Мінез - құлық терапиясы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Реферат

Тақырыбы: Танымдық-мінез-құлықты терапия

Танымдық-мінез-құлықты терапия

Танымдық терапияда кеңес беруші танымдық модельді немесе шеңберді пайдаланады, бірақ танымдық мінез-құлық терапиясында кеңес беруші танымдық немесе мінез-құлық моделін қолдана алады.

Танымдық мінез-құлық терапиясы туралы айтқанда, терапияның кең спектрі бар. Бұл терапиялардың кейбіріне когнитивті терапия, ұтымды эмоционалды мінез-құлық терапиясы және мультимодальды терапия жатады. Когнитивті мінез-құлық терапиясында клиент бірнеше кезеңнен өтеді, оның соңында адам өзінің зиянды мінез-құлқын өзгерте алады. Бірінші қадам ретінде кеңесші клиентпен проблеманы зерттейді. Содан кейін шоғырлану мәселеге ықпал ететін мінез-құлықты анықтауға бағытталған. Сонымен, клиент мінез-құлықтың жаңа үлгілерін үйренеді, нәтижесінде проблемалық мінез-құлықты өзгертуге көмектеседі. Бұл когнитивті терапия мен танымдық мінез-құлық терапиясы екі түрлі термин екендігіне назар аударады.

Мінез-құлық психологиясы, сонымен қатар, мінез-құлық психологиясы барлық тәжірибелерді абаттандыру және табиғатпен байланыстыру тәсілдері арқылы алу ықтималдығына негізделген. Майамидегі балаларға арналған мінез-құлық терапиясы ақылдылық, сезім және мінез-құлық сияқты ішкі жағдайлар кешкі сендіру туралы ойлануға тым тұжырымдамалы болуын қамтамасыз етті және мұрагерлік белгілер психологияда орын алмауы керек. Олар айқын практика психологияның ескерілуі қажет негізгі факторлары екенін мойындады.

Танымдық терапия кезінде клиенттер мыналарды біледі:

Ойлар мен сезімдерді ажырата білу.

• Ойдың кейде көмектеспейтін жолмен сезімге қалай әсер ететінін біліп алыңыз.

· Эмоцияларға қалай әсер ететінін білмей, өздігінен пайда болатын ойлар туралы біліңіз.

Осы «автоматты» ойлар мен болжамдардың дұрыс немесе бұрыс екендігін сыни тұрғыдан бағалаңыз.

Осы екіжақты ойларды өздігінен байқау, үзу және түзету дағдыларын дамыту.

Мінез-құлық терапиясы

Мінез-құлық тәсілдері әртүрлі; Алайда, олар негізінен қоршаған ортадағы кейбір ойлар мен мінез-құлықтардың кездейсоқ «марапатталуына» және осы ойлар мен әрекеттердің жиілігін арттыруға қалай ықпал ететініне назар аударады. Мінез-құлық терапиясын ересектерде, жасөспірімдерде және балаларда әртүрлі психологиялық белгілерге қолдануға болады.

Мысал. Мысалы, жасөспірім достарымен бірге отбасылық көлікке шығуға рұқсат сұрап тынбай елестетіп көріңізші. Ата-аналарға бірнеше рет жүгінгеннен және бірнеше рет рұқсат беруден бас тартқаннан кейін, жасөспірім ашуланады, ашуланады және ата-анасына бағынбайды. Қуғын-сүргіннен кейін ата-аналар енді ашулануға болмайды және баласына көлікті жалға беруге рұқсат етпейді деп шешеді. Рұқсатымен, бала шынымен наразылық білдіргені үшін «сыйақы» алды. Мінез-құлық терапевттері наразылық білдіргеннен кейін рұқсат беру арқылы бала бойсұнбаушылықтың рұқсат алудың тиімді стратегиясы екенін «білді» дейді. Мінез-құлық терапиясы мінез-құлық, сыйақы мен оқу арасындағы осындай қатынастарды түсінуге және жағымсыз үлгілерді өзгертуге тырысады. Басқаша айтқанда, мінез-құлық терапиясында ата-аналар мен балалар зиянды мінез-құлықты «қабылдамай», оның орнына жағымды мінез-құлықты күшейте алады.

Танымдық-бихевиоралды психотерапияның мақсаттары, негізгі ережелері мен принциптері.

Психолог биохевристің қолданатын техникалары, стратегиялары, принциптері. Б. Скиннер еңбектерінен бастау алады. Бихевиористік теорияның таралуынан Э. Ч. Толмен, К. Л. халл, А. Эллис және т. б. өз үлестерін қосқан.

Бихевиористерінің пікірі бойынша сананы, оның мазмұны мен қызметін емес, объективті түрде байқауға келетін, ортаға бейімделуге бағытталатын мінез-құлықты қарастыру керек. Психолог-бихевиористер жеке адамның құрылымдық компоненттерінен бұрын, функционалдық компоненттеріне басты назар аударады.

Бихевиористік теория мен тәжірибенің жалпы консультация жұмысының мазмұнына сәйкес келетін жақтары жоқ емес. Бихевиористік Бихевиоризм бағыты ХХ ғасырда танымал болды. Ол Д. Уотсон және тұрғыдағы психотерапия мен консультациялау барысында клиенттерге үйрету принциптері қолданылады. Ол үшін психолог клиентпен бірлесе отырып, клиенттің мінез-құлқын өзгертуге белсенді қадамдар жасайды.

Бихевиористік теорияға негізделген психологиялық көмек мынадай негізгі жасаушылардан тұрады (Абрамова 1994, 2001) :

психолог пен клиент арасындағы қатынас;
мінез-құлықты операционизациялау арқылы мәселені анықтау;
фунгкционалды талдау арқылы мәселенің астарын, контекстін түсіну;
клиент үшін әлеуметтік маңызы жоғары мақсаттарды, мінез-құлықты тағайындау.

Бұлардың әрқайсысына берген Г. С. Абрамованың қысқаша түсініктемесі бихевиористік тұрғыдағы психологиялық көмектің мазмұнын аңғартады. Ретімен келтірелік.

Психолог-бихевиористік клиенттің белсенділігін арттыру мақсатымен оған қатысты өзі құрған жоспармен таныстырады.
Психолог-бихевиористік клиенттің мінез-құлқы мен қылықтарының анық та айшықты көріністерін негізге алып талдау жасайды. Талдау клиенттің не істейтінін және өзін қалай ұстайтындығын, өмір жағдайларын нақтылауды негізге алады.
Мінез-құлықты операционизациялау мақсаты түсініксіз ұғымдарды объективті, байқалатын әрекетке айналдыру болып табылады.

Функционалды талдау қылықты туғызған оқиғаларды, қылықтың өзін және оның салдарын, басқаша айтқанда, нәтижесінде зерттеуді білдіреді. Осылайша оқиғалар тізбегінен клиенттің міінез-құлқын анықтайтын себеп-салдарлы байланыстар ашылады.

Клиент үшін әлеуметтік маңызы жоғары мақсаттарды тағайындауда клиенттің өз қатысы болуы қажет.

Ал, бихевиористік тұрғыдағы психотерапия мен консультациялаудың жалпы схемасы төмендегідей жасалынған (Вольпе, 1983) :

Тарту-клиенттің психологиялық көмекті қажетсінуі, одан үміттеніп отырған пайдасы зерттеледі, клиентпен бірлесе талданады, клиенттің жағдайды толық сипаттауына стимул жасалады, мысалы, ашық сұрақ беру, құптап отыру және т. с. с.
Мәселеге басты назар аудару - клиент мәселесінің арасынан оның бағалауы бойынша аса маңыздыларын бөліп алу, олардың приоритетін анықтау.
Мәселемен жұмыс- бір мәселе алынып, ол нақты бір жағдайға қатысты, толығымен тәптіштелініп, қарастырылады; осы нақты жағдайға келетіндей мінез-құлық альтернативалары мен клиенттің басқа мінез-құлыққа, сезімге қалауы, ниет-тілегі зерттелінеді.
Когнитивтік принциптерге үйрету-клиентті өз ойларына басқаша қарау дағдыларына үйрету.
Дауласу, өзін көрсету - жағдайда жайлы ойлаудың жаңаша тәсілдерін келтіру; анықталып қалған қате, жалған ойлар мен сенімге альтернативті ойлар іздестіру.
Клиентті өз-өзіне қарсы келу дағдысына үйрету-клиенттің өз ойлары мен сенімдерін тексеруге бағытталған өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру.
Үй тапсырмасын таңдау мен ұйымдастыру - консультантпен кездесуден тыс уақыттарлда клиенттің мақсатқа сәйкес жұмыс жасауын қолдау.
Қорытынды жасау - мінез-құлықтағы болған өзгерістерді сақтау мақсатымен клиентті өзіндік терапия (самотерапия) мен өз-өзінен реттей алуға үйрету.

Бихевиористік талдау адамның нақты әрекеттеріи мен қылықтарына назар аудару болып табылады. Психолог- бихевиорист клиенттің әрекеттеріне басты назар аударады да, оның осы әрекеттер жзайлы ойларын ескермейді.

Клиент мәселесін толығымен, дөп басып, анықтап алған соң, психолог оны шешу жолдары мен даяр шешімдер вариантын ұсынады.

Психолог-бихевиорист клиентпен жұмысында мінез-құлықты өзгеретін, жаңалайтын көптеген техникаларды қолданады. Ең танымал техникаға табандылық көрсете білуге жаттықтыру жатады. Соның нәтижесінде клиенттер дәрменсіздік, жасықтық сияқты өмірде көп мәселеге себепші болатын жағымсыз қасиеттерден арыла алады.

Клиентті табандылық көрсете білуге жаттықтыру жұмысының негізгі әдістері сұхбат (интервью) және рольдік ойындар болып табылады. Сұхбат психологтің ашық және жабық сұрақтары мен клиенттің оларға жауабынан құрайды. Рольдік ойындар психолог директивасы арқылы бағытталынып отырады. Табандылық көрсете білуге жаттықтыруда қолданылатын сұхбат, рольдік ойындар нәтижесі клиенттен белгілі бір шешім қабылдауды қажет етеді. Шешім қабылдау клиент міндеті болғанымен, қабылданатын шешімдер альтернативасын, немесе бірнеше варианттарын психолог клиент таңдауына даярлап ұсынады.

Клиент мінез-құлқын өзгерту жұмысында психолог табандылыққа жаттықтырумен қатар, реалаксацияға жаттықтыру жұмыстарын да ұйымдастырады. Клиентті терең релаксация жасай алуға үйрету мен мақсат-бағдарлы түрде мазасыздықты, фобияларды төмендету жұмыстары аламыш жаттықтырудың процедурасы болып табылады. Психолог-бихевиорист клиентпен бірлесе отырып, релаксациялық жаттығулар фонында 1) оның қорғаныштарының иерархиясын құрады, 2) клиентті мазасыздық жағдайда душар еткізетін объектілерді құрастырылған қорғаныштар иерархиясымен байланыстырады. Клиенттің мінез-құлқын өзгертуге бағытталған әдістерге мінез-құлықты модельдеу мен клиенттің ниетін құптап Мадақтау, қолпаштау да жатады.