Еңбекті қорғаудың негіздері мен еңбек қорғауды ұйымдастыру

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
Кіріспе
1 Еңбекті қорғаудың негіздері мен еңбек қорғауды ұйымдастыру
0.1 Еңбекті қорғау саласының міндеті және қағидалары
2 Өндірісті жарықтандыру түсінігі мен түрлері
2.1 Өндірістік жарықтандыруға қойылатын гигиеналық талаптар
3 Жасанды жарықтандыруды электр қуаттылығы арқылы есептеу әдісі
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

КІРІСПЕ

Еңбекті қорғау дегеніміз - тиісті заң және басқа да нормативтік актілердің негізінде еңбек процесінде адамның қауіпсіздігін, денсаулығы мен жұмыс қабілетін сақтауды қамтамасыз ететін, әлеуметтік-экономикалық, ұйымдастыру, техникалық-гигиеналық және емдеу - алдын алу шаралары.
Еңбек заңдары еңбекті қорғаудағы ұлттық саясат пен мемлекеттік басқару қағидаттарын белгілей отырып, жұмыс берушілер қызметкерлердің негізгі құқықтарының бірі - қауіпсіздік пен гигиена талаптарына сай келетін еңбек жағдайларын жасауын талап етеді.
Қазақстан Республикасының Конституциясында адамдардың еңбегі мен денсаулығы мемлекетпен қорғалатыны, әрбір азаматтың қауіпсіздік және тазалық талаптарына сай еңбек ету құқығы жарияланған. Еңбекті қорғау пәні - бұл қызметкерлердің еңбек процесі барысында еңбекпен қорғалуын, яғни олардың өмірі мен денсаулығының қорғалуын қамтамасыз ететін, өндірістегі қауіпті жағдайларды, кәсіптік зияндарды болдырмау және оқыс жағдайлардың алдын-алу шараларын жасайтын, оқытатын, зерттейтін пән. Еңбекті қорғаудың мақсаты - жұмыс істеушінің қауіпсіздігіне және ауырмауы үшін қолайлы жағдай жасап, еңбек өнімділігін барынша жоғары көрсете алатындай жағдайлармен қамтамасыз ету. Еңбек жағдайларын жақсарту және оның қауіпсіздігі өндірістік жарақаттануды, кәсіптік ауруларды төмендетеді, бұл еңбекшілердің денсаулығын сақтайды және сонымен қатар қолайсыз жағдайларда жұмыс барысындағы төленетін жеңілдіктер мен қосымша ақша төлемдерін азайтады.
Еңбек жағдайларын жақсарту әлеуметтік жақсы нәтижелер береді - қызметкерлердің денсаулығы артады, жұмысы қанағаттандырады, еңбек тәртібі артады, өндірістік және қоғамдық белсенділік пен басқа да еңбекшілердің жоғары сатылы дамуын сипаттайтын көрсеткіштер жоғарылайды.
Азаматтардың еңбек еркінділігіне сай конституциялық құқығына байланысты туындайтын Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделген еңбек қатынастарын Қазақстан Республикасының еңбек туралы Заңы реттейді.
Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 5-бөлімі, 33-тарауының 306-бабында қысқаша тоқталған. Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы 2004 жылғы 28 ақпандағы №528-II-ші Қазақстан Республикасы Заңының 1-бабының 16-тармағында еңбектi қорғауға былай анықтама берілген, еңбектi қорғау - құқықтық, әлеуметтiк-экономикалық, ұйымдық-техникалық, санитарлық-гигиеналық, емдеу-алдын алу, оңалту және өзге де іс-шаралары мен құралдарын қамтитын, еңбек қызметi процесiнде қызметкерлердiң өмiрi мен денсаулығының қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн жүйе болып табылады. Қысқаша айтқанда, еңбекті қорғау дегеніміз - бұл қызметкердің еңбек қызметі барысында оның өмірі мен денсаулығын қорғауға бағытталған шаралар жүйесі.

1 Еңбекті қорғаудың негіздері мен еңбек қорғауды ұйымдастыру

Еңбекті қорғау - еңбек барысында адамның қауіпсіздігін, денсаулығын жəне жұмыс қабілеттілігін сақтауды қамтамасыз ететін заң актілері жүйесі жəне оларға тиісті əлеуметтік - экономикалық, техникалық, гигиеналық жəне ұйымдастырушылық шаралар. Ол өндірістегі сəтсіз оқиғаның жəне кəсіптік кеселдің себептері мен салдарын, еңбек жағдайын жақсартуды жəне жеңілдетуді зерттейді, жарақат пен кеселдерді, апаттар, өрттер жəне жарылыстарды алдын алу жөніндегі шараларды қамтиды. Тіршілік əрекеті - адамның күнделікті қызметі жəне демалысы, өмір сүру тəсілі.
Еңбек қорғау өндірістін санитария мен техника қауіпсіздігінің бірнеше жағдайларын қарайды:
oo Өндірістік санитария деп ұйымдастырушы гигиеналық, техникалық шаралардың жүйелері арқылы жұмысшыға зиянды өндіріс факторларының әсерін тигізбеуін атаймыз.
oo Техника қауіпсіздігі деп ұйымдастырушы техникалық шаралар арқылы жұмысшыға қауіпті өндіріс факторларының әсерін тигізбеуін айтамыз.
Еңбек қорғау өндірісті ұйымдастырудың маңызды элементтерінің бірі. Республикамыздағы еңбек туралы заң, еңбек қауіпсіздігінің стандарттары, еңбек қорғау нормалары мен ережелеріне сүйене отырып кәсіплорындарда мәдени жұмыс жағдайларын жақсарту көзделеді.
Еңбекті қорғау туралы заңдар - Қазақстан Республикасының Еңбекті қорғау Заңы және басқа да Заңдар мен еңбек қауіпсіздігі және гигиенасы, орта жөніндегі нормативтік актілерден тұрады.
Еңбекті қорғаудың жəне тіршілік қауіпсіздігінің негізгі мақсатына адамды техносферадағы антропогендік, техногендік жəне табиғи текті жағымсыз əсерлерден қорғау жəне оның өмір тіршілігінің оңтайлы жағдайда өту қажеттігі жатады.
Еңбекті қорғауға мынадай бөлімдер кіреді: құқықтық, техникалық, еңбек гигиенасы, өндірістік санитария жəне өртке қарсы күрес. Осы бөлімдердің əрқайсысы көптеген дербес ғылымдардың жетістіктеріне жəне өндірістік тəжірибесіне негізделеді.
Еңбекті қорғаудың құқықтық мəселелері еңбек туралы Заңдар негізіне сүйенеді де Қазақстан Республикасының Конституциясына сəйкес жүргізілетін құқықтық шаралары болып саналады. Еңбекті қорғаудың құқықтық мəселелері өзіне еңбектің қауіпсіздігін, оларды бақылау əдістерін кепілдендіретін заңдар актілерін, сондай-ақ лауазымды тұлғалардың еңбек туралы заңдарды жəне еңбекті қорғау жөніндегі ережелерді бұзғандары үшін жауапкершілік шараларын енгізеді.
Еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі жұмыстардың негізгі бағыты - қауіпсіз техника мен технологияны дамыту, яғни потенциалды қауіпті және зиянды өндірістік факторларды болдырмау. Сонымен қатар адамдардың бұрыс іс-әрекеттерін, соның ішінде еңбек қауіпсіздігінің ережелері мен инструкцияларын сақтамауына байланысты әрекеттерді болдырмау керек. Тәжірибе көрсеткендей, көптеген жағдайда мұндай әрекеттер жарақаттанудың себебі болып табылады және мұндай қолайсыз әрекеттерді болдырмау нәтижесінде көптеген авариялар мен бақытсыз жағдайлардан құтылуға болады.
Түрлі табиғи және кездейсоқ жағдайларға байланысты жоспарланған жұмыстар өз уақытында атқарылмай қалып кейде жұмыс уақытынан кейін түнде жұмыс атқаруға тура келеді. Солай етіп жұмыстың жүру реті бұзылады. Бұл жағдайда шешуші ролді шаруашылық басшыларының жұмысшылар еңбегін дұрыс ұйымдастыру қабілеті қажет.
Қауіпсіздік жеке қорғаныс бұйымдары жұмысшылардың күйуден, уланудан, өндірістік жарақаттан электр тогынан өрт шығуынан, ыстық, жарықтың тағы басқа заттардан тиетін зиянды әсерлерден сақталуға арналған болып табылады. Сондай-ақ түрлі жұқпалы мамандық ауруларынан сақтайды.
Жеке қорғаныс бұйымдарының жалпы ұжымдық қорғаныс бұйымдарынан ерекшелігі әр бір адамды бөлек түрлі жағдайдан қорғайды. Әр бір жұмыстың бағытына қарай олар тыныс алу жолдарын қорғау, көру, есіту мүшелері сондай-ақ тері және бүтін организм қорғау болып бөлінеді. Бұл бұйымдарды бөлек, құрғақ басқа заттардан оңшақталған үйлерде бөлмелерде сақталады.
Техникалық қауіпсіздік бойынша қазіргі заман талабына сай барлық өзі жүретін техникалар конструкциясы бойынша таратылады. Ауыл шаруашылығы машиналар, тракторлар айдаушылар травма қауіпсіздігі үшін алынатын, ығыстырылатын, көшірілетін жабдықтармен қамтамасыз етіледі.
Жоғарыдағы аталған қауіпсіздік талаптарына жауап беретін (механизм болмауы, жабдықталмаған жұмыс орны, жөнделмеген тежегіштер, дыбысты белгілері болмаған, алғашқы жәрдем дәрі-дәрмек құтысы және температураны түсіретін дәрмек болмаған техникалар) жұмыс атқаруға жіберілмейді.
Химиялық технологияның кешенді сипатталуы, кең көлемде дамуы, ғылыми-техникалық жағынан жоғары экономикалық тиімділігі, оның инженерлік әрекетінің жаңа түрін анықтайды. Еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету проблемалары - Қазақстанда да көкейкескі мәселелердің бірі. Республиканың ұйымдарындағы еңбекті қорғаудың жай-күйі Үкіметінің және өкілетті мемлекеттік органдардың тұрақты қадағалау нысаны болып табылады. Еліміздің кәсіпорындарында еңбекті қорғау жұмыстары заңдық және өзге де нормативтік-құқықтық актілер негізінде әзірленген еңбек жағдайларын жақсарту жөніндегі кешенді жоспарлар мен санитарлық-сауықтыру іс-шараларына сәйкес жүзеге асырылады. Тексерулер көрсеткендей, экономика салаларындағы ірі кәсіпорындардың көбінде еңбекті қорғау жөніндегі қызметтер құрылған, олар өз мәртебесі бойынша негізгі өндірістік қызметтерге теңестірілген және сол ұйымның басшысына бағынады. Соңғы жылдары республика өндірістерінде жыл сайын үш мыңнан астам жазатайым оқиғалар кездеседі. Соның салдарынан 300-350 адам қаза табады, мыңдаған азамат кәсіби аурулардан зардап шегеді. Әсіресе, тау-кен металлургиясы, химия, мұнайхимияляқ кәсіпорындарындағы және құрылыс саласындағы жағдай ерекше алаңдатушылық туғызып отыр. Өңірлерде өндірістік жарақаттану жағдайы бойынша ең жоғары көрсеткіш Шығыс Қазақстан мен Қарағанды облыстарында тіркеледі. Өндірістегі жазатайым оқиғаларға қатысты құбылыстардың сақталуы көп жағдайларда еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау саласындағы нормативтік- құқықтық базаның жеткіліксіздігіне, оның экономикалық реформалар қарқынына ілеспей, артта қалып қоюына да байланысты. Сондықтан еңбек қатынастарын реттеу саласындағы негізгі міндеттердің бірі - еңбекті қорғаудың тиімді басқару жүйесін әзірлеу және жүзеге асыру болып табылады. Осы мақсатта Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы жаңа заң әзірленіп, ол 2004 жылдың наурыз айынан бастап күшіне енді. Бұл заң ҚР еңбекті 4 қорғаудың құқықтық, экономикалық және әлеуметтік негіздері мен мемлекеттік саясаттың еңбек қауіпсіздігі, еңбек гигиенасы мен еңбекті қорғау саласындағы негізгі бағыттарын, сондай-ақ өндірістегі жазатайым оқиғалар менб аппараттарды алдын ала жөніндегі шараларды белгілейді. Еңбекті қорғаудың тиімді жүйесін құру жөніндегі аса перспективті және экономикалық жағынан негізделген тәсілдерін белгілеу жұмыс берушілерді қауіпсіз технологиялар әзірлеу және енгізу, еңбек қауіпсіздігіне қол жеткізу және өндірістік жарақаттануды барынша төмендету үшін материалдық және қаржы ресурстарын ұтымды пайдалануда экономикалық ынталандыруға сүйенеді.

1.1 Еңбекті қорғау саласының міндеті және қағидалары

Еңбекті қорғау саласының міндеті - адамдарды жұмыстың қауіпсіз әдістері мен тәсілдеріне үйрету және қызметкерлердің жұмыстарды атқару кезінде еңбекті қорғау ережелері мен нормаларын бұзушылықтарды болдырмау болып табылады.
Еңбекті қорғау саласының қағидалары мыналар болып табылады:
oo Өндірістік қызмет нәтижелеріне қатысты алғанда қызметкердің өмірі мен денсаулығының басымдығы;
oo Қызметкердің өмірі мен денсаулығына өндірістік факторлардың зиянды әсерінің қайтымсыз салдарына жол бермеу;
oo Адам мен азаматтың еңбек саласындағы құқықтарының шектелуіне жол бермеу;
oo Қызметкерлердің еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптарына сай келетін еңбек жағдайларына құқықтарын қорғауға мемлекеттің кепілдік беруі;
oo Еңбек бостандығы;
oo Кемсітушілікке, мәжбүрлі еңбекке және балалар еңбегінің ең нашар түрлеріне тыйым салу;
oo Нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу және қабылдау арқылы еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласында бірыңғай талаптарды белгілеу;
oo Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелерін мемлекеттік реттеу;
oo Уәкілетті орган, оның аумақтық бөлімшелері және жұмыс берушілер мен қызметкерлер өкілдері арасында еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы келісілген iс-қимылдарды қамтамасыз ету;
oo Еңбек қауіпсiздiгiнің және еңбекті қорғаудың жай-күйi туралы ақпараттың жариялылығы, толымдылығы және дұрыстығы;
oo Мемлекеттiк бағдарламаларды қаржыландыруға, нормативтiк құқықтық актiлерді әзiрлеуге, еңбек қауiпсiздігі және еңбекті қорғау саласында ғылыми жұмыстар мен зерттеулер жүргiзуге мемлекеттiң қатысуы;
oo Кемсітушілікке, мәжбүрлі еңбекке және балалар еңбегінің ең нашар түрлеріне тыйым салу;
oo Қауіпсіздік және гигена талаптарына сай келетін еңбек жағдайларына құқықты қамтамассыз ету;
oo Өндірістік қызмет нәтижелеріне қатысты алғанда қызметкердің өмірімен денсаулығының басымдығы;
oo Еңбегі үшін жалақының ең төменгі мөлшерінен кем емес, әділетті сыйақыға құқығын қамтамассыз ету;
oo Тынығу құқығын қамтамассыз ету;
oo Қызметкерлердің құқықтары мен мүмкүндіктерінің теңдігі;
oo Қызметкерлер мен жұмыс берушілердің өздерінің құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін бірігу құқығын қамтамассыз ету;

2 Өндірісті жарықтандыру түсінігі мен түрлері

Жарықтандырудың өте жоғары санитарлы-гигиеналық маңызы бар. Жарықтандыру дәрежесі жоғарылаған сайын жұмыс өнімділігі (кейде 15%-ға дейін және одан жоғары) және жұмыстың сапасы да арта түседі сонымен қоса өндірістік жарақаттар мен авариялардың болуы азаяды.
Жарықтандыру табиғи, жасанды немесе аралас болып бөлінеді. Жасанды жарықтандыру өз кезегінде, жұмыс орнында пайдаланатын, авариялық, күзетуге арналған, сонымен қатар жалпы және жергілікті жарық болып бөлінеді.
Адам денсаулығы үшiн өте қолайлы табиғи жарықтандыру болып табылады. Ол табиғи жарық көздерінен пайда болады және тәулік уақытына, жыл мезгіліне, тұрғылықты жердің географиялық көлеміне, атмосфера жағдайына және тағы басқа да факторларға байланысты өзгеріп отырады.
Табиғи жарық адамның тіршілік әрекетіне қажетті қалыпты жарықты толығымен қамтамасыз ете алмайды. Сондықтан да біздің заманымызға дейінгі өмір сүрген адамдарға жасанды жарықтың да қажеттілігі көп болған, олар от жағу, факелды пайдалану және тағы басқа да жану құралдарын қажеттіліктеріне пайдаланған.
Еңбек қорғаудың негізгі сұрақтарының бірі болып өндірістік ғимараттар мен жұмыс орындарды рационалды жарықтандыруды ұйымдастыру. Дұрыс жобаланған өндірістік жарықтандыру келесі мәселерді шешеді:
oo көз жұмыстарын жеңілдетеді, сонымен қатар шаршау дәрежесі төмендетеді және өндірістің өнім сапасын мен өндірістік жұмысты жоғарлатады;
oo қызметкерлерге жақсы психофизиологиялық әсер ететін өндірістік орта туғызады;
oo өндірістегі еңбек қауіпсіздік дәрежесін көтереді және травмотизмді төмендетеді. Өндірістегі төмен дәрежелі жарықтандыру мамандық ауруларына әкеп соқтырады, мысалы, миопия (алыстан көрмеушілік), аккомадация спазмасы. Аккомадация - көздің әртүрлі қашықтықта орналасқан заттарды анық ажырата алмау қабілеті.
Ғимараттың бүйір жарықтандырылуы жарық түсімі сыртқа қабырғадағы ойықтар көмегімен асырылады, үстінгі - әртүрлі типті жарық фонарлары көмегімен асырылады.біріккен жарықтандыру бүйір және үстінгі жақтардың бірігуімен жүзеге асырылады. Ол рационалды деп саналады. Себебі ғимаратта біркелкі жарықтандыруды қамтамассыз етеді.
Жарықтың шығу типіне байланысты өндірістік жарықтың үш түрі болады:
1. Табиғи - жарық көзі күн болып есептеледі (тік және шағылысқан)
2. Жасанды - жарықтың жасанды түрлері;
3. Аралас - табиғи жарық жеткіліксіз болған жағдайда, оған жасанды жарықты біріктіреді.
Табиғи жарықтың артық жағы және кері әсер ететін жағы да болады.
Табиғи жарықтар құрылымдық жағынан келесідей түрлерге жіктеледі:
- қабырғалық, ол бір немесе екі жақты терезе арқылы түсетін жарық;
- төбелік, жарық бөлме ішіне аэрационды немесе зенит шамдары арқылы түседі.
- аралас, төбелік жарыққа қабырғалық жарық қосылғанын айтады.
Басқаларға қарағанда аралас табиғи жарық тиімдірек болып келеді, өйткені ол өндірістегі бөлмелердің ішіне жарықтың таралуын біркелкі таралуын қамтамасыз етеді.
Төбеден және қиыстырылып (төбеден және бүйірден) ұйымдастырылған табиғи өндірістік жарықтандырудың, жоғары біркелкілікті қамтамасыз ететіндіктен тек бүйірден жарықтандыруға қарағанда тиімділігі жоғары.
Табиғи жарық тек бүйірден берілген жағдайда ғимараттың терезеге жақын жерлерінде жарық деңгейі жоғары, ал тереңінде төмен болады.
Жасанды жарықтанды бағалауда табиғи жарықтандыру коэффициентін (ТЖК) қолданады. Ол жұмыс орнындағы жарықтандыру шамасының сыртқы жарықтандыру шамасына қатынасның процентпен белгіленуі.
Мемлекет аралық құрылыс нормаларында берілген гигиеналық нормаларда жасанды және табиғи жарықтандырудың жұмыстың дәлділігі мен жарықтандыру түріне қажетті ТЖК шамасын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.