Омыртқасыз зоология пәнінен оқу дала практикасы (1-2 - курс студент практиканттары үшін, оқу іс - тәжірибесі)

Жұмыс түрі: Іс-тәжірибеден есеп беру
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Омырқасыз зоология пәнінен оқу дала практикасы
(1-2 - курс студент практиканттары үшін, оқу іс - тәжірибесі)

Аты-жөні: Білісбек Динара
Мамандығы Тобы: Биология мұғалімдерін даярлау
Факультеті : Жаратылыстану

Омыртқасыздар зоологиясы оқу дала практикасы бағдарламасы
08.06.2020 - 13.06.2020 ж. аралығында оқу тәжірибесіне арналған
Дала оқу практикасының мақсаты - лекция курсында тындалган жэне зертханалық сабақта алынған білімді ары қарай тереңдете білу. Жануарларды зерттеп, олардың өмір сүру ортасын, табигаттагы орнын анықтау.
Міндеттері:
Омыртқасыз жануарлардың алуантүрлілігімен танысу.
Табигаттагы зоологиялық объектілермен өзіндік жүмыстарды жасауга үйрену.
Биотоптагы өсімдіктер мен жануарлардың табиги қарым-қатынастарын қалыптастыруды үйрену; омыртқасыздардың қоршаган ортага бейімдеушілігін, қарым-қатынастарын көру.
Далалық зерттеу жүмыстарының негізгі эдістерін меңгеру жэне камералды өңдеу.
Түрлі биотоптардың (су жэне құрлык) фаунасымен танысу жэне омыртқа- сыздардың адам мен халық шаруашылыгындагы маңызы. Сонымен қатар, орман жэне ауылшаруашылық зиянкестерімен күресу эдістерін меңгеру, пайдалы омыртқасыздарды қоргау жэне қолдану.
Дала күнделіктерін жүргізу ережесін меңгеру.
Белгілі бір тақырыпта жеке тапсырма алып, зерттеу нәтижелерін реферат ретінде жазу.
Табигатты қоргау жэне табигат байлықтарын тиімді пайдалану шаралары- мен танысу.
Таулы аудандардагы қауіпсіздік шаралардың негізгі қүжаттарын білу.
Дала-оқу практикасына есеп беру.

Дала күнделігін жүргізу:
:: биотоптың атауы
:: күні, айы, жылы
:: ауа райы (бүлттылық, жел күші, ауа температурасы)
:: мекенді сипаттау (экспозиция, топырақ, өсімдіктер)
:: омыртқасыздар фаунасы жэне олардың мекен ету ортасы (топырақтың беті, тастың асты, көң арасы, өсімдік тамыры, бүршігі, сабағы, жапырағы, гүлі, агаш қабығы, т.б.)
:: доминантты жэне сирек кездесетін жануарлар
:: өсімдіктердің зақымдануы (зақымдану типі жэне зиянкестері)
:: жекелеген жануарлардың биологиясына, экологиясына, этология- сына бақылау жасау. Экскурсия кезінде бақылауға ерекше көңіл бөлу керек. Анықтауға омыртқасыз жануарлардың тек басым түрлері жиналады.
Камералдық өңдеу - дала-оқу практикасының екінші маңызды бөлігі
Мақсаты: Экскурсия кезінде жиналған материалдарды зерттеу.
Міндеттері:
:: анықтағыш кестелердің көмегімен омыртқасыздарды анықтау
:: жүйелі коллекция жасау
:: морфологиялық белгілерін сипаттау жэне суретін салу
:: даму кезендерімен танысу
:: күнделік жүргізу
:: латынша атауларын еске сақтау жэне тапсырманы тапсыру
Камералдық өңдеу кезінде жиналған материалды түқымдасқа дейін (ал кейде түрге дейін) анықтауға жэне дүрыс фиксациялауға үйрену керек. Насекомдар энтомологиялық матрасшаларға тізіліп қойылады жэне коллекциялардың жиналған жері мен күні, эрі зерттеушілердің аты-жөні көрсетілген этикеткасы болады. Ал жүмыс дәптерге таксонға (отрядқа, тұқымдасқа, туысқа, түрге) сипаттама жазылып, суреті салынады.
Камералдық өндеу кезінде орындалған тапсырмаларды оқытушьі күнделікті тексеріп, қабылдап отырады.

Есеп беруге қойылатын талаптар
Әрбір студент күнделігін пайдалана отырып, ғылыми - дала практика- сынан өздігінше есеп береді. Есептің титулдық беті, тақырыбы жэне орындаушының қолы болуы керек. Есеп мазмүны келесі бөлімдерден түрады: Кіріспе 1. Омыртқасыз жануарларды жинау жэне фиксациялау әдістері. 2. Дала практикасы барысында жиналған омыртқасыздардың тізімі (15 отр., 100 тұқымдас таулы аймақта, 50 тұқымдас далалы аймақта). 3. Түрлі биотоптардагы доминантты жэне сирек кездесетін омыртқа- сыздарды бере отырып фаунасын сипаттау. 4. Биотоптардағы омыртқасыздардың сандық көрсеткіші мен таралуы бойынша кесте жасау. 5. Қорытынды. 6. Әдебиеттер.

Омыртқасыз жануарларды жинауға және фиксациялауға арналған құрал-жабдықтар
Насекомдарды жинауға жэне фиксациялауға қажетті құралжабдық- тар: сүзгі (сачок), тұншықгырғыш (морилка), қысқыш, түзеткіш, матрасша жэне т.б.
Омыртқасыз жануарларды үстау үшін ең керекті қүрал - сүзгі (сачок), әсіресе ұшатын насекомдарды сүзгісіз үстау мүмкін емес. Қысқыш (пинцет) - шағатын насекомдарды үстауға қажет жэне бірнеше шыны ыдыстар мен қораптар керек.
Энтомологиялық сүзгі (сачок). Сүзгі үш бөлімнен түрады: жануарды үстайтын қап, одан кейін қаптың пішінін үстап түратын шеңбер жэне осыларды бекітіп тұратын сабы болады. Сабы қолыңызды үзартады, себебі үріккіш жәндіктерді қашықтықтан немесе биік жерден ұстауға ыңғайлы болады. Қабы ақшыл матадан тігілгені жөн, себебі түскен на- секомды бірден көруге ыңғайлы болады. Онда ешқандай бүрыш, қатпар- лар болмау керек, өйткені үсталған насекомдар қалтарысқа тығылып, ұсталуы қиындайды. Сондықтан қаптың түбі дөңгеленіп тігіледі, бүл 2- суретте көрсетілген. Жүмыс жасау ретіне қарай сүзгілер бірнеше түрлі болады. Yenшып жүретін насекомдарды үстау үшін ауаны оңай өткізетін, мөлдір матаны пайдалану керек (дэке, тюль, т.б.). Насекомдарды "ору" эдісі арқылы үстағанға, мықты мата керек, ол үшін бөзді пайдаланған жөн. Шеңберін жуандығы 3-5 мм болат темірден жасайды. Сабын жуандау, берік таяқтан жасайды. Yenшатын насекомдарды ұстауға қысқа эрі жеңіл сап керек, ал "ору" әдісімен ұстау үшін ауырлау эрі жуан сап керек. Шеңберді сабына тас қылып бекітуге немесе жиналмалы (алып жүруге ыңғайлы) етіп жасауға болады. Сүзгінің мөлшерінің үлгісі (см- мен берілген) 2-суретте көрсетілген.
У салынған ыдыс немесе түншықтырғыш (морилка). Аузы темір қақпақпен бұратылып тығыз жабылатын шыны ыдысты морилка ретінде пайдалануға болады (1 (З)-сурет). Жануардың мөлшеріне сәйкес, морилканың мөлшері де эртүрлі болады. Негізінде 200 грамдық шыны ыдыстар жарайды. Егер морилканы агаш қабы- ғынан жасалған қақпақпен жабатын болсақ, онда оны ерітілген парафин мен стеаринде қайнатып алу керек, сонда оның беріктігі артады. Жинал- ған жануарлар бір-бірін зақымдамау жэне олардың бөлген сұйықтықтарын сіңіру үшін (ас қорыту бездерінің бол- ген сұйықтықтары, нэжістері, тыныс алуы) морилканың ішіне сорғыш қағаз жолақтары бүктеп салынады, газет те жарайды. Морилкаға бірнеше тамшы немесе мақтаға сіңірілген у салынады. Қабықтан жасалған қақпаққа у сіңіріл- ген мақтаны инемен бекітсе де болады. Осыдан кейін морилка жұмысқа дайын. У ретінде эфир, хлороформ, бензол, этил ацетат (сірке этил эфирі), тіпті болмаған жағдайда бензинді (бірақ бұдан насекомдар сынғыш болып келеді) немесе аэрозоль уды бүркіп алуға да болады. Бұл уларда ұзақ болған насекомдар түстерін өзгертеді, эсіресе тікқанаттылар қызғылт түске айналады, сондықган мұны естен шығармау керек. Ұсталған насекомдарды морилкаға салып, аузын тез жабу керек. Себебі осы уақытта у ұшып кетіп, жануардың жансыздануына жеткіліксіз болып қалуы мүмкін. Мұндай жағдайда эрқашанда өздеріңмен бірге аузы тар кішілеу ыдыста уды алып жүру керек, қажет болған жағдайда морилкаға тамыза қоятын. Бұл үшін иіс сулардың құтылары өте ыңғайлы, оларға уды медициналық инемен толтыруға болады. Морилкаға уды қайта-қайта пайдалана бермеу үшін, оның түбіне ұсақ гесіктері бар резеңкені шыны түбімен бірдей етіп қиып салып (пеноуретан емес), қағаз салмай түрып резеңкеге уды тамызу керек. Сөйтіп бірнеше сағатқа аузын жауып қалдыру керек. Резеңке ісінеді. Егер артық сұйықтық болса, аузын ашық қалдыру керек, біраз уақыттан кейін үшып кетеді (ашық ауада немесе арнайы тартқыш шкафта). Сонан кейін ішіне қағаз жолақтары салынады. Улы зат болмаған жағдайда, жиналған насекомдарды морилкамен күн көзіне тастау керек. Біраз уақыттан соң насекомдар күн қызуы өтіп өледі. Осылай жекелеген насекомдарды да өлтіруге болады. Ол үшін оны пробиркаға салып, от үстінде айналдыра үстау керек. Сіріңкенің бір шырпысының жануы жарап түр.

Эксгаустер. Yenсақ, эрі тез қозғалатын омыртқасыздарды жинау үшін сорғыш (эксгаустер) пайдаланылады. Оны кішілеу шыны ыдыстан оңай істеуге болады. Ол қабықтан жасалған қақпақпен (резеңке немесе пенопласттан жасалған қақпақ) жабылып, оған екі түтік орналастыры- лады (4-сурет). Ауаны сорған кезде бір түтік арқылы ауа шыны ыдысқа кіреді. Егер түтікті ұсак насекомға тақап сорсақ, ол ауамең бірге шыны ыдыс ішіне түседі. Тек шыны ыдыс ішіндегі түтік үшын дәкемен байлау керек, әйтпесе насеком ауызға келіп түседі. Егер ауа соратын шыны түтікке үзын иілгіш резина түтік кигізсек, онда эксгаустермен жұмыс жасау ыңғайлы, эрі оңай болады. Сонымен резина түтікті ауызға алып, келесі шыны түтіктің ұшын насекомға тақап сорып ұстауға болады. Сонан соң үсталған насекомдарды морилкаға салады.
Экскурсия кезінде қүралдарды арнайы дала сөмкесіне салып алып жүру немесе арнайы "белдік-патронташ" тігіп алу керек (5-сурет). Онда эр ыдысқа арнайы бөлімдер жасалынған.

Қосымша құралдар. Топырақ жануарларын зерттеу кезінде шеті тегіс, өткір күрек, клеенка, өлшегіш жэне сызғыш керек болады. Ағаш қабығын ажырату жэне ондағы зиянкестердің жолдарын ашу үшін орташа өткір балта, пышақ керек. Бұл мақсаттар үшін түрлі (сүйекті-шеміршекті жэне ампутациялық) скальпельдерді қолдануға да болады. Өсімдіктегі насекомдарды қағу үшін ақ мата алған жөн. Ірі насекомдарды стандартты медициналық шприц көмегімен аммиактың сулы ерітіндісін инекциялау арқылы жансыздандырған жөн.
Негізгі экскурсиялық құралдарды далалық немесе арнайы энтомоло- гиялық сөмкеде алып жүреді. Морилкалар мен пробиркаларды жалпақ белдікте орналасқан ұяшықтарда орналастырған ыңғайлы.
Омыртқасыздарды жинау, зерттеу және фиксациялау әдістері. Жалпы әдістемелік түсініктер
Жануарларды кез-келген зерттеулер - фаунистикалық, экологиялық, биоценологиялық, морфологиялық немесе өндірістік негізгі қүжат немесе талдаудың нысанасы болып табылатын эртүрлі материалды жинаудан басталады.
Нақты ғылыми материалдарды жинау эуесқой коллекционерлерден ерекшеленуі керек. Бір мақсатқа бағытталған материалды жинау үшін алдымен зерттелетін жануар тобының тіршілігінің ерекшеліктерімен жэне жануарды табуды, оны табудың тиімді жолдарын жеңілдететін экологиялық жағдайларымен таныс болу керек. Жалпы зерттеу кезінде табиғаттан тікелей көзге түсетін жэне зиянкес немесе пайдалы жануарларды жинап қана қоймай, сонымен қатар зерттеу орнынан табылатын басқа да жануарларды жинау керек болады, себебі олардың ішінде зерттеу мақсатына қажетті түрлер кездесуі мүмкін.
Ғылыми жинақтар, коллекциялар жануарларды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.