. Лимонды кесіп алып, шайға салып, ішіп жүрсе, қан жүрісі реттеледі, қан қысымының көтері-луі бәсеңдейді. Лимонмен шай ішкен адамның жүйкесі бірқалыпты болады. Банан.Ол денсаулыққа өте пайдалы, көп ауруға шипалы. Қан қысымын реттейді, инсультке шалдығудың алдын алады. Асқазан жарасына да ем. Бананды үй жағдайында сақтау үшін тоңазытқышқа салмайды. Ол он градустан төмен температурада тез бұзылып, тағамдық сапасын жоғалтады. Құрма.Ежелгі араб ғұламалары оның 350 - ден астам пайдалы қасиеті бар деп есептейді. Шырынынан сергітетін сусын жасалады. Құрмадан жүзден астам тағам дайындалады. Құран, хадистерде құрма - жұмақ жемісі деп аталады. Дәрігерлер оның құрамында көптеген емдік қасиет барын анықтаған. Қант қызылшасы. Қанды көбейту, қақырықты босату, сіңірлерді бекемдеу, денені қуаттандыру үшін пайдаланады. Көк бауыр ауырғанға: қант қызылшасын сірке суымен, қышамен араластырып ішкізсе, көк бауырда-ғы бөгеттерді ашады.
Бір жақ шеке ауырғанда, қол - аяқтың қалтырауына: қант қызылшасының суық балмен араластырып мұрынға тақса, ауру белгілері жеңілдейді. Құлақ ауырғанға: қант қызылшасы жапырағының суын сығып алып, балмен қосып қайнатып, жылы күйінде құлаққа тамызады.Шаштағы битті жоюға, қайызғақты кетіруге: жапырағының суымен шашты жуады.Іш кернесіне: қант қызылшасын қыша сірке суымен қосып қайнатып ішсе, ауырғанды басады.Адам ағзасындағы түрлі қоқыс - қалдықтарды, артық тұздарды қуады.Қызылша тұнбасы сәбіз, қияр шырыны қосылып әзірленеді. Еркектердің жыныс безін зиянды элементтерден артылту үшін күніне бір мезгіл таңертеңгі астың алдында не соңынан жарты стақан қызылша шырынын ішу қажет. Сәбіз. Ол адамзат баласына біздің ғасырымызға дейін 2 мың жыл бұрын белгілі болған. Римдіктер оны дәмді тағам ретінде пай-аланған. Сәбіз авитаминозды (тағамда дәруменнің жетіспеуінен болатын ауру) жояды, ағзаның тұмауға қарсы тұруын күшейтеді, зат алмасуды жақсартады. Шикі сәбіз несепті айдаса, ондағы кобальд тұзы қан қысымын түсіреді, қанның қызыл түйіршіктері (эритроцит) мен гемоглобиннің түзілуіне қатысады. Сәбіздің сары өзегі жүрек бұлшық етінің шар-шағанын басады, шырынын жүрек инфарктінде ішуге белгілейді. Сәбіздің тор көздемшелері адам бойында Холестериннің шапшаң бөлінуіне мүмкіндік жасайды. Сәбізді оттегі және қуықтағы тасқа қарсы пайдаланады. Дәрігерлер сәбіз шырынын жүкті әйелдерге, ой еңбегімен шұғылдана-тындарға ішуге кеңес береді. Халық медицинасында сәбізді бұрыннан несеп айдау мен ішек құртына қарсы, қан аздыққа, әлсіреуге, ішек-қарын қызметінің бұзылуына, балалы әйелдің емшек сүтінің жетіспеуіне, құрт ауруының (туберкулез) алғашқы кезеңдерінде, белсіздікке қарсы ішу ұсынылады. Осы мағсатта сәбізді сүтке қайнатып та жейді. Қырыққабат.Оны қалай жесе де пайдалы. Ашыған қырыққабат (капуста) тәбетті, асқазанның сөл бөлуін күшейтеді, ас қорытуды жақсартады. Ашыған қырыққабатты ас қорыту жүйесінің бұзылуына (қыжылдау, құсу, кекіру, жүрек айну, ықылық ат) алдын алу үшін пайдаланылады. Ашыған қырыққабат семіруге, шыжыңдыққа да қарсы ем. Қырыққабат сөлі (бұзылмаған) асқазанның әлсіреуін, қарын, ұлтабар жарасын, өт қабының, бауырдың әртүрлі ауруларын, асқазан қабынуын, тоқ ішек жарасының қабынуын емдейді. Сары ауру мен көк бауыр ауруларына да қырыққабат сөлін ішу қажет.Қырыққабат шырыны асқазан сөліндегі қышқылдың көбейген кезінде, қарын ауырғанда қолданылады. Сапа болғанда, ауыз қолдырап, қабынып ауырғанда қырыққабат сөлін сумен араластырып, ауызды, тамақты шаяды. Бас ауырғанда, буын сырқырағанда ауырған жерге қырыққабаттың жас жапырағын жапсырса, ауруды басады. Қырыққабаттың құрамында асқазан жарасына ем болатын заттар бар. Шырыны бауыр ауруына ем. Оны ішкеннен кейін аурудың жанға батқаны азайып, бауыр қалпына келеді. Қырыққабат шырынының құрамындағы күкірт пен хлор, иод асқазан мен ішектің шырышты қабығын тазартады. Ол ұлтабар жарасын да жазады. Бұл үшін қырыққабат шырынын 100 грамнан күніне 3 рет ішу қажет. Оған сәбіз шырынын қосып ішсе, әсері одан да жақсы. Бұл үшін 100 грамм қырыққабат шырынына 200-300 грамм сәбіз шырынын қосады. Қияр.3 қасық ұсақтап туралған жас қиярға 1 стақан қайнаған суды ыстықтай құйып, 2-3 сағат қойып, тұнбасын сүзіп алып, қалдығын сығады да 1 шай қасық балмен араластырады. Сосын бұл тұнбамен мақтаны шылап алып, таза жуылған бетті сүртсе, ол безеуден арылтады. Қызанақ. Ол біріншіден, тағам ретінде өте пайдалы.оның құрамында қант, пектиндік, азоттық заттар, алкалоид, минералды тұздар мол. Екіншіден, қызанақта А, В, В әсіресе, С дәрумені өте көп. Үшіншіден, жас қызанақ пен томат шырынының шипалық қасиеті жақсы. Асқазан жарасы бар адамдар жас томат шырынын ішуге тиіс. Томат шырыны ағзадағы тастарды да ерітеді. Қызанақ бауыр ауыратындар үшін де өте пайдалы. Ол каротин, калийге де бай.

Дәнді дақылдар жинаудан жетекші елдер. 2006 ж.
Рет
саны
Елдер
Өнім мөлшері,
млн т
Елдің дәнді дақылдар
жинаудағы үлесі, %
1
Қытай
480,0
21,6
2
АҚШ
306,0
16,4
3
Үндістан
230,0
10,6
4
Ресей
85,0
3,2
5
Франция
60,0
3,1
6
Канада
50,0
2,8
7
Индонезия
50,0
2,6
8
Бразилия
50,0
2,2
9
Украина
50,0
2,1
10
Аргентина
33,6
1,6

Негізгі бөлім
Шикізатты екі түрге бөліп қарастырамыз. Оларды ерте заманнан бері зерттеп келе жатыр. Өсімдік және жануар шикізаттары деп қарастырамыз. Өсімдік шикізаттарына жататындар дәнді - дақылдар , тұқымдар, жеміс - жидектер және тағы басқалар. Ал жануар шикізаттарына ет және сүт, жұмыртқа өнімдері жатады. Жануарлар (лат. Animalia) -- тірі организмдер дүниесіндегі негізгі екі топтың бірі (екіншісі - өсімдіктер); жүруге және сезінуге бейім тіршілік иесі; негізінен, дайын органикалық қосылыстармен қоректенетін гетеротрофты организмдер. Жануарлар құрылысына қарай бір жасушалы организмдер және көп жасушалылар болып екі топқа бөлінеді. Жер бетінде жануарлар прокариоттар (ядросыз организмдер), балдырлар, саңырауқұлақтардан кейін пайда болған. Палеонтологиялық зерттеулерге қарағанда олардың жасы - 0,8 млрд. жылдан аспайды (1998). Жануарлардың дамуы да қоршаған ортаның эволюциялық дамуына сәйкес қалыптасқан. Эволюциялық өзгерістер сыртқы ортаның өзгерісіне организмдердің бейімделуімен ұштасады. Мысалы, құрлық жануарларының арғы тегі су жануарлары болып саналады. Ал қоршаған ортаға бейімделе алмаған құрлық жануарлары бұрынғы тіршілік ортасында қалып қойған. Жануарлардың қазба қалдықтарын зерттеу нәтижесі қарапайым организмдердің архей эрасында мұхиттарда бұдан 1 - 1,5 млрд. жыл бұрын жасуша формасында хлорофилсіз амеба тәрізді талшықтылар түрінде пайда болған деп жорамалдауға мүмкіндік береді. Протерозой эрасында тіршілік еткен жануарлар қалдықтарынан радиоляриялар, фораминифералардың іздері, губкалардың қаңқалары, буылтық құрттардың түтікшелері, моллюскілердің бақалшақтары, тіпті буынаяқтылардың да қалдықтары табылған. Жануарларда ас қорыту, қан айналу, жүйке жүйесі, сезім және жыныс]органдары, тыныс алу, зәр шығару жүйесі жақсы жетілген. Дүние жүзінде жануарлардың 1,6 млн-дай түрі, 17 типі бар. Жануарлардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы өте зор: көпшілігі пайдалы болып табылады. Азық-түлік, әртүрлі өнеркәсіп шикізатын: ет, май, сүт, тері, жүн, бал, жібек, мүйіз, бақалшақ, т.б. береді. Сондай-ақ, олар - ауыл шаруашылық дақылдарының тозаңдатушылары, топырақ түзушілері, басқа жануарларға азық қорлары, органикалық заттардың ыдыратушылары болып табылады. Жануарлардың өнімділігін арттыруды, тиімді пайдалануды және табиғаттағы қорын сақтауды зоология ғылымы мен оның салалары зерттейді. Ал , енді осы шикізаттарды сақтау әдістеріне тоқталып өтейік.
2.1. Сақтау әдістерәне сипаттама
Сақтау әдістерінің әр түрлі тәсілдері бар. Сақтаудың түрлері өте көп. Олар:
1. Физикалық процестер - өнімнің күйі мен құрамын өзгертеді және басқа процестердің активтілігіне әсер етеді.
2. Химиялық процестер- бұл ферменттер қатысынсыз тамақ өнімдерінде жүретін процестер.
3. Биохимиялық процестер- өнімдегі ферметтердің әсеріне негізделген. Биохимиялық процестерге тыныс алу,гилһдролиз жатады.
4. Микробиологиялық процестер- ашу,зең басу жатады.
5. Биологиялық процестер-биологиялық обьектілер тудыратын процестер жатады.
Шикізаттарды төменгі және жоғары температурада,пастерлеу,стерилдеу, тұздау,қантпен өңдеу,тұзбен өңдеу,кептіру,ыстау,маринадтау,суль фитатция-лау арқылы ұзақ сақтауға болады.

2.1. Өсімдік шикізаттарын сақтау әдістері
Температура қатысында сақтау
Мұздау.
Жеміс-жидекті консервлер өндіру технологиясы Компоттар-бұл тұтас немесе тұралған жемістер, жидектер жəне бақша дақылдарының бір немесе бірнеше түрлерінең, қант сиропын немесе табиғи қант алмастырғыштардың ертінділерін (глюкоза - сахарозалы сірне) құйып, тағамдық қышқылдар жəне жеміс шырының қосып қыздырып дайындайтың консервілер. Компоттарды жеміс - жидек дақылдарының барлық біркомпонетті (алма алмұрт,айва, шие, құлпыный, қара қарақат жəне т.б.), ассорти - компот, мысалы, айвамен өріктерден, алмамен алхордан, алмадан жəне қара қарақаттан немесе алма, алмұрт жəне шиеден жəне т.б. түрлерінен өңдейді. Ол жеміс - жидек өндірісіндегідей қант сиропын құйюдан басқа барлық дайындық операциялардан тұрады. Тұсін сақтап қалу жəне ферменттерді инактивациялау үшін бір қатар компоттарды өндіруде оларды бланширлейді (ыстық суға тез малып алу). Дайын алма, алмұрт, айваны пісіру дəрежесіне байланысты қайнап жатқан суда 5... 10 мин бланширлейді. Алманың ерігіш құрғақ затының массалық үлесі 30...35 % болатын тез пісетін сортын қант сиропында 2...6 мин80...90°С температурада бланширлейді. Жемістердің екі - үш партиясын бланширлеп, қалған сиропты фильтрлеп, кейіннен компот дайындауға пайдаланады. Жемістердің 277 құрылымымен сыртқы түрін жақсарту үшін бланширлеуді 3...5 мин бойы 34,6...21,3 кПа қалдық қысымдағы вакуумдаумен ауыстыруға ұсынады. Вакуум - аппараттың резервуарына құрғақ затының массалық үлесі 15...20 % болатын қант сиропын құйып, 90...95С болғанша қыздырып, сыртқы беті сироппен тұгел жабылғанша жемісті салып, вакуумды тұзетіп, 5... 10 мин ұстайды, содан соң ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Малдәрігерлік қадағалау нысандарындағы малдәрігерлік санитарлық зерттеулер
Тағам өнеркәсібінде қолданылатын микроорганизмдер
Дәнді ұнға өңдеу технологиясы
Топографиялық түсіріс
Консервілеуде асептикалық әдіс
Тамақ өнеркәсібі салалары мен технологиясына сипаттама
Жапырақтардың микроскопиялық талдауы
Тамақ өнімдерін кептіру
Жылқы ұшасын бөлшектеу
Әуе көліктерімен тасымалдау кезіндегі мемлекеттік ветеринариялық бақылау
Пәндер