Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласындағы қоғамдық бақылау жүйесі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе3

1. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет және жалпыұлттық құндылықтар4

2. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласындағы қоғамдық бақылау жүйесі5

3. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет институты қалыптасуының шетелдік тәжірибесі7

Қорытынды9

Пайдаланған әдебиеттер10

Кіріспе

Біздің мемлекетіміздің сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаты үлкен өзгерістер сатысында. Сыбайлас жемқорлықтың алдын алу, оны жасайтын себептер мен жағдайларды жою, сыбайлас жемқорлықтың кез келген көріністеріне төзбеушілік жағдайын жасау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру мемлекеттің қауіпсіздігі мен тұрақтылығын қамтамасыз етудің жалпы тұжырымдамасында негізгі бағыттар болып табылады.

Қазақстан Республикасының Президенті - Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас Қолбасшысы Н. Ә. Назарбаев "Қазақстан - 2050" Стратегиясында: "Мемлекет пен қоғам сыбайлас жемқорлыққа қарсы бірыңғай майдан болуы тиіс. Сыбайлас жемқорлық-құқық бұзушылық емес. Ол мемлекеттің тиімділігіне деген сенімге нұқсан келтіреді және ұлттық қауіпсіздікке тікелей қауіп төндіреді. Біз сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті, оның ішінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманы жетілдіру арқылы, біздің түпкі мақсатымыз - жемқорлықты құбылыс ретінде жою үшін шұғыл түрде күшейтуге тиіспіз"[1] .

Қазақстанда сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылда үдемелі ілгерілеу және оң динамика байқалып отырғанын атап өткен жөн, бұл туралы халықаралық рейтингтердің көрсеткіштері куәландырады. Сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі бойынша Транспаренси Интернешнл Қазақстан 2016 жылы 29 балл жинап, 131 орынға ие болды, 2017 жылы 31 балл жинап, 180 зерттелген мемлекеттен 122 орынға ие болды.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты табысты іске асыру Қазақстанда сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестің Конституциялық-құқықтық негіздерін құрудың арқасында мүмкін болды, оның базисі жаңа құқықтық тетіктерді, сыбайлас жемқорлыққа қарсы ағартуды, білім беру мен тәрбиелеуді ұтымды ұштастыруды қамтиды.

Осы тұрғыда 2015 жыл Қазақстан үшін реформалар жылы болды және сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты жаңғыртудың кезекті кезеңін белгіледі.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл және орталық мемлекеттік органдардың одан әрі қызметін бағдарлауды анықтау ісінде мемлекетте тиімді құқықтық тетік құру үшін Ұлттық Жоспар құқықтық алғышарты болды

Мемлекет басшысының бастамасы бойынша қабылданған"100 нақты қадам".

Қазақстанда үздік әлемдік тәжірибені ескере отырып, "сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының Заңы және Қазақстан Республикасының 2015-2025 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегиясы әзірленді және қабылданды.

1. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет және жалпыұлттық құндылықтар

Еңбекқорлық, ғылым мен білімге табынушылық, төзімділік, құндылық ретінде халықтың дәстүрлеріне, мәдениетіне, әлеуметтік ой-пікіріне, діліне негізделеді.

Бұл тұрғыда бүгінгі күні азаматтардың әлеуметтік мәдениеті мен ділділігі мемлекеттің сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының негізгі құрамдас бөлігі болып табылады.

"Мәңгілік Ел" жалпыұлттық идеясының құндылықтары азаматтық теңдік, еңбексүйгіштік, ғылым мен білімге табынушылық; зайырлы ел - Қазақстан Президенті Н. Ә. Назарбаев белгілеген төзімділік елі-қазақстандық қоғамды біріктіруші және қазіргі кезеңде сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастырудағы негіз қалаушы болып табылады.

"Еліміздің кең байтақ аумағын мекендейтін халықтың менталдығы қонақжайлылық пен төзімділік, өзара түсіністік пен өзара көмек, дәстүрлерді құрметтеу, әділдік, білім мен еңбекқорлыққа ұмтылу сияқты қасиеттерді құрметтеу қағидаттарынан қалыптасты. Аталған қасиеттер белгілі бір дәрежеде әлемнің басқа да халықтарына тән. Халықтың менталдығы оның күнделікті тәжірибесінде көрініс табады, ол дәстүрлерге, сенімдерге, өмір салтына, шаруашылық және материалдық мәдениетке негізделген нормалар мен ережелердің өрлеуі болып табылады. Ұлттық негіз адамдардың рационалды, иррационалды, құндылықты, әлеуметтік мінез-құлқының категориялары туралы базалық түсініктерді қалыптастырады " [5, б. 121] .

"Халық дәстүрлерінде көптеген уақыт өтіп бара жатқанына байланысты және бұл тәжірибе жойылып бара жатқандығына байланысты мінез-құлықтың рационалды формалары кейінге қалдырылды. Онда рационалды астықты анықтау әрекеті қоғамның материалдық және рухани мәдениетінің негізіне терең ену қажеттігіне алып келеді. Әрине, еңбек, білім беру, теңдік және төзімділік құндылықтары сыбайлас жемқорлықты жатқызатын мінез-құлықтың бейәлеуметтік, теріс нысандарына қарсы тұрады. Бір кездері көмек алған адамға көмек көрсету достық немесе туыстық қарым-қатынастар негізінде өзара қолдау мен көмекті көрсететін дәстүрлі мінез - құлық нормалары қатарына жатқызылуы мүмкін. Бұл адамның мінез-құлқының әлеуметтік құндылығы болып табылады, ол өз пайдасын табумен емес, қиын жағдайда көмектесуге ниет білдіреді.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениеттің ұлттық негіздері қоғамның лень, парақорлық, ұрлық, әділетсіздік және басқалар сияқты ақауларын соттау нормаларында да көрініс табады . . . »

[5, б. 126] .

Ар-намысты сақтау мәселелері қоғамдық және жеке сананың ерекше бақылауында болды. Ар-намысты және адамдық қадір-қасиетін сақтау - көптеген халықтардың өмірінің шынайы мәні. Бұл қағидаттар сақталған және ұрпақтан ұрпаққа берілетін халық даналығында көрініс табады. Мысалы, "ар - ождан мен ерік иесі бол", "су бәрін күлдіреді, бірақ жан кірі емес" (Әзірбайжан мақал-мәтелдері) ; "кінәлі адамға ұйықтамайды" (башқұрт мақал-мәтелдері) ; "кедей бол, бірақ немқұрайды бол", "түйе жүк, адам-ар-ождан шығарады" (Қарақалпақ мақал-мәтелдері) ; "Байлық-мақсат емес, кедейлік-ұят емес "(қырғыз мақалы) ; " жарықта бір күн өмір сүру жақсы, бірақ нағыз адам болсын", " адамда жарты молшылық болсын, тек Ар - намыс толысқан болар еді "(күрд мақал-мәтелдер) ; " ұйқыға көйлек бер, ал ар-намыс-смолоду", " өлім-жітімнің Бесчестье", " байлықтан қымбат мейірімді Даңқ " (орыс мақал-мәтелдері) . Ар, намыс, ұят - ар - намысы, ар-намысы-қазақ жігіті мен қазақ қызының қасиеттері болды. Олар қаншалықты бағаланып, халық даналығында: "Өмір үшін байлық Құрбан, Ар-намыс үшін өмір Құрбан". Бұл оппозиция жемқорлыққа қарсы мәдениеттің астығын жас ұрпақ пен жалпы халық санасына салады

2. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласындағы қоғамдық бақылау жүйесі

Сыбайлас жемқорлықтың алдын алудың маңызды бағыты тиімді қоғамдық бақылау болып табылады.

Қазіргі кезеңде сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл ісінде қоғамдық бақылауды құқық бұзушылықтардың тиімді алдын алу, жауапкершілік қағидатын дәйекті іске асыру жөніндегі субъектілер қызметіндегі барлық элементтердің өзара байланысты құрылымын қамтитын жүйе ретінде қарастыру қажет, олар сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласында одан әрі әлеуметтік-экономикалық даму және қоғамдық қатынастарды жетілдіру міндеттерін шешуде маңызды факторлар болып табылады.

Қоғамдық бақылау жүйесінің қалыптасу процесінің маңызды кезеңдері Қазақстан Республикасының "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы" (1998 ж. ), "Мемлекеттік қызмет туралы" (1999 ж. ), "сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс - қимыл туралы" (2015 ж. ), "қоғамдық бақылау туралы" (2015 ж. ) заңдарының қабылдануы, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі-сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөніндегі Арнайы мемлекеттік органның құрылуы болып табылады [8] .

Мемлекет басшысы Н. Назарбаевтың бастамасы бойынша "Нұр Отан" партиясы 2015-2025 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бағдарламасын әзірлеп, бекітті. Бағдарлама Елбасының "Қазақстан-2050 "Стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты" стратегиясында қойған мақсаттары мен міндеттерін іс жүзінде іске асыруға, сондай-ақ сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет пен мінез-құлықты қалыптастыруға, қоғамдық бақылауды күшейтуге, сондай-ақ сыбайлас жемқорлықты туындататын себептер мен жағдайларды жоюға бағытталған[8, б. 23] .

"Қазақстан-2050" Стратегиясында "Қазақстан-2050" Стратегиясының қажеттілігі атап өтілді:

- мемлекеттің Қазақстанның Азаматтық Альянсымен және басқа да қоғамдық бірлестіктермен ынтымақтастығы, сондай-ақ сыбайлас жемқорлыққа "мүлдем төзбеушілік" ахуалын қалыптастыру және оған қарсы іс-қимыл бойынша нақты ұсыныстар әзірлеу жөніндегі азаматтық бастамаларға жәрдемдесу;

- Ұлттық Кәсіпкерлер палатасымен және басқа да өзін-өзі реттейтін ұйымдармен бірлесіп корпоративтік сектордағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бойынша шаралар қабылдау.

Бағдарлама шеңберінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың қоғамдық инфрақұрылымын құру және азаматтардың құқықтарын қорғау, адамдарды лауазымына қарамастан жауапкершілікке тарту, проблемаларды ашық талқылау бойынша негізгі міндеттер шешілді

сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес

Біздің ойымызша, мемлекеттік органдар қызметінің қоғам алдындағы ашықтығы сыбайлас жемқорлыққа қарсы пәрменді шаралардың бірі болып табылады. Өз кезегінде, Сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар қоғамның қолдауынсыз тек уақытша нәтиже беретінін мойындау керек.

Қазақстанда мемлекеттік аппарат жұмысының тиімділігі мен ашықтығы, мемлекеттік қызмет көрсету, бизнеске әкімшілік жүктемені төмендету, сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманы жетілдіру байқалады.

Осы салада оң нәтижелерге қол жеткізудің негізгі факторларының бірі қазақстандық қоғамның сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың негізгі бағыттарын айқындау жөніндегі қызметке қатысу мүмкіндігін беру, тиісті заң жобаларына ұсыныстар беру, Нормативтік құқықтық актілердің негізгі ережелерін талқылауға қатысу, сондай-ақ сыбайлас жемқорлық фактілері туралы ақпаратты ресми сайттарда, сенім телефондарында хабарлау және орналастыру мүмкіндігі арқылы сыбайлас жемқорлықтың алдын алу және алдын алуға қатысу арқылы мүмкін болды., әртүрлі интернет-қабылдағыштарға өтініштер.

Сонымен қатар, Қазақстан қоғамында сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру ісіне сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі Республикалық Қоғамдық кеңес пен "Нұр Отан"партиясының Партиялық бақылау комитеті елеулі үлес қосуда.

"Нұр Отан" партиясы жанындағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс - қимыл жөніндегі республикалық қоғамдық кеңес-сыбайлас жемқорлыққа қарсы тиімді іс-қимыл, оны туындататын себептер мен жағдайларды жою мәселелері жөніндегі консультативтік-кеңесші орган.

Кеңес сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманы бұзушылықтың жолын кесуге, мемлекеттік билік, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдарында сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі мемлекеттік саясатты жетілдіруге, сыбайлас жемқорлықты туындататын себептер мен жағдайларды жоюға, лауазымдық жағдайды пайдалана отырып, теріс пайдаланулар мен құқық бұзушылықтарды жоюға, қоғамда сыбайлас жемқорлық көріністеріне төзбеушілік көзқарасты қалыптастыруға жәрдемдесу мақсатында құрылған.

3. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет институты қалыптасуының шетелдік тәжірибесі

Азаматтардың сыбайлас жемқорлыққа қарсы құқықтық санасын қалыптастырудың шетелдік тәжірибесін зерделеу сыбайлас жемқорлыққа төзбеушілік жағдайын қандай құралдармен, әдістермен, қандай нысандарда жасау және сыбайлас жемқорлық қылмысының деңгейін төмендету мүмкіндігі туралы ақпарат алу тәсілдерінің бірі болып табылады. Шет мемлекеттердің тәжірибесін тану және есепке алу сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтегі қателіктерді, қайшылықтарды болдырмауға және осы әлеуметтік қарсы құбылысқа қарсы күрес стратегиясында дұрыс тәсілдерді таңдауға мүмкіндік береді.

Сыбайлас жемқорлыққа төзбеушілік мәдениетін қалыптастыру дамыған елдердің сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегиясының маңызды элементтерінің бірі болып саналады. Білім беру мекемелерінің (орта-арнайы және жоғары оқу орындарының) сыбайлас жемқорлыққа қарсы дүниетанымын қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. Осыған байланысты, осы үдерісте мұғалімдер мен оқытушылардың рөлі зор, өйткені олар қоғамның сыбайлас жемқорлыққа қарсы дүниетанымын қалыптастырудың негізгі міндеттерін шешеді.

Швеция, Ұлыбритания сияқты еуропалық елдерде ақпаратқа қол жеткізу, ашықтық, жариялылық, құқықтық мәдениеттің жоғары деңгейі және этикалық нормаларды сақтау - бұл мемлекеттің тұрақтылығы мен өркендеуінің кепілі.

Сингапур әлемдік рейтингтерде сыбайлас жемқорлық деңгейін, экономикалық бостандық пен басқару деңгейін төмендету бойынша көшбасшы орынға ие. 2017 жылғы Transparency International сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексіне сәйкес Сингапурлық 7-ші орын алып, Дания, Швеция, Жаңа Зеландиядан кейінгі ең таза мемлекеттердің қатарында тұр. Бұл ел әлемнің ең аз сыбайласқан елдерінің бірі болып табылады.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте бірінші кезектегі шаралар ретінде ел басшылығы анықталды:

- қазіргі заманғы сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманы құру;

- сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөніндегі Арнайы ең жоғары дербес мемлекеттік орган құру;

- сыбайлас жемқорлық үшін қылмыстық жауапкершілікті қатаңдату;

- мемлекеттік және муниципалдық қызметкерлерге жоғары әлеуметтік кепілдіктер белгілеу;

- басқару кадрларын тұрақты және жоспарлы ротациялау тәжірибесі;

- сыбайлас жемқорлық фактісі бойынша жауап берген адамның және оның отбасы мүшелерінің қауіпсіздігіне заңнамалық кепілдіктер;

- БАҚ-та сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметті кеңінен жариялау;

- сыбайлас жемқорлық зардаптары мәніне заңдар мен нормативтік актілерге тәуелсіз сараптама жүргізу.

Сингапурда сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес меритократия принциптеріне және конфуциандық этиканың базалық арналарына негізделген. Осы себепті талант пен абырой негізінде адами капиталды тиімді пайдалану туралы қамқорлық, лауазымды тұлғалардың шынайы жауапкершілігінің түзетілген жүйесімен үйлескен кадрлық тағайындаулар жүйесін айқын және сенімді енгізу терең мағынаға ие.

Сингапур көшбасшылары өкілдерінің көпшілігінің "адал және сатылмайтын болу" қағидасы өмірдің әдеті мен нормасы ретінде көрінеді. Сингапурда сыбайлас жемқорлыққа қарсы күшті әлеуметтік бағытталған заңнама жұмыс істейді. Сыбайлас жемқорлықтың алдын алу туралы Акт мемлекеттік қызметшілердің жалақысын индекстеу мен ұдайы арттыруды; бюрократиялық сымдарды болдырмау мақсатында азаматтармен, кәсіпорындармен және ұйымдармен өзара іс-қимыл жасау рәсімдерін жетілдіруді; бақылау мен қадағалаудың тиісті ашықтығын қамтамасыз етуді көздейді. ; сыбайлас жемқорлық байланыстарын қалыптастыруды болдырмау үшін кадрларды ротациялау; қызметтік ақпараттың жылыстауын болдырмау үшін құпиялылық режимін қамтамасыз ету. Сондай-ақ сыбайлас жемқорлыққа қарсы жоспарларды (әрбір 3-4 жыл сайын) және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың нақты шараларын қайта қарау рәсімдері көзделген. Күш қолдану ретінде айыппұлдар, бас бостандығынан айыру, тәркілеу, жұмыстан босату кеңінен қолданылады. Әрбір адам парақор өзінің еркіндігін ғана емес, ұрпақтарының табысты болашағына күмән келтіреді. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласында қабылданып жатқан шаралар мемлекеттің экономикаға араласуын азайтумен, мемлекеттік қызметшілердің жалақысын арттырумен және білікті әкімшілік кадрларды дайындаумен ұштасады. Әрбір мемлекеттік қызметші жылына кемінде 100 сағат, оның ішінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәселелер бойынша оқытудан өтуге міндетті.

Мемлекеттік биліктің барлық деңгейлерінде "ашкөздік, сатылымдық және шенеуніктің моральдық ыдырауына"алаңдатушылық атмосферасы қалыптасты.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы реформа шеңберінде кәсібилікті арттыруға және сот жүйесінің тәуелсіздігін күшейтуге ерекше көңіл бөлінді. Судьялардың қызметтік өкілеттіктері мен нақты іс-әрекеттері қатаң регламенттелді; бюрократиялық рәсімдер жеңілдетілді; қызметтік қатынастардың этикалық стандарттарының сақталуын неғұрлым пәндік қадағалау қамтамасыз етілді; сыбайлас жемқорлық әрекеттері үшін қылмыстық жазалау шаралары қатаңдатылды.

Қорытынды

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.