Басқарушы элита мен саяси көшбасшылық биліктің әлеуметтік субъектілері ретінде

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

ҚР БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ
АЛМАТЫ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

КОНСПЕКТ
Тақырыбы: Басқарушы элита мен саяси көшбасшылық биліктің әлеуметтік субъектілері ретінде

Орындаған:Мажит М.Ж.
Тобы:ТМРП 20-18
Тексерген:Осимбаева И.С.

Алматы 2020
Басқарушысэлитасменссаясискөшбасшыл ықсбиліктің
әлеуметтікссубъектілерісретінде.
Саяси билікті іске асырушылар тобын қазіргі саясаттануда саяси элита (франц. еlite - ең жақсысы, таңдаулысы) деп атайды. Расында, қоғам мүшелері күнделікті жағдайда жаппай саясатқа араласып, саяси үдерісті жүргізуге қатынаса бермейді. Олардың қатынасуы, көбінесе сайлау науқанымен шектеліп, сайлау өткен соң өз сабасына түсіп, тынышталады. Шындығына келгенде, қоғамдағы саяси билік саяси элитаның қолында болады.
Саясатты жүргізе біліп, саяси қызметпен кәсіби айналысу үшін арнай білім мен дайындық қажет. Кез келген адам еш дайындықсыз бірден саяси қызметке араласып, саяси шешімдер қабылдауда айтарлықтай рөл атқара алмайды. Ол үшін арнайы біліммен бірге қоғамдағы әртүрлі әлеуметтік топтардың мұқтаждықтары мен мүдделерін ескеру, соларды келісті түрде іске асырудың жолдарын білу қажет. Соған орай тиісті құрал-жабдықтарды игеру қажеттілігі туындайды да, осыдан барып саясат субъектісі ретіндегі саяси элита туралы мәселескөтеріледі.
Саяси элита деп билік жүргізуге байланысты маңызды шешімдер қабылдауға тікелей қатынасатын, билік құрылымында жетекші рөл атқаратын, соған орай өзіндік артықшылықтарға ие болатын әлеуметтік топты айтамыз.
Саясаттануға бұл ұғымды алғаш енгізген итальяндық ғалым, әлеуметтанушы В.Парето (1848-1923) болатын. Марксистік ілімде тарихтың жасаушысы бұқара халық деген қағидаға қарама-қарсы В.Парето және оның жасақтары, яғни элиталар теориясының негізін қалаушылар саясаттағы тұлғалардың рөлін баса айтады және олардың қандай талаптарға сай болуы керектігін негіздейді. Қазіргі саяси ғылымда оның ерекше бір саласы ретінде осы элитаның пайда болуы, қалыптасуы, қоғамдағы рөлі туралы элитология ілімі дамыған. Элитологияның басты бір мәселесіне элиталарды жіктеу мәселесі жатады. Элиталар олардың атқаратын қызметіне орай, (яғни, функционалдық белгі бойынша) саяси, экономикалық және мәдени- ақпараттық деп үшке бөлінеді.
Элитаның типтері мен іріктелу жолдары. Билікке қатынасу дәрежесіне, билікке деген өкілеттілігінің ауқымына байланысты элита: а) жоғарғы; ә) ортаңғы; б) маргиналдық; в) әкімшілік болып төртке бөлінеді.
Жоғарғы элитаға биліктің жоғарғы сатыларында орналасқан, ең маңызды шешімдер қабылдауға тиісті тұлғалар жатады. Бұған жататын адамдардың тізімі өте-мөте шектелген болады. Дамыған Батыс елдерінде орта есеппен тұрғындардың 1 млн-ға 50 элита өкілдері келуге тиіс деп есептелгенімен, елдің көлемінде бар жоғы 50 ғана элита мүшелері басты шешімдерді қабылдап, саяси басқарудың негізгі мәселелерін анықтап отырады екен. Белгілі бір дәрежедегі табысы, білімі және кәсіби мәртебесі бар адамдар ортаңғы элитаны құрайды. Статистика бойынша, 5% -ы болуға тиіс. Аталған үш белгінің үшеуінің де бар болуы ортаңғы элитаның өкілдеріне қоғамдағы саяси жағдай туралы, қандай саяси бағыттың дұрыс не бұрыс екендігі туралы кәсіби тұрғыда пайымдауға мұрсат береді деп саналады. Осы үш көрсеткіштің бірі болмаса бірі жетіспейтіндер маргиналдық элитаны құрайды. Маргиналдық элитаның құрамы өзгермелі болады, өйткені жетіспейтін көрсеткіштердің орны толғандары ортаңғы элитаға енеді. Әкімшілік элитаға мемлекеттік қызметкерлердің ең жоғарғы қабатына жататындар (үкімет мүшелері, министрлер, ведомстволар мен комитеттердің басшылары) кіреді.
Элитаның мемлекеттік билікке ие болып, ең маңызды саяси шешімдер қабылдайтын бөлігін билеуші элита деп, ал билікке қолы әлі жете қоймаған бөлігін контрэлита (немесе оппозициялық) деп атайды.
Элитаның қалыптасуы. Саяси элитаның барған сайын қоғамдағы рөлінің арта түсуіне байланысты элитаны дайындау мен оның қатарын толықтыру қатаң сұрыптауды қажет ететін үдеріске айналуда. Қоғамдағы саяси басқаруға лайықты адамдар қандай болуға тиіс, оларға қандай талаптар қойылады? ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.