Футболдың тарихи маңызы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ÐÐ°ÑÑÐ¸Ð½ÐºÐ¸ Ð¿Ð¾ Ð·Ð°Ð¿ÑÐ¾ÑÑ Ð°Ð±Ð°Ð¹ ÑÐ½Ð¸Ð²ÐµÑÑÐ¸ÑÐµÑ Ð»Ð¾Ð³Ð¾ÑÐ¸Ð¿ Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті Казахский

национальный педагогический университет имени Абая

Филология және көптілді білім беру институты/

Институт филологии и полиязычного образования

РЕФЕРАТ Тақырыбы: Футболдың тарихи маңызы

Студент : Орынбасаров Арман Ниетбайұлы

Тексерген: Мендығалиева Шолпан

Алматы, 2020

Футболдың тарихи маңызы

Футбол - (ағылш. Foot - аяқ, bal - доп) спорттың командалық ойын түрi. Футбол - әлемге aсa тaнымaл ойындaрдың бiрi. Ойынның негiзгi мақсаты қaрсылас команданың қақпасына аяқпен немесе бaсқа да дене мүшелерімен (қолдан басқа) қaрсылас комaнда салған сaннaн көбірек доп салу болып табылады[1]

Футбол - әлемге танымал ойындардың бірі, оның тарихы бiрнеше ғасыр уақытты қамтиды. Доптың қатысуымен футболға ұқсас ойындарды Ежелгі Шығыста (Египет, Қытай), aнтика әлемінде (Греция, Рим), Франция мелекетінде («па супь»), Италия («кальчио») мен Англияда ойнаған. Қазiргi еуропалық футболдың арғы тегi римдiк «гарпастум» ойыны болса керек. Допты екі тiреудiң ортасынан өткізуге негізделген бұл ойын кезінде әскери легионерлердi жаттықтыруға арналған спорттың бір түрі болғaн көрінеді. Футболға ұқсас ойын туралы б. з. б 1900 жылы Ежелгі Мысырда белгiлi болған. Ежелгі Грецияда халық арасында доп ойыны б. з. б. IV ғасырға. дейiн белгiлi болған. Бұғaн Афины мұражайында қазіргі уақытқа дейін сақталып тұрған «доп ойнаған баланың» суреті дәлел бола алады. Спарта сарбаздарының арасында «эпискирос» атты доп ойыны өте жиі кездесетiн. Қолмен де, аяқпен де ойнайтын ойынды римдіктер «гарпастум» («қол добы») деп атап, олар ойын ережесін бірнеше рет өзгерткен. Ойын қатыгездікпен ерекшеленетін. Римдік шабуылшылардың арқасында б. з. д. I ғасырда доп ойыны Британ аралдарына тарап, жергiлiктi тұрғындар: бриттер мен кельттер арасында үлкен қызығушылыққа ие болған. Бриттер б. з. 217 жылы Дерби қаласында алғаш рет римдiк легионерлерді тізе бүктiрiп, ойынның дамуына өз үлестерін қосқан болатын[2] .

Спорт падишасы ойыны әлем бойынша жанкүйерлер миллиондап саналады. Күн сайын теледидарға қарап, футбол көретiн, жаңалықтарынан хабардар болып отыратын жанкүйерлержетерлiк. Футбол титойынының қалай дүниеге келгенін, осы күнге дейiн қалай жеткенін бiреу бiлер, бiреу бiлмес. Өзге құбылыстар секiлдi әр ойын түрлерінің шығу тарихы бар. Оның iшiндефутболойынының тарихы тым тереңде. Аяқ доп ойынының алғашқы түрлерi ежелгі Мысыр, Қытай, Грекия, Рим елдерінде пайда болып, кейіннен Франция мен Италияда дамыған.

Футболға ұқсас ойын түрiн үндi елi Тапа Банка Яп (допты лақтыру) деп аталса, Эскимостар тунгатгак, Қытайлар цуцзю деп атаған. Францияда па супь, Италияда кальчио деп атаған. Римдіктер гарпастум (қол добы) деп кеңінен тараған. Бұл ойынды қолмен де, аяқпен де ойнаған. Бұл ойынның қатыгездікпен ерекшелінетін ережесі сан рет өзгерген. Деректерде Англияда аяқ доп ойынының 1660ж таққа ІІ Карл отырғанда сарай маңындағылар ойнай бастаған. Орта ғасырларда Англияда футболды асқан құмарлықпен және дөрекі түрде жабайылықпен ойнайтын болған. Ойнаған кездерінде көшенің астын үстіне шығаратын.

Б. з. V ғасырда бұл ойын Рим империясымен бiрге жоғалып кеткенiмен, ойын ережелерi еуропалықтардың, әсiресе, итальяндықтардың естерiнде қалған. Тiптi, эмоцияларын сыртқа шығармаған, тұйық мiнездіЛеонардо даВинчидiңөзi де сол ойынға қызығатын. XVII ғасырда дарға асып өлтiрiлген I Карлдың жақтастары Италияға қашып, сол жерде осы ойынмен танысқан. Кейiн 1660 жылы таққа II Карл отырғанда олар бұл ойындыАнглия елiне әкелiп, сарай маңындағыларға үйреткен.

Бүгiнгi біздің әңгiмемiз футболдыфутболетiп тұрғанқақпа жайлы болмақ. Ең қызығы бiрiншi шыққан қақпа екi тiк тұрған ағаш тiреуiштен тұратын. Қақпада ешқандай маңдайша болмағандықтан, көп жағдайда даулар мен келеңсіз оқиғалар орын алып отырған.

1866 жылдан бастап, екi тiреуiштің арасыжіппен керуміндетті ойын ережесіне енді. Осының арқасында қақпаның биіктігін бір деңгейге бекiту іске асырылып, түрлі дау-жанжалдардың пайда болу ықтималдылығын төмендеттi.

1875 жылдан бастап бастамасымен қақпаға қатты материалданмаңдайшаны орнату туралы қаулы шықты. Дәл сол жылы қақпалардың өлшемдері бекітілді.

Шотландықтар мен ағылшындар футбол ойнағанда өлiп тiрiлгенiне қарамайтын, жұлысып, тармасып тартысып, тебiсiп, аузы мұрнын қанатып, iсiнiп, нағыз жабайылықпен ойнайтын болған. Сондықтан билiк футболға қарсы барлық амалдарды жасаған. Тiптi король футболойнауға тыйым салатын арнайы жарлықтар да шығарған.

Мәселен 1314ж король Эдуард ІІ Лондон тұрғындарына қала iшiнде доп ойнауға тыйым салған. Тыйымды бұзғандар абақтыға жабылған. Тiптi 1389ж король Ричард ІІ сарай маңында доп тепкендердi өлiм жазасына кескен. Бiрақ Англияда бұл ойын танымал болғаны соншалық король жарлықтары да мұның алдында жарамай қалды. Алғаш рет дәл осы ойын Анлияда бұл ойын Футбол деген атпен атала бастады. Футболдың отаны Англия дейді.

1863ж Англияда алғашқы ережеci бекiтiлiп, қауымдастығы құрылды. Алғашқы ереже бойынша ойынды қолмен ойнауға мүлдем тыйым салған. Тiптi қақпашының өзiне допты қолмен тосып алуына тек 1871ж ғана рұқсат етiлдi. ХІХ ғасырдың соңына дейiн қауымдастық футболойынының ережесіне тағы өзгерiстер келдi. Мысалы 1871ж доптың өлшемi көлемi бекiтiлдi. 1872ж бұрыштан ұру, 1878ж төрешіге ысқырық, 1891ж бастап қақпаға тор байланатын болған.

Б. з. V ғасырда бұл ойын Рим империясымен бірге жоғалып кеткенімен, ойынның ережелері еуропалықтардың, әсіресе, итальяндықтардың естерінде қалған. Тіпті, эмоцияларын сыртқа шығармаған, тұйық мінезді Леонардо да Винчидің өзі де сол ойынға қызығатын. XVII ғасырда дарға асып өлтірілген I Карлдың жақтастары Италияға қашып, сол жерде осы ойынмен тасысқан. Кейін 1660 жылы таққа II Карл отырғанда олар бұл ойынды Англия еліне әкеліп, сарай маңындағыларға үйреткен. Англиядағы пен дөрекілікпен сипатталып, ойын көшелерде толық хаус пен төбелес негізінде ұйымдастырылатын. Билік басындағылар да бұл қантөгісті тоқтатуға бар күштерін салып, арнайы корольдік бұйрықтар да жарық көрген. 1314 жылдың 13 сәуірінде Лондон тұрғындарына қала ішінде доп ойнауға тыйым салатын II Эдуардтың жарлығы оқылып, шарт бұзылған жағдайда, қамауға алу жазасын қолдану туралы заңға қол қойылған. Уақыт өте келе, сарбаздар бұл ойынға садақ тарту өнерін қосып, ойын ережелерін одан сайын ушықтырып жібергендіктен, 1365 жылы III Эдуард тағы бір жарлыққа қол қойған. 1389 жылы жарыққа шыққан II Ричардтың жарлығындафутбол, сүйек пентеннисойындарына тыйым салу тармақтары қарастырылған. ФутболойыныГенрих IV-тен бастап Яков П дейінгі ағылшын монархтарына да ұнамайтын еді.

Барлық тыйым салатын жарлықтарға қарамастан, футболға деген қызығушылық күн санап өскендіктен, бұл ойын Англияда бейресми түрде мақұлданып, алғаш рет «футбол» деген атқа ие болған. XIX ғасыр басында «топтықфутбол» бірітіндеп ұйымдасып, қазiргi ойынға ұқсай бастаған. Осы ойынның алғашқы ережелері 1846 жылы Регби-скулда құрастырылып, екі жылдан кейін Кембридж қабырғаларында нақтыланса, 1857 жылы Шеффилдте алғашқыфутболклубы ұйымдастырылған. Алты жылдан кейiн бірыңғай ережелерді мақұлдау мен құру мақсатымен Лондонда жеті клуб бас қосқан болатын. 1863 жылы Лондонда негiзi қаланып, әлемде футболдың алғашқы ресми ережелерi жарық көріп, бұл ойын халық көңiлiнен шыққан. XIX ғасырдың аяқ жағындафутболЕуропа мен Латын Америкасында қарқынды түрде дамыған. Ал 1904 жылы Бельгия, Дания, Швейцария елдерінің бастамасымен ассоциациясы (FIFA) құрылған[3] .

11метрлiк айып добы сол жылы пайда болды. 1880 және 1881жылдары футбол алаңына алғаш рет төрешiлер шығады. ХІХ ғасырдың соңында Латын Америкасы мен Еуропада бірден күрт дамып кетеді.

Ресми түрде халықаралық кездесулер 1872ж бастап өткepiле бастайды. 1908жылыФутбол олимпиадалық ойындар тiзiмiне кiреді. 1904жылы Халықаралық Футбол федерациясы Фифа, 1954жылы Уефа құрылған. Қазақстанда алғашқы футбол командасын құру 1911жылы бастау алған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.