«Каспиймұнайқұрылыс» АҚ – ның қысқаша тарихы
Өзгермелі әрі қатаң бәсекелестік күрес жағдайында кәсіпорынның тек ішкі емес, сонымен қатар оның айналасында болып жатқан өзгерістеріне ілесуге мүмкіндік беретін бісекеқаблетті басқару жүйесі мен стратегиясын құрастыру және оларды іс . жүзінде жүзеге асыруы бүгінгі күннің талабына айналып отыр.
Құрылыс кәсіпорындарының негізгі ұйымдық ерекшелігі өнім өндіру көлемі күнделікті тапсырысқа сай өзгеріп отырады. Әр бір тапсырыстын орындалу мерзімі мен сұрыпталымы сағатпен белгіленеді және бір тәулікке жетпейді. Ұйымның өндіріс жоспары өткізу жоспарымен тығыз байланысты себебі, өткізіліп үлгермеген өнім өндіріс қалдығы болып есептелінеді.
Келесі бір ерекшелігі, технологиялық процестердің үздіксіздігі мен өнімді ұзақ сақтау мүмкіндігінің жоқтығы аяқталмаған өндірістің резервтерін оңтайландыруға мүмкіндік бермейді.
Қазіргі таңда кәсіпорынды тиімді әрі ұтымды басқару жүйесі әлі де болса төмен деңгейде қалып отыр. Сонымен қатар нарық қытынастарына бейімделген басқарудын функционалды механизмі дайындалмағандықтан, бәсеке жағдайында туындайтын көптенген мақсаттарға қол жеткізе бермеуі. Сондықтан кәсіпорындар заман талабына сай, қазіргі басқару қаңидаларына негізделген, жоғары бәсекелестік әлеуетті және статистикалық бағытты қамтамасыз ететін басқару жүйесін қалыптастыру тұжырымдамасын енгізу қажет болып табылады.
Практика өтудегі негізгі мақсат «Маркетинг» және оған шектес пәндер бойынша алған білімімді өндіріс жағдайында пысықтау, нақты кәсіпорынды басқару бойынша тәжрибие жинақтау.
Практика өтудегі негізгі мақсат:
. Кәсіпорынмен жалпы танысу;
. Негізгі технико.экономикалық көрсеткіштерін үйрену;
. Кәсіпорын қызметінің негізгі бағыттары бойынша басқару функциясын талдау;
Құрылыс кәсіпорындарының негізгі ұйымдық ерекшелігі өнім өндіру көлемі күнделікті тапсырысқа сай өзгеріп отырады. Әр бір тапсырыстын орындалу мерзімі мен сұрыпталымы сағатпен белгіленеді және бір тәулікке жетпейді. Ұйымның өндіріс жоспары өткізу жоспарымен тығыз байланысты себебі, өткізіліп үлгермеген өнім өндіріс қалдығы болып есептелінеді.
Келесі бір ерекшелігі, технологиялық процестердің үздіксіздігі мен өнімді ұзақ сақтау мүмкіндігінің жоқтығы аяқталмаған өндірістің резервтерін оңтайландыруға мүмкіндік бермейді.
Қазіргі таңда кәсіпорынды тиімді әрі ұтымды басқару жүйесі әлі де болса төмен деңгейде қалып отыр. Сонымен қатар нарық қытынастарына бейімделген басқарудын функционалды механизмі дайындалмағандықтан, бәсеке жағдайында туындайтын көптенген мақсаттарға қол жеткізе бермеуі. Сондықтан кәсіпорындар заман талабына сай, қазіргі басқару қаңидаларына негізделген, жоғары бәсекелестік әлеуетті және статистикалық бағытты қамтамасыз ететін басқару жүйесін қалыптастыру тұжырымдамасын енгізу қажет болып табылады.
Практика өтудегі негізгі мақсат «Маркетинг» және оған шектес пәндер бойынша алған білімімді өндіріс жағдайында пысықтау, нақты кәсіпорынды басқару бойынша тәжрибие жинақтау.
Практика өтудегі негізгі мақсат:
. Кәсіпорынмен жалпы танысу;
. Негізгі технико.экономикалық көрсеткіштерін үйрену;
. Кәсіпорын қызметінің негізгі бағыттары бойынша басқару функциясын талдау;
КІРІСПЕ
Өзгермелі әрі қатаң бәсекелестік күрес жағдайында кәсіпорынның тек
ішкі емес, сонымен қатар оның айналасында болып жатқан өзгерістеріне
ілесуге мүмкіндік беретін бісекеқаблетті басқару жүйесі мен стратегиясын
құрастыру және оларды іс – жүзінде жүзеге асыруы бүгінгі күннің талабына
айналып отыр.
Құрылыс кәсіпорындарының негізгі ұйымдық ерекшелігі өнім өндіру көлемі
күнделікті тапсырысқа сай өзгеріп отырады. Әр бір тапсырыстын орындалу
мерзімі мен сұрыпталымы сағатпен белгіленеді және бір тәулікке жетпейді.
Ұйымның өндіріс жоспары өткізу жоспарымен тығыз байланысты себебі,
өткізіліп үлгермеген өнім өндіріс қалдығы болып есептелінеді.
Келесі бір ерекшелігі, технологиялық процестердің үздіксіздігі мен
өнімді ұзақ сақтау мүмкіндігінің жоқтығы аяқталмаған өндірістің резервтерін
оңтайландыруға мүмкіндік бермейді.
Қазіргі таңда кәсіпорынды тиімді әрі ұтымды басқару жүйесі әлі де
болса төмен деңгейде қалып отыр. Сонымен қатар нарық қытынастарына
бейімделген басқарудын функционалды механизмі дайындалмағандықтан, бәсеке
жағдайында туындайтын көптенген мақсаттарға қол жеткізе бермеуі. Сондықтан
кәсіпорындар заман талабына сай, қазіргі басқару қаңидаларына негізделген,
жоғары бәсекелестік әлеуетті және статистикалық бағытты қамтамасыз ететін
басқару жүйесін қалыптастыру тұжырымдамасын енгізу қажет болып табылады.
Практика өтудегі негізгі мақсат Маркетинг және оған шектес пәндер
бойынша алған білімімді өндіріс жағдайында пысықтау, нақты кәсіпорынды
басқару бойынша тәжрибие жинақтау.
Практика өтудегі негізгі мақсат:
- Кәсіпорынмен жалпы танысу;
- Негізгі технико-экономикалық көрсеткіштерін үйрену;
- Кәсіпорын қызметінің негізгі бағыттары бойынша басқару функциясын
талдау;
- Кәсіпорынның ұйымдастырушылық қызметін талдау;
- Маркетинг қызметін басқаруды талдау;
- Кәсіпорынның маркетингтік ортасын талдау;
- Маркетингкке қатысты өткізілетін шараларды бағалау.
Бұл мақсаттарымды атқаруға икемін тигізетін объект Маңғыстау
облысындағы Ақтау қаласының ААҚ Каспий Мұнай Құрылысы.
1. КАСПИЙМҰНАЙҚҰРЫЛЫС АҚ – НЫҢ ҚЫСҚАША ТАРИХЫ
ЖАҚ КаспийМұнайҚұрылыс - Маңғыстау және Батыс Қазақстандағы ең
белгілі көпжақты құрылыс – монтажды кәсіпорны. Ол мынадай іс - әрекет
түрлерімен айналысады: ТЭО – ны өңдеу, жобалау, құрылыс – монтаж
жұмыстарының барлық түрлерін орындап, мұнай кен орындары нысандарын, электр
өткізгіш жүйелері және подстанциялар, жол құрылысы, тұрғын үй және
әлеуметтік мәдени – тұрмыс объектілерін толық дайын етіп пайдалануға
тапсыру.
АҚ КМК - ның құрылыстық объектілерінің стратегиялық маңызы –
Маңғыстау облысының бюджетін толтыру және экономиканың дамуына өз үлесін
қосу. Қысқа уақыт аралығында кәсіпорын мынадай жұмыстар атқарды: Жаңаөзен
қаласындағы Мұнайшы мәдениет сарайын қайта құрды, Маңғыстау облысының
Шетпе поселкісіндегі туберкулез емханасын, Қарақұдықмұнай кен орнында
мұнай құятын эстакадаларды және т.б. құрды.
АҚ КМК 2001 жылы сәуір айынан бері қарай Аджип ККО компаниясын
Аташ карьерасынан алынған ізбесті – ұлутасымен, Қаратаушықтың жоғары
сапалы тасымен Каспий теңізінде Қашаған жасанды аралын құру үшін
жабдықтап келеді.
Кәсіпорынның аймақта бұрыннан жұмыс стажы бар ірі кәсіпорындарымен
бірлесіп жұмыс жасауына рұқсатнамасы бар. Олар: ААҚ №10 құрылыс – монтажды
басқару, ЖАҚ Ақтау – Восток, ЖШС КМК Азимут, ЖШС Азия – Карго, ЖШС
КМК – WEST, ААҚ Жазық, ЖШС Шебер, ЖШС КМК сауда үйі.
2006 жылдың қазан айында облыстық Акимат қабырғасында АҚ КМК ИСО
9001 сапа жүйесіне қатысты өндіріс жүргізгені үшін халықаралық
сертификатымен, сонымен қатар құрылыстық материалдар мен құрылыс жұмыстары
ИСО 9001 – 2000 сертификатымен марапатталды.
Қоршаған ортаға жағымсыз жағдай тудырмау мақсатымен кәсіпорын ИСО
14001 халықаралық стандартының барлық бөлімдеріне жүгініп, жұмысты
атқаруда.
АҚ КМК жоғарғы басшылығы өзінің базалық принциптері негізінде қызмет
көрсету мен жоғары сапалы өнімдерін өндіруге қажетті барлық ресурстармен
қамтылған.
Жалпылай алғанда, АҚ КМК - ның басты мақсаттары – ҚР – ның ішкі және
сыртқы нарығын, ҚР – дағы Маңғыстау облысының ішкі нарығын, ҚР – ның және
басқа да оның аймақтарының өндірісін, ұлттық шаруашылығын дамыту, ҚР – дағы
Маңғыстау облысының экономикалық, қаржылық, саяси жағдайын тұрақтандыру.
Кәсіпорынның өндірістік және ұйымдастырушылық құрылымдары 2 және 3-ші
суреттерде келтірілген.
2. КӘСІПОРЫННЫҢ ҰЙЫМДАСТЫРУШЫЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫН ТАЛДАУ
АҚ КМК -ның негізгі департаменттерінің қызметтеріне токталып өтсем,
олар мынадай:
АҚ КМК - ның бухгалтерлік есеп қызметі экономика және жадықтау
бойынша басшының орынбасарына бағынатын өзіндік құрылымдық бөлімі.
Бухгалтерлік есепті бас бухгалтер басқарады.
Бухгалтерлік есептің негізгі міндеттері:
❖ Материалдық, еңбек және қаржы ресурстарын пайдалануды үнемдеу,
бухгалтерлік есепті ұйымдастыруда шаруашылық – қаржылық іс -
әрекеттің іске асуы
❖ АҚ КМК - ның қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін
қаржылық құрал – жабдықтарды жинауға шара қолдану
❖ Кәсіпорын қызметкерлерінің экономикалық талдау және есеп беру,
бақылау, бухгалтерлік есеп бойынша туындаған сұрақтарына
әдістемелік көмек көрсету және т.б.
Бухгалтерлік есептің негізгі қызметі:
❖ Кәсіпорын қызметкерлерінің экономикалық талдау және есеп беру,
бақылау, бухгалтерлік есеп бойынша туындаған сұрақтарына
әдістемелік көмек көрсету
❖ Шараларды өңдеу бойынша іске асырумен есеп саясатын құру
❖ Ішкі шаруашылық резервтерін анықтау,өндірістік емес шығындар
мен жоғалған заттарды қалпына келтіру
❖ өнімнің өзіндік құнының калькуляциясын, жалақыны есептеу,
әртүрлі деңгейдегі бюджеттердің салықтарын және жинақтарды
есептеу, санап шығару бойынша эконгомикалық есеп беру.
Материалдық – техникалық жабдықтау және өнімдерді іске асыру
департаменті - экономика және жадықтау бойынша басшыға бағынатын өзіндік
құрылымдық бөлімі.
Материалдық – техникалық жабдықтау және өнімдерді іске асыру
департаментінің міндеттері:
❖ өндірістің материалды – техникалық ресуртар қажеттілігін
анықтау
❖ осы қажеттіліктерді қанағаттандыру мақсатымен құрал –
жабдықтарды сатып алу және жеткізу
❖ өндірістік іс - әрекетке қатысты құжаттарды толтыру
❖ қоғамның материалдық – техникалық ресурстарын бақылау және
есептеу
❖ жаңа материалдар және техникалар, жұмысты атқаруға алдыңғы
қатарлы әдістерді қолданып жүргізу және т.б.
Қызметі:
❖ тауарлық – материалдық бағалықтарды іске асыру және оларды тану
❖ кәсіпорын бөлімдерін жиһазбен, шаруашылық инвентарь, инженерлік
және басқарушылық еңбегін механизация құрал – жабдығымен,
уақытында жөндеу жасап тұруды қамтамасыз ету
❖ кәсіпорынды өндірістік іс - әрекеті үшін қажетті материалдық
ресурстармен қамту
❖ жабдықтаушылармен келісімшартты уақытында жасауды қадағалау
және т.б.
Экономика және жоспарлау департаментінің негізгі міндеттері мен
қызметтері:
❖ Келер жылға жылдық есеп беруді дайындау және оның іске
асуын талдау
❖ өндірістік, қаржылық, коммерциялық іс - әрекеттерінің
ұзақ және орта мерзімді кешенді жоспарын құру
❖ рациоанализаторлық ұсыныстарды экономикалық тиімділікке
тексеру
❖ жалақының шығындық қорын бақылау
❖ кәсіорындарға жаңашылдықтарды, шет елдік оқу әдістерін,
жаңа технологияны енгізу және т.б.
❖ жұмыс және қызмет көрсету тарифтері мен бағаларын
басшылықпен бекіту, оларды өңдеу
Маркетинг және тендерлік құжаттарды дайындау департаментінің
міндеттері:
❖ кәсіпорын мен оның жұмысшыларын жұмыспен қамтамасыз ету
мақсатымен тендерге қатысу
❖ кәсіпорынның іс - әрекетіне қатысты өндірістік құжаттарды
жүргізу
❖ қоғамның материалдық – техникалық, еңбек ресурстарын бақылау
және есептеу
❖ жұмысты жүргізуде алдыңғы қатарлы әдістер, жаңа материалдар
мен техниканы қолдану.
Қызметтері:
❖ жаңа өткізу нарығы мен жаңа тұтынушыларды анықтау
❖ кәсіпорыннан шығарылатын өнім туралы тұтынушылардың ойын
анықтау
❖ өткізілетін жарнамалық шаралардың стратегияларын өңдеуді
ұйымдастыру
❖ жарнамаланатын өнімді фирмалық безендіру және кәсіпорынның
фирмалық стилін қалыптастыру үшін ұсыныстарды дайындау
Өндірісті ұйымдастыру және мониторинг департаментінің қызметтері:
❖ кәсіпорынға қажетті тауарлы – материалдық бағалықтар, құрылыс
және өзге де материалдарды есептеу және талдау
❖ қажетті материалдар, жұмыстың физикалық көлемін, еңбек
ресурстарын және механизм және көлік қажеттілігін анықтау
❖ барлық құжат түрлерін жүргізу
❖ өндірісте жаңа технологияларды қолдану
❖ жоспардың орындалуын қадағалау
Кәсіпорындағы маркетинг қызметін жоғарыда атап кеткен
департаменттердің бірі – Маркетинг және тендерлік құжаттарды дайындау
департаменті басшылығы, сонымен қатар басқа да құрылымдық бөлімшелер
атқарады. Маркетингтің қызметін немесе оның бір бөлігін өзге де мамандар
атқаруы мүмкін.
1 – сурет. Маркетинг қызметінің ұйымдастырушылық схемасы
3. КӘСІПОРЫННЫҢ НЕГІЗГІ ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІН ТАЛДАУ
Кесте 1- Кәсіпорынның негізгі экономикалық көрсеткіштері
№ Көрсеткіштер өлшем Жылдар Деңгейлік
бірлігі 2006 жылға %
өзгерісі
2004 2005 2006 2004 2005
1 2 3 4 5 6 7 8
1. Өндіріс көлемі Мың тг.526925 1183236 1183236 44,53 100
2. Іске асыру көлемі Мың тг.526925 1183236 1183236 44,53 100
3. өнімнің өзіндік Мың тг.382885 801555 771641 49,62 103
құны
4. Жалпы табыс Мың тг.144039 381680 411595 35 92,73
5. Сату пайдалылығы % 1.61 4.61 6.72 24 68,6
6. өнім пайдалылығы % 2.21 6.81 10.31 21,43 66,1
7. Жалпы маркетинг Мың тг.848 901 990 85,66 91
шығындары
8. Пайда Мың тг.8488 54612 79553 10,67 68,65
Сату тиімділігі = (Пайда Сатудан түскен пайда) * 100%
Өнім тиімділігі = (Пайда Өнімнің өзіндік құны) * 100%
Мына келтірілген кәсіпорынның экономикалық негізгі көрсеткіштері
жылдан жылға жағдайының жақсарып келетінін көрсетеді. Кестеден көріп
отырғанымыздай өндіріс көлемі мен іске асыру көлемі өзара тең тең. Себебі
АҚ КМК өнімді тапсырыс берушілердің тапсырысы бойынша өндіреді де, лезде
соны жұмсайды, бұл кәсіпорын өнімді тапсырыстан артық не кем қылмай, дәл
келтіреді. Осы екі көрсеткіш жылдан жылға артып келеді. Бірақ соңғы 2005 –
2006 жылдары өндіріс көлемі мен іске асыру көлемінің арасында аса қатты
өзгеріс жоқ, ал 2004 жылды мен 2005 жылды салыстырсақ, өзгеріс екі
еседей.Себебі 2005 жылы кәсіпорын тендер ұтып алып, олардың жұмысы орасан
зор болды.
Өнімдерінің өзіндік құны екі жеңыл қатарынан жоғарлап келіп, 2006 жылы
төмендеп отыр. Менің ойымша, ол тапсырыстың аз болуы, бәсекелестерінің
шексіз болуынан және де 2005 – 2006 жылдары өндіріс көлемі мен іске асыру
көлемінің арасында аса қатты өзгеріс болмағандықтан.
Кәсіпорынның жалпы пайдасы мен пайдасы жылдан жылға артуда. Оның өзі
кәсіпорынның құрылыс нарығында белсенді жұмыс атқарып жүргенінде.
Тиімділік кәсіпорын жұмысының пайдалылық сатысын көрсетеді. Сату мен
өнім тиімділігі өзара байланысты болғандықтан, бұл екі көрсеткіш те жылдан
жылға өсіп келеді. Яғни бұл көрсеткіштердің өсуі өндіріс пен
тауарайналымының тиімділігінің жақсарғанын дәлелдейді. АҚ КМК нарықтағы
жас кәсіпорындардың бірі болса да, басқа кәсіпорындар секілді құлдырамай,
нарықта өз орнын тауып, еңбек етуде.
Маркетинг қазір енді дамып келе жатқан мамандық, соған байланысты
көптеген кәсіпорындар мұндай бөлім құруға аса назар аудармайды! Менің
байқауымша және кәсіпорынның жалпы маркетингтік шығындарға бөліп отырған
қаржылары төмен. Бұл көрсеткіш енді 1 млн – ға жетер жетпес. Кәсіпорынды
зерттей келе, менің анықтағаным АҚ жарнамаға көп көңіл бөлмей, тек қана
электрондық түрде және буклет, прайстармен шектеледі екен.
Егер де жарнама көп мөлшерде болса, онда бұл кәсіпорын бүкіл
Қазақстанға танымал болуы мүмкін.
4. КӘСІПОРЫННЫҢ МАРКЕТИНГТІК ҚЫЗМЕТІН ТАЛДАУ
Қазіргі жағдайда көптеген ірі және орта кәсіпорындарда, сондай – ақ
банктерде маркетинг қызметі, ал олардың кейбіреуінде департаменттер іс -
әрекет етеді. Бұлардағы маркетинг бөлімдерін ұйымдастырудың нақты схемалары
мен түрлері әр түрлі болуы мүмкін, бірақ олар: нарықты маркетингтік
зерттеу, сұраныс жағдайын, тауарлық өткізу, баға және коммуникацияны
ұйымдастыру сияқты жалпы міндеттерге негізделеді.
Маркетингтік бөлімдердің қызметі кәсіпорынның негізгі мақсаттарын
жүзеге асыруға және бәсекелестік жағдайда оның тиімді қызмет етуіне әсер
етеді.
Өндірістің өсуіне және де маркетингтің жүйелі тәсілдерін пайдалануға
кедергі фактор – тұтынушылардың төлем қабілеттілігінің төмендеуі деп
белгіленеді. Халық тұтынатын тауарлар негізінен орташа төлем қабілеті бар
сатып алушыларға бейімделеделі. Сатып алушы сұранысына тәуелділік өндіріс
шығындарын азайтуға және соған орай бағаны түсіруге мәжбүрлейді.
Маркетинг көптеген кәсіпорындардың қызметін басқару жүйесі ретінде
қазір әлі қалыптасу кезеңінде. Маркетингтік тұжырымдаманы негізге алып
қабылданған компанияларда ол мақсатты іс - әрекет ретінде дамиды және
жетіледі. Бұл негізінен шетелдік компаниялар, БК және нарыққа бейімделген
кәсіпорындар.
Маркетингтің ұйымдастыру қызметі – маркетинг бойынша өздеріне
жүктелген міндеттер мен қызметтерді орныдайтын бөлімдер мен бөлімшелердің
жиынтығы. Маркетингті ұйымдастырудың әр түрлі формалары бар, оларды
таңдауға кәсіпорын мақсаттары, ресурстардың болуы, басқарудың қалыптасқан
құрылымы, өндірілген өнімнің, нарықтың және маркетингтік ортаның
ерекшеліктері сияқты факторлар әсер етеді.
Кәсіпорын қызметін тиімді ұйымдастыру үшін сәйкес маркетинг бөлімін
құру жеткіліксіз. Алдымен оны жоғары білікті және құзырлы маркетинг
мамандармен жабдықтау қажет. Олар зерделі, құзырлы, тіл тапқыш, болашақтағы
жағдайды болжай білетін, дұрыс шешім қабылдай алатын, жаңашылдыққа,
қарқынды өсуге ұмтылатын және дау – дамайды баса білетін мамандар болуы
қажет.
Маркетинг мәселелері тек ғана экономиканы емес, сондай – ақ психология
мен әлеуметтану аумағын да қамтиды. Сондықтан да маркетинг бойынша маман
мәдениетті, адамгершілігі мол және тиянақты болуы қажет.
Қазіргі кезде көптеген қазақстандық кәсіпорындарда, коммерциялық және
кәсіпкерлік құрылымдарда, банктерде, негізінен функционалдық белгі бойынша
құрылған маркетинг бөлімдері бар.
Осыған сәйкес АҚ Каспий Мұнай Құрылыс - тың да маркетинг бөлімі іске
асуда. Олардың атқаратын жұмыстары рет – ретімен төменде келтіріледі.
Кәсіпорнынның атқаратын жұмыстарын бастамас бұрын, маркетинг бөлімінің
кәсіпорын стандартын ашып өтсем.
Маркетингті жүргізу бойынша нақты стандарт АҚ КаспийМұнайҚұрылыс -
ның маркетингті іске асыратын әдістерді, ұйым тәртібі мен міндеттерін
жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Стандартпен АҚ маркетинг іс - әрекетінің
негізгі бағыттары және технологиясы анықталады. Олар:
• маркетингтік шешімдерді қабылдауда қолданылатын ақпараттарды талдау,
бағалау, жинау, талдау
• қоғамның маркетингтік мүмкіндіктерін талдау, мақсатты нарықты таңдау
• қоғамдағы маркетингтік жоспар мен шараларды өңдеу
• жоспарланған маркетингтік шаралардың орындалуын бақылау
Стандарт қоғам үшін нормативті және маркетингтік шараларды өткізу,
ұйымдастыруға қатысушы қоғам мүшелері үшін қажет құжат.
Стандартта қолданылатын терминдер мен анықтамалар
Екінші ретті мәліметтер – маркетингтік зерттеулердің мақсаттарынан
бөлек, бұрын басқа мақсаттармен жиналған ақпарат.
Маркетинг құрал – жабдықтары – маркетинг мақсаттарын жүзеге асыруға
мүмкіндік беретін АҚ – ның өзара байланысқан бөлімдері
Маркетинг – нарықты жан – жақты зерттеу негізінде тұтынушылардың
мұқтаждықтары мен қажеттіліктерін қанағаттандыру жолымен бәсекелестік
қабілеттілігін арттыру арқылы пайда табуға бағытталған тұжырымдама және
біріктірілген қызмет.
Маркетинг – микс – мақсатты нарықта маркетингтік міндеттерді шешу үшін
қолданылатын маркетингтік құрал – жабдықтардың жиынтығы.
Маркетингтік ақпарат жүйесі – ақпаратты ұйымдастыру, талдау және
тарату үшін, тұрақты негіздегі озық маркетингтік шешімдер үшін әзірленген
ережелер мен әдістердің жиынтығы.
Макроорта – фирма қызметіне тікелей қатысты болатын маркетингтік
күштер – тұтынушылар, бәсекелестер, жабдықтаушылар, маркетингтік делдалдар,
байланыс аудиториялар.
Маркетингтік зерттеу – басқару шешімдерін дұрыс қабылдау мақсатымен,
компанияның алдына қойған маркетингтік міндеттеріне сәйкес ақпарат жинап,
өңдеу және мәліметтерді талдау мен қорытындылар ұсыну.
Жарнама – қаржыландыру көзі анық көрсетілген, БАҚ арқылы жүзеге
асатын, жеке көрсетілмейтін, тауар мен қызметті жылжыту нысаны.
Нарық (маркетинг тұрғысынан) – нақты және әлуетті тұтынушылар
жиынтығы.
Нарық сегменті – салыстырмалы түрде ұқсас белгілері бар және
маркетингтің ынта оятар шаралары мен элементтері бірдей әсер ететін тауар
тұтынушылар мен фирмалар тобы.
Нарықты сегменттеу – нарықты (тұтынушыларды) мінез – құлқы мен
сипаттамасы және тұтыну өзгешеліктері негізінде топтарға бөлу.
Сұраныс – сатып алу қабілеті бар қажеттілік.
Тауар – бұл адамдардың нақты қажеттіліктерін қанағаттандыратын және
айырбасқа түсетін өнім.
Бренд – атауы, символы және сыртқы түрінің ықпалымен тұтынушы
санасында бекінген, нарықта танымал сауда маркасы және т.б.
Нормативтік сілтемелер
ҚР СТ ИСО 9000 – сапа менеджмент жүйесі. Негізгі терминдер мен сөздік.
ҚР СТ ИСО 9001 – сапа менеджмент жүйесі. Негізгі талаптар.
ҚР СТ ИСО 9004 – сапа менеджмент жүйесі. Қызметті жақсартуға арналған
ұсыныстар.
КСТ. КМК. 002 – 06 – ішкі нормативтік құжаттаманы басқару, өңдеу,
безендіру
КСТ. КМК. 022 – 06 – басқарушылық жағынан сапа менеджмент жүйесін
талдау
КСТ. КМК. 009 – 06 – келісімшарттарды талдау
КСТ. КМК. 010 – 06 – көтеріп сатып алуды іске асыру. Сақтау.
КСТ. КМК. 013 – 06 – сәйкес емес өнімдерді басқару. Түзетуші және
алдын ала іс - әрекеттер
Қысқартылған атаулар
АҚ – АҚ КаспийМұнайҚұрылыс
ИСО – стандартизация бойынша халықаралық ұйым
ҚР СТ – Қазақстан Республикасының стандарты
КСТ – Кәсіпорын стандарты
Келесі талдайтыным, осы стандарт бойынша кәсіпорынның орындайтын
маркетингтік шаралары.
Кәсіпорынның маркетингтік зерттеу жұмыстары мынадай ретпен
жүргізіледі:
← ... жалғасы
Өзгермелі әрі қатаң бәсекелестік күрес жағдайында кәсіпорынның тек
ішкі емес, сонымен қатар оның айналасында болып жатқан өзгерістеріне
ілесуге мүмкіндік беретін бісекеқаблетті басқару жүйесі мен стратегиясын
құрастыру және оларды іс – жүзінде жүзеге асыруы бүгінгі күннің талабына
айналып отыр.
Құрылыс кәсіпорындарының негізгі ұйымдық ерекшелігі өнім өндіру көлемі
күнделікті тапсырысқа сай өзгеріп отырады. Әр бір тапсырыстын орындалу
мерзімі мен сұрыпталымы сағатпен белгіленеді және бір тәулікке жетпейді.
Ұйымның өндіріс жоспары өткізу жоспарымен тығыз байланысты себебі,
өткізіліп үлгермеген өнім өндіріс қалдығы болып есептелінеді.
Келесі бір ерекшелігі, технологиялық процестердің үздіксіздігі мен
өнімді ұзақ сақтау мүмкіндігінің жоқтығы аяқталмаған өндірістің резервтерін
оңтайландыруға мүмкіндік бермейді.
Қазіргі таңда кәсіпорынды тиімді әрі ұтымды басқару жүйесі әлі де
болса төмен деңгейде қалып отыр. Сонымен қатар нарық қытынастарына
бейімделген басқарудын функционалды механизмі дайындалмағандықтан, бәсеке
жағдайында туындайтын көптенген мақсаттарға қол жеткізе бермеуі. Сондықтан
кәсіпорындар заман талабына сай, қазіргі басқару қаңидаларына негізделген,
жоғары бәсекелестік әлеуетті және статистикалық бағытты қамтамасыз ететін
басқару жүйесін қалыптастыру тұжырымдамасын енгізу қажет болып табылады.
Практика өтудегі негізгі мақсат Маркетинг және оған шектес пәндер
бойынша алған білімімді өндіріс жағдайында пысықтау, нақты кәсіпорынды
басқару бойынша тәжрибие жинақтау.
Практика өтудегі негізгі мақсат:
- Кәсіпорынмен жалпы танысу;
- Негізгі технико-экономикалық көрсеткіштерін үйрену;
- Кәсіпорын қызметінің негізгі бағыттары бойынша басқару функциясын
талдау;
- Кәсіпорынның ұйымдастырушылық қызметін талдау;
- Маркетинг қызметін басқаруды талдау;
- Кәсіпорынның маркетингтік ортасын талдау;
- Маркетингкке қатысты өткізілетін шараларды бағалау.
Бұл мақсаттарымды атқаруға икемін тигізетін объект Маңғыстау
облысындағы Ақтау қаласының ААҚ Каспий Мұнай Құрылысы.
1. КАСПИЙМҰНАЙҚҰРЫЛЫС АҚ – НЫҢ ҚЫСҚАША ТАРИХЫ
ЖАҚ КаспийМұнайҚұрылыс - Маңғыстау және Батыс Қазақстандағы ең
белгілі көпжақты құрылыс – монтажды кәсіпорны. Ол мынадай іс - әрекет
түрлерімен айналысады: ТЭО – ны өңдеу, жобалау, құрылыс – монтаж
жұмыстарының барлық түрлерін орындап, мұнай кен орындары нысандарын, электр
өткізгіш жүйелері және подстанциялар, жол құрылысы, тұрғын үй және
әлеуметтік мәдени – тұрмыс объектілерін толық дайын етіп пайдалануға
тапсыру.
АҚ КМК - ның құрылыстық объектілерінің стратегиялық маңызы –
Маңғыстау облысының бюджетін толтыру және экономиканың дамуына өз үлесін
қосу. Қысқа уақыт аралығында кәсіпорын мынадай жұмыстар атқарды: Жаңаөзен
қаласындағы Мұнайшы мәдениет сарайын қайта құрды, Маңғыстау облысының
Шетпе поселкісіндегі туберкулез емханасын, Қарақұдықмұнай кен орнында
мұнай құятын эстакадаларды және т.б. құрды.
АҚ КМК 2001 жылы сәуір айынан бері қарай Аджип ККО компаниясын
Аташ карьерасынан алынған ізбесті – ұлутасымен, Қаратаушықтың жоғары
сапалы тасымен Каспий теңізінде Қашаған жасанды аралын құру үшін
жабдықтап келеді.
Кәсіпорынның аймақта бұрыннан жұмыс стажы бар ірі кәсіпорындарымен
бірлесіп жұмыс жасауына рұқсатнамасы бар. Олар: ААҚ №10 құрылыс – монтажды
басқару, ЖАҚ Ақтау – Восток, ЖШС КМК Азимут, ЖШС Азия – Карго, ЖШС
КМК – WEST, ААҚ Жазық, ЖШС Шебер, ЖШС КМК сауда үйі.
2006 жылдың қазан айында облыстық Акимат қабырғасында АҚ КМК ИСО
9001 сапа жүйесіне қатысты өндіріс жүргізгені үшін халықаралық
сертификатымен, сонымен қатар құрылыстық материалдар мен құрылыс жұмыстары
ИСО 9001 – 2000 сертификатымен марапатталды.
Қоршаған ортаға жағымсыз жағдай тудырмау мақсатымен кәсіпорын ИСО
14001 халықаралық стандартының барлық бөлімдеріне жүгініп, жұмысты
атқаруда.
АҚ КМК жоғарғы басшылығы өзінің базалық принциптері негізінде қызмет
көрсету мен жоғары сапалы өнімдерін өндіруге қажетті барлық ресурстармен
қамтылған.
Жалпылай алғанда, АҚ КМК - ның басты мақсаттары – ҚР – ның ішкі және
сыртқы нарығын, ҚР – дағы Маңғыстау облысының ішкі нарығын, ҚР – ның және
басқа да оның аймақтарының өндірісін, ұлттық шаруашылығын дамыту, ҚР – дағы
Маңғыстау облысының экономикалық, қаржылық, саяси жағдайын тұрақтандыру.
Кәсіпорынның өндірістік және ұйымдастырушылық құрылымдары 2 және 3-ші
суреттерде келтірілген.
2. КӘСІПОРЫННЫҢ ҰЙЫМДАСТЫРУШЫЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫН ТАЛДАУ
АҚ КМК -ның негізгі департаменттерінің қызметтеріне токталып өтсем,
олар мынадай:
АҚ КМК - ның бухгалтерлік есеп қызметі экономика және жадықтау
бойынша басшының орынбасарына бағынатын өзіндік құрылымдық бөлімі.
Бухгалтерлік есепті бас бухгалтер басқарады.
Бухгалтерлік есептің негізгі міндеттері:
❖ Материалдық, еңбек және қаржы ресурстарын пайдалануды үнемдеу,
бухгалтерлік есепті ұйымдастыруда шаруашылық – қаржылық іс -
әрекеттің іске асуы
❖ АҚ КМК - ның қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін
қаржылық құрал – жабдықтарды жинауға шара қолдану
❖ Кәсіпорын қызметкерлерінің экономикалық талдау және есеп беру,
бақылау, бухгалтерлік есеп бойынша туындаған сұрақтарына
әдістемелік көмек көрсету және т.б.
Бухгалтерлік есептің негізгі қызметі:
❖ Кәсіпорын қызметкерлерінің экономикалық талдау және есеп беру,
бақылау, бухгалтерлік есеп бойынша туындаған сұрақтарына
әдістемелік көмек көрсету
❖ Шараларды өңдеу бойынша іске асырумен есеп саясатын құру
❖ Ішкі шаруашылық резервтерін анықтау,өндірістік емес шығындар
мен жоғалған заттарды қалпына келтіру
❖ өнімнің өзіндік құнының калькуляциясын, жалақыны есептеу,
әртүрлі деңгейдегі бюджеттердің салықтарын және жинақтарды
есептеу, санап шығару бойынша эконгомикалық есеп беру.
Материалдық – техникалық жабдықтау және өнімдерді іске асыру
департаменті - экономика және жадықтау бойынша басшыға бағынатын өзіндік
құрылымдық бөлімі.
Материалдық – техникалық жабдықтау және өнімдерді іске асыру
департаментінің міндеттері:
❖ өндірістің материалды – техникалық ресуртар қажеттілігін
анықтау
❖ осы қажеттіліктерді қанағаттандыру мақсатымен құрал –
жабдықтарды сатып алу және жеткізу
❖ өндірістік іс - әрекетке қатысты құжаттарды толтыру
❖ қоғамның материалдық – техникалық ресурстарын бақылау және
есептеу
❖ жаңа материалдар және техникалар, жұмысты атқаруға алдыңғы
қатарлы әдістерді қолданып жүргізу және т.б.
Қызметі:
❖ тауарлық – материалдық бағалықтарды іске асыру және оларды тану
❖ кәсіпорын бөлімдерін жиһазбен, шаруашылық инвентарь, инженерлік
және басқарушылық еңбегін механизация құрал – жабдығымен,
уақытында жөндеу жасап тұруды қамтамасыз ету
❖ кәсіпорынды өндірістік іс - әрекеті үшін қажетті материалдық
ресурстармен қамту
❖ жабдықтаушылармен келісімшартты уақытында жасауды қадағалау
және т.б.
Экономика және жоспарлау департаментінің негізгі міндеттері мен
қызметтері:
❖ Келер жылға жылдық есеп беруді дайындау және оның іске
асуын талдау
❖ өндірістік, қаржылық, коммерциялық іс - әрекеттерінің
ұзақ және орта мерзімді кешенді жоспарын құру
❖ рациоанализаторлық ұсыныстарды экономикалық тиімділікке
тексеру
❖ жалақының шығындық қорын бақылау
❖ кәсіорындарға жаңашылдықтарды, шет елдік оқу әдістерін,
жаңа технологияны енгізу және т.б.
❖ жұмыс және қызмет көрсету тарифтері мен бағаларын
басшылықпен бекіту, оларды өңдеу
Маркетинг және тендерлік құжаттарды дайындау департаментінің
міндеттері:
❖ кәсіпорын мен оның жұмысшыларын жұмыспен қамтамасыз ету
мақсатымен тендерге қатысу
❖ кәсіпорынның іс - әрекетіне қатысты өндірістік құжаттарды
жүргізу
❖ қоғамның материалдық – техникалық, еңбек ресурстарын бақылау
және есептеу
❖ жұмысты жүргізуде алдыңғы қатарлы әдістер, жаңа материалдар
мен техниканы қолдану.
Қызметтері:
❖ жаңа өткізу нарығы мен жаңа тұтынушыларды анықтау
❖ кәсіпорыннан шығарылатын өнім туралы тұтынушылардың ойын
анықтау
❖ өткізілетін жарнамалық шаралардың стратегияларын өңдеуді
ұйымдастыру
❖ жарнамаланатын өнімді фирмалық безендіру және кәсіпорынның
фирмалық стилін қалыптастыру үшін ұсыныстарды дайындау
Өндірісті ұйымдастыру және мониторинг департаментінің қызметтері:
❖ кәсіпорынға қажетті тауарлы – материалдық бағалықтар, құрылыс
және өзге де материалдарды есептеу және талдау
❖ қажетті материалдар, жұмыстың физикалық көлемін, еңбек
ресурстарын және механизм және көлік қажеттілігін анықтау
❖ барлық құжат түрлерін жүргізу
❖ өндірісте жаңа технологияларды қолдану
❖ жоспардың орындалуын қадағалау
Кәсіпорындағы маркетинг қызметін жоғарыда атап кеткен
департаменттердің бірі – Маркетинг және тендерлік құжаттарды дайындау
департаменті басшылығы, сонымен қатар басқа да құрылымдық бөлімшелер
атқарады. Маркетингтің қызметін немесе оның бір бөлігін өзге де мамандар
атқаруы мүмкін.
1 – сурет. Маркетинг қызметінің ұйымдастырушылық схемасы
3. КӘСІПОРЫННЫҢ НЕГІЗГІ ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІН ТАЛДАУ
Кесте 1- Кәсіпорынның негізгі экономикалық көрсеткіштері
№ Көрсеткіштер өлшем Жылдар Деңгейлік
бірлігі 2006 жылға %
өзгерісі
2004 2005 2006 2004 2005
1 2 3 4 5 6 7 8
1. Өндіріс көлемі Мың тг.526925 1183236 1183236 44,53 100
2. Іске асыру көлемі Мың тг.526925 1183236 1183236 44,53 100
3. өнімнің өзіндік Мың тг.382885 801555 771641 49,62 103
құны
4. Жалпы табыс Мың тг.144039 381680 411595 35 92,73
5. Сату пайдалылығы % 1.61 4.61 6.72 24 68,6
6. өнім пайдалылығы % 2.21 6.81 10.31 21,43 66,1
7. Жалпы маркетинг Мың тг.848 901 990 85,66 91
шығындары
8. Пайда Мың тг.8488 54612 79553 10,67 68,65
Сату тиімділігі = (Пайда Сатудан түскен пайда) * 100%
Өнім тиімділігі = (Пайда Өнімнің өзіндік құны) * 100%
Мына келтірілген кәсіпорынның экономикалық негізгі көрсеткіштері
жылдан жылға жағдайының жақсарып келетінін көрсетеді. Кестеден көріп
отырғанымыздай өндіріс көлемі мен іске асыру көлемі өзара тең тең. Себебі
АҚ КМК өнімді тапсырыс берушілердің тапсырысы бойынша өндіреді де, лезде
соны жұмсайды, бұл кәсіпорын өнімді тапсырыстан артық не кем қылмай, дәл
келтіреді. Осы екі көрсеткіш жылдан жылға артып келеді. Бірақ соңғы 2005 –
2006 жылдары өндіріс көлемі мен іске асыру көлемінің арасында аса қатты
өзгеріс жоқ, ал 2004 жылды мен 2005 жылды салыстырсақ, өзгеріс екі
еседей.Себебі 2005 жылы кәсіпорын тендер ұтып алып, олардың жұмысы орасан
зор болды.
Өнімдерінің өзіндік құны екі жеңыл қатарынан жоғарлап келіп, 2006 жылы
төмендеп отыр. Менің ойымша, ол тапсырыстың аз болуы, бәсекелестерінің
шексіз болуынан және де 2005 – 2006 жылдары өндіріс көлемі мен іске асыру
көлемінің арасында аса қатты өзгеріс болмағандықтан.
Кәсіпорынның жалпы пайдасы мен пайдасы жылдан жылға артуда. Оның өзі
кәсіпорынның құрылыс нарығында белсенді жұмыс атқарып жүргенінде.
Тиімділік кәсіпорын жұмысының пайдалылық сатысын көрсетеді. Сату мен
өнім тиімділігі өзара байланысты болғандықтан, бұл екі көрсеткіш те жылдан
жылға өсіп келеді. Яғни бұл көрсеткіштердің өсуі өндіріс пен
тауарайналымының тиімділігінің жақсарғанын дәлелдейді. АҚ КМК нарықтағы
жас кәсіпорындардың бірі болса да, басқа кәсіпорындар секілді құлдырамай,
нарықта өз орнын тауып, еңбек етуде.
Маркетинг қазір енді дамып келе жатқан мамандық, соған байланысты
көптеген кәсіпорындар мұндай бөлім құруға аса назар аудармайды! Менің
байқауымша және кәсіпорынның жалпы маркетингтік шығындарға бөліп отырған
қаржылары төмен. Бұл көрсеткіш енді 1 млн – ға жетер жетпес. Кәсіпорынды
зерттей келе, менің анықтағаным АҚ жарнамаға көп көңіл бөлмей, тек қана
электрондық түрде және буклет, прайстармен шектеледі екен.
Егер де жарнама көп мөлшерде болса, онда бұл кәсіпорын бүкіл
Қазақстанға танымал болуы мүмкін.
4. КӘСІПОРЫННЫҢ МАРКЕТИНГТІК ҚЫЗМЕТІН ТАЛДАУ
Қазіргі жағдайда көптеген ірі және орта кәсіпорындарда, сондай – ақ
банктерде маркетинг қызметі, ал олардың кейбіреуінде департаменттер іс -
әрекет етеді. Бұлардағы маркетинг бөлімдерін ұйымдастырудың нақты схемалары
мен түрлері әр түрлі болуы мүмкін, бірақ олар: нарықты маркетингтік
зерттеу, сұраныс жағдайын, тауарлық өткізу, баға және коммуникацияны
ұйымдастыру сияқты жалпы міндеттерге негізделеді.
Маркетингтік бөлімдердің қызметі кәсіпорынның негізгі мақсаттарын
жүзеге асыруға және бәсекелестік жағдайда оның тиімді қызмет етуіне әсер
етеді.
Өндірістің өсуіне және де маркетингтің жүйелі тәсілдерін пайдалануға
кедергі фактор – тұтынушылардың төлем қабілеттілігінің төмендеуі деп
белгіленеді. Халық тұтынатын тауарлар негізінен орташа төлем қабілеті бар
сатып алушыларға бейімделеделі. Сатып алушы сұранысына тәуелділік өндіріс
шығындарын азайтуға және соған орай бағаны түсіруге мәжбүрлейді.
Маркетинг көптеген кәсіпорындардың қызметін басқару жүйесі ретінде
қазір әлі қалыптасу кезеңінде. Маркетингтік тұжырымдаманы негізге алып
қабылданған компанияларда ол мақсатты іс - әрекет ретінде дамиды және
жетіледі. Бұл негізінен шетелдік компаниялар, БК және нарыққа бейімделген
кәсіпорындар.
Маркетингтің ұйымдастыру қызметі – маркетинг бойынша өздеріне
жүктелген міндеттер мен қызметтерді орныдайтын бөлімдер мен бөлімшелердің
жиынтығы. Маркетингті ұйымдастырудың әр түрлі формалары бар, оларды
таңдауға кәсіпорын мақсаттары, ресурстардың болуы, басқарудың қалыптасқан
құрылымы, өндірілген өнімнің, нарықтың және маркетингтік ортаның
ерекшеліктері сияқты факторлар әсер етеді.
Кәсіпорын қызметін тиімді ұйымдастыру үшін сәйкес маркетинг бөлімін
құру жеткіліксіз. Алдымен оны жоғары білікті және құзырлы маркетинг
мамандармен жабдықтау қажет. Олар зерделі, құзырлы, тіл тапқыш, болашақтағы
жағдайды болжай білетін, дұрыс шешім қабылдай алатын, жаңашылдыққа,
қарқынды өсуге ұмтылатын және дау – дамайды баса білетін мамандар болуы
қажет.
Маркетинг мәселелері тек ғана экономиканы емес, сондай – ақ психология
мен әлеуметтану аумағын да қамтиды. Сондықтан да маркетинг бойынша маман
мәдениетті, адамгершілігі мол және тиянақты болуы қажет.
Қазіргі кезде көптеген қазақстандық кәсіпорындарда, коммерциялық және
кәсіпкерлік құрылымдарда, банктерде, негізінен функционалдық белгі бойынша
құрылған маркетинг бөлімдері бар.
Осыған сәйкес АҚ Каспий Мұнай Құрылыс - тың да маркетинг бөлімі іске
асуда. Олардың атқаратын жұмыстары рет – ретімен төменде келтіріледі.
Кәсіпорнынның атқаратын жұмыстарын бастамас бұрын, маркетинг бөлімінің
кәсіпорын стандартын ашып өтсем.
Маркетингті жүргізу бойынша нақты стандарт АҚ КаспийМұнайҚұрылыс -
ның маркетингті іске асыратын әдістерді, ұйым тәртібі мен міндеттерін
жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Стандартпен АҚ маркетинг іс - әрекетінің
негізгі бағыттары және технологиясы анықталады. Олар:
• маркетингтік шешімдерді қабылдауда қолданылатын ақпараттарды талдау,
бағалау, жинау, талдау
• қоғамның маркетингтік мүмкіндіктерін талдау, мақсатты нарықты таңдау
• қоғамдағы маркетингтік жоспар мен шараларды өңдеу
• жоспарланған маркетингтік шаралардың орындалуын бақылау
Стандарт қоғам үшін нормативті және маркетингтік шараларды өткізу,
ұйымдастыруға қатысушы қоғам мүшелері үшін қажет құжат.
Стандартта қолданылатын терминдер мен анықтамалар
Екінші ретті мәліметтер – маркетингтік зерттеулердің мақсаттарынан
бөлек, бұрын басқа мақсаттармен жиналған ақпарат.
Маркетинг құрал – жабдықтары – маркетинг мақсаттарын жүзеге асыруға
мүмкіндік беретін АҚ – ның өзара байланысқан бөлімдері
Маркетинг – нарықты жан – жақты зерттеу негізінде тұтынушылардың
мұқтаждықтары мен қажеттіліктерін қанағаттандыру жолымен бәсекелестік
қабілеттілігін арттыру арқылы пайда табуға бағытталған тұжырымдама және
біріктірілген қызмет.
Маркетинг – микс – мақсатты нарықта маркетингтік міндеттерді шешу үшін
қолданылатын маркетингтік құрал – жабдықтардың жиынтығы.
Маркетингтік ақпарат жүйесі – ақпаратты ұйымдастыру, талдау және
тарату үшін, тұрақты негіздегі озық маркетингтік шешімдер үшін әзірленген
ережелер мен әдістердің жиынтығы.
Макроорта – фирма қызметіне тікелей қатысты болатын маркетингтік
күштер – тұтынушылар, бәсекелестер, жабдықтаушылар, маркетингтік делдалдар,
байланыс аудиториялар.
Маркетингтік зерттеу – басқару шешімдерін дұрыс қабылдау мақсатымен,
компанияның алдына қойған маркетингтік міндеттеріне сәйкес ақпарат жинап,
өңдеу және мәліметтерді талдау мен қорытындылар ұсыну.
Жарнама – қаржыландыру көзі анық көрсетілген, БАҚ арқылы жүзеге
асатын, жеке көрсетілмейтін, тауар мен қызметті жылжыту нысаны.
Нарық (маркетинг тұрғысынан) – нақты және әлуетті тұтынушылар
жиынтығы.
Нарық сегменті – салыстырмалы түрде ұқсас белгілері бар және
маркетингтің ынта оятар шаралары мен элементтері бірдей әсер ететін тауар
тұтынушылар мен фирмалар тобы.
Нарықты сегменттеу – нарықты (тұтынушыларды) мінез – құлқы мен
сипаттамасы және тұтыну өзгешеліктері негізінде топтарға бөлу.
Сұраныс – сатып алу қабілеті бар қажеттілік.
Тауар – бұл адамдардың нақты қажеттіліктерін қанағаттандыратын және
айырбасқа түсетін өнім.
Бренд – атауы, символы және сыртқы түрінің ықпалымен тұтынушы
санасында бекінген, нарықта танымал сауда маркасы және т.б.
Нормативтік сілтемелер
ҚР СТ ИСО 9000 – сапа менеджмент жүйесі. Негізгі терминдер мен сөздік.
ҚР СТ ИСО 9001 – сапа менеджмент жүйесі. Негізгі талаптар.
ҚР СТ ИСО 9004 – сапа менеджмент жүйесі. Қызметті жақсартуға арналған
ұсыныстар.
КСТ. КМК. 002 – 06 – ішкі нормативтік құжаттаманы басқару, өңдеу,
безендіру
КСТ. КМК. 022 – 06 – басқарушылық жағынан сапа менеджмент жүйесін
талдау
КСТ. КМК. 009 – 06 – келісімшарттарды талдау
КСТ. КМК. 010 – 06 – көтеріп сатып алуды іске асыру. Сақтау.
КСТ. КМК. 013 – 06 – сәйкес емес өнімдерді басқару. Түзетуші және
алдын ала іс - әрекеттер
Қысқартылған атаулар
АҚ – АҚ КаспийМұнайҚұрылыс
ИСО – стандартизация бойынша халықаралық ұйым
ҚР СТ – Қазақстан Республикасының стандарты
КСТ – Кәсіпорын стандарты
Келесі талдайтыным, осы стандарт бойынша кәсіпорынның орындайтын
маркетингтік шаралары.
Кәсіпорынның маркетингтік зерттеу жұмыстары мынадай ретпен
жүргізіледі:
← ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz