Гигиеналық тәжірибеде қабылданған радиотолқындардың жіктелуі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Гигиеналық тәжірибеде қабылданған радиотолқындардың жіктелуі

Радиотолқындардың таралуы Радио және телехабарларда, радиобайланыста, радиолокация мен радионавигацияда қолданылатын электромагниттік толқындарды радиотолцыпдар деп атайды.

Радиотолқындардың таралуына жер бедері мен су беттері, әсіресе атмосфераның жоғарғы қабаты - ионосфера көбірек әсер етеді. Ионосфераны жер бетінен 90-300 км биіктікте, иондар мен электрондардан тұратын иондалған газ қабаты құрайды. Атмосфераның жоғары қабатының иондалуы, негізінен, Күннің ультракүлгін және рентген сәулелерінің әрекетінен болады. Түнмен салыстырғанда иондардың концентрациясы күндіз 20 еседей артық. Сондықтан ионосфераның қасиеті тәулік бойы және жыл мезгіліне байланысты өзгеріп тұрады. Ионосфера электромагниттік толқындарды шағылдырады және жұта алады. Ұзын радиотолқындар дифракция нәтижесінде көкжиектен асып алыска жетеді. Әрі ионосферадан жақсы шағылады, сол себепті ұзын толқындар шалғай қашықтыққа тарайды.

Радиотолқындар арқылы объектіні тауып, оған дейінгі қашықтықты және оның кеңістіктегі орнын, қозғалыс жылдамдығын анықтау радиолокация деп аталады. Радиолокация негізіне радиотолқындардың өткізгіш денелерден шағылуы алынған. Ол радиотолқындар шағылатын обьектілердің сызықтық өлшемдері толкындардың ұзындығынан артық болғанда айқын байқалады. Сондықтан радиолокациялық станцияларда ультрақысқа толқындарды қолданады. Радиолокацияда обьектіні табу үшін сүйірлене бағытталған электромагниттік толқын шоғы пайдаланылады. Дециметрлік және одан кіші толқын ұзындығымен жұмыс істейтін радиолокаторларда бағытталған толқынды параболалық металл айнаның фокусында орналасқан антенналар шығарады. Метрлік толқындарды сүйірлей бағыттау үшін белгілі бір қалыпта орналасқан антенналар жүйесін қолданады. Бір бағытта интенференция салдарынан толқындар күшейіп сүйірлене бағытталса, өзге бағыттарда олар бірін-бірі толығымен немесе жартылай өшіреді. Радиолокатор немесе радар таратқыш және қабылдағыш күрделі радиотехникалык жүйелерден тұрады. Радиолокатор импулъстік режимде жүмыс істейді. Ұшақтың орнын анықтау үшін оған радиолокатордың антеннасын бағыттайды, ал генератор қысқа мерзімді электромагниттік толқындардың периодты импульстерін шығарады

2. 1) радиоэлектронды құралдар (бұдан әрі - РЭҚ) - бір немесе бірнеше радиотаралымдық және (немесе) радиоқабылдағыш құрылғыдан және қосымша жабдықтардан (егер ондайлар болса) тұратын техникалық құралдар, радиотолқындарды таратуға және қабылдауға арналған. Радиоэлектронды құралдарға жұмыс істеу барысында 9 кГц-дан 400 ГГц дейін жиілікті электромагнитті тербелістерді қолданатын радиостанциялар, радиотелефондар, радионавигациялар, радиоанықтағыштар жүйелері, теледидар мен радиохабардың үлестірімдік жүйелері және басқа құралдар жатады;

3. 2) электромагниттік өріс (бұдан әрі - ЭМӨ) - электромагниттің тербелістері көзінің маңында және олардың таралу жолдарына туындайтын өріс;

4. 3) екінші қайтара сәуле бөлу - ЭМӨ әсер ететін аймақтағы әртүрлі өткізгіш заттармен және құрылғылармен электромагнит қуатының сәуле бөлуі.

5. 2. Радиоэлектронды құралдарды орналастыруға қойылатын

санитарлық-эпидемиологиялық талаптар

6. 3. РЭҚ құрылысына, қайта жаңартуға, техникалық жарақтауға, кеңейтуге, орналастыруға және пайдалануға беруге жобалық құжаттама осы санитарлық ережелерге сәйкестігіне санитарлық-эпидемиологиялық қорытындысы болуы керек.

7. 4. Санитарлық қорғау аумағы (СҚА) және құрылысты шектейтін аймақтың (ҚША) шекарасының есебімен мәліметтер мен материалдар, жеткізетін РЭҚ кімнің басқаруында болса, сол заңды немесе жеке тұлғаларға берілуге тиіс.

8. 5. Қолданудан жеткізгіштер мен антенналарды біржола алып тастау немесе бөлшектеу барысында ЭМӨ-нің деңгейлеріне өлшеу жүргізу қажет емес.

9. 6. 300 мега Герцтан (бұдан әрі - МГц) жоғары жиілікті қуаттылығы 100 ватт (бұдан әрі - Вт) және одан да жоғары РЭҚ, СҚА және ҚША өлшемдері қорытындысына қарамастан, тұрғын үй-құрылыстарынан кемінде 300 метр (бұдан әрі - м) қашықтықта орналасуы керек.

10. 7. Тиімді сәуле бөлу қуаты 100 вт артық болатын 3-30 МГц диапазондағы радиоәуесқойлардың радиостанцияларын (бұдан әрі - РРС), 26, 5 - 27, 5 МГц жиілікті азаматтық диапазондағы радиостанциялардың антеннасын орналастырғанда, антеннаны орнату аумағына оның кез-келген нүктесінен кемінде 5 м қашықтыққа адамдардың еркін бару мүмкіндігін болдырмауды қамтамасыз ету керек.

11. 8. Қуаттылығы 100 Вт және одан да жоғары РЭҚ тұрғын үй-жайлардан, балалар, жасөспірімдер және емдеу-алдын алу ұйымдарынан, санитарлық-қорғау есептерінің қорытындысына және құрылысты шектеу аумағына қарамастан 300 метрден жақын қашықтыққа орналаспауға тиіс. Әкімшілік ғимараттың шатырына орналастырғанда антенна шатырдың деңгейінен кем дегенде 5 м биіктікте орнатылуы керек.

12. 9. РЭҚ қойылған жерде антенналық жабдықтарына тікелей қызмет көрсетуге қатысты адамдардан басқалардың баруы шектелуге тиіс.

13. 10. Қабылдағыш антенналарды орналастырғанда ғана шектеу қойылмайды және ЭМӨ деңгейлеріне аспаптық бақылаулар жүргізілмейді.

14. 11. Тұрғын үйлерде, ұйымның жұмысшы үй-жайларында (кабинеттерінде), қонақ үйлердің тұрғын бөлмелерінде, аурухана палаталарында, мектеп жасына дейінгі балалардың және жалпы білім беретін ұйымдарда қабылдау-беру антенналарды орнатуға рұқсат етілмейді, шатырлардан басқа.

15. 12. СҚА шекаралары жерден 2 м биіктікте анықталуға тиіс. СҚА-ның көлемі антеннаның түбінен, РТН-ның перспективалық дамуын ескере отырып есептеледі. Аймақтың сыртқы шекарасындағы жерден 2 м биіктіктегі құрылысты шектеу, ЭМӨ деңгейлері шектелген - рұқсат етілген деңгейлерден (ШРЕД) аспауға тиіс.

Сыртқы шектеу аймағының шекарасы перспективалық құрылыстың ғимаратының ең жоғарғы биіктігі бойынша анықталуға тиіс, жоғарғы қабатта ЭМӨ деңгейі ШРЕД-тен аспауы керек.

16. 13. Санитарлық қорғау аймағын және құрылысты шектеу аймағын селитебті аумақ ретінде тұрақтарға арналған алаңды және барлық көлік түрлері үшін аялдаманы, автокөліктерге қызмет көрсететін объектілерді, бензин құятын станцияларды, мұнай және мұнай өнімдерінің қоймаларын орналастыруға, өнеркәсіптік алаңды кеңейтуге, ұжымдық немесе жеке бау-бақшалық телімдерге қолдануға рұқсат етілмейді.

17. 14. СҚА және ҚША шекараларын анықтау барысында ғимараттың элементтерімен, коммуникациялармен, ішкі өткізгішімен сәуле бөлу арқылы ЭМӨ екінші қайтара әсерінен ұйымның қорғау мүмкіндігін ескере отырып жүргізу керек.

18. 3. Радиоэлектронды құралдарға қызмет көрсету

бойынша жұмыстардың жағдайына қойылатын

санитарлық-эпидемиологиялық талаптар

19. 15. Қызмет көрсететін қызметкерлер құрамына радиоэлектронды құралдармен туындайтын ЭМӨ әсеріне гигиеналық бағалау, электр өрісінің энергетикалық жүктемесі, магнит өрісі, осы санитарлық ережелердің 1-қосымшасына сәйкес электромагнит энергиясы ағынының тығыздығы бойынша жүргізілуі керек.

20. 16. Электромагнит өрісінің шектелген рұқсат етілген деңгейі селитебті аумақта, жаппай демалу орындарында, тұрғын жайлар, қоғамдық және өндірістік үй-жайлардың ішінде, электромагниттік сәуле көздері тәулік бойы әсер еткен жағдайда, осы санитарлық ережелердің 2-қосымшасына сәйкес болуға тиіс.

21. 17. Бір диапазонда жұмыс істейтін, олар үшін бірдей ШРЕД белгіленген, бірнеше сәуле көзінен сәулеге ұрынғанда электр өрісі кернеуінің қосындысы және электр энергиясы ағынының тығыздығының қосындысы төмендегі формулалар бойынша анықталуға тиіс:

Е сум. = vЕ 1 2 + Е 2 2 + . . . Е П 2 < Е шред

ППЭ сум. = ППЭ 1 + ППЭ 2 + . . . ППЭ П

Е сум немесе ППЭ сум болуға тиіс < Е немесе < ППЭ шред

22. 18. Әртүрлі жиілікті диапазондағы, олар үшін әртүрлі ШРЕД белгіленген, ЭМӨ-нің бірнеше көзінен бір мезгілде сәулеге ұрынғанда электр өрісі кернеуінің қосындысы және электр энергиясы ағынының тығыздығының қосындысы төмендегі формулалар бойынша анықталуға тиіс:

(Е 1 /Е шред1 + Е 2 /Е шред2 + . . . Е n / Е шред n ) + ППЭ 1 /ППЭ шре1 + ППЭ 2 /ППЭ шре2 + . . . +ППЭ n /ППЭ шре n < 1 бұл жерде:

Е - ЭМӨ-нің әрбір көзімен жеке туындайтын, электр өрісінің кернеуі;

Е шред - нормаланатын диапазондағы электр өрісінің шектелетін рұқсат етілген кернеуі, вольт метрге (бұдан әрі В/м) ;

ЭАТ - ЭМӨ-нің әрбір көзімен жеке туындайтын энергия ағынының тығыздығы, ватт шаршы метрге (бұдан әрі - Вт/м 2 ) см 2 ;

ЭАТ шре - нормаланатын диапазондағы электр өрісінің шектелген рұқсат етілетін кернеуі, Вт/м 2, мкВт/см 2 .

23. 4. Тарататын радиотехникалық нысандармен туындайтын

электромагнит өрісінің деңгейлеріне бақылау

24. 19. РЭҚ-мен туындайтын ЭМӨ деңгейлерін бақылау үшін есептік және аспаптық әдістер қолданылуға тиіс. Есептік әдістер жобалық материалдарға сараптау жүргізу барысында тарататын құралдардың түрлерін, жұмыс істеу жиілігін, режимдерін және қуатын, параметрлерін және антеннаның орналасу кеңістігін, жергілікті жердің рельефін, қайта шағылыстыратын беттің болуын ескере отырып жүргізіледі. Радиолокациялық станциялардың жобалық материалдарында қосымша импульс жіберу жиілігі, импульстің ұзақтығы және антеннаның айналу жиілігі туралы мәліметтер болуы керек.

25. 20. ЭМӨ-нің деңгейлерін бақылау аспаптық әдіспен жүргізілгенде мемлекеттік тексеруін өткен өлшеу құралдары қолданылуға тиіс.

26. 21. Электр өрісінің кернеулік деңгейін және ЭМӨ энергиясы ағынының тығыздығын өлшеу жабдықтардың іске қосылып, ең жоғары сәуле бөлуі жағдайында жүргізілуге тиіс.

27. 22. ЭМӨ деңгейіне аспаптық бақылау:

1) РЭҚ пайдалануға берілгенде;

2) ЭМӨ деңгейіне әсер ететін РЭҚ-ың жұмыс жағдайын және режимін өзгерткенде (антеннаның бағдарын өзгерту, жеткізгіштердің қуатын көбейткенде) ;

4) РЭҚ жақын орналасқан аумақтың ахуалдық жоспары өзгергенде;

5) мемлекеттік санитарлық қадағалау жүргізгенде;

6) ЭМӨ деңгейін төмендету бойынша шаралар жүргізгеннен кейін;

7) жұмыс орындарын аттестаттаудан өткізгенде жүргізілуі керек.

28. 23. Жұмысшыларды ЭМӨ-нің қолайсыз әсерінен қорғауды қамтамасыз ету, ұйымдастыру, инженерлік-техникалық және емдеу алдын-алу шараларын жүргізу арқылы жүзеге асырылуы керек.

29. 24. Ұйымдастыру шаралары төмендегілерді қарастыруға тиіс:

1) жабдықтарының ұтымды жұмыс режимін таңдауды;

2) ЭМӨ әсер ету деңгейі шектелген рұқсат етілген деңгейден асатын, ол жерде пайдалану шарты бойынша қызметкерлер құрамының қысқа мерзімде болуына да рұқсат етілмейтін аумақты, тиісті ескертетін белгілермен қоршап, белгілеуді;

3) жұмыс орындарының орналасуы және қызмет көрсететін қызметкерлер құрамының қозғалу бағыттары ЭМӨ көздерінен ШРЕД сақтауды қамтамасыз ететін қашықтықта орналасуын;

4) жабдықтарды жөндеуді басқа көздердің ЭМӨ әсер ету аймағынан тыс жерде жүргізуін;

5) ЭМӨ әсер ету жағдайында қызметкерлер құрамының болу ұзақтығын шектеуін;

6) жұмыс орындарын ұйымдастыруды ЭМӨ көздерінен ең жоғарғы қашықтықта орналастыруға.

30. 25. Инженерлік-техникалық шаралар жұмыс орындарында ЭМӨ деңгейін төмендетуді жаңа технологияларды енгізу және ұжымдық, жеке қорғаныш құралдарын қолдану арқылы қамтамасыз етуі керек.

31. 26. Ұжымдық және жеке қорғаныш құралдары ЭМӨ-ның қолайсыз әсерін төмендетуді қамтамасыз етіп және жұмысшылардың денсаулығына зиянды әсер етпеуі керек.

32. 28. Жұмысшылардың радиожиілікті диапазондағы ( > 10 кГц - 300 ГГц) ЭМӨ әсер етуінен ұжымдық және жеке қорғаныш құралдары жұмыс диапазонындағы жиілікті және орындалатын жұмыстың сипатын есепке ала отырып қолданылуы керек.

33. 29. ЭМӨ көздерін немесе жұмыс орындарын экрандау, шағылысу құралдары немесе стационарлық сіңіретін немесе тасымалданатын экрандар бойынша жүзеге асырылуы керек.

34. 30. Радиожиілікті ЭМӨ-нің шағылыстыратын экрандары металл табақтан, тордан, өткізгіш қабыршықтан, микроөткізгіш матадан, синтетикалық талшықтар негізінде жасалған металданған матадан немесе жоғарғы электр өткізгіштігі бар кез-келген материалдан жасалады.

ЭМО пайдалану көздері мен саласы

Электромагниттік өріс-электрлік зарядталған денелермен, сондай-ақ меншікті диполь және мультипольдік электрлік және магниттік моменттері бар денелермен әрекеттесетін іргелі физикалыкқ өріс. Бұл белгілі бір жағдайларда бір-бірін құра алатын және шын мәнінде электромагниттік өpіс тензоры арқылы ресімделген бір

субъект болып табылатын электр және магнит өрістерінің

жиынтығы. Электромагниттік өрістер айналадағы барлық кеңістікке енеді. Электромагниттік өрістердің табиги және техногендік көздері бар.

Электромагниттік өрістің табиғи көздері:

атмосфералық электр;

кун мен галактикалардың радио сәулеленуі (реликті сәуле, ғаламда біркелкі таралған) ;

жердің электр және магнит өрісі.

Техногенді электромагнитті өрiстердің көздері жоғары жиіліктіi (жж),

ультражоғары жиілікті (УВЧ) және аса жоғары жиілікті (СВЧ) генераторлармен жабдықталған әртүрлі таратушы аппаратура, коммутаторлар, бөлгіш жоғары

жиілікті сүзгілер, антенна жүйелері, өнеркәсіптік қондырғылар болып табылады. Өнеркәсіпте электромагниттік өрістер металды балқыту, әр түрлі материалдарды индукция және диэлектрлік өңдеу және т. б. Жаңа технологиялық процестерді қолдану еңбек жагдайларын едәуір жақсартады. Мысалы, әр түрлі отындарда жүмыс істейтін балқыту немесе қыздыру пештерін индукциялық жылыту қондырғыларына ауыстыру кезінде жүмыс орындарындағы газдың ластануы едәуiр төтендейді, жылу сәулелену қарқындылығы төмендейді. Алайда,

эмө тудыратын құрылғылар жүмыспен байланысты ауруларды тудыруы мүмкін. Электромагниттік өрістерге түсу қаупі олардың сезімдермен анықталмағанымен күрделенеді.

3. Радиожиіліктер көздерінің айналасында пайда болатын аймақтар. ЭМӨ

өлшем бірліктерi

Электромагниттік сәулеленудің радиожиілік диапазоны 3 кГц - 300 ГГц диапазонындағы жиілік немесе жиілік диапазоны деп аталады. Диапазонның көп бөлігі механикалық тербеліс арқылы жасалуы мүмкін толқындар ауқымынан тыс болғандықтан, радиожиіліктер электромагниттік толқындар деп аталады.

Электромагнит өрісі вакуумде электр өрісі Е және магнит индукцмясы В кернеулігімен сипатталады. Электромагнит өрісі ортада екі қосымша мәнмен сипатталады: магнит өрісі Н кернеулігімен және электр индукциясымен D. Электромагнит өрісі компоненттерінің зарядтармен және токтармен байланысын Максвелл теңдеуінен көруге болады.

Электр өрісі электр өрісінің күшімен сипатталады және Вт / м өлшенеді

Магнит өрісі магнит өрісінің кернеулігімен сипатталады және A / м-мен өлшенеді немесе магниттік индукциямен және nT-мен өлшенеді

Энергия ағынының тығыздығы Вт / см2 немесе мкВт / см2-мен өлшенеді

Электромагниттік сәулелену көзініңайналасында пайда болатын сәулеленген электромагниттік өріс (ЭҚК) әр түрлі сәулелену аймақтарының болуымен ссипатталад

Біpінші aймaқ - индyкциялық aймaқ (жaқын aймaқ) cәyлeлeнy көзінeн шaмaмeн Х / 2п-дeн 1лл / л дeйінгі қaшықтықты жaбaды . . Бұл aймaқтa элeктpoмaгниттік тoлқын әлі қaлыптacпaғaн, coндықтaн элeктpлік жәнe мaгниттік өpіcтep өзapa бaйлaныccыз жәнe өздігінeн әpeкeт eтeді.

ЭҚК көзіне жақын аймақ жақын өріс деп аталады. Егістік аймағында екі қосалқы аймақты ажыратуға болады: реактивті егістікке жақын аймақ және радиациялық өріске жақын аймақ. Жақын өрістер қашықтыққа байланысты тез өзгереді және өріске арналған математикалық өрнектер әдетте 1 / r, 1 / r2, . . . , 1 / r «пропорционалды компоненттерден тұрады, мұндағы r - өрістен анықталатын нүктеге дейінгі қашықтық.

eкінші aймaқ - кeдepгі aймaғы (apaлық aймaқ) шaмameн x / 2k-дeн 2kx дeйінгі қaшықтықтa opнaлacқaн. Көзден үлкен қашықтықта 1 / r2, 1 / r3 және одан жоғары ретті пропорционалды компоненттер 1 / r-ге пропорционалды компонентпен салыстырғанда аз болады, ал өрістер алыс өрісті өрістер деп аталады.

Үшінші аймақ- Нақты радиациялық аймақ (алыс аймақ) толығымен қалыптасқан электромагниттік толқынмен сипатталады. Бұл аймақта адамға тек ЭМӨ-нің энергетикалық компоненті - энергия ағынының тығыздығы (PES) әсер етеді.

Тӛмен жиілікті импульсті ЭМӚ қолдану

Транскраниальды электроаналгезия - бұл өзгермелі және тұрақты жұмыс циклі бар жиілігі 60-2000 Гц тікбұрышты конфигурацияның импульсті токтарының орталық жүйке жүйесіне әсеріне негізделген нейротропты терапия әдісі.

Диадинамикалық терапия (ДДТ) - бұл әр түрлі комбинацияларда экспоненциалды артқы жиегі бар 50 және 100 Гц жиілігі бар жартылай синусоидалы пішіннің тұрақты бағытындағы төмен жиілікті импульсті ток әсеріне негізделген электротерапия әдісі.

Электрлік ынталандыру дегеніміз - қалыпты жұмысын жоғалтқан мүшелер мен ұлпалардың белсенділігін қалпына келтіру, сондай-ақ бұлшық еттер мен нервтердің функционалдық күйін өзгерту үшін қолданылатын жиілігі төмен және жоғарылаған импульстік токтармен емдеу әдісі.

Төмен жиілікті электромагниттік өрістерге толқын ұзындығы 10 км-ден және жиілігі 30 кГц-тен төмен электромагниттік сәулелену жатады. Электромагниттік өрістің (ЭМӨ) әрекеті ЭМӨ құрамына кіретін ажырамас байланысқан электр және магнит өрістерінің әрекеттеріне байланысты [1] . 0-ден 100 Гц-ке дейінгі жиіліктерде ЭМӨ-тің негізгі компоненті магнит өрісі (MӨ) болып табылады, сондықтан ЭМӨ-ні осы жиіліктерде емдеу магнетотерапия (MT) деп аталады, ал MӨ биологиялық әсерін зерттейтін ғылым магнетобиология деп аталады

МӨ биологиялық әсер етуінің алғашқы механизмдері жеткіліксіз зерттелген. Бұл әрекеттің физикалық негізі зарядталған бөлшектердің қозғалысын басқару деп саналады. МФ-тің бос (электрондар, иондар) және байланысқан зарядтармен (атомда, молекулада) өзара әрекеттесуі ажыратылады. Бұл өзара әрекеттесудің нәтижесі ең алдымен мембраналық потенциалдың өзгеруі және липидтердің тотығуы болып табылады. Сонымен қатар, MF судың физикалық-химиялық қасиеттеріне, еркін радикалды химиялық реакцияларға, ірі анизотропты диамагниттік қосылыстардың макромолекулаларына әсер етеді.

Төменгі жиілікті ЭМӨ-ге қатысты адам ағзасының өткізгіштік қасиеттері болады. Сыртқы өрістің әсерінен ұлпаларда өткізгіштік ток пайда болады. Еркін зарядтардың негізгі өкілі иондар болып табылады. Төменгі жиілікті ЭМ толқындардың ұзындығы адам денесінің өлшемдерінен көп есе үлкен болады, соның салдарынан барлық ағза осындай толқындардың ықпалына душар болады. Бірақ осы ықпалдың түрлі ұлпаларға әсері бірдей болмайды, өйткені түрлі ұлпалардың электрлік қасиеттері мен өткізгіштік токқа сезімталдығында айырмашылықтары болады. Индуцияланған өткізгіштік тоққа аса сезімтал жүйке жүйесі болып табылады. Осы ток жасушааралық сұйықтық арқылы ағады, себебі жасушааралық сұйықтықтың кедергісі жасушалы мембраналардың кедергісінен кіші болады. Нейрондардың плазмолеммасы арқылы мыңдық үлесіндей шамадағы өткізгіштік ток өтеді. Бұл нейрондарды қоздыруға жеткіліксіз. Бірақ өте күшті төменгі жиілікті ЭМӨ-мен қоршаған ортада адамдар мен жануарлар кездеспейді. Осы өрістің жиілігін 200 Гц-ке дейін жоғарылатып, жүйкелер мен бұлшықеттерді қоздыруға болады, бірақ токтың кенет артуы электрлік жарақаттың биофизикалық механизмі болып табылады.

ЭМӚ биологиялық әсері

Жүйке жүйесіне әсері. Жүйке импульсінің берілуі нашарлайды. Нәтижесінде вегетативті дисфункциялар пайда болады (нейрастеникалық және астеникалық синдром), әлсіздік, тітіркену, тез шаршау, ұйқының бұзылуы, жоғары жүйке белсенділігі шағымдары бұзылады - есте сақтаудың әлсіреуі, стресстік реакциялардың дамуына бейімділік пайда болады.

Жүрек-қан тамырлары жүйесіне әсері. Бұл жүйенің жұмысындағы бұзылыстар, әдетте, пульстің және қан қысымының лабильділігімен, гипотонияға бейімділікпен, жүрек аймағындағы ауырсынумен көрінеді. Қанда лейкоциттер мен эритроциттер санының қалыпты төмендеуі байқалады.

Иммундық және эндокриндік жүйеге әсері. ЭҚК әсер еткенде иммуногенез көбінесе қысым жасау бағытында бұзылатындығы анықталды. Жоғары интенсивті электромагниттік өрістердің әсері жасушалық иммунитеттің Т-жүйесіне депрессиялық әсер етуден көрінеді. ЭҚК әсерінен адреналин түзілуі артып, қан ұюы белсендіріліп, гипофиздің белсенділігі төмендейді.

Репродуктивті жүйеге әсері. Көптеген ғалымдар электромагниттік өрістерді тератогендік факторларға жатқызады. Әдетте эмбрионның дамуының алғашқы кезеңдері осал кезеңдер болып табылады. Әйелдің электромагниттік сәулеленуімен байланысының болуы ерте туылуға әкелуі мүмкін, ұрықтың дамуына әсер етеді және ақырында туа біткен даму ақауларының даму қаупін арттырады.

Ұзақ жылдық әсер ету жағдайында ЭМӨ-нің биологиялық әсері жинақталады, нәтижесінде орталық жүйке жүйесінің дегенеративті процестерін, қан обырын (лейкоз), ми ісіктерін, гормональды ауруларды қоса алғанда, шалғайдағы салдарлардың дамуы мүмкін. ЭМӨ балалар, жүкті (эмбрион), орталық жүйке, гормональды, жүрек-қантамыр жүйесі аурулары бар адамдар, аллергиктер, иммунитеті әлсіз адамдар үшін аса қауіпті болуы мүмкін. Адам ағзасының ең сезімтал жүйелері: жүйке, иммундық, эндокриндік және жыныстық. Бұл ағзаның жүйелері сыни болып табылады.

ЭМӨ әрекет ететін аймақта тұратын халық тітіркендіргіш, төзімсіздікке шағымданады. 1-3 жылдан кейін кейбіреулерде ішкі шиеленіс сезімі, суетливость пайда болады. Назар мен жады бұзылады. Ұйқының аз тиімділігіне және шаршағандығына шағымдар туындайды.

Адамның психикалық қызметін жүзеге асыруда үлкен жарты шаралар мен гипоталамустың қабығының маңызды рөлін ескере отырып, ЭМ-сәулеленудің (әсіресе, толқындардың дециметрлік диапазонында) шекті рұқсат етілген мөлшерден жоғары қайта әсер етуі психикалық бұзылуларға әкеп соқтыруы мүмкін деп күтуге болады.

Адам ағзасы электромагниттік өріске әрдайым жауап береді. Алайда, бұл реакция патологияға ұласып, ауруға алып келуі үшін бірқатар жағдайлар - оның ішінде өрістің жоғары деңгейі мен сәулеленудің ұзақтығы сәйкес келуі қажет. Сондықтан, алаң деңгейі аз тұрмыстық техниканы және/немесе қысқа мерзімді тұрмыстық техниканың ЭМӨ пайдалану кезінде халықтың негізгі бөлігінің денсаулығына әсер етпейді. Ықтимал қауіп тек ЭМӨ мен аллергияға жоғары сезімтал адамдарға ғана, сондай-ақ ЭМӨ-ге жоғары сезімталдыққа ие адамдарға ғана қауіп төндіруі мүмкін.

Электромагниттік өрістердің негізгі көздері

ЭМӨ негізгі көздері: жерсеріктік байланыс, ЭБЖ, радарлар, ұялы байланыс, теле-радиостанциялар, тұрмыстық электр құралдары, электр сымдары, дербес компьютер, электр көлігі болып табылады.