Гендік инженерияны қолданып өсімдіктерден медицинада пайдаланылатын белоктарды шығару

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Гендік инженерияның мақсаты -- алдын ала белгіленген үлгіге сәйкес генотипі жағынан жақсарған организмдер алу. Молекулалық биология ғылымы жетістіктерінің нәтижесінде пайда болған ген инженериясы организмнің бағалы қасиетін сақтап қана қоймай оған жаңа әрі саналы қасиетте бере алады.Алғашқы рет рекомбинанттық ДНҚ 1972 жылы АҚШ-та Стэнфорд университетінде П.Бергтың лабораториясында жасалды. Онда пробирка ішінде түрлі микроорганизмнің ДНҚ-лары лямбда фагтың және ішек бактериясының ДНҚ фрагменттері мен маймылдың онкогендік вирусының толық геномы қосылған еді.Өсімдіктердің гендік инженериясы саласында бірінші жүмыстар in vitro өсірілетін жасушалармен 1980 жылы жүргізілген. 1983 жылы алдымен күнбағыстың трансгендік каллусы, кейін сол каллустан табиғатта мүлдем болмаған санбин өсімдігі алынады. Санбин (ағ.sunflower - күнбағыс, bean-бұршақ) деген ол геномында бұршақтың белогы фазеолинді кодтайтын гендері бар күнбағыс өсімдігі еді. Гендік инженерия гендерді тасымалдау тәсілі ретінде болашақта екпе өсімдіктердің селекциясының тиімді аспабы бола алады. Қазіргі кезде гендік инженерия алғашқы қадамдарын басып,екпінді дамып келеді.Гендік инженерияның әдістемелік негізі жапырақтың мезофилл жасушаларының немесе каллус ұлпасының протопластары болады. Жаңа генетикалық ақпаратқа ие болған протопласты өсіріп, одан регенерат өсімдігін алуға болады. Генетикалық трансформация үшін сомалық жасушалардан басқа тозаң жасушалары, жұмыртқа жасушасы қолданылады. Сонымен, in vitro өсірілетін жасушаларға гендік инженериның әдістерін қолданып, өсімдіктердің бағалы белгілері бар негізінде жаңа формаларын құруға болады. Гендік инженерияның жұмысы мынадай кезеңдерден тұрады:
Басқа организмге көшірілетін құрылымдық генді алу;
Оны вектордың құрамына енгізу, яғни рекомбинанттық ДНҚ жасау;
Рекомбинанттық ДНҚ - ын өсімдік жасушасына тасымалдау;
Өсімдік клеткаларында бөтен ДНҚ - ның экспрессиясын талдау;
Геномы өзгерген жеке жасушалардан регенерант өсімдігін алу.
2.Гендік инженерияны қолданып өсімдіктерден медицинада пайдаланылатын белоктарды шығару .
Белоктардың сапасын жақсарту. Өсімдіктер синтездейтін белоктардың
сапасын арттыру генетикалық инженерияның маңызды мақсаты. Астық
тұкымдастарына жататын өсімдіктерде белоктар эндоспермде жинақталады. Екпе
өсімдіктер дəнінде қор ретінде жинақталатын белоктарды құрамы жағынан бір-
біріне жақын гендер кодтайды. Бұл гендердің экспрессиясы тек қана белгілі ұлпада
жəне тұқьмның белгілі даму кезеніңде өтеді. Қазіргі таңда арпаның гордеин
белогының 10 гені, бидайдың α-, β-глиадин жəне глютенин гендері, жүгерінің зеин
гені, бұршактың легумин гені, т.б. клонданған.
Бір өсімдіктің қор белогының сапасын жақсарту үшін оған басқа өсімдіктің
қор белогының генін енгізу жөнінде алғашқы əрекетті 1983 жылы АҚШ-та Д. Кемп
пен Т. Холл істеген. Олар бұршақтың басты қор белогы фазеолин генін Ті-
плазмида көмегімен күнбағыстың геномына енгізген еді. Бұл тəжірибенің
нəтижесінде санбин деген трансгендік өсімдік алынды. Санбин əзірше
ешқандай іске жарамсыз, ауыл шаруашылығында пайдала-нылмайды, бірақ, сонда
да, бұл тəжірибенің маңызы өте зор, себебі ол гендік инженерия əдістерін
өсімдіктерге қолдануға болатындығына сенім білдіріп, биотехнологияның осы
бағытының басталуын жария етті.Жүгерінің зеин деген қор белогының гені Т-ДНҚ-ға тігіліп күнбағыс геномына енгізілген. Ол үшін зеин гендері тігілген Ті-плазмидалары барагробактериялар штаммдарын жүқтырып күнбағыстың сабағында ісікті қоздырған.Кейбір ісіктерде зеиндік мРНҚ түзілетіндігі анықталған. Бұл тəжірибе
даражарнақты өсімдік генінің қосжарнақты өсімдікте транскрипциясы өтетіндігін
дəлелдейді. Бірақ транскрипция өтіп, РНҚ түзілгенмен ген экспрессиясы
толығымен жүрмей, трансляция процессі болмаған, яғни жүгерінің зеин белогы
күнбағыс ұлпаларында түзілмеген. Сондықтан қор белоктарын кодтайтын
гендерді тасымалдау өте күрделі де кебінесе сəтсіз аяқталатын процесс болып тұр.
Гендік инженерияның жеңілірек іске асатын мақсаты, ол бөтен белок
гендерің тасымалдамай-ақ, əр өсімдікке тəн белоктың амин қышқыл құрамын
жақсарту. Көптеген астық тұқымдастарының қор белогында лизин, треонин,
триптофан, ал бұршақ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.