Мектеп жасына дейнінгі балалардың есінің дамуы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Мектеп жасына дейнінгі балалардың есінің дамуы

1. Ес туралы ұғым
2. Мектеп жасына дейінгі кезеңдегі баланың ес үдерісінің ерекшелігі
3.
1. Ес туралы ұғым

Ес— адамның бұрын көрген, естіген, білген нәрселері мен бейнелерін
ойында ұзақ уақыт сақтап, қажет кезінде қайта жаңғырту қабілеті, жүйке
жүйесінің негізгі қызметтерінің бірі. Адамның есте сақтау қабілеті үнемі
дамып, жетіліп отырады.
Естің физиологиялық сипатын орыс физиологы И.П. Павлов зерттеді. Ол
ассоциацияларды шартты рефлекс теориясымен түсіндіріп, ми қабығындағы екі
қозу процесінің қабаттасып келуінен пайда болып, сан рет қайталау
нәтижесінде бекіп отыратын уақытша байланыстар деп атады. Қазақ ғұламасы
Абай ес туралы “Отыз бірінші сөзінде”: “Естіген нәрсені ұмытпастыққа төрт
түрлі себеп бар: бірінші — көкірегі байлаулы берік болмақ керек; екінші —
сол нәрсені естігенде иә көргенде ғибратлану керек, көңілденіп, ынтамен ұғу
керек; үшінші — сол нәрсені ішінен бірнеше уақыт ойланып, көңілге бекіту
керек; төртінші — ой кеселді нәрселерден қашық болу керек”, — дейді.
Мектепке бару балалардың логикалың есін дамытуда улкен роль атқарады.
Оқушының есін тәрбиелеуге де мұғалім олардың жас дара ерекшеліктерін нақты
ескере отырып, жұмыс жүргізеді. Төменгі сынып оқушылары оқу тәсілін өз
бетімен таңдап ала алмайтындықтан, мұғалім уйге тапсырма бергенде
материалдарды қалай оқу керектігін үнемі ескертіп отыруы керек. Бұл жөнінде
оқулықтардың бәрінде мәтінді қалай оқу, тапсырманы қалай орындау керектігі
айтылған. Бірақ балалардың назары бұған кейде жөнді түсе қоймайды. Мұғалім
мұны қатты ескергені жөн. Төменгі сынып оқушылары, әсіресе, 1-2 сыныптар
көбінесе сөзбе-сөз жаттап алады. Олар материалды есіне қалдырғанша оқи
береді. Оқулықтағыдай білім болғаны деген ой қалыптасады. Бұлайша есте
қалдыруға материалдың қысқалығы, әрі жинақылығы себеп болады. Сондықтан,
мұғалім бір жағынан баланың сөздік қорын дамытып, өз бетінше айта білуге
үйретуі қажет.
Бала есінің дамуы өмірінің бірінші күндерінен басталады. Жүйке жүйесінің,
біртіндеп дамуы негізінде тәрбие процесі, ойын, оқу, еңбек және тіл
қатынастары жетіледі. Баланың есте қалдыруы өмірінің бірінші айларында
қимыл байланыстарына, қозғалу ассоциациясына сүйенеді. Айжарым жастағы
баланы тамақтандырайын деп қолға алғанда, емшек еметін қимылдар жасайды.
Көру, есту анализаторлары біртіндеп жұмыс істей бастайды, төртінші, бесінші
айлардағы бала анасын көріп, оның даусын естіп қимылдайды. Тілі шыққан бала
өзінің сөз қорына сөз қосады, көрген-білгенін үйренеді, бірақ өмір
тәжірибесі әлі аз, ойлауы, тіл дамуы жеткіліксіз, сондықтан есте қалдыру да
механикалық болады.

2. Мектеп жасына дейінгі кезеңдегі баланың ес үдерісінің ерекшелігі

Мектепке дейінгі кезеңде бала психикасының жоғары деңгейге көтерілуі
жаңа әрекет түрлерінің бала психикасына әсер етуі және үлкендердің балаға
қойылатын талап тілектерінің күрделенуіне тікелей байланысты.
Мектепке дейіңгі кезеңдегі балада ес үдерісінің дамуы айқындалып,
біршама күрделеңгендігі байқалады. 3-4 жастан бастап бала қоршаға ортамен
жан – жақты танысып, ойын, қарапайым еңбек іс – әрекеттерімен шұғылдана
бастайды. Осының нәтижесінде бала есте сақтаудың арнайы тәсілдерін
пайдаланбай – ақ, іс – әрекеттің орындалуы барысында байқаусызда, материал
бала есінде өздігінен ырықсыз түрде сақталып отырады.
Мектеп жасына дейінгі кезең бала есінің ырықсыздығымен ерекшеленді.
Мектепке дейінгі кезеңде сөз логикалық естің дамуы баяу жүзеге асады. Бұл
кезде көрнекі бейнелік, эмоциалық сезімдік естің маңызы зор.
Есте сақтауды үйретудің ең қарапайым тәсілі қайталату және баланың
ерікті есте сақтауын дамыту үшін көргенін, естігенін өз сөзімен әңгімелеп
айтып берудің өзі материалдың баланың есінде берік сақталуы үшін маңызы
зор.
Зинаида Михайловна Истомина 3-тен 7 жасқа дейінгілердің есінің
дамуының 3 дәрежесінанықтаған.
I дәрежесіне тән сипат: бала еске сақтау мен еске түсіру үшін арнайы
мақсат қоймайды.
II дәрежесінде: ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.