Қазақстандық қоғамның əлеуметтік-экономикалық қатынастарының жетілуі шартты негізіндегі-жемқорлыққа қарсы тұру

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Қазақстандық қоғамның əлеуметтік-экономикалық қатынастарының жетілуі
шартты негізіндегі-жемқорлыққа қарсы тұру

Қазақстанда нарықтық экономикаға көшудің алғашқы кезде үш кезеңі
белгіленді. Бірінші кезең — 1991—1992 жылдар, екінші кезең — 1993—1995
жылдар аралығы болып, осы мерзімде жүргізілетін іс бағдарламасы Жоғарғы
Кеңестің сессиясында мақүлданып, Президенттің Жарлығымен бекіді. Ал үшінші
кезең — 1996—1998 жылдарды қамтуға тиіс болды. Осыған байланысты көптеген
жаңа заңдар, реформаны жүзеге асыруға қажет басқа да құжаттар қабылданды.
Нарықтық экономикаға көшу мәселелерімен айналысатын жаңа мемлекеттік
басқару органдары құрылды. Олар: Мүлік жөніндегі, Монополияға қарсы саясат
жөніндегі комитеттер, Салық инспекциясы, Кеден жэне т.б. Сондай-ақ нарықтық
экономикаға тэн инфрақұрылымның кейбір түрлері: биржалар, коммерциялық
банктер, сауда үйлері, жекеменшіктік кәсіпорындар мен шаруашылықтар, жеке
меншік пен мемлекет меншігі аралас ірі корпорациялар, акционерлік қоғамдар,
холдингтік компаниялар өмірге келді. Сөйтіп, нарықтық экономикаға қарай,
меншіктің түрін өзгертуде, аралас экономика құруда біршама жұмыстар
атқарылды. Алайда, нарықтық экономикаға көшуде бірсыпыра қателіктерге жол
берілді. Біріншіден, реформаны бастауда мемлекеттің мақсаты да, мүдделері
де, оларға жетер жолы да, әдіс-тәсілдері де толық анықталмады. Екіншіден,
барлық елдерге бірдей сай келетін экономикалық реформаның моделі болмайды.
Әр елдің өзіне тән, оның ұлттық бітіміне, тарихына, дәстүріне, нақтылы сая-
си, әлеуметтік, экономикалық қалыптасқан жағдайына сәйкес өз моделі, өз
жолы болуы керек. Оны әлемдік тәжірибе де көрсеткен. “Жапондық”, “Немістік”
тағы басқадай әр елдің өз даму жолы болғаны белгілі. Қазақстан көп елде
жақсы нәтиже бермеген, Халықаралық Валюталық Қоры ұсынған “есеңгіретіп
емдеу” деп аталатын жолына түсті, Ресейдің соңынан ерді. Үшіншіден,
экономикалық реформа бірінен кейін бірі және өзіндік ретімен жасалуы арқылы
жүзеге асуға тиіс. Ал Қазақстанда қажетті заң жүйесі жасалып бітпей,
жекеменшікке негізделген кәсіпорындардың үлесі өсіп, бәсеке ортасы
қалыптаспай түрып, ең әуелі бағаны ырықтандырудан бастау қате болды,
өйткені бағаны ырықтандыру — үкімет тарапынан мезгіл-мезгіл оны өсіріп
отыру болып шықты. Төртіншіден, қабылданған заңдар көп жағдайда жүзеге
аспай қалды, себебі ол заңдардың жүзеге асатын механизмдері жасалмағанды.
Бесіншіден, инфляцияны ауыздықтамаса ешбір істе береке болмайтыны белгілі.
Бірақ осыған қарамастан мемлекеттегі қаржы, несие, ақша жүйесі ретке
келмеді. Ұлттық банк ақша жүйесін, ақша айналымын, оның ішкі және сыртқы
қозғалысын қатаң бақылауға алудың орнына, ақша-несие ресурстарын бей-
берекет жұмсап, аса жоғары процентпен сатып, пайда табумен әуестенді.
Алтыншыдан, қылмыс, жемқорлық, заңды бұзушылық көбейді. Оған жаппай
тәртіпсіздік, жауапсыздық қосылды. Міне, бұлар реформаны жүргізуде, эконо-
миканы дамытуда өздерінің зиянын тигізді. Жетіншіден, мемлекет басшылары
экономикалық дағдарыс кезінде өмір сүріп, жұмыс істеп көрмегендіктен, оның
қыр-сырын, бүге-шігесін, одан шығу жолдарын білмеді. Экономикалық
дағдарысты дүрыстап бағалай алмады. Елді дағдарыстан тез арада шығару
саясаты жүргізілді, бірақ ол ешқандай нәтиже бермеді. Сондықтан мемлекет
дағдарыстан шығудың жолдарын қарастыра бастады. Оның ең бастысы — бағаны
ырықтандыруды белгілі бір жүйеге келтіру еді. Қазақстанда ырықтандыру 1992
ж. мұнайдың, мұнайдан шығатын өнімдердің, басқа да энергия көздерінің
бағасы әлемдік бағаға дейін жоғарылауы керек деген ұранмен жүргізілді.
Осының нәтижесінде әр кәсіпкер, әр кәсіпорын ең жоғары таза пайда алғысы
келді. Сөйтіп баға шарықтап өсті, елдің экономикасы бағаның шарықтап өсу
кесірінен төмен түсіп кетті. Бағаны ырықтандырудан кейінгі екінші
атқарылған іс — жекешелендіру. Мемлекеттік меншікті жекешелендірусіз
нарыққа нақты көшу мүмкін емес еді. Бұл қадам нарық субъектілерін құру
тұрғысынан ғана емес, сонымен бірге халықтың бойында меншік
иесі психологиясын қалыптастыру тұрғысыпап да маңызды. Сондықтан да
республикада ауқымды жекешелендіру жүргізілді. Бүгінде оны өткізудің 4
кезеңін даралап айтуға болады. Алғашқы үшеуі мемлекет иелігінен алу мен
жекешелендірудің ерекшелігімен байланысты болса, төртінші кезең мемлекеттік
меншікті басқаруды жетілдіруге екпін түсуімен сипатталады. Біз шағын
жекешелендіруден бастадық. Алғашқы кезеңнің барысында 1991—1992 жылдары
5000-ға жуық нысандар жекешелен-дірілді, олардың қатарында ұжымдық меншікке
берілген 470-тен астам кеңшар болды. Екінші кезең “Қазақстан
Республикасында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.