Менеджер тұлғасы, билігі мен беделі
6-Тақырып. Менеджер тұлғасы, билігі мен беделі
1. Менеджерге деген талаптар
2. Билік пен жеке дара ықпал
3. Менеджердің беделі
Басшылық – бұл басшының мақсатқа жету бағытында және жеке мақсаттары
жалпы мақсатпен ұйымдастыру жолында өзіне бағыныштыларын нақты іс-
қызметтерге итермелейтін, сезімдерін оятатын шараларының жиынтығын білдіру.
Басшылық тәсідері:
Иелік жасау. Басшы өзінің қызметкерлеріне, бағыныштыларына нені жасау,
нені жасамау және қандай жағдайда не істеу керек екендігін көрсетеді,
тапсырады.
Түсіндіріп тарату – ауыртпашылық ортасы (нүктесі) тікелей кестеден
адамдармен өз еріктеріне, ынталарына ауады. Мұнда басшы үлкен белсенділік
көрсетеді.
Түсіндіріп беру, ақыл айту (беру) – бұл адамдар, ұжымдар, өз еріктерімен
жұмыс жасап, өзін-өзі бақылай алу деңгейіне жетуі.
Кей жағдайларда басшы юидік жүргізу, беруден бас тартады, сөйтіп белгілі
шешімдерді қабылдауда, шешуде өзінің қызметтеріне өкілеттілік беріп, оларға
проблеманы (мәселені) шешуде белгілі дәрежедегі жауапкершілік жүктейді.
Басшы не болмаса менеджер – іс-қызметтің жасалуын басқа біреулер арқылы
қамтамасыз етеді. Олардың жұмыстағы жетістіктері олардың нақты іс-
қызметтерімен емес, керісінше адамдарда сезім, ынта жігер көзін оята алатын
қабілеттермен бағаланады.
Басшының мақсаты адамдарға олар жұмыстарды (тапсырылған) орындайтындай
ықпал жасау. Бұл қызметі орындау үшін басшыға ресми өкілеттік пен бірге
билік қажет болады.
Билік – бұл басшыларға (олардың іс-қимылдарына) ықпал жасау мүмкіндігі.
Ұжымға басшылық ету процесінде, әлеуметтік-экономикалықтан басқа,
әлеуметтік-псхологиялық қатынас та қалыптасады. Бұл ең алдымен ұйымның әр
түрлі статустары, иерархиялық құрылымдары (бір жұмыскердің екіншісіне
бағынуы арқылы көрінетін) және жеке адамдар арасындағы қарым-қатынас,
олардың әлеуметтік-психологиялық мазмұны, бірін-бірі мойындау, ықпал ету,
стиль, мүдделік т.б. болып саналады. Басқарудың дұрыс стилін таңдай білу
әлеуметтік-психологиялық проблеманың ең өзектісі. Басқармадағы
жұмыскерлердің шынайы мәдениетіне неғұрлым толық, әрі түбегейлі баға басшы
жұмысының стилі бойынша жүзеге асады.
Басқару қызметіндегі әрбір басшы тек өзіне ғана тән стильде қызмет
міндетін орындайды. Адамдардың қарым-қатынасында, соның ішінде басқару
қызметін жүзеге асыруда стильге ерекше мән беріледі. Честерфольд стиль-ой
дүниесі десе, Бьюфурон стиль-адамның өзі деп тұжырымдайды.
Бұл нақыл сөздердің дұрыстығын қазіргі жұмыс стилінің түсінігі де
дәлелдей түседі. Қазіргі кезде стильді басшының басқару қызметін тиімді
орындау мақсатында өзінің қарамағындағыларға ықпал етуі бойынша бағалайды.
Сонымен, басшылық стилінің мәні сол, басшы қандай әдістермен ұжымның
қарқынды және творчестволықпен өзіне бекітілген жұмысты орындауына ықпал
ете алатындығында, қарамағындағылардың іс-әрекеті нәтижесін қалай
бақылайтындығында. Қабылданған стиль ұжымда ерекше жағдай мен қарым-қатынас
туғызады.
Басшылық стилі тұрақтылығымен, амалдарды жиі-жиі қайталамауымен
ерекшеленді. Бірақ мұндай тұрақтылық салыстырмалы түрде, өйткені көптеген
мамандардың бағалауынша стильге әдетте ырғақтылық тән, олардың
тұжырымдауынша ең дұрыс басшылық – бұл ырғақтылық және де басшылық ете
білу – бұл басшылық стилін өзгерте білу.
Басшы жұмысының стилі – оның басқару процесінде пайдаланатын тәсілдердің,
амалдардың іс-әрекеттерінің жиынтығы. Басшының стилі – бұл шешім қабылдау
және қызметкерлерге тапсырма беру әдісі.
Басшылық стилі басқару тәсілімен белгілі бір ара қатынаста және өзара
әрекетте болады. Алайда олар бірдей ұғымда емес.
Басқару тәсілі – басқару ісін жүзеге асырудың жиынтық әдістері, амалдары,
жұмыскерлер мен еңбек ұжымына ықпал ету, басқару қызметін орындау
процесінде олардың іс-әрекеттерін үйлестіруді қамьамасыз ету.
Бұл ұғымның ең әділ, дұрыс мағынасы мынандай: Тәсіл мен стильді музыка
шығармаларын орындау нотасымен және мәнерімен салыстыруға болады: нота
барлығына бірдей, алайда әрбір орындаушы шығарманы өзінше бейнелейді.
Басшының дербес және жалпы стилі болады. Әрбір басшының дербес стилі бар,
мұның өзі оның іс-әрекетінде көрініп, басқару аппаратының және бүкіл
ұжымның жұмысына елеулі ықпал етеді.
Дербес стиль нақты құбылыс – оны түгелдей, егжей-тегжейлі қайталауға
болмайды. Басшының дербес стилі алуан түрлі объективтік факторлардың
ықпалымен қалыптасады:
1. Іс-әрекет сипаты;
2. Басшы мен бағыныштылар арасындағы өзара байланыс;
3. Психологиялық қасиеті;
4. Орындау тәртібінің жағдайы т.б.
Басшы мен бағыныштының өзара қарым-қатынас жасауы, ұжымның ықпал ету
нәтижесінде басшы стилі үнемі жетілдіріліп отырады.
Стильдің қалыптасуы – бұл ұзаққа созылатын, күрделі, мақсаттыв процесс.
Әрбір басшы өзінде және өзінің қарамағындағыларға алуан сипатта тексерілген
тәсілдер мен амалдарды қолдана білуі тиіс.
2 Стиль түрлері және олардың ситаттамалары.
Басшының дербестігі істеген ісіне қарай емес, қалай істейтіндігіне де
орай сипатталады. Олардың жұмысын бақылай отырып мынаны анықтауға болады:
басшы бір мәселенің өзін алуан түрлі тәсілмен, өзінше шешеді.
Стиль дегеніміз әлеуметтік құбылыс, өйткені, біріншіден, онда басшының
көзқарасы мен сенімі бейнеленеді, екіншіден, ол түптеп келгенде, жүйенің
қалыпты жұмыс істеуінің ақырғы нәтижесін ойластырады. Басшы ұстанған стилі
оның қарамағындағылардың ұдайы назарында болып, олар мұны өзінше бағалап,
өзінше қабылдайды. Әдетте, басшы стилі бүкіл жүйеге таралады, өйткені,
жұртшылық оның жүріс-тұрысына, ісіне зер салады, соған еліктейді, содан
үлгі өнеге алуға, үйренуге талаптанады.
Басшыға ұжымның барлық мүшелерін қанағаттандыратын жұмыс стилін
қалыптастыру оңайға түспейді. Бағыныштыларына ықпал етудің кейбір амалдары
алуан түрлі бағалануы мүмкін. Егер бір басшы оларға сенім көрсету арқылы
ықпал ететін болса, екіншісі тиістісің, міндеттісің секілді қағиданы
басшылыққа алады. Кейбір басшылар бағыныштыларына қатаң тәртіп орнатып,
оларды өзінен аулақ ұстайды да, ұсақ-түйек мәселеге дейін өзі шешеді.
Енді бір бсшылардың есігі әрқашанда ашық, оған кез келген мәселе туралы
пікірлесуге, ұсыныс айтуға болады. Бір директор күн сайын бригадаларды
аралап отырады, ал екінші біреуімұны қажет санамайды.
Басқару стилінің типі түбелікті қалыптаспаған, сондықтан да, отандық және
шет елдік әдебиетерде оның өзі түрліше жіктеледі.
Мәселен, Х.Кох (Германия) басшы стилін былайша бөледі:
1. Бір жақты автократтық стиль.
2. Билікті біркелкі қолдана отырып басқару стилі;
3. Өндіріс процесіне немесе тұтастай жұмыс процесіне біркелкі қатыса
отырып басқару стилі;
4. Парламенттік сипаттағы басқару стилі;
5. Бағыныштылар негізінен дербес, жоғары басшылардың тікелей қатысуынсыз-
ақ әрекет ететін басқару стилі.
Автократтық және парламентаралық стильдер қолайсыз деп саналады, өйткені
алғашқысында бағыныштылар тарапынан ешқандай дербестік болмайды, ал
екіншісінде жұмыс жоспарсыз жүргізіліп, бағыныштылар мүлде дербес әрекет
етеді.
Ең қолайлысы кооперативтік стиль – жақсы ынтымақтастық, ұйымдасып
әрекет ету, қиын-қыстау жағдайда өзара бірлесе, ынтымақтаса отырып күш
біріктіру. Басшы жұмыскерлерді мұқият тыңдайды, олардың ұсыныс пікірлерін
ескереді, нақты міндеттер қойып, шешімді жоспарлайды және қабылдайды.
Мұндай стильде қойылған міндеттер іскерлікпен орындалады, өйткені дәл
осындай жағдайда қызметкерлер өзін іске қатыстымын деп есептейді.
АҚШ-та мынандай стильдер белгілі (басқару жүйесі деп аталады):
1. Қызметті беру стилі;
2. Міндетті бөлісіп басқару;
3. Ерекшелеу тәсілімен басқару;
4. Жүйені ретке келтіру арқылы басқару.
1. Қызметті беру стилі әрбір қызметкерге, өзі басқара алатын нақты істі
тапсыруды көздейді. Бұл қызметкер ... жалғасы
1. Менеджерге деген талаптар
2. Билік пен жеке дара ықпал
3. Менеджердің беделі
Басшылық – бұл басшының мақсатқа жету бағытында және жеке мақсаттары
жалпы мақсатпен ұйымдастыру жолында өзіне бағыныштыларын нақты іс-
қызметтерге итермелейтін, сезімдерін оятатын шараларының жиынтығын білдіру.
Басшылық тәсідері:
Иелік жасау. Басшы өзінің қызметкерлеріне, бағыныштыларына нені жасау,
нені жасамау және қандай жағдайда не істеу керек екендігін көрсетеді,
тапсырады.
Түсіндіріп тарату – ауыртпашылық ортасы (нүктесі) тікелей кестеден
адамдармен өз еріктеріне, ынталарына ауады. Мұнда басшы үлкен белсенділік
көрсетеді.
Түсіндіріп беру, ақыл айту (беру) – бұл адамдар, ұжымдар, өз еріктерімен
жұмыс жасап, өзін-өзі бақылай алу деңгейіне жетуі.
Кей жағдайларда басшы юидік жүргізу, беруден бас тартады, сөйтіп белгілі
шешімдерді қабылдауда, шешуде өзінің қызметтеріне өкілеттілік беріп, оларға
проблеманы (мәселені) шешуде белгілі дәрежедегі жауапкершілік жүктейді.
Басшы не болмаса менеджер – іс-қызметтің жасалуын басқа біреулер арқылы
қамтамасыз етеді. Олардың жұмыстағы жетістіктері олардың нақты іс-
қызметтерімен емес, керісінше адамдарда сезім, ынта жігер көзін оята алатын
қабілеттермен бағаланады.
Басшының мақсаты адамдарға олар жұмыстарды (тапсырылған) орындайтындай
ықпал жасау. Бұл қызметі орындау үшін басшыға ресми өкілеттік пен бірге
билік қажет болады.
Билік – бұл басшыларға (олардың іс-қимылдарына) ықпал жасау мүмкіндігі.
Ұжымға басшылық ету процесінде, әлеуметтік-экономикалықтан басқа,
әлеуметтік-псхологиялық қатынас та қалыптасады. Бұл ең алдымен ұйымның әр
түрлі статустары, иерархиялық құрылымдары (бір жұмыскердің екіншісіне
бағынуы арқылы көрінетін) және жеке адамдар арасындағы қарым-қатынас,
олардың әлеуметтік-психологиялық мазмұны, бірін-бірі мойындау, ықпал ету,
стиль, мүдделік т.б. болып саналады. Басқарудың дұрыс стилін таңдай білу
әлеуметтік-психологиялық проблеманың ең өзектісі. Басқармадағы
жұмыскерлердің шынайы мәдениетіне неғұрлым толық, әрі түбегейлі баға басшы
жұмысының стилі бойынша жүзеге асады.
Басқару қызметіндегі әрбір басшы тек өзіне ғана тән стильде қызмет
міндетін орындайды. Адамдардың қарым-қатынасында, соның ішінде басқару
қызметін жүзеге асыруда стильге ерекше мән беріледі. Честерфольд стиль-ой
дүниесі десе, Бьюфурон стиль-адамның өзі деп тұжырымдайды.
Бұл нақыл сөздердің дұрыстығын қазіргі жұмыс стилінің түсінігі де
дәлелдей түседі. Қазіргі кезде стильді басшының басқару қызметін тиімді
орындау мақсатында өзінің қарамағындағыларға ықпал етуі бойынша бағалайды.
Сонымен, басшылық стилінің мәні сол, басшы қандай әдістермен ұжымның
қарқынды және творчестволықпен өзіне бекітілген жұмысты орындауына ықпал
ете алатындығында, қарамағындағылардың іс-әрекеті нәтижесін қалай
бақылайтындығында. Қабылданған стиль ұжымда ерекше жағдай мен қарым-қатынас
туғызады.
Басшылық стилі тұрақтылығымен, амалдарды жиі-жиі қайталамауымен
ерекшеленді. Бірақ мұндай тұрақтылық салыстырмалы түрде, өйткені көптеген
мамандардың бағалауынша стильге әдетте ырғақтылық тән, олардың
тұжырымдауынша ең дұрыс басшылық – бұл ырғақтылық және де басшылық ете
білу – бұл басшылық стилін өзгерте білу.
Басшы жұмысының стилі – оның басқару процесінде пайдаланатын тәсілдердің,
амалдардың іс-әрекеттерінің жиынтығы. Басшының стилі – бұл шешім қабылдау
және қызметкерлерге тапсырма беру әдісі.
Басшылық стилі басқару тәсілімен белгілі бір ара қатынаста және өзара
әрекетте болады. Алайда олар бірдей ұғымда емес.
Басқару тәсілі – басқару ісін жүзеге асырудың жиынтық әдістері, амалдары,
жұмыскерлер мен еңбек ұжымына ықпал ету, басқару қызметін орындау
процесінде олардың іс-әрекеттерін үйлестіруді қамьамасыз ету.
Бұл ұғымның ең әділ, дұрыс мағынасы мынандай: Тәсіл мен стильді музыка
шығармаларын орындау нотасымен және мәнерімен салыстыруға болады: нота
барлығына бірдей, алайда әрбір орындаушы шығарманы өзінше бейнелейді.
Басшының дербес және жалпы стилі болады. Әрбір басшының дербес стилі бар,
мұның өзі оның іс-әрекетінде көрініп, басқару аппаратының және бүкіл
ұжымның жұмысына елеулі ықпал етеді.
Дербес стиль нақты құбылыс – оны түгелдей, егжей-тегжейлі қайталауға
болмайды. Басшының дербес стилі алуан түрлі объективтік факторлардың
ықпалымен қалыптасады:
1. Іс-әрекет сипаты;
2. Басшы мен бағыныштылар арасындағы өзара байланыс;
3. Психологиялық қасиеті;
4. Орындау тәртібінің жағдайы т.б.
Басшы мен бағыныштының өзара қарым-қатынас жасауы, ұжымның ықпал ету
нәтижесінде басшы стилі үнемі жетілдіріліп отырады.
Стильдің қалыптасуы – бұл ұзаққа созылатын, күрделі, мақсаттыв процесс.
Әрбір басшы өзінде және өзінің қарамағындағыларға алуан сипатта тексерілген
тәсілдер мен амалдарды қолдана білуі тиіс.
2 Стиль түрлері және олардың ситаттамалары.
Басшының дербестігі істеген ісіне қарай емес, қалай істейтіндігіне де
орай сипатталады. Олардың жұмысын бақылай отырып мынаны анықтауға болады:
басшы бір мәселенің өзін алуан түрлі тәсілмен, өзінше шешеді.
Стиль дегеніміз әлеуметтік құбылыс, өйткені, біріншіден, онда басшының
көзқарасы мен сенімі бейнеленеді, екіншіден, ол түптеп келгенде, жүйенің
қалыпты жұмыс істеуінің ақырғы нәтижесін ойластырады. Басшы ұстанған стилі
оның қарамағындағылардың ұдайы назарында болып, олар мұны өзінше бағалап,
өзінше қабылдайды. Әдетте, басшы стилі бүкіл жүйеге таралады, өйткені,
жұртшылық оның жүріс-тұрысына, ісіне зер салады, соған еліктейді, содан
үлгі өнеге алуға, үйренуге талаптанады.
Басшыға ұжымның барлық мүшелерін қанағаттандыратын жұмыс стилін
қалыптастыру оңайға түспейді. Бағыныштыларына ықпал етудің кейбір амалдары
алуан түрлі бағалануы мүмкін. Егер бір басшы оларға сенім көрсету арқылы
ықпал ететін болса, екіншісі тиістісің, міндеттісің секілді қағиданы
басшылыққа алады. Кейбір басшылар бағыныштыларына қатаң тәртіп орнатып,
оларды өзінен аулақ ұстайды да, ұсақ-түйек мәселеге дейін өзі шешеді.
Енді бір бсшылардың есігі әрқашанда ашық, оған кез келген мәселе туралы
пікірлесуге, ұсыныс айтуға болады. Бір директор күн сайын бригадаларды
аралап отырады, ал екінші біреуімұны қажет санамайды.
Басқару стилінің типі түбелікті қалыптаспаған, сондықтан да, отандық және
шет елдік әдебиетерде оның өзі түрліше жіктеледі.
Мәселен, Х.Кох (Германия) басшы стилін былайша бөледі:
1. Бір жақты автократтық стиль.
2. Билікті біркелкі қолдана отырып басқару стилі;
3. Өндіріс процесіне немесе тұтастай жұмыс процесіне біркелкі қатыса
отырып басқару стилі;
4. Парламенттік сипаттағы басқару стилі;
5. Бағыныштылар негізінен дербес, жоғары басшылардың тікелей қатысуынсыз-
ақ әрекет ететін басқару стилі.
Автократтық және парламентаралық стильдер қолайсыз деп саналады, өйткені
алғашқысында бағыныштылар тарапынан ешқандай дербестік болмайды, ал
екіншісінде жұмыс жоспарсыз жүргізіліп, бағыныштылар мүлде дербес әрекет
етеді.
Ең қолайлысы кооперативтік стиль – жақсы ынтымақтастық, ұйымдасып
әрекет ету, қиын-қыстау жағдайда өзара бірлесе, ынтымақтаса отырып күш
біріктіру. Басшы жұмыскерлерді мұқият тыңдайды, олардың ұсыныс пікірлерін
ескереді, нақты міндеттер қойып, шешімді жоспарлайды және қабылдайды.
Мұндай стильде қойылған міндеттер іскерлікпен орындалады, өйткені дәл
осындай жағдайда қызметкерлер өзін іске қатыстымын деп есептейді.
АҚШ-та мынандай стильдер белгілі (басқару жүйесі деп аталады):
1. Қызметті беру стилі;
2. Міндетті бөлісіп басқару;
3. Ерекшелеу тәсілімен басқару;
4. Жүйені ретке келтіру арқылы басқару.
1. Қызметті беру стилі әрбір қызметкерге, өзі басқара алатын нақты істі
тапсыруды көздейді. Бұл қызметкер ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz