Ас тұзының қаныққан ерітіндісін қолдана флотациялау әдісі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 43 бет
Таңдаулыға:

• Ас тұзының қаныққан ерітіндісін қолдана флотациялау әдісі ( Фюллеборн бойынша )

Принципі: тоғышар жұмыртқасының тығыздығы қаныққан ерітіндінің тығыздығынан төмен болғандықтан үстіңгі бетіне қалқып шығуына негізделген.

Жадығаттар мен жабдықтар (4-сурет) : микроскоп, зат шынылары, төсеніш шыны, стақандар (250 мл), сүзгі, гельминтологиялық ілмек (тік бұрышпен иілген, d = 6 мм), келісап пен келіше, ас тұзының қаныққан ерітіндісі (тығыздығы 1, 18-1, 2) .

• Дарлинг әдісі

Принципі: қалқыту және тұндыру процедураларын кезектестіре жүргізіледі.

Жадығаттар мен жабдықтар: центрифуга, Дарлинг сұйықтығы ( глицерин және ас тұзы тең қатынаста), темір ілмек.

Орындалуы:

Нәжісті сумен жартылай сұйық консистенцияға дейін араластырады және 3 мин. центрифугада айналдырады, соның нәтижесінде гельминт жұмыртқалары астына қарай шөгеді. Пробирка ішіндегі сұйықтықты төгіп тастап, тұнбасына Дарлинг сұйықтығын (ас тұзының қаныққан ерітіндісімен тең қатынаста араласқан глицерин) қосады. Тұнбаны жақсылап араластырып, қайтадан 3-5 мин. центрифугада айналдырады. Осыдан кейін тұнбадағы паразиттік гельминттердің жұмыртқалары үстіңгі бетке қалқып шығады. Темір ілмекпен бетіндегі қабатынан (пленканы) зат шынысына тамызып, төсеніш шынымен жауып, микроскоппен зерттеледі.

beim Rind. J. Vet. Med. B 35, 557-569.

Седиментациялау әдісі (Benedek бойынша)

Принципі: тығыздығы жоғары паразиттер судағы нәжістің басқа фракцияларына қарағанда жылдам шөгуіне негізделген.

Жадығаттар мен жабдықтар: микроскоп, Петри табақшасы, стақандар (250 мл), ұсақ көзді темір сүзгілер, келісап пен келіше, пастер түтігі, метилен көгінің ерітіндісі. Орындалуы:

шамамен 1 шай қасықтай нәжісті келішеде сумен мұқият араластырады;
суспензияны стақанға сүзген соң, қалған нәжісті біртекті болғанға дейін сумен шаю;
сынаманы тұнғанша 3 минутке қалдырады;
тұнба үстіндегі ерітіндіні төгіп тастап, қайта су құяды (6-сурет) ; 5. сынаманы тұнғанша 3 минутке қалдырады;

6- сурет. Седиментациялық әдіс

тұнба үстіндегі ерітіндіні төгіп тастап (тұндыруды бірнеше рет қайталауға болады), тұнбаны Петри табақшасына ауыстырады да, пастер түтікшесімен 1 тамшы метилен көгін тамызады.
микроскоп астында 40-100х үлкейтімде зерттейді. Анықталады:

Нақтылы: трематод жұмыртқалары ( Dicrocoelium -нан басқа), жылқы мен түйеде E. leuckarti ооцисталары.

Анық емес: цестод және нематод жұмыртқалары, нематод балаңқұрттары және қарапайымдылар.

Ескерту: сапасын анықтау әдісі.

Центрифуганы қолдана седиментациялау әдісі (Котельников пен Корчагин және Хренов бойынша экспресс-әдістеме)

Жадығаттар мен жабдықтар: центрифуга, микроскоп, пробиркалар, пинцеттер.

Орындалуы: Қой және ешкіден алынған нәжіс сынамасын (3-5 г) температурасы 20-22°C суы бар пробиркаларға салады. Пробиркаларды 1000-1500 айн. /мин. жылдамдықпен 2 мин. бойы центрифугада айналдырады. Сынамаларды пинцетпен алып, тұнбаға дейінгі суды төгеді, тұнбаны сілкіп зат шынысына құяды және микроскоп астында зерттейді.

Анықталады: диктиокаулюс, мюллериус және басқа протостронгилидтердің балаңқұрттары.

Вайд әдісі

Жадығаттар мен жабдықтар: микроскоп, зат немесе сағат шынысы, жылы су (40°C) .

Орындалуы: Қой не ешкінің жаңадан бөлінген бірнеше құмалағын зат немесе сағат шыныға қойып, үстіне 40°C температурадай шамалы су қосады. Егер құмалақты зат шынысына қойса, онда бірнеше тамшы су жеткілікті болады. Арада 40 минут өткеннен кейін құмалақтарды алып тастап, шыныда қалған сұйықтықты микроскоп астында нематод балаңқұрттарына зерттейді. Бұл әдістеме тек құмалақтар тығыз болғанда ғана тиімді болады.

Анықталады: қой мен ешкінің диктиокаулюс, мюллериус, протостронгилюс, цистокаулюс балаңқұрттары.

әдіс (Берман-Орлов бойынша)

Принципі: балаңқұрттардың термотропизміне (жылыға қарай қарай ығысатын қасиеті) негізделген.

Жадығаттар мен жабдықтар: микроскоп, Петри табақшасы, штатив, резеңке түтікшеге жалғанған бөреңке (воронка), қысқыш, ұсақ көзді темір сүзгілер немесе дәке.

Дайындау: резеңке түтікшені бөреңкемен жалғап, түтіктің шетін тік бұрышпен кеседі. Бөреңкені штативке бекіткен соң, жылы сумен толтырылады.

Орындалуы:

шамамен 1 шай қасық нәжісті (10-20г) сүзгішке немесе дәкеге орайды, оны бөреңкеге салып, үстіне су құяды (7-сурет) .

7- сурет. әдіс

кем дегенде 12 сағатқа (немесе түні бойы), ал ең дұрысы 24 сағатқа бөлме температурасында қалдырады;
қысқышты біртіндеп босата отырып, алғашқы тамшыларын Петри табақшасына тамызады;
микроскоп астында 40-100х үлкейтімде зерттейді. Анықталады:

Нақтылы: жаңа түскен нәжісте: өкпе гельминттерінің 1 сатыдағы балаңқұрттары (шошқаның: Metastrongylys басқалары) және стронгилоидтар; жатып қалған нәжісте: ас қорыту жүйесі стронгиляталарының балаңқұрттары.

Ажыратып балау: емін еркін өмір сүретін нематодтардың ересектері мен балаңқұрттарынан айыру керек.

Анық емес: гельминт жұмыртқалары, қарапайымдылар.

Ескерту: сапасын анықтау әдісі. Егер, сандық көрсеткішті анықтау керек болса, онда нәжіс салмағы 10 г болуы шарт.

• Mс-Master әдісі (жұмыртқалар мен ооцисталарды санау)

Принципі: стандартталған нәжіс көлемін қолдана Mc-Master санақ камерасында жұмыртқа мен ооцисталарды санау.

8- сурет. Mc-Master камерасы

Жадығаттар мен жабдықтар: микроскоп, Mс-Master санақ камерасы (8-сурет), келіше мен келісап, өлшегіш цилиндр (100 мл), кішігірім бөреңкелер, темір сүзгіштер, пипеткалар, таразы, қаныққан ас тұзының ерітіндісі (тығыздығы 1, 18-1, 2) .

Дайындау: флотациялау ерітіндісі зерттеуге дейін 1 тәулік бұрын дайын болуы шарт: 1 л суға 340 г NaCl ерітіледі. Орындалуы:

таразыда 4 г нәжісті өлшеп алу;
нәжіс сынамысын келішеде қаныққан ас тұзының ерітіндісімен араластырып, өлшегіш цилиндрге темір сүзгіш арқылы сүзіп, белгіленген көлемге 60 мл (!) дейін қаныққан ас тұзының ерітіндісімен жеткізеді де сүзгішті алып тастайды;
Ерітіндіні пипетке көмегімен мұқият араластырып, пипеткамен алған 2-3 мл суспензияы Mс-Master санақ камерасының бір бөлігіне, ерітіндіні қайта араластырып, екінші камераны суспензиямен толтырады;
флотациялау үшін санақ камераны 3-5 минутке қалдырады;
уақыт өтісімен 40-100х үлкейтімінде зерттейді;
жұмыртқа немесе ооцисталардың 1 г нәжістегі саны анықталады (EpG немесе OpG) . Екі камерадағы анықталған жұмыртқа немесе ооциста саны х 50 көбейтіледі (EpG(OpG) .

Анықталады:

Нақты анықтайтыны: стронгилоид, ас қорыту жүйесі стронгиляттары, аскаридат жұмыртқалары, кокцидий ооцисталары (криптоспоридии; E. leuckarti, E. cameli ооцисталарынан басқа) .

Анықталмайтыны: цестод және трематод жұмыртқалары, нематод балаңқұрттары, лямблийлер.

Ескерту: сандық әдіс. Егер, нәжістің 2 г зерттелінсе, жұмыртқа санын х 100 көбейту арқылы анықтайды.

Аталмыш әдісті антгельминтті препараттардың тиімділігін тексерген кезінде де қолдануға болады, яғни емдік дәрілерді қолданғанға дейін және емдеуден кейін жұмыртқа (ооциста) санын салыстыра отырып тиімділікті анықтайды.

• Анал тесігі маңынан қырындыны жабысқақ лента көмегімен зерттеу әдісі (Якобс бойынша)

Жадығаттар мен жабдықтар: микроскоп, зат шынысы, жабысқақ жағы бар мөлдір полиэтилен пленкасы жарамды (скотч), қолайлысы ЛПО-1, ЛПО-2 операциялық пленкалары. Орындалуы:

жабысқақ лентаның 8-10 см кесіндісін дайындап, алдын ала зат шынысының бетіне жапсырып қою;
қырындыны алар алдында зат шынысынан жабысқақ лентаны босатып, екі шетінен ұстаған қалпы лента жолағын бірден анал тесігі мен перианал немесе анал тесігі маңындағы қатпарға саусақты тигізбей жабыстырады.
лентаны теріден тартып алған соң, жабысқақ жағымен зат шынысының бетіне біркелкі етіп (микроскопиялау кезінде кедергі болмас және ауа көпіршіктерін болдырмау үшін) жабыстырады.
зат шынысының шетінен шығып тұрған лентаның артық жерлерін кесіп тастайды.
микроскоптың астында 50-100х үлкейтімде зерттейді.

Анықталады: приматтар, кеміргіштер мен тақтұяқтылардың оксиур жұмыртқалары.

2. 3. Қанды зерттеу

Зерттеуге жататын материалдар. Ауру және аурудан күдікті жануарлардан перифериялық қанды: а) тәжірибе топтарындағы малдарға жұқтыру (биосынама қоюға), б) серологиялық зерттеу жүргізу, в) микроскопиялық препараттарды дайындау: қысылған тамшы, жұғынды жасау, қалың қан жұғындысын дайындау жұмыстарын орындау мақсатында алады.

Биосынама қоюға және серологиялық зерттеулерді жүргізу үшін жылқыдан, ірі және ұсақ қара малдан күре тамырдан, құстан - қанатасты көк тамырдан асептика мен антисептикалық ережелерді ескере жалпы белгілі әдістің көмегімен жүргізеді. Микроскопиялық зерттеулерде қан жұғындасы мен препараттарында қарапайымдыларды анықтау үшін құлақтың шетін тіліп, ал құстарда - айдарынан немесе қанатасты көк тамырдан алады.

Коагулянт ретінде: гепарин (0, 75 мг/1 мл қанға), натрий цитраты (5 мг/1 мл қанға) алынады.

Ауруларға күдік туғанда зерттелінетін қанды:

• Бабезиозға:

тікелей зерттеу үшін: ауада кептірілген (тек қана капиллярлық қан, мысалы, құлақтың ұшынан алынған) қанның жұқа жұғындысы (2-4 дана, боялмаған) пайдаланылады.
антиденелерді анықтау мақсатында: ұйымаған 5-10 мл қан немесе 3-5 мл қанның сарысуы (коагулянт қосылмаған) .

• Лейшманиозға:

антиденелерді анықтау мақсатында: ұйымаған 5-10 мл қан немесе 3-5 мл қанның сарысуы (коагулянт қосылмаған) .
тікелей зерттеу үшін: лейшманиоздың тері қабынған ағымында паразиттерді алғашқы түйін пайда болғанда анықтау тиімді. Сондықтан, теріден қырындыны жараның шетіндегі инфильтраттан немесе грануляция басталған орыннан кішігірім кесіндісін биопсиялап, оны екі таза зат шынысының арасына қысып зерттейді.

• Филяриозға:

- тікелей зерттеу үшін: коагулянт қосылған 5 мл ұйымаған қан пайдаланылады, антидене/антигендерді анықтау мақсатында: ұйымаған 5-10 мл қан немесе 3-5 мл қанның сарысуы (коагулянт қосылмаған) қолданылады.

Үлкейтімсіз жүргізілетін зерттеулер. Қан жұғындысын дайындау

Жадығаттар мен жабдықтар: микроскоп, зат және төсеніш шынылар, пастер түтікшелері, физиологиялық ерітінді (0, 85%) .

Дайындау: физиологиялық ерітіндіні дайындау жолы: 8, 5 г NaCl-ды 1 л суда еріту. Орындау:

Ұйымаған қанның 1 тамшысын зат шынысының бетіне тамызып, ас тұзының физиологиялық ерітіндісінің кішігірім көлемімен сұйылтқан соң, төсеніш шынымен жабады.
Микроскоптың 100-400х үлкейтімінде зерттейді (диафрагма жабық) .

Анықталатыны: тірі және қозғалатын микрофилярий мен трипаносомдар.

Гимза бойынша жұғындыны бояу

Жадығаттар мен жабдықтар: микроскоп, зат шынылары

(майсыздандырылған), бояулар езілген кюветалар, метанол (absolut), Гимза бояуы (метил спирті мен глицериндегі метиленнің, эозин мен метилен көгі ерітіндісі түрінде шығарылады), иммерсиялық май.

Дайындау: жұмыс ерітіндісін дайындау үшін 1-3 тамшы бояуды 1 мл суда ерітеді, ерітінді қолданар алдында дайындалады (!) . Орындау:

Ұйымаған немесе капиллярлық қанның 1 тамшысын зат шынысының бетіне тамызады. Зат шынысын үстел үстінде немесе шет жақтарынан сол қолмен ұстайды. Оң қолмен шлифтеуші шыныны 45° бұрышпен зат шынысына қарай қойып, қанмен жанасқанша оңға қарай жылжытады (9-сурет) .

9- сурет. Жұғындыны жасау

Қан толығымен шлифтеуші шынының шетіне жеткенше ұстап, жеңіл қимылмен оңнан солға қарай қан толық біткенше жылжытады. Қан тамшысы көлемі бойынша зат шынысының шетіне 1-1, 5 см жетпей аяқталатын болуы керек. Шыныда қан жұғындысы аяқталғанға дейін созылуы керек. Қан түйіршіктерінің бүтіндігі бұзылмас үшін шлифтеуші шыныны зат шынысына қатты баспау қажет. Жақсы жасалған қан жұғындысы сарғылт түсті және соңы «сыпырғышқа» ұқсас болуы керек.

Қан жұғындысы кептіруге қалдырады.
Метанолмен 3-5 минут бекітеді.
Жұғындыны қайта кептіреді.
Гимза жұмыс ерітіндісі көмегімен 30 минут ішінде бояп қояды.
Уақыт өтісімен бояуды дистильденген сумен шаяды да, жұғындыны кептіреді.
Микроскоптың 100х үлкейтімінде (микрофилярийге) немесе автотрофтарға (бейорганикалық қоспалардан органикалық заттар түзетін организмдер: мысалы: рикеттсийлер. пироплазмидалар) зерттейді.

Анықтайтыны: микрофилярийлер, пироплазмидалар (бабезий, тейлерий, трипаносом және басқалары), рикеттсийлер (анаплазма) .

Үлкейтіп жүргізілетін зерттеулер. Гимза бойынша қалың жұғындыны бояу

Принципі: Гимза ерітіндісі бекітілмеген қанды гемолиздейді, қан түйіршіктеріндегі паразиттер эритроциттерде жақсы көрініп тұрады, боялған қан жұғындысын жасау әдісімен салыстырғанда шамамен 20-30 есе оларды көру тиімділігі артады.

Жадығаттар мен жабдықтар: микроскоп, зат шынысы (майсыздандырылған!), шыны таяқшалар, бояуымен дайын кюветалар, Гимза жұмыс ерітіндісі, иммерсиялық май.

Дайындау: Гимзаның жұмыс ерітіндісі қолданар алдында дайындалады.

Орындау:

капиллярлық қанның 1 тамшысын зат шынысының ортасына тамызып, шыны таяқшамен немесе басқа зат шынысының бұрышымен ортадан периферияға қарай араластырып жылжытады.
кептіруге қалдырады (> 1 сағаттай) .
бекітпей (!) Гимзаның жаңа дайындалған ерітіндісімен 30 минут бояйды.
бояу ерітіндісін дистильденген сумен шаяды, кептіруге қалдырады.
микроскоптың 100х үлкейтімінде (микрофилярийге) немесе автотрофтарға иммерсиялық май тамызып 1000х (пироплазмидалар) зерттейді.

Анықтайтыны: микрофилярийлер, пироплазмидалар (бабезии, трипаносомалар) .

Ескерту: жұғындыны микроскопиялау кезінде қимылдайтын паразиттерді ажырату қиындық туғызады.

Тері қырындысын және жүн жамылғысын зерттеу

Зерттелінетін материалдар

Қышыма қотыр кенелеріне зерттеу мақсатында қандауырдың көмегімен қабынған теріден немесе кенелердің көп жиналатын қабынған тері мен сау терінің шекарасынан қаншымақ шыққанша ( тереңінен!) қырынды алады.

Көзге көрінетін микроскопиялық эктопаразиттерді 70% спиртте (формалинде емес!) бекітеді. Тасымалдағанда ауызы жақсы жабылатын шыны сауыттарда болуы шарт.

Макроскопиялық зерттеулер

Құстың қауырсыны мен жануарлардың терісін алғашқыда кенелерге, мамық және қауырсынжегіштерге, бит, жүнжегіштерге макроскопиялық зерттейді.

Микроскопиялық зерттеулер

Калий сілтісін қолдана зерттеу әдісі

Жадығаттар мен жабдықтар: микроскоп, Петри табақшасы, стақандар (250 мл), спирттік шам, центрифугалық пробиркаларға арналған штатив, центрифуга, центрифугалық пробирка мен калий сілтісі (10%) .

Орындалуы:

тері қырындысын стақанға салып, 10% калий сілтісін қосады да, 60-70ºС біртіндеп 3-4 минут қыздырады (немесе бөлме температурасында 3-4 сағатқа қалдырады) .
тұндыруға 1 сағатқа қалдырады.
тұнба үстіндегі сұйықтықты төгіп, тұнбаны центрифугалайды.
тұнбаны Петри табақшасына ауыстырады.
микроскоптың 50-100х үлкейтімінде зерттейді (диафрагма жабық болуы шарт!) .

Анықталатыны: қышыма қотыр кенелері.

Компрессорлық зерттеу әдісі: терінің қырындысын зат шынысына салып, бірнеше тамшы 5-10% сілтілі ерітіндіні (KOH, NaOH) қосып, екінші зат шынымен жабады да микроскоптың кіші үлкейтілімде қарайды.

Бұлшық етті зерттеу

Жадығаттар мен жабдықтар: микроскоп немесе трихинеллоскоп, компрессориум, қайшы, пинцеттер. Орындалуы:

күріш дәніндей туралған ет сынамаларын компрессориум шыныларының арасына орналастырылып, қысылады (10-сурет) .
микроскоп астында 20х50х үлкейтімде зерттейді.

10- сурет. Трихинеллезге компрессорлық әдіспен зерттеу

Анықталатыны: трихинелла балаңқұрттары, саркоциста цисталары.

Трихинелла балаңқұрттарын анықтау әдісі (жасанды асқазан сөлінде ыдырату)

Принцип: пепсин мен ас тұзы қышқылын қолдана жасанды түрде бұлшық етті ыдырату.

Жадығаттар мен жабдықтар: шыны немесе пластик бөреңкелер, резиңке түтіктер (10 см-дей), түтікшені қысатын қысқыш, штатив және бөреңкені ілетін бекіткіш, сүзгі торлар (15x15 см), жылы су, электромагнитті араластырғыш, пластмасс Петри табақшасы, зат және төсеніш шынылары, микроскоп. Орындалуы (11-сурет) :

бұлшық ет үлгілерінен жалпы салмағы 100 г сынамада біріктіріп блендерда тураған соң, 3 литрлік шыны ыдысқа салады;
10 г пепсинді + 46-48 С температурадағы 2000 мл суға араластырып, 16 мл тұз қышқылын қосады;
шыны ыдыс аузын жұқа күміс фольгамен жауып, қоспаны магнитті араластырғышта 44-47 С температурады 30 минут бойы айналдырады;

№1 дәріс ЖАЛПЫ ПАРАЗИТОЛОГИЯ

1 Кіріспе

2 Паразитологияның қысқаша даму тарихы және ғалымдардың қосқан үлестері

1 Паразитология - (грек сөзі parasotos - арамтамақ, тоғышар, logos - ғылым) паразиттердің жіктелуін, құрылысын, экологиясын, иесі мен тоғышардың бірімен бірінің қарым-қатынасын, адам, жануар және өсімдіктерде тудыратын ауруларымен оларға қарсы жүргізілетін күрес және дауалау шараларын ұйымдастыратын кешенді биологиялық ғылым.

Паразиттік организмдер табиғатта еркін өмір сүрген организмдерден эволюциялық даму барысында сұрыпталып регрессивтік және прогрессивтік өзгерістерге ұшырау нәтижесінде пайда болған.

Паразит өкілдерін зерттеумен шұғылданатын салалар (пәндер) академик К. И. Скрябиннің анықтамасы бойынша олардың шығу тегіне, тоғышарлық мекеніне, қоздырушының жануарлар әлеміндегі алатын орнына байланысты жіктеледі.

Шығу тегіне қарай : зоопаразитология - жануартектес паразиттерді (гельминттер, кенелер, жәндіктер, біржасушалы қарапайымдар) және олардың тудыратын ауруларын зерттеумен шұғылданатын ғылым; фитопаразитология - өсімдіктектес (бактерийлер, бациллалар, вирустар, саңырауқұлақтар, риккетсиялар) паразиттерді және олардың тудыратын ауруларын зерттеумен шұғылданатын ғылым болып бөлінеді.

Паразит иелері мен қоздырушылардың биологиялық тұғырығына қарай : медициналық зоопаразитология , адамның паразиттері мен тудыратын ауруларын, ветеринариялық зоопаразитология , жануарлардың паразиттері мен тудыратын ауруларын; агрономиялық зоопаразитология , ауылшаруашылық дақылдарының паразиттері мен тудырған ауруларын; орман зоопаразитологиясы , ағаш тұқымдарының паразиттері мен тудырған ауруларын зерттеумен айналысады.

Қоздырушылар жануарлар патшалығындағы типіне қарай 4 тарауға жіктеледі : гельминтология (HELMINS), арахнология (ARACHNEA), энтомология (ENTOMA) және протозоология (PROTOZOA) . Қазіргі уақытта ғылымға 90-ға жуық тоғышарлық күй кешетін организмдер белгілі. Паразит өз иесімен жанасқанда ауру үнемі өрбімейді, өйткені оның дамуына паразит пен иесінің арасындағы қарым-қатынас, малдың жасы мен бейімділігі, қоздырушының саны мен уыттылығына байланысты болады. Белгілі паразиттердің ішінде ең зардаптысы - гельминттер. Бұрынғы КСРО аумағында 25 000 гельминт түрі белгілі.

Паразитология ғылымының мақсаты - жануарларды паразиттерден сауықтыру арқылы адамдардың зооантропоноздармен дерттенуін болдырмау.

2 Паразитологияның қысқаша даму тарихы және ғалымдардың қосқан үлестері. Паразиттік күй кешетін құрттар (аскарида, тения) жөніндегі алғашқы деректер ислам дүниесіне ертеректен (б. э. д. 600 жыл бұрын) белгілі. Гиппократ, Аристотель, Авицена, Рудольфи өздерінің еңбектерінде адамдарда анықталған аскарида, оксиур, тения, шошқада - финна көпіршіктері туралы келтіреді. XVII-XVIII ғасырларда паразитологиялық ғылымға 980 астам паразит түрлері 756 иелерінен табылған. Паразитология саласы XX ғасырдың басында айтарлықтай жетістіктерге қол жеткізді. Гельминтологияның негізін қалаған атақты ғалым, ветеринария мен медицина ғылымдарының докторы, профессор, 10 жақын және шалғай мемлекеттердің Академияларының академигі К. И. Скрябин (1878-1972) әртүрлі жануарлардың гельминттер фаунасын анықтау мақсатында 320 жуық экспедициялар ұйымдастырып, осының нәтижесінде 200 астам құрттардың морфологиясын, биологиясын, иесімен арасындағы қарым-қатынасын зерттеген. Сол кездегі Мәскеу, Новочеркаск қалаларындағы зооветеринарлық институттардың құрамында паразитология кафедрасын ашқан. Әйгілі Е. Н. Павловский медицина ғылымдарының докторы, профессор жалпы паразитология және арахноэнтомология салаларының дамуына айтарлықтай үлесін қосып, 250 экспедиция ұйымдастыруының арқасында адам мен жануарларға қауіпті беймәлім 10 трансимиссивтік ауру ошақтарын ашты. Қарапайымдыларды зерттеумен шұғылдануда В. Л. Якимовтың алатын орны бөлек. Ленинградтағы Ветеринарлық институтта протозоологтардың мектебін ұйымдастырған ғалым. Профессор В. А. Догель - жалпы паразитология мен ихтиопатология саласына айтарлықтай үлес қосты. Елімізде паразитология ғылымының алға басуына гельминтолог-ғалымдар: Боев С. Н., Гвоздев Е. В., Щульц Р. С., Даугалиева Э. Х., Диков Г. И., Кәдіров Н. Т., Егізбаева Х. Е., Рамазанов В. Т., арахноэнтомолог Галузо И. Г., Целищева А. А., Есімбеков Ж. М., протозоологтар Сванбаев С. К., Хван М. В., Сабаншиев М. С., Ысқақов М. М. айтарлықтай ғылыми жаңалықтарымен үлес қосты. Аталмыш ғылым саласының жетістіктеріне жаңадан 200-ден астам паразит түрлерінің ашылуы, адам арасында риштаны, дракункулезді жою, дәрі-дәрімектерді қолданудың тиімді әдістерін ұсынуы, гельминтоздарды жайылымдық дауалау, көпшілік гельминтоздардан мал басын сауықтыру жатқызуға болады. Сондықтан паразитология саласының негізгі көздеген мақсаты жануарларды паразитоздардан сауықтыру арқылы олардың өнімділігін арттыру болып табылады.

ПАРАЗИТОЛОГИЯНЫҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1 Табиғаттағы организмдер арасындағы қарым-қатынас түрлері.

2 Паразитизмнің анықтамасы, оның пайда болуы және табиғатта таралуы.

3 Жануар организмінде паразиттердің мекендеуі.

4 Паразит түрлері: экто- және эндопаразиттер, уақытша, тұрақты, үстемепаразиттер.

5 Паразит иелері (дефинитивтік, аралық, қосымша, резервуарлық, облигаттық, факультативтік) .

6 Паразит пен иесінің қарым-қатынас түрлері. Биологиялық тұғырықтың паразиттің құрылысына және биологиясына тигізетін ықпалы.

7 Паразиттің иесінің организміне тигізетін әсері (механикалық, токсикалық, инокуляторлық, трофикалық, аллергиялық) .

І Табиғаттағы организмдер арасындағы қарым-қатынас түрлері. Табиғаттағы барлық тіршілік иелері (жануарлар, өсімдіктер) бір бірімен тығыз қарым-қатынаста болады. Олардың ішінде келесілер маңызды:

1. Индифференттік (немқұрайлы, селбесу) тіршілік ету - екі организмнің бір-біріне тәуелсіз, алайда кеңістіктің ортақтығына қарай тығыз байланыста болуы. Мысалы: теңіз түбіндегі қатар байланыста тіршілік етуші мұртты ұсақ шаяндар, актиниялар, коралл полиптері, теңіз кірпікшелілері, жұлдыздары, лилиялары және т. б. организмдер.

2. Симбиоз (syn - бірге, bios - тіршілік ету) екі организмнің өз тіршілігін сақтап қалу үшін өзара тиімді қарым-қатынаста болуы. Симбиоз екі жақтың біріне немесе екеуіне де тиімді болып ерекшеленеді.

А) Кеңістіктегі байланыс немесе синойкия (sym - бiрге, oikos - үй, мекен) кеңiстiкте мекен ретiнде пайдалану, екі организмнің бірі екіншісіне ешбір зиян келтірмей, тек қана оны мекен ретінде пайдалануы және өзі содан пайда көруі. Мысалы, көпаяқты шаянның балаңқұрты губканың қуысына еніп алып өмір бақи сонда қалады да, соның нәтижесінде өсіп-өнуге мүмкіндік алады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.