Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң 2006 жылға арналған экономикалық және әлеуметтiк саясаттың негiзгi бағыттары мен экономикалық көрсеткiштері
Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінiң экономикалық саясатының негізгі мақсаттары 2006 жылы: экономиканың жоғары өсу қарқынын сақтау үшiн жағдайлар жасау, бағалар тұрақтылығын қамтамасыз ету, экономиканың "қызып кетуiн" болдырмау және оның бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыру болады.
Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi өз iс-қимылында "Қазақстан экономикалық, әлеуметтiк және саяси жедел жаңару жолында" атты Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2005 жылғы 18 ақпандағы Қазақстан халқына Жолдауын және басқа да стратегиялық бағдарламалық құжаттарды iске асыру қажеттiгiн негiзге алады.
2006 жылы экономикалық және әлеуметтiк саясатты жүргiзу мынадай басымдықтарға сәйкес жүзеге асырылатын болады:
макроэкономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету;
инновациялық экономика құру және шикiзат емес секторды дамыту;
шағын және орта бизнестi дамыту үшiн жағдайлар жасау;
аграрлық өндiрiстi дамыту;
халықтың әл-ауқатын одан әрi жақсарту;
қоршаған ортаны қорғау.
1. Макроэкономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету
Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң экономикалық саясатының басты мiндетi 2006 жылы елдегi макроэкономикалық тұрақтылықты сақтау болады, бұл қолайлы сыртқы экономикалық факторлармен қатар экономикалық өсудiң жоғары қарқынын ұстап тұруға ықпал етедi.
2006 жылы жалпы iшкi өнiмнiң нақты өсуi 8,3%-ды құрайды, инфляция 5,7-7,3% аралығында болады деп күтiлуде.
Инфляциялық процестердi реттеу шеңберiнде Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi инфляцияның монетарлық та, монетарлық емес те жақтарына ықпал ету
Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi өз iс-қимылында "Қазақстан экономикалық, әлеуметтiк және саяси жедел жаңару жолында" атты Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2005 жылғы 18 ақпандағы Қазақстан халқына Жолдауын және басқа да стратегиялық бағдарламалық құжаттарды iске асыру қажеттiгiн негiзге алады.
2006 жылы экономикалық және әлеуметтiк саясатты жүргiзу мынадай басымдықтарға сәйкес жүзеге асырылатын болады:
макроэкономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету;
инновациялық экономика құру және шикiзат емес секторды дамыту;
шағын және орта бизнестi дамыту үшiн жағдайлар жасау;
аграрлық өндiрiстi дамыту;
халықтың әл-ауқатын одан әрi жақсарту;
қоршаған ортаны қорғау.
1. Макроэкономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету
Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң экономикалық саясатының басты мiндетi 2006 жылы елдегi макроэкономикалық тұрақтылықты сақтау болады, бұл қолайлы сыртқы экономикалық факторлармен қатар экономикалық өсудiң жоғары қарқынын ұстап тұруға ықпал етедi.
2006 жылы жалпы iшкi өнiмнiң нақты өсуi 8,3%-ды құрайды, инфляция 5,7-7,3% аралығында болады деп күтiлуде.
Инфляциялық процестердi реттеу шеңберiнде Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi инфляцияның монетарлық та, монетарлық емес те жақтарына ықпал ету
Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкiнiң 2006 жылға арналған экономикалық және әлеуметтiк саясаттың
негiзгi бағыттары мен экономикалық көрсеткiштері
Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық
Банкінiң экономикалық саясатының негізгі мақсаттары 2006 жылы: экономиканың
жоғары өсу қарқынын сақтау үшiн жағдайлар жасау, бағалар тұрақтылығын
қамтамасыз ету, экономиканың "қызып кетуiн" болдырмау және оның бәсекеге
қабiлеттiлiгiн арттыру болады.
Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық
Банкi өз iс-қимылында "Қазақстан экономикалық, әлеуметтiк және саяси жедел
жаңару жолында" атты Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2005 жылғы 18
ақпандағы Қазақстан халқына Жолдауын және басқа да стратегиялық
бағдарламалық құжаттарды iске асыру қажеттiгiн негiзге алады.
2006 жылы экономикалық және әлеуметтiк саясатты жүргiзу мынадай
басымдықтарға сәйкес жүзеге асырылатын болады:
макроэкономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету;
инновациялық экономика құру және шикiзат емес секторды дамыту;
шағын және орта бизнестi дамыту үшiн жағдайлар жасау;
аграрлық өндiрiстi дамыту;
халықтың әл-ауқатын одан әрi жақсарту;
қоршаған ортаны қорғау.
1. Макроэкономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету
Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық
Банкiнiң экономикалық саясатының басты мiндетi 2006 жылы елдегi
макроэкономикалық тұрақтылықты сақтау болады, бұл қолайлы сыртқы
экономикалық факторлармен қатар экономикалық өсудiң жоғары қарқынын ұстап
тұруға ықпал етедi.
2006 жылы жалпы iшкi өнiмнiң нақты өсуi 8,3%-ды құрайды, инфляция 5,7-
7,3% аралығында болады деп күтiлуде.
Инфляциялық процестердi реттеу шеңберiнде Қазақстан Республикасының
Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi инфляцияның монетарлық та,
монетарлық емес те жақтарына ықпал ету шараларын қабылдайды.
Инфляциялық процестердi реттеу Қазақстан Республикасында инфляциялық
процестердi реттеу жөнiндегi 2005 - 2006 жылдарға арналған iс-шаралар
жоспарына сәйкес жалғасатын болады.
Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық
Банкiнiң инфляцияға қарсы кешендi саясаты:
негiзiнен еңбек өнiмдiлiгiн арттыру есебiнен елде экономикалық өсудi
ынталандыруға;
халықтың нақты кiрiсiнiң өсуiмен салыстырғанда еңбек өнiмдiлiгiнiң
басып оза өсуiн ынталандыруға;
монополист-кәсiпорындардың өз тауарлары мен қызметтерiне бағалардың
өсуiнiң бекiтiлетiн шектi мәндерiн сақтауына;
елдiң iшкi нарықтарында, атап айтқанда, мұнай өнiмдерi, астық, электр
энергиясы, көлiк және байланыс қызметтері нарықтарында бәсекелестiктiң
дамуын қамтамасыз ететiн жағдайлар жасауға;
мемлекеттік бюджет тапшылығының белгiленген деңгейiн сақтауға;
инфляция бойынша белгiленген өлшемдермен және экономиканың өсуiмен
сыйысымды ақшалай ұсыныс деңгейiн қамтамасыз етуге бағытталатын болады.
Мұнай өнiмдерi, астық сияқты стратегиялық маңызы бар тауарлар
нарықтарындағы бағаларды тұрақтандыру мақсатында оларды мiндеттi түрде
тауар биржалары арқылы сату тетiгi енгiзiледi.
Қазақстан Республикасының Үкiметi баға жөнiнде сөз байласудың жолын
кесу, терiс пиғылды бәсекелестiктi, нарық субъектiлерiнiң өздерiнiң үстем
жағдайын асыра пайдаланушылығын айқындау және оның жолын кесу жөнiндегi iс-
шараларды, сондай-ақ көтерме және бөлшек сауда желiлерiн құруға жәрдемдесу,
тауар нарықтарында сауда инфрақұрылымын және бәсекелi ортаны дамыту
жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асырады.
Бұдан басқа, Қазақстан Республикасының Үкiметi табиғи монополиялар
субъектiлерiнiң тауарлары мен қызметтерiнiң бағалары өсуiнiң шектi мәнiн
айқындайды.
Ақша-кредит саясаты шеңберiнде Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң
негiзгi мақсаты бағалар тұрақтылығын қамтамасыз ету болып табылады.
Инфляция бойынша алға қойылған мақсатқа қол жеткiзу үшiн Қазақстан
Республикасы Ұлттық Банкi 2006 жылы ақша-кредит саясатын жүргiзу, төлем
жүйелерiнiң жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету, валюталық реттеу мен валюталық
бақылауды жүзеге асыру, қаржы жүйесiнiң тұрақты жұмыс iстеуiне жәрдемдесу
жөнiндегi мiндеттердi iске асыруды жалғастырады.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi ақшалай ұсыныс мөлшерiне банк
жүйесiнiң өтiмдiлiгiн реттеу арқылы ықпал етудi ниет етiп отыр. Екiншi
деңгейдегi банктердiң Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiндегi депозиттерi
қаржы нарығындағы кiрiстiлiктi реттеудiң, сондай-ақ банктердiң шамадан тыс
өтiмдiлiгiн стерильдеудiң негiзгi құралдары болып қалады. Қазақстан
Республикасы Ұлттық Банкi оларды тарту көлемiне шек қоймайды, алайда олар
бойынша ставкаларды реттейтiн болады.
Сақталып отырған жоғары инфляциялық қысым 2005 жылы басталған ақша-
кредит саясатын қатаңдату жөнiндегi жұмыстарды жалғастыру қажеттiгiне әкеп
соғады.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi ақша-кредит саясатының
операциялары бойынша ықпал ету шараларын күшейтедi және өзiнiң негiзгi
ставкаларының реттеушi рөлiн одан әрi жоғарылатуға ықпал ететiн болады.
Қайта қаржыландырудың ресми ставкасының реттеушi мүмкiндiктерiн
күшейту үшiн оны тоқсан сайын қайта қарау практикасы жалғасады.
Ақша-кредит саясатының инфляциялық процестерге ықпал етуiн күшейту
үшiн 2006 жылы Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi ақша-кредит саясатының
құралдары мен операциялық негiзiн одан әрi жетiлдiрумен айналысатын болады.
Бұл шаралардың түпкi мақсаты тарту және орналастыру жөнiндегi ресми
ставкалардың көмегiмен нарықтық ставкалардың ең көп және ең аз деңгейiн
белгiлеу жолымен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң нарықтық пайыздық
ставкалар дәлiзiн бақылауы болып табылады. Қазақстан Республикасы Ұлттық
Банкiнiң қаржы нарығындағы қысқа мерзiмдi операциялар бойынша кiрiстіліктi
реттеуi екiншi деңгейдегi банктердiң неғұрлым ұзақ мерзiмдi операциялар,
оның iшiнде кредиттер бойынша ставкаларына ықпал етедi.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi "бiрыңғай ставка" саясатын
жетiлдiрудi ниет етiп отыр. Қазiргi уақытта бiрыңғай ставка "дәлiзi" кең
күйiнде қалып отыр. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң шаралары
көрсетiлген дәлiз шектерiн жақындатуға және қайта қаржыландыру ставкасы мен
депозиттiк ставкаларды өзара, оның iшiнде қайтарылуына Қазақстанның
депозиттерге кепiлдiк беру қоры кепiлдiк беретiн жеке тұлғалардың жаңадан
тартылатын салымдары (депозиттерi) бойынша шектi сыйақы ставкаларын ресми
қайта қаржыландыру ставкасына байланыстыру тетiгiн ескере отырып
байланыстыруға бағытталатын болады.
Қысқа мерзiмдi ноталар шығару қысқа мерзiмдi құралдар бойынша
"табыстылық ауытқымасы" деп аталатын кестеге сәйкес жүзеге асырылатын
болады. Ноталар бойынша кiрiстiлiк аукционда айқындалады да, Қазақстан
Республикасы Ұлттық Банкi орналастырылатын ноталар көлемiн ғана белгiлейдi.
Бұл ретте ноталарды орналастыру көлемi оларды өтеу көлемiнен аспайды.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi оларды өтеу мерзiмiне қарамастан,
банктердiң барлық iшкi мiндеттемелерiн, сондай-ақ резидент емес банктер
алдындағы мiндеттемелерiн банктердiң мiндеттемелерiне қосу жолымен ең аз
резервтiк талаптарды есептеу тетiгiн одан әрi жетiлдiрудi жүргiзуге
ниеттенiп отыр, осы мiндеттемелер бойынша олар ең аз резервтiк талаптардың
нормативтерiн сақтауға тиiс.
Валюталық режимге қатысты Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi қандай
да бiр белгiленген ұзақ мерзiмдi дәлiздi айқындамай, валюталық бағамды
қалыптастыруға валюталық бағамның қысқа мерзiмдi және алыпсатарлық
ауытқуларының салдарын азайту мақсатында ғана араласуды жүзеге асыра
отырып, құбылмалы айырбас бағамы саясатын жүргiзудi жалғастырады.
Елдегi макроэкономикалық тұрақтылықты сақтау, экономиканың қаржы
секторын тұрақты дамыту және банк жүйесiндегi бәсекелестiктi жоғарылату
айналыстағы қолма-қол ақшаның өсу қарқынымен салыстырғанда депозиттердiң
өсу қарқынының басып озуына және экономиканы монеталандыру деңгейiн
арттыруға ықпал ететiн болады.
Ґтiмдiлiктi шектеу жөнiнде көзделген шараларды ескере отырып, ақша
агрегаттарының өсуi қазiргi экономикалық өсу қарқынының сақталуын
қамтамасыз етедi.
Сақталып отырған жоғары өтiмдiлiк жағдайларында инфляцияны реттеу
жөнiндегi мiндет Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң оны стерильдеудi
жүргiзуге арналған шығыстарын ұлғайтады. Сондықтан Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкi мен Қазақстан Республикасы Қаржы министрлiгi мемлекеттiк
бағалы қағаздар шығару саласындағы бiрлескен iс-қимылды күшейтедi.
Қазақстандық капиталды шетелдiк нарықтарға неғұрлым белсендi
экспансиялау мақсатында жеке сектордың инвестициялық шешiмдер қабылдауына
мемлекеттiң әкiмшiлiк араласуы қысқартылады. Бұл ретте, қаржы ұйымдарының
инвестициялық қызметiн реттеуге қатысты бұл шара қолданылмайды.
Төлем жүйелерiнiң жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету саласында олардың
тиiмдiлiгiн, сенiмдiлiгi мен тұрақтылығын, оның iшiнде төлем құралдарының
жаңа түрлерiн дамыту және қадағалау мен бақылауды жүзеге асыру есебiнен
арттыруға бағытталған тиiстi шаралар қабылданады. Төлем карточкаларына
қызмет көрсететiн бiрыңғай ұлттық желi құру және сауда (қызмет көрсету)
ұйымдарында төлем карточкаларын қабылдау желiсiн кеңейту жөнiндегi жұмыс
жалғасатын болады.
Қаржы жүйесiнiң тұрақтылығын, сондай-ақ ырықтандыруды қамтамасыз
етуге және банк жүйесiндегі бәсекелестiктi жоғарылатуға, оның тұрақтылығы
мен ашықтығын қамтамасыз етуге жәрдемдесу саласында Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкi өз қызметiн Қазақстан Республикасы Қаржы нарығы мен қаржы
ұйымдарын реттеу және қадағалау агенттiгiмен тығыз үйлестiретiн болады.
Қаржы нарығын одан әрi дамыту Қазақстан Республикасының қаржы
секторын дамыту тұжырымдамасына сәйкес оның барлық сегменттерiн халықаралық
стандарттарға жақындату бағытында жүргiзiледi. Тұрақты және тиiмді жұмыс
iстейтiн, экономиканың нақты секторының қажеттiлiгiн қанағаттандыратын
қаржы жүйесiн қалыптастыру жалғасады.
Қазақстан Республикасының Yкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық
Банкiнiң экономиканың "қызып кетуiн" болдырмау және оның бәсекеге
қабiлеттiлiгiн арттыру жөнiндегi саясаты:
мұнай мен газ өндiрудiң оңтайлы қарқынын айқындауға;
ақша агрегаттарының өсуiн бақылауды күшейтуге, пайыздық ставкаларды
өзгерту арқылы ақша нарығына ықпал ету тиiмдiлiгiн жоғарылатуға;
екiншi деңгейдегi банктердiң сыртқы қарыз алуының өсуiн бақылауды
күшейтуге;
неғұрлым ұстамды, мемлекеттiк бюджет шығыстарының номиналды өсу
қарқынының номиналды жалпы iшкi өнiмнiң өсу қарқынынан асып түсуiн
көздемейтiн фискалдық саясат жүргiзуге;
Қазақстан Республикасының Ұлттық қорында қаражат жинақтау саясатын
жалғастыруға және оның экономиканың теңгерiмдi дамуы мен оның қызып кету
қаупiн азайтуды қамтамасыз ететiн макроэкономикалық реттеушi ретiндегi
рөлiн күшейтуге;
валюталық шектеулердiң бiртiндеп алынып тасталуына байланысты
валюталық режимдi және капитал ағыны бойынша операцияларды басқа да
әкiмшiлiк сипаттағы бақылауды одан әрi ырықтандыруға бағытталады.
Сыртқы қарыз алудың өсу себептерi мен ықтимал келеңсiз салдарларын
кешендi бағалау және оны азайтуға ықпал ететiн шараларды әзiрлеу мақсатында
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi Қазақстан Республикасының Үкiметiмен
бірлесiп, елдiң сыртқы борышын басқару жүйесiн құру жөнiнде жұмыс
жүргiзетiн болады.
Қазақстан Республикасында валюталық режимдi ырықтандырудың 2005 -
2007 жылдарға арналған бағдарламасына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық
Банкi валюталық режимдi ырықтандыру жөнiндегi жұмысты жалғастырады.
Валюталық режимдi одан әрi ырықтандыру да қазақстандық капиталды
шетелдiк нарықтарға неғұрлым белсендi экспансиялау үшiн жағдайлар жасау
жолымен шамадан тыс өтiмдiлiк тарапынан болатын қысымды азайтуға ықпал
етедi.
"Экономиканың қызып кетуiнiң" алдын алу жөнiндегi шараларды уақтылы
қабылдау мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi елге шетелдiк
валютаның ағылуы жөнiндегi ахуалды қадағалайды және қажет болған жағдайда
басқа мемлекеттiк органдармен бiрлесiп, туындайтын тәуекелдердi азайту
жөнiнде шаралар қабылдау мүмкiндiгiн қарастырады.
Қаржы секторын одан әрi дамыту мақсатында бағалы қағаздар нарығын
жетiлдiру жөнiндегi негiзгi мiндеттердi шешуге бағытталған Қазақстан
Республикасының бағалы қағаздар рыногын дамытудың 2005 - 2007 жылдарға
арналған бағдарламасын iске асыру жалғасады. Атап айтқанда:
инвестициялау үшiн бағалы қағаздарды шығару үшiн мүмкiндiктердi, оның
iшiнде коммерциялық бағалы қағаздар, инфрақұрылымдық облигациялар шығару
үшiн жағдайлар жасау жолымен кеңейту;
ұжымдық инвестициялау нысандарын дамыту үшiн қолайлы жағдай жасау;
бағалы қағаздар нарығындағы институционалдық инфрақұрылымды және
салық салу режимiн одан әрi жетiлдiру көзделiп отыр.
Сондай-ақ, Қазақстан Республикасының жинақтаушы зейнетақы жүйесiн
дамытудың 2005 - 2007 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жалғасады,
мұнда ұйымдар арасында зейнетақы активтерi мен инвестициялық кiрiстердi
қамтамасыз ету жөнiндегi жинақтаушы зейнетақы қорларын басқару жөнiндегi
жауапкершiлiктi нақты ажырату, инвестициялар тәуекелдерiн хеджирлеу
мақсатында зейнетақы активтерiн туынды құралдарға инвестициялау, жинақтаушы
зейнетақы жүйесi субъектiлерiн қадағалауды дамыту әрi оның тиiмдiлiгiн
арттыру және Халықаралық Зейнетақы реттеуiштерi Қауымдастығының жеке
зейнетақы қорларын реттеу қағидаттарын енгiзу көзделедi.
Сақтандыру рыногын дамытудың 2004 - 2006 жылдарға арналған
бағдарламасын одан әрi iске асыру шеңберiнде сақтандырудың ұзақ мерзiмдi
еркiн және жеке жинақтау түрлерiн дамытуды ынталандыру жолымен азаматтардың
әлеуметтiк қорғалу деңгейiн арттыру, Сақтандыру жөнiндегi бiрыңғай
статистикалық дерекқордың жұмыс iстеуi және оның қол жетiмдiлiгiн
қамтамасыз ету, сақтандыру компанияларының қызметiн автоматтандыру,
мiндеттi сақтандыру жүйесiнiң тиiмдiлiгiн арттыру, жаңа сақтандыру өнiмдерi
мен технологияларын енгiзу, сақтандыру қызметтерiнiң сапасын жақсарту,
қайта сақтандыруды дамыту үшiн жағдайлар жасау жөнiндегi жұмыс жүргiзiледi.
Республикалық бюджеттiң әлемдiк бағалар конъюнктурасына тәуелдiлiгiн
азайту, экономиканы әртараптандыру және мұнайдан алынатын кiрiстi ұрпақтар
арасында қайта бөлу мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының
қаражатын қалыптастырудың және пайдаланудың орта мерзiмдi перспективаға
арналған тұжырымдамасында көзделген шаралар iске асырылады.
2006 жылғы 1 шiлдеден бастап Ұлттық қор жинақтарын қалыптастырудың
жаңа тетiгi енгiзiледi, оған сәйкес мұнайдан түсетiн түсiмдер толығымен
Ұлттық қорға жiберiлетiн болады. Республикалық бюджеттiк даму
бағдарламаларының шығыстарын қаржыландыру Ұлттық қордан берiлетiн
кепiлдендiрiлген трансферт есебiнен жүзеге асырылады.
2. Инновациялық экономика құру және шикiзат емес секторды дамыту
2006 жылы Қазақстан Республикасының индустриялық-инновациялық
дамуының 2003 - 2015 жылдарға арналған стратегиясын (бұдан әрi - Стратегия)
iске асырудың екiншi кезеңi басталады. Стратегияны iске асыруды
институционалдық қамтамасыз етуге 2006 жылы республикалық бюджеттен 22,6
млрд. теңге бөлiнедi.
Екiншi кезеңнiң негiзгi iс-шаралары:
ашық үлгiдегi Ұлттық инновациялық жүйенi қалыптастыру және оның
барлық төрт элементiн: ғылыми әлеуеттi, инновациялық инфрақұрылымды,
қаржылық инновациялық институттарды (венчурлiк қорларды), инновациялық-
белсендi кәсiпкерлiк ортаны дамыту, бұл үздiк отандық және шетелдiк ғылыми
әлеуеттi пайдалану негiзiнде Қазақстанда бәсекеге қабiлеттi экономика
құруды қамтамасыз етедi;
жеке сектордың, шетелдiк инвесторлардың, ұлттық компаниялардың,
мемлекеттiк бюджеттiң және мемлекеттiң қаржы институттарының қаржы
ресурстарын инфрақұрылымды дамыту, қайта жаңарту, қолданыстағы
кәсiпорындарды кеңейту және жаңа өндiрiстер құру проблемаларын кешендi
шешуге шоғырландыру;
бiлiктiлiгi жоғары мамандар даярлау;
мемлекеттiк-жеке серiктестiк тетiгiн жетiлдiру болады.
Химия және мұнай-химия өнеркәсiбiнде, ақпараттық-коммуникациялық
салада, аэроғарыш саласында жаңа жоғары технологиялы өндiрiстер мен
өнеркәсiптi жаңғыртуға және экономика құрылымын әртараптандыруға
бағытталған басқа жобаларды дамыту жөнiндегi жұмыс жалғасады.
Қазақстан Республикасының Yкiметi өңiрлердiң Стратегияны iске асыру
жөнiндегi жұмысын үйлестiрудi жалғастырады.
2006 жылы Қазақстан Республикасында құрылыс материалдары, бұйымдары
мен құрастырмалары өнеркәсiбiн дамытудың 2005 - 2014 жылдарға арналған
бағдарламасын iске асыру жалғасады, бұл құрылыс материалдарының, бұйымдары
мен құрастырмаларының импортын азайтуға, құрылыс материалдары өнеркәсiбiн
инновациялық дамытуды қамтамасыз етуге, салынып жатқан объектiлердiң жоғары
сапасын және ғимараттар мен құрылыстардың экономикалық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұлттық Банкiнiң 2006 жылға арналған экономикалық және әлеуметтiк саясаттың
негiзгi бағыттары мен экономикалық көрсеткiштері
Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық
Банкінiң экономикалық саясатының негізгі мақсаттары 2006 жылы: экономиканың
жоғары өсу қарқынын сақтау үшiн жағдайлар жасау, бағалар тұрақтылығын
қамтамасыз ету, экономиканың "қызып кетуiн" болдырмау және оның бәсекеге
қабiлеттiлiгiн арттыру болады.
Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық
Банкi өз iс-қимылында "Қазақстан экономикалық, әлеуметтiк және саяси жедел
жаңару жолында" атты Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2005 жылғы 18
ақпандағы Қазақстан халқына Жолдауын және басқа да стратегиялық
бағдарламалық құжаттарды iске асыру қажеттiгiн негiзге алады.
2006 жылы экономикалық және әлеуметтiк саясатты жүргiзу мынадай
басымдықтарға сәйкес жүзеге асырылатын болады:
макроэкономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету;
инновациялық экономика құру және шикiзат емес секторды дамыту;
шағын және орта бизнестi дамыту үшiн жағдайлар жасау;
аграрлық өндiрiстi дамыту;
халықтың әл-ауқатын одан әрi жақсарту;
қоршаған ортаны қорғау.
1. Макроэкономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету
Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық
Банкiнiң экономикалық саясатының басты мiндетi 2006 жылы елдегi
макроэкономикалық тұрақтылықты сақтау болады, бұл қолайлы сыртқы
экономикалық факторлармен қатар экономикалық өсудiң жоғары қарқынын ұстап
тұруға ықпал етедi.
2006 жылы жалпы iшкi өнiмнiң нақты өсуi 8,3%-ды құрайды, инфляция 5,7-
7,3% аралығында болады деп күтiлуде.
Инфляциялық процестердi реттеу шеңберiнде Қазақстан Республикасының
Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi инфляцияның монетарлық та,
монетарлық емес те жақтарына ықпал ету шараларын қабылдайды.
Инфляциялық процестердi реттеу Қазақстан Республикасында инфляциялық
процестердi реттеу жөнiндегi 2005 - 2006 жылдарға арналған iс-шаралар
жоспарына сәйкес жалғасатын болады.
Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық
Банкiнiң инфляцияға қарсы кешендi саясаты:
негiзiнен еңбек өнiмдiлiгiн арттыру есебiнен елде экономикалық өсудi
ынталандыруға;
халықтың нақты кiрiсiнiң өсуiмен салыстырғанда еңбек өнiмдiлiгiнiң
басып оза өсуiн ынталандыруға;
монополист-кәсiпорындардың өз тауарлары мен қызметтерiне бағалардың
өсуiнiң бекiтiлетiн шектi мәндерiн сақтауына;
елдiң iшкi нарықтарында, атап айтқанда, мұнай өнiмдерi, астық, электр
энергиясы, көлiк және байланыс қызметтері нарықтарында бәсекелестiктiң
дамуын қамтамасыз ететiн жағдайлар жасауға;
мемлекеттік бюджет тапшылығының белгiленген деңгейiн сақтауға;
инфляция бойынша белгiленген өлшемдермен және экономиканың өсуiмен
сыйысымды ақшалай ұсыныс деңгейiн қамтамасыз етуге бағытталатын болады.
Мұнай өнiмдерi, астық сияқты стратегиялық маңызы бар тауарлар
нарықтарындағы бағаларды тұрақтандыру мақсатында оларды мiндеттi түрде
тауар биржалары арқылы сату тетiгi енгiзiледi.
Қазақстан Республикасының Үкiметi баға жөнiнде сөз байласудың жолын
кесу, терiс пиғылды бәсекелестiктi, нарық субъектiлерiнiң өздерiнiң үстем
жағдайын асыра пайдаланушылығын айқындау және оның жолын кесу жөнiндегi iс-
шараларды, сондай-ақ көтерме және бөлшек сауда желiлерiн құруға жәрдемдесу,
тауар нарықтарында сауда инфрақұрылымын және бәсекелi ортаны дамыту
жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асырады.
Бұдан басқа, Қазақстан Республикасының Үкiметi табиғи монополиялар
субъектiлерiнiң тауарлары мен қызметтерiнiң бағалары өсуiнiң шектi мәнiн
айқындайды.
Ақша-кредит саясаты шеңберiнде Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң
негiзгi мақсаты бағалар тұрақтылығын қамтамасыз ету болып табылады.
Инфляция бойынша алға қойылған мақсатқа қол жеткiзу үшiн Қазақстан
Республикасы Ұлттық Банкi 2006 жылы ақша-кредит саясатын жүргiзу, төлем
жүйелерiнiң жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету, валюталық реттеу мен валюталық
бақылауды жүзеге асыру, қаржы жүйесiнiң тұрақты жұмыс iстеуiне жәрдемдесу
жөнiндегi мiндеттердi iске асыруды жалғастырады.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi ақшалай ұсыныс мөлшерiне банк
жүйесiнiң өтiмдiлiгiн реттеу арқылы ықпал етудi ниет етiп отыр. Екiншi
деңгейдегi банктердiң Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiндегi депозиттерi
қаржы нарығындағы кiрiстiлiктi реттеудiң, сондай-ақ банктердiң шамадан тыс
өтiмдiлiгiн стерильдеудiң негiзгi құралдары болып қалады. Қазақстан
Республикасы Ұлттық Банкi оларды тарту көлемiне шек қоймайды, алайда олар
бойынша ставкаларды реттейтiн болады.
Сақталып отырған жоғары инфляциялық қысым 2005 жылы басталған ақша-
кредит саясатын қатаңдату жөнiндегi жұмыстарды жалғастыру қажеттiгiне әкеп
соғады.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi ақша-кредит саясатының
операциялары бойынша ықпал ету шараларын күшейтедi және өзiнiң негiзгi
ставкаларының реттеушi рөлiн одан әрi жоғарылатуға ықпал ететiн болады.
Қайта қаржыландырудың ресми ставкасының реттеушi мүмкiндiктерiн
күшейту үшiн оны тоқсан сайын қайта қарау практикасы жалғасады.
Ақша-кредит саясатының инфляциялық процестерге ықпал етуiн күшейту
үшiн 2006 жылы Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi ақша-кредит саясатының
құралдары мен операциялық негiзiн одан әрi жетiлдiрумен айналысатын болады.
Бұл шаралардың түпкi мақсаты тарту және орналастыру жөнiндегi ресми
ставкалардың көмегiмен нарықтық ставкалардың ең көп және ең аз деңгейiн
белгiлеу жолымен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң нарықтық пайыздық
ставкалар дәлiзiн бақылауы болып табылады. Қазақстан Республикасы Ұлттық
Банкiнiң қаржы нарығындағы қысқа мерзiмдi операциялар бойынша кiрiстіліктi
реттеуi екiншi деңгейдегi банктердiң неғұрлым ұзақ мерзiмдi операциялар,
оның iшiнде кредиттер бойынша ставкаларына ықпал етедi.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi "бiрыңғай ставка" саясатын
жетiлдiрудi ниет етiп отыр. Қазiргi уақытта бiрыңғай ставка "дәлiзi" кең
күйiнде қалып отыр. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң шаралары
көрсетiлген дәлiз шектерiн жақындатуға және қайта қаржыландыру ставкасы мен
депозиттiк ставкаларды өзара, оның iшiнде қайтарылуына Қазақстанның
депозиттерге кепiлдiк беру қоры кепiлдiк беретiн жеке тұлғалардың жаңадан
тартылатын салымдары (депозиттерi) бойынша шектi сыйақы ставкаларын ресми
қайта қаржыландыру ставкасына байланыстыру тетiгiн ескере отырып
байланыстыруға бағытталатын болады.
Қысқа мерзiмдi ноталар шығару қысқа мерзiмдi құралдар бойынша
"табыстылық ауытқымасы" деп аталатын кестеге сәйкес жүзеге асырылатын
болады. Ноталар бойынша кiрiстiлiк аукционда айқындалады да, Қазақстан
Республикасы Ұлттық Банкi орналастырылатын ноталар көлемiн ғана белгiлейдi.
Бұл ретте ноталарды орналастыру көлемi оларды өтеу көлемiнен аспайды.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi оларды өтеу мерзiмiне қарамастан,
банктердiң барлық iшкi мiндеттемелерiн, сондай-ақ резидент емес банктер
алдындағы мiндеттемелерiн банктердiң мiндеттемелерiне қосу жолымен ең аз
резервтiк талаптарды есептеу тетiгiн одан әрi жетiлдiрудi жүргiзуге
ниеттенiп отыр, осы мiндеттемелер бойынша олар ең аз резервтiк талаптардың
нормативтерiн сақтауға тиiс.
Валюталық режимге қатысты Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi қандай
да бiр белгiленген ұзақ мерзiмдi дәлiздi айқындамай, валюталық бағамды
қалыптастыруға валюталық бағамның қысқа мерзiмдi және алыпсатарлық
ауытқуларының салдарын азайту мақсатында ғана араласуды жүзеге асыра
отырып, құбылмалы айырбас бағамы саясатын жүргiзудi жалғастырады.
Елдегi макроэкономикалық тұрақтылықты сақтау, экономиканың қаржы
секторын тұрақты дамыту және банк жүйесiндегi бәсекелестiктi жоғарылату
айналыстағы қолма-қол ақшаның өсу қарқынымен салыстырғанда депозиттердiң
өсу қарқынының басып озуына және экономиканы монеталандыру деңгейiн
арттыруға ықпал ететiн болады.
Ґтiмдiлiктi шектеу жөнiнде көзделген шараларды ескере отырып, ақша
агрегаттарының өсуi қазiргi экономикалық өсу қарқынының сақталуын
қамтамасыз етедi.
Сақталып отырған жоғары өтiмдiлiк жағдайларында инфляцияны реттеу
жөнiндегi мiндет Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң оны стерильдеудi
жүргiзуге арналған шығыстарын ұлғайтады. Сондықтан Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкi мен Қазақстан Республикасы Қаржы министрлiгi мемлекеттiк
бағалы қағаздар шығару саласындағы бiрлескен iс-қимылды күшейтедi.
Қазақстандық капиталды шетелдiк нарықтарға неғұрлым белсендi
экспансиялау мақсатында жеке сектордың инвестициялық шешiмдер қабылдауына
мемлекеттiң әкiмшiлiк араласуы қысқартылады. Бұл ретте, қаржы ұйымдарының
инвестициялық қызметiн реттеуге қатысты бұл шара қолданылмайды.
Төлем жүйелерiнiң жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету саласында олардың
тиiмдiлiгiн, сенiмдiлiгi мен тұрақтылығын, оның iшiнде төлем құралдарының
жаңа түрлерiн дамыту және қадағалау мен бақылауды жүзеге асыру есебiнен
арттыруға бағытталған тиiстi шаралар қабылданады. Төлем карточкаларына
қызмет көрсететiн бiрыңғай ұлттық желi құру және сауда (қызмет көрсету)
ұйымдарында төлем карточкаларын қабылдау желiсiн кеңейту жөнiндегi жұмыс
жалғасатын болады.
Қаржы жүйесiнiң тұрақтылығын, сондай-ақ ырықтандыруды қамтамасыз
етуге және банк жүйесiндегі бәсекелестiктi жоғарылатуға, оның тұрақтылығы
мен ашықтығын қамтамасыз етуге жәрдемдесу саласында Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкi өз қызметiн Қазақстан Республикасы Қаржы нарығы мен қаржы
ұйымдарын реттеу және қадағалау агенттiгiмен тығыз үйлестiретiн болады.
Қаржы нарығын одан әрi дамыту Қазақстан Республикасының қаржы
секторын дамыту тұжырымдамасына сәйкес оның барлық сегменттерiн халықаралық
стандарттарға жақындату бағытында жүргiзiледi. Тұрақты және тиiмді жұмыс
iстейтiн, экономиканың нақты секторының қажеттiлiгiн қанағаттандыратын
қаржы жүйесiн қалыптастыру жалғасады.
Қазақстан Республикасының Yкiметi мен Қазақстан Республикасы Ұлттық
Банкiнiң экономиканың "қызып кетуiн" болдырмау және оның бәсекеге
қабiлеттiлiгiн арттыру жөнiндегi саясаты:
мұнай мен газ өндiрудiң оңтайлы қарқынын айқындауға;
ақша агрегаттарының өсуiн бақылауды күшейтуге, пайыздық ставкаларды
өзгерту арқылы ақша нарығына ықпал ету тиiмдiлiгiн жоғарылатуға;
екiншi деңгейдегi банктердiң сыртқы қарыз алуының өсуiн бақылауды
күшейтуге;
неғұрлым ұстамды, мемлекеттiк бюджет шығыстарының номиналды өсу
қарқынының номиналды жалпы iшкi өнiмнiң өсу қарқынынан асып түсуiн
көздемейтiн фискалдық саясат жүргiзуге;
Қазақстан Республикасының Ұлттық қорында қаражат жинақтау саясатын
жалғастыруға және оның экономиканың теңгерiмдi дамуы мен оның қызып кету
қаупiн азайтуды қамтамасыз ететiн макроэкономикалық реттеушi ретiндегi
рөлiн күшейтуге;
валюталық шектеулердiң бiртiндеп алынып тасталуына байланысты
валюталық режимдi және капитал ағыны бойынша операцияларды басқа да
әкiмшiлiк сипаттағы бақылауды одан әрi ырықтандыруға бағытталады.
Сыртқы қарыз алудың өсу себептерi мен ықтимал келеңсiз салдарларын
кешендi бағалау және оны азайтуға ықпал ететiн шараларды әзiрлеу мақсатында
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi Қазақстан Республикасының Үкiметiмен
бірлесiп, елдiң сыртқы борышын басқару жүйесiн құру жөнiнде жұмыс
жүргiзетiн болады.
Қазақстан Республикасында валюталық режимдi ырықтандырудың 2005 -
2007 жылдарға арналған бағдарламасына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық
Банкi валюталық режимдi ырықтандыру жөнiндегi жұмысты жалғастырады.
Валюталық режимдi одан әрi ырықтандыру да қазақстандық капиталды
шетелдiк нарықтарға неғұрлым белсендi экспансиялау үшiн жағдайлар жасау
жолымен шамадан тыс өтiмдiлiк тарапынан болатын қысымды азайтуға ықпал
етедi.
"Экономиканың қызып кетуiнiң" алдын алу жөнiндегi шараларды уақтылы
қабылдау мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкi елге шетелдiк
валютаның ағылуы жөнiндегi ахуалды қадағалайды және қажет болған жағдайда
басқа мемлекеттiк органдармен бiрлесiп, туындайтын тәуекелдердi азайту
жөнiнде шаралар қабылдау мүмкiндiгiн қарастырады.
Қаржы секторын одан әрi дамыту мақсатында бағалы қағаздар нарығын
жетiлдiру жөнiндегi негiзгi мiндеттердi шешуге бағытталған Қазақстан
Республикасының бағалы қағаздар рыногын дамытудың 2005 - 2007 жылдарға
арналған бағдарламасын iске асыру жалғасады. Атап айтқанда:
инвестициялау үшiн бағалы қағаздарды шығару үшiн мүмкiндiктердi, оның
iшiнде коммерциялық бағалы қағаздар, инфрақұрылымдық облигациялар шығару
үшiн жағдайлар жасау жолымен кеңейту;
ұжымдық инвестициялау нысандарын дамыту үшiн қолайлы жағдай жасау;
бағалы қағаздар нарығындағы институционалдық инфрақұрылымды және
салық салу режимiн одан әрi жетiлдiру көзделiп отыр.
Сондай-ақ, Қазақстан Республикасының жинақтаушы зейнетақы жүйесiн
дамытудың 2005 - 2007 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жалғасады,
мұнда ұйымдар арасында зейнетақы активтерi мен инвестициялық кiрiстердi
қамтамасыз ету жөнiндегi жинақтаушы зейнетақы қорларын басқару жөнiндегi
жауапкершiлiктi нақты ажырату, инвестициялар тәуекелдерiн хеджирлеу
мақсатында зейнетақы активтерiн туынды құралдарға инвестициялау, жинақтаушы
зейнетақы жүйесi субъектiлерiн қадағалауды дамыту әрi оның тиiмдiлiгiн
арттыру және Халықаралық Зейнетақы реттеуiштерi Қауымдастығының жеке
зейнетақы қорларын реттеу қағидаттарын енгiзу көзделедi.
Сақтандыру рыногын дамытудың 2004 - 2006 жылдарға арналған
бағдарламасын одан әрi iске асыру шеңберiнде сақтандырудың ұзақ мерзiмдi
еркiн және жеке жинақтау түрлерiн дамытуды ынталандыру жолымен азаматтардың
әлеуметтiк қорғалу деңгейiн арттыру, Сақтандыру жөнiндегi бiрыңғай
статистикалық дерекқордың жұмыс iстеуi және оның қол жетiмдiлiгiн
қамтамасыз ету, сақтандыру компанияларының қызметiн автоматтандыру,
мiндеттi сақтандыру жүйесiнiң тиiмдiлiгiн арттыру, жаңа сақтандыру өнiмдерi
мен технологияларын енгiзу, сақтандыру қызметтерiнiң сапасын жақсарту,
қайта сақтандыруды дамыту үшiн жағдайлар жасау жөнiндегi жұмыс жүргiзiледi.
Республикалық бюджеттiң әлемдiк бағалар конъюнктурасына тәуелдiлiгiн
азайту, экономиканы әртараптандыру және мұнайдан алынатын кiрiстi ұрпақтар
арасында қайта бөлу мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының
қаражатын қалыптастырудың және пайдаланудың орта мерзiмдi перспективаға
арналған тұжырымдамасында көзделген шаралар iске асырылады.
2006 жылғы 1 шiлдеден бастап Ұлттық қор жинақтарын қалыптастырудың
жаңа тетiгi енгiзiледi, оған сәйкес мұнайдан түсетiн түсiмдер толығымен
Ұлттық қорға жiберiлетiн болады. Республикалық бюджеттiк даму
бағдарламаларының шығыстарын қаржыландыру Ұлттық қордан берiлетiн
кепiлдендiрiлген трансферт есебiнен жүзеге асырылады.
2. Инновациялық экономика құру және шикiзат емес секторды дамыту
2006 жылы Қазақстан Республикасының индустриялық-инновациялық
дамуының 2003 - 2015 жылдарға арналған стратегиясын (бұдан әрi - Стратегия)
iске асырудың екiншi кезеңi басталады. Стратегияны iске асыруды
институционалдық қамтамасыз етуге 2006 жылы республикалық бюджеттен 22,6
млрд. теңге бөлiнедi.
Екiншi кезеңнiң негiзгi iс-шаралары:
ашық үлгiдегi Ұлттық инновациялық жүйенi қалыптастыру және оның
барлық төрт элементiн: ғылыми әлеуеттi, инновациялық инфрақұрылымды,
қаржылық инновациялық институттарды (венчурлiк қорларды), инновациялық-
белсендi кәсiпкерлiк ортаны дамыту, бұл үздiк отандық және шетелдiк ғылыми
әлеуеттi пайдалану негiзiнде Қазақстанда бәсекеге қабiлеттi экономика
құруды қамтамасыз етедi;
жеке сектордың, шетелдiк инвесторлардың, ұлттық компаниялардың,
мемлекеттiк бюджеттiң және мемлекеттiң қаржы институттарының қаржы
ресурстарын инфрақұрылымды дамыту, қайта жаңарту, қолданыстағы
кәсiпорындарды кеңейту және жаңа өндiрiстер құру проблемаларын кешендi
шешуге шоғырландыру;
бiлiктiлiгi жоғары мамандар даярлау;
мемлекеттiк-жеке серiктестiк тетiгiн жетiлдiру болады.
Химия және мұнай-химия өнеркәсiбiнде, ақпараттық-коммуникациялық
салада, аэроғарыш саласында жаңа жоғары технологиялы өндiрiстер мен
өнеркәсiптi жаңғыртуға және экономика құрылымын әртараптандыруға
бағытталған басқа жобаларды дамыту жөнiндегi жұмыс жалғасады.
Қазақстан Республикасының Yкiметi өңiрлердiң Стратегияны iске асыру
жөнiндегi жұмысын үйлестiрудi жалғастырады.
2006 жылы Қазақстан Республикасында құрылыс материалдары, бұйымдары
мен құрастырмалары өнеркәсiбiн дамытудың 2005 - 2014 жылдарға арналған
бағдарламасын iске асыру жалғасады, бұл құрылыс материалдарының, бұйымдары
мен құрастырмаларының импортын азайтуға, құрылыс материалдары өнеркәсiбiн
инновациялық дамытуды қамтамасыз етуге, салынып жатқан объектiлердiң жоғары
сапасын және ғимараттар мен құрылыстардың экономикалық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz