Психологиядағы қарым - қатынас

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Қарым-қатынас психологиясы
Көпшілік адамдардың пікірінше, қарым-қатынас - бұл тек ақпаратты беру және алу деп санайды. Бірақ ақпарат беру үшін алдымен өзара әрекеттесу керек. Яғни, қарым-қатынас ең алдымен өзара қарым-қатынастармен байланысты.Бұған қоса, қарым-қатынас - бұл үздіксіз әрекет: ақпараттың кез келген берілуі өзара әрекеттесуді және басқаларды қандай да идеяларға, пікірлерге, шешімдерге сендіруді қажет етеді. Сондай-ақ, қарым-қатынас өзара түсіністік үшін қажет. Осыны тәжірибелік нәтижелерге қол жеткізу үшін ескеру маңызды.
Адамның қазіргі заманғы кəсіби қызметі айтарлықтай түгелдей ақпарат алмасу үшін өзара әрекеттесуге, яғни коммуникативтік құзыреттікке (әңгімелер, келіссөздер, пікірталастар, сөз сөйлеулер, кездесулер, презентациялар немесе Интернеттегі виртуалды байланыс және т.б.) негізделген. Қажетті қарым-қатынас дағдыларын меңгеру үшін мамандар (мұғалімдер, дәрігерлер, менеджерлер, заңгерлер, банкирлер, сауда өкілдері, қоғаммен байланыс жөніндегі мамандар, диспетчерлер, салық қызметкерлері, хатшылар және т.б.) арнайы тренингтерден өтуге, интерактивті ойындарға қатысуға, келіссөздер жүргізу және жанжалды жағдайларды шешу үшін ұйымға психологтар мен консультанттарды шақыруға мәжбүр болады. Осының барлығы өте қымбат рақат. Балалық шақта коммуникативтік құзыреттікті дамыту әлдеқайда тиімді. Бүгінгі күні бұл үшін барлық жағдайлар бар: мамандардың, психологтардың, қарым-қатынасты үйрете алатын адамдардың жеткілікті саны, - кез келген жағымсыз және жағымды мысалдарды көрсетуге, Интернет арқылы қарым-қатынасқа үйретуге, қашықтан оқытуға мүмкіндік береді; қарқынды және интерактивті технологиялар (имитациялық, іскер және рөлдік ойындар, кейстер, тренингтер, жасампаз және эвристикалық технологиялар) әзірленді және бұрын-соңды болмағандай талап етіледі.
Қиындық неде? Неліктен білім беретін оқу мекемелерінде, кәсіпорындарда және кеңселерде жұмыскерлердің өзара қарым-қатынасы кезінде деструктивті қарым-қатынас әлі де басым? Неліктен мектептегі педагогикалық ұжымдар қарама-қайшылыққа толы? Неліктен жасөспірімдер мен жастар агрессивті сөйлесіп, сленг және балағат сөздерді пайдаланады? Және де неліктен ешкім түсінбейтін жалғыз балалар соншалықты көп және көбінесе мұғалімдер мен ата-аналардың өздері шыдамдылық танытпайды? Біздің ойымызша, жаһандық сипатқа ие осы құбылыстардың себептерінің бірі - жасөспірімдер мен жастардың өмір сүретін ортасының агрессивтігі және жағымсыз коммуникативтік мәдениеті.Бұл мәдениет бүгінгі күні балаларға қол жетімді болып келетін теледидар, Интернет арқылы таралады. Қоғамдағы түбегейлі өзгерістер адамгершілік құндылықтардың және өзара әрекеттесу нормаларының бұзылуына әкеліп соқтырды, және бұл тәжірибені жастар тез сіңіріп алды.
сипатқа ие осы құбылыстардың себептерінің бірі - жасөспірімдер мен жастардың өмір сүретін ортасының агрессивтігі және жағымсыз коммуникативтік мәдениеті.Бұл мәдениет бүгінгі күні балаларға қол жетімді болып келетін теледидар, Интернет арқылы таралады. Қоғамдағы түбегейлі өзгерістер адамгершілік құндылықтардың және өзара әрекеттесу нормаларының бұзылуына әкеліп соқтырды, және бұл тәжірибені жастар тез сіңіріп алды.
Жасөспірімдер мен жастар салауатты өмір салтын жүргізу, кітап оқу, спортпен шұғылданудың орнына, бірнеше сағат бойы теледидар экрандары мен компьютер мониторларының алдында - Интернетте отырады, бұл олардың мәдениет деңгейінің төмендеуіне, көптеген тыйым заттарға шектеулер алынған соң бұзылуына әкеледі, сүйіспеншілік сезімін тек жыныстық қатынас пен рақаттануға келтіреді, ойлау мен интеллекттің қарапайымдалуына, және де Отанға деген махаббаттың жоғалуына әкеліп, жануарлық түйсік пен агрессивті мінез-құлықты тәрбиелейді.
Өкінішке орай, қазіргі білім беру жүйесі де баланың жеке тұлғасының және ішкі дүниесінің қалыптасуына көңіл бөлмейді, тек оның зияткерлігі мен эрудициясын дамытуға, қоршаған сыртқы әлемнен алынған белгі ақпаратты меңгеруге және өңдеуіне бағытталған. Мектептік білім беру жүйесінде адам негізінен ақпарат тұтынушысы ретінде қалыптасады. Баланың өзін-өзі қалыптастыру деңгейі оның интеллектуалды және білім алу деңгейіне ілесе алмай келеді. Нәтижесінде ол өзінің барлық ресурстарын пайдалану тәжірибесін ала алмайды, олардың бастысы - өзінің тұлғалық тұтастығын қалыптастыру және әртүрлі тұрмыстық, әлеуметтік, басынан өткізген және меңгерген тәжірибені жинақтау. Өзін-өзі қалыптастырудың осындай жеткіліксіздігі салдарынан ересек адамда өзара әрекеттесу барысында көру бірақ көрмеу, тыңдау бірақ естімеу, қобалжытқан бірдеңе туралы түсіну, бірақ басқалармен талқыламау қабілеттігі қалыптасады және бекітіледі. Осының барлығы қарым-қатынасқа теріс әсер етеді, жанжал жағдайларды және жат қылықтарға әкеледі.
Тұлға өзін басқа тұлғалармен қарым-қатынаста анық көрсететіні белгілі. Және де, С.К.Рощин пікірінше, тұлғаның маңызды сипаттамаларының бірі адамның қарым-қатынас құратын серіктестерінің ол үшін субъективті қолайсыз немесе жағымсыз өзара жеке ерекшеліктерін (әрекеттері, әдеттері, жүріс-тұрыс стилі, ойлау стереотипі) қандай дәрежеде көтеретінін (шыдайтынын) көрсететін
коммуникативтік төзімділік болып табылады. Коммуникативтік коммуникаторлар мен олардың серіктестерінің ерекшеліктеріне тәуелді. В.В.Бойко қарым-қатынасқа ықпал ететін тұлғаның негізгі сипаттамаларына мыналарды жатқызады: интеллектуалды, құндылықты, этикалық, эстетикалық, эмоциялық, сенсорлық, энергодинамикалық, мінез-құлықтық. Автордың пікірінше, осы сипаттамалардың интегративтік қызметі адамдар арасындағы қатынастарды, олардың агрессивтілігін немесе төзімділігін анықтайды.
Қоғамды мына мәселеге алаңдатады: осындай әсерге нені қарсы қоюға болады? Ең алдымен, балаларды, жасөспірімдерді және жастарды отбасында және мектепте конструктивтік қарым-қатынасқа жүйелі түрде оқыту, олардың коммуникативтік және психологиялық құзыреттігін қалыптастыру, әлеуметтік интеллектті дамыту. Мейірімділік пен зұлымдық, адамгершілік санаттары туралы түсініктер, объективті ақпарат (білімдер) - осының барлығы адамның, оның жеке тұлғасының қалыптасу үрдісінің қажетті құраушылары. Және олар басқа адамдармен қарым-қатынаста болғанда, белгілі бір қызметте ғана көрінеді. Р.Роллан жақсылық ғылым емес, әрекет деп дұрыс айтқан. Қоғамда қабылданған нақты моральдық құндылықтар дәл осы қарым-қатынас кезінде көрінеді және бекітіледі. Бірақ барлық осы құндылықтарды игеру, оларды қолдануды үйрену оңай емес. Бұл тақырып бойынша дәріс қана оқу жеткіліксіз. Оқу және ойын-сауық үрдісіне, сондай-ақ жасөспірімдерге арналған әртүрлі оқу бағдарламаларының мазмұнына бір мезгілде арнайы интерактивті психологиялық ойындарды, тренингтер мен жаттығуларды енгізу қажет. Әртүрлі сарапшылардың куәландыруы бойынша, қарқынды және имитациялық ойындар тұлға аралық өзара қарым-қатынасты ұйымдастыруға және коммуникативтік құзыреттікті ғана емес, сондай-ақ адамгершілік нормаларды, қағидаттарды және құндылықтарды меңгеруге, рухани қажеттіліктерді дамытуға, ынтымақтастыққа, серіктестік қарым-қатынастар орнатуға, бір-бірін және өзін-өзі түсінуді оқытуға, жеке және кәсіби қарым-қатынаста табысқа жету үшін өз әлеуетін түзетуге мүмкіндік береді. Сондай-ақ, рөлдік ойындар мен тренингтер біреудің аяқ-киімімен жүру қажеттілігін тудыратыны да белгілі, бұл эмпатияның дамуына ықпал етеді, демек, ойын сабақтарының қатысушылары басқа адамдарға, жануарларға, және де табиғатқа қатысты мейірім мен жанашырлыққа үйренеді.
Бұл оқулық жоғарыда суреттелген мәселелерді жан-жақты шешуге бағытталған. Оның басты мақсаттары мынада:
)қарым-қатынас теориясының негізгі түсініктерін сипаттау және қарастыру, тұлға аралық және іскерлік байланыстарды сәтті құру және функциялар, үлгілер, стильдер, стратегиялар, құралдар, нысандар мен әдістер, техникалар мен технологиялар сияқты конструктивті қарым-қатынас құрушылардың тиімді өзара әрекеттесуі үшін маңыздылығын көрсету;
2)оқырманды арнайы білімдермен, біліктіліктермен және дағдылармен байыта отырып, оның жеке психологиялық, коммуникативтік, интерактивті және түсінікті құзыреттігін кеңейту немесе дамыту, себебі, И.Гёте айтқандай, адам түсінбеген нәрсені иелене алмайды;
3)тәжірибелік өзара әрекеттесу кезінде коммуникативтік техникаларды, үлгілерді, стильдерді, біліктіліктер мен дағдыларды пайдаланудың күмәнсіз артықшылықтарын көрсетеді;
4)басқа адамдармен қарым-қатынас кезінде тәжірибелік әрекетте өз әлеуетін түсіну және оны оңтайлы пайдалану үшін, өзін-өзі түзету және болашақ мақсаттар үшін жеткілікті қалыптаспаған қасиеттерді дамыту үшін коммуникативтік практикумды жүзеге асыруды үйрету;
5)қарқынды ойындар мен жаттығуларға тікелей қатысу және арнайы тапсырмаларды орындау барысында коммуникативтік тәжірибе алу (Б.Паскальдың сөздерін еске түсірейік: Адам, әрине, ойлану үшін жаратылған: бұл оның әрі басты артықшылығы, әрі өміріндегі маңызды ісі. Және де өзі туралы ойлардан бастауы керек);
6)меңгерген білімдерін нақты өмірлік жағдайларда, басқалармен қарым-қатынаста қолдануға көмектесу, осылайша коммуникативтік құзыреттікті арттыру.
Оқулық аталған мақсаттарға сәйкес құрылған және тоғыз тараудан тұрады, олардың әрқайсысында қарым-қатынастың өзекті мәселелері бойынша теориялық материал ұсынылған; тақырыпты қарастыру барысында өздік және (немесе) топтық жұмыс үшін тәжірибелік жаттығулар беріледі. Әрбір тараудың соңында теорияда жазылған коммуникативтік әлеуетті анықтайтын тесттер жинағы ұсынылады. Оқырман (әрі оқытушы, әрі оқушы) тест тапсырмаларының барлық сұрақтарына жауап беру керек және өзінің артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтауға көмектесетін қорытындылар жасау керек. Бақылау сұрақтарының және тапсырмалардың жауаптары тараудың теориялық материалының игерілуін тексеруге мүмкіндік береді.
Өзін-өзі бағалау (тестілеу нәтижелері бойынша), алынған білімдер мен кілтті біліктіліктер (барлық тапсырмаларды және интерактивті жаттығуларды тәжірибелік орындау нәтижелері бойынша) негізіндегі жетістіктерді құрама талдау оқырманға оларды нақты қарым-қатынаста икемді және тізбекті пайдалануға, табысқа қол жеткізуге және қанағаттануға көмектеседі. Себебі Д. Дидро жазғандай, іс-әрекетіңді алдын ала білу батылдық береді.
Бірақ тәжірибе көрсеткендей, тұлға аралық және іскер қарым-қатынаста, сондай-ақ оқу барысында өзара әрекеттесуде табысқа жету тек қажетті сипаттамалар мен құзыреттерді дамыту үшін үнемі жаттығу арқылы ғана мүмкін. Осындай тренинг оқу үрдісінде қарым-қатынасқа оқыту кезінде әрі дербес технологиялар ретінде, әрі дәстүрлі оқыту әдістерімен ілесіп, ойын технологияларының, рөлдік және имитациялық ойындардың, жасампаз және эвристикалық жаттығулардың, ойындық жобалаудың және бірнеше рет қайталанатын тренингтің барлық алуан түрлерін қолданып, топтық өзара әрекеттесу кезінде сәтті өтеді.
Оқу үрдісін осылай ұйымдастырудың маңыздылығын федералды мемлекеттік білім беру стандарттары (ЖКБ ФМБС) куәландырады, олар жаңа буынды негізгі білім беру бағдарламаларына (НББ) қойылатын міндетті талаптардың бірі ретінде бакалаврларды оқытатын мамандарды құзыреттіктер түрінде көрсетілген түпкілікті нәтижелерге бағдарлауды қарастырады. Бұл ретте оқытушы үшін оқу процесінде сабақ өткізудің белсенді және интерактивті нысандарын және технологияларын (оқу уақытының 30%-на дейін) және шығысында алынған біліктіліктерді бағалайтын бақылау-өлшеу материалдарын пайдалану міндетті шарт болып табылады.

Психологиядағы қарым-қатынас санаты

Қарым-қатынассыз топтың да, ұйымның да, қоғамның да болуы мүмкін еместігі мәлім. Өзара қарым-қатынас жасай алу - адамзаттың эволюция барысындағы басты жетістіктерінің бірі болып саналады. Мамандардың мәлімдеуінше, қарым-қатынас - ақпарат алмасу, өзара әрекеттесудің бірегей стратегиясына дағдылану, басқа адамды қабылдау және түсінуден құрылған және бірлескен қызметтің қажеттіліктерінен туындаған, адамдар арасындағы байланыстың орнауы мен дамуының көп жоспарлы, әрі қиын процессі. [Қысқаша психологиялық сөздік А.В.Петровсийдің, М.Г.Ярошевскийдің редактырлығымен,. -- М., 1985. -- 213 б.]
Ғалымдар қарым-қатынасты адамдардың тіршілік әрекетінің рухани және материалды формаларының алуантүрлілігін біріктіретін, сонымен қатар оның маңызды қажеттілігі болып саналатын әлеуметтік-психологиялық құбылыс ретінде қарастырады. Қарым-қатынас сөзі латынның қоғам, қауым, ортақ деген мағына білдіретін communis сөзінен шыққан. Әлдекіммен ақпарат алмасу үшін, ең алдымен байланысқа, қарым-қатынасқа түсіп, одан кейін бірлескен қызмет барысында ортақ көзқарасқа жетуге тырысу керек.
Әлеуметтік психологтар біртұтас қарым-қатынас процесінің (Б.Д. Парыгин, Г. М. Андреева) үш бағытын немесе қызметін бөледі:
* коммуникативті (ақпарат беру, алу және алмасу);
* интерактивную (өзара әрекеттесу);
* перцептивную (қабылдау, түсіну және өзара түсіністік).
Бұдан, қарым-қатынасты бірнеше қырдан құралатын ерекше пирамида ретінде елестетуге болады. Олардың әрқайсысының жеке мағынасы бар және әр түрлі уақытта, әр түрлі жағдайда басым болуы мүмкін. Алайда, толыққанды қарым-қатынас тек барлық қырлар бір мезгілде пайда болғанда ғана түзіледі: ақпарат алмасу, басқа адамдармен өзара әрекеттестік, оларды түсіну және тану, сонымен қатар қарым қатынас барысында туындайтын уайымдау. Дәл осы психикалық байланыс қарым-қатынасты әр түрлі мәселелерді шешу үшін жасалатын өзара байланыс пен әрекеттестік қана емес, өзара эмоция алмасу, бірге қуану, уайымдау және қайғыруды шамалайтын екіжақты қызмет ретінде сипаттайды.
Қарым-қатынас адамның өмірін толығымен еніп, тамақ, киім, су, тұрғын үй және басқа да тіршіліктің қажеттіліктері сияқты маңызды болып табылады. Адам қоғамнан қуылғанда, яғни толық жалғыздық жағдайында алтыншы күннен бастап ақ галлюцинация басталатыны белгілі. Ол жоқ бейнелермен сөйлесіп, егер оңаша қалса, мерт болады. Адам үшін қоғамда өзіне өзі ұсынылып, абсолютті түрде байқалмай қалуы сияқты жан түршігерлік жаза жоқ. Бұған дәлел ретінде, кінәлі адамды бір аптаға немесе одан да көп уақытқа үңгірге қамап, оның ішінде тіпті өзімен өзі сөйлесуіне де тыйым салынатын, жалғыздықпен жазалауды (жапон тілінде Моритао) атауға болады.
Қарым-қатынастың пән саласын анықтау маңызды. Психологиялық әдебиеттерде қарым-қатынасқа кіретін ұғымдардың нақты бөлінуі жоқтың қасы, бұл белгілі түсінбестікке әкеледі. Қарым-қатынастың пән саласының құрылымы қарым-қатынас терминінің келесідей белгілі мағыналарына байланысты:
* бірлестіру, ортақтық пен тұтастықты құру;
* хабарлама беру, вербалды және вербалды емес ақпаратпен алмасу;
* өзара түсіністікке ықпал ететін қарсы қозғалыс пен өзара сіңісу.
Бұл сипаттамалардың топтық және жаппай қарым-қатынас пәнін, оның құрылымын анықтауға ғана емес, тұлға аралық байланысқа да маңыздылығын атап өтпеу мүмкін емес.Оған қоса, қарым-қатынас ұғымы, өзара әрекеттесудің тұлға аралық сипатын көрсетіп қана қоймай, нәтижесінде қарым-қатынас қатысушыларының арасында психологиялық байланыс орнайтын ерекше қызмет түріне жатады. Осылайша, адамдардың байланысы мен өзара әрекеттесуге түсуінің нәтижесінде қалыптасатын қатынастың психологиялық бояуы тұлға аралық қарым-қатынастың маңызды сипаттамасы болып табылады.
Ұйымдастырушылық мәнмәтінде қарым-қатынас ұжымның мүшелері арасындағы байланыстар мен өзара әрекеттестіктің алуан түрлілігін біріктіреді. Алайда тұлғалық қарым-қатынас барысында субъект -- субъект қатынасы, яғни адамдардың тұлғарарлық қатынасы ашылса, іскерлік қызмет барысында субъект -- объект қатынасы бірінші орынға шығады, яғни заттай әлемге бағытталған адамның іс-әрекетін түрлендіреді, мұндағы қызмет өзіне негізінен операциялар, іс-әрекеттер мен қозғалысты біріктіреді, ал қарым-қатынас адамдардың ісі мен өзара қатынасына байланысты болады.
Бірлескен қызметті тиімді жүзеге асыру үшін ең алдымен оның жоспарын құру қажет, ал бұл үшін әр қатысушы қызметтің мақсаты мен міндетін оңтайлы түсініп, оның объектісінің ерекшелігі мен әрқайсысының мүмкіндігін ұғыну тиіс. Дәл қызмет процесіне қосылған қарым-қатынас қатысушылардың мәмілеге келу немесе мәмілеге келмеуін жүзеге асыруға мүмкіндік береді[1].
Қарым-қатынас - әр түрлі ғылымдармен зерттелетіндіктен, күмәнсіз, қиын әрі көп қырлы процесс болып саналады. Әлеуметтану қарым-қатынасты әлеуметтік нәтижелер мен салдарға әкелетін адами байланыстар ретінде қарастырады. Психология тұлға аралық өзара әрекеттесу, қабылдау, адамдардың өзара сіңісуінің сұрақтарын зерттейді. Лингвистика -- коммуникация құралы ретінде тіл мен сөйлеуді, сөздер мен терминдерді зерттейді. Менеджмент өзара әрекеттесу, ынтымақтастық, бәсекелестік пен серіктестік қатынастың сұрақтарын қарастырады. Аксиологиялық тәсілдеме қарым-қатынасты құндылықтармен алмасу процесі ретінде зерттесе; нормативті -- индивидтердің мінез-құлқын
нормативті реттеу процесіндегі қарым-қатынастың рөлі мен орнын анықтайды, сонымен қатар кәдімгі санада нормалардың берілу және бекітілу процесін, мінез-құлық стереотиптерінің нақты қызмет процесін зерттейді; қарым-қатынастың әлеуметтік-тәжірибелік аспектісі - оны қызмет нәтижелері, қабілеттілік, ептілік пен машықтармен алмасу ретінде қарастырады. Интенсивті технология саласындағы мамандар қарым-қатынасты оқытудың пәндік құрылымы ретінде, ойындар, тренингтер және жаттығулардың көмегімен ептілік пен машықтарды дамыту тұрғысынан қарастырады.
Осы аталған ғылымдардың әрқайсысында қарым-қатынас мәселесіне байланысты тәсілдеме бар, сонымен қатар қарым-қатынастың сол немесе өзге аспектілеріне көбірек көңіл бөледі.
Кез келген адамның немесе топтың қарым-қатынастарының кез келген көрінісі әлеуметтік қатынастарды сақтаумен байланысты, оған өз кезегінде адамның әлеуметтік тәжірибесіне, тұлғаның психологиялық және іскерлік сипаттамаларына, қарым-қатынас шарттарына, оның кеңістіктік сипатына ықпал етеді.
Байланыс үшін тиімді болу, екі тарапты қанағаттандыру және тиісті мақсаттарға қол жеткізу үшін адамдар барлық шарттар кешенін сақтауы керек. Бұған, ең алдымен, қоғамда және нақты ұйымда қабылданған құқықтық, әлеуметтік, психологиялық және этикалық нормалар мен ережелерді, өз елнің және ұйымның салт-дәстүрін сақтау жатады. Белгілі болғандай, әрбір адамның қоршаған ортаға бейімделуіне көмектесетін дәстүрлердің көпшілігі бекітіліп, ұрпақтан ұрпаққа беріледі. Маңызды шарт - конструктивті өзара әрекеттесудің дағдылары мен икемділіктері, нақты әрекеттерде, іс-әрекеттерде, сөздерде, қимылдарда, дене күйлерінде, дауыс ырғақтарында ыңғайсыздыққа немесе қолайсыздыққа әсер ететін, өзара түсіністікке ықпал ететін немесе кедергі келтіретін ауызша және вербалды емес коммуникация технологиялары мен техникалары. Бизнестің өзара іс-қимылы саласында оның тиімділігінің шарты - оның қызметкеріне, серіктесіне, клиентіне, кез келген адамға кәсібилік пен мейірімділік қарым-қатынасы болып табылады. Бұл барлық қатысушылар үшін мәдени қарым-қатынастың күнделікті нормасы, іскерлік этикасының нормасы болып келеді.
Әлеуметтік-құқықтық қарым-қатынас нормалары кәсіптік ортада (мысалы, іскерлік этикет немесе іскерлік қарым-қатынастар этикасы, корпоративтік мәдениет және ұйымдастырушылық мінез-құлық) дамиды және моральдық нормаларға айналады, оның сақталуы әркім үшін қажет, бірақ тәжірибе көрсеткендей, өкінішке орай, ол барлығында бекітілмейді және барлығы игермейді. Бұл балалардың жас кезінде, сондай-ақ жасөспірімдердік кезеңде қалыптасқан теріс тәжірибесі мен теріс стереотиптеріне байланысты.
Қарым-қатынас мәселелеріне құзыреттілік қатынас
Әр адам өмір бойы, ерте балалықтан бастап, үнемі қарым-қатынасқа үйрену керек, яғни ол дегеніміз коммуникативті тәжірибесін үнемі толықтыра отырып, өз дағдылары мен икемділігін жетілдіріп, коммуникативті құзыреттілікті дамыту. Қарым-қатынас заңдарын және оның техникасын меңгеру, ана тілінің қуатты әлеуеті, сендіре білу, түрлі сөйлесулер және келіссөздер жүргізу, басқа адамдарға жағымды әсер ету, жанжал жағдайлар мен оқиғалардың ересек адамның басқаруы өмірдің барлық салаларында тәжірибелік пайда әкеледі, мансапта көмектеседі, кәсіби жетістікке әкеледі, өз мақсаттарына жету үшін, әркімге бәсекеге қабілетті тұлға болуға мүмкіндік береді.
Сонымен қатар, коммуникативтік құзыреттілік туралы айтқанда, шынайы өмірде жиі анықталатын қарым-қатынас және қарым-қатынас түсініктері арасындағы айырмашылықтарды түсіндіру пайдалы. Коммуникация (лат. тілінен communicatio -- хабарлама) - адамға, топқа немесе ұйымнан эмоционалдық және интеллектуалды мазмұнды басқа адамға, топқа немесе ұйымға беру процесі болып табылады. Маманның жұмысындағы қарым-қатынас байланыс процесінің бір бөлігі ғана және, осылайша, тар тұжырымдама болып келеді. Жоғарыда айтылғандай, өзара әрекеттесу процесінде (өзара әрекеттесу) жүзеге асырылады және өзара түсіністікке (қабылдау) негізделген.
Коммуникациялық процесті тиімді жүзеге асыру жеке тұлғаның коммуникативтік құзыреттілігінің даму деңгейіне, яғни ауызша және кинетикалық қарым-қатынас дағдыларын, өзін-өзі танытуды, стресске қарсылықты, командалық жұмысты, ынтымақтастықты, жанжалды басқаруды және өзара әрекеттесу үдерісіндегі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.