Тауар шаруашылығын зерттеудің жалпы методологиясы

Тауар, құн, баға, ақша сияқты маңызды категориялардың мазмұны анықтауға арналады. Бұл ұғымдарды зерттеуге бірінші қадам жасалысымен-ақ методогиялық мәселе пайда болды.Бұл құбылыстарға функционалды талдауды,әлде себеп- салдарлы талдауды 0олдану керек пе? Мәсеелні барынша қарапайым етіп былайша түсінуге болады: функционалды талдау экономикалық құбылыстардың өзара байланысы «көлбеу сызығы бойынша» қарайды, бірінші не екінші деген сурақ қойылмайды.Мысалы,баға сұранысты анықтау ма әлде керісінше ме?
Каузалды (себеп салдарлы) талдаудың функционалды талдаудан айырмашылығы ол тауар шаруашылығы категорияларының шығу төркінін алынған табыстардың түпкіқайнар көздерін, себептерін зерттеуге басты көңіл бөледі.Мұндай талдау баға, бағаның негізі не? Құнның субстанциясы не? Пайданың ,проценттің ,жалақының және т.б. түпкі көздері не деген сұрақтарға әлеуметтік – экономикалық, таптық сипаттамалар мен өлшемдер тұрғысынан жауап береді.
Бұл екі талдау тауар шаруашылығы категорияларын зерттеудегі қазіргі маржиналистік (шектілік) марксистік әдістерді сипаттайды.Догматтық бағыттағы кеңестік экономикалық әдебиеттерге маржиналистік талдауды істің сыртқы көрінісімен айналысатын «дөрекі», «ғылыми емес» деп жариялады.Алайда неоклассикалық мектепті ғылыми емес деп бағалау қате пікір. Бұл бағыттың өкілдері өз алдарына әлеуметтік – таптық қатынастарды анықтаудымақсат етіп қойған жоқ.Олардың талдауы жеке фирманың,өндірушінің, не тұтынушының шаруашылық жүргізуінің неғұрлым оңтайлы әдістерін іздеуге, ең жоғары деңгейдегі әл-ауақатқа жетудің барынша тиімді тәсілін табуға арналған. Бұл көзқарас бойынша, еңбекші тап пен меншік иелерін – бір –біріне қарсы қою емес.
Өндірістің барлық факторлары еңбек те , капитал да , жер де ұдайы өндіріс процесіне өз үлестерін қосады және содан бұл факторлардың иелері тауар құнындағы өз үлестерін алады. Таптар арасындағы қарама-қайшылық емес, олардың өзара әрекеті, өзара бейімделуі экономиканың тиімділгін арттыруға