Индуизм туралы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Индуизм

Оңтүстік Азия халыктарынын тарихымен жөне

олардың ерекше әлеуметтік қүрылымымен ты іы з оайланыскан

діни жүйе. Дүние жүзінде индуизмді үстанушылар саны

астам және олар бірынғай дерлік Онтүстік Азия елдерінде, осірес,

Үндістанда (халықтын, 83% жуығы) өмір сүреді. Ьасым өліп

Непал патшалығының индуистері қүрайды.

Пайда болуы, эволюциясы, негізгі бағыттары

Бірнеше этномәдени ком понеттерді синтездеудің нотижесінд

қазіргі замандық Үндістанның бай модениетіи қалыптастырған

процесс үш мың жыл бүрын басталды; жүйе қүрушы фактор ежелгі

арийлердің діні болды. Таптық қоғамның қалыптасу кезеңіне гән

діни түсініктердің аморфты (өдетте ведалық дін деп а н ы қ т а л а т ы н

кешені Ведаларда - арийлердің гимндер, арбаулар, үшкірулер, дү

ғалар жинақтарында бекітілді. Бүл кешеннің аса магщзды елі ілері

- ведалық дін үстанушылардың ғүрыптарды орындауіа толық

қанды сәйкес келетін адамдардың, “екі рет туылған арийлердт Ү111

ж ігін ің - ва р н а л а р ы н ы ң біріне жатуы туралы түсінік, олардың қүдаи

әлемімен делдал арқылы - Ведаларда сипатталған күрделі росім

бойыиша қүдайларға қүрбандық шалатын абыз-брахман арқылы

араласу идеясы.

Б. д. дейінгі бірінші мыңжылдықтың соңына қарай, тайпалык

қоғамның ыдырауы, мемлекеттің қүрылуы, үңці мөдениетінщ

қалыптасуына жаңа этностардың қосылуы, архаизмдік, тайпалык

шектеулік, ведалық түсініктердің негізінде калыптасқан, зерттеушілер тарапынан брахманизм ретінде (рәсім мен әлеуметтік практикадағы абыз-брахманның ерекше және басты рөл орындаитынына байланысты) сипатталған діни-философиялық жүйенщ

тылсымдығы қоғамдық даму үшін кедергіге айналды. Брахм анизм

үнді қоғамының негізгі шаруашылық жэне әлеуметтік үясына

айналған көршілес егін шаруашылықпен айналысатын қауымға да

сәйкес келмеді. Бұл қауымда ведалық рәсімдерден шеттетілген

жаңа топтар әлеуметтік-шаруашылық және рәсімдік байланыстарға

түсе бастады.

Терең дағдарысты бастан өткізіп, айтарлықтай өзгсрісгсрі с

үшыраған, буддизм мен джайнизм бәсекелестігіне төтеп берісн

брахманизм, долірек айтқанда, ендігі индуизм, эсіресе, озінін

табиғи байланысгылығының аркасында, тіггті касталык ж үи ем ен

бітісуі арқылы қоғамдық қажеттіліктерді анағүрлым толык қанагатгандыра алды. Ведалык діннен рәсімдерді орындау ж ағы н ан

тең емсс адам топтарының иерархиясы туралы, бр ах м ан н ы п

адамдардың қүдайлармен қарым-қатынасында делдалдык РөЛІ

түсініктерді мүра ете, оларды дамыта отырып және

Ведаларды қасиетті мәтіндер ретінде (бірақ оларға көптеген

комментарийлер бере отырып) сақтап, индуизм белгілі бір топ,

каста (дхарма) үшін жасалған нормаларды орындауға байланысты

жүретін карма заңына сәйкес жанның қайта туылуы (сансара)

үғымын мүқият жасады. Әлеуметтік ерекшеліктерді индуизм

сойксс кастада туылған индивидтің рәсімдік тазалығымен түсіндіре

бастады.

Каста аралық қатынастардың ережелерін бұызу рәсімдік

түрғыдан адамды арам етті және оны көзі тірісінде ғана ж азалап

қойған жоқ (мысалы, кастадан шығару жөне мүлкінен айыру) '

сондай-ақ келесі жолы аса жағымсыз түрде: төменгі кастада,

социумнан тыс (кастадан тыс “қол тигізілмейтін” - ко ғам н ан

аласталған топта) немесе жануар кейпінде туылуына душар етті.

Үнді өркениетінің тайпалык кең байтак шеткі аймактарды

меңгеруі, қоғамдық еңбек бөлінісі жүйесіне каста ретінде ж а н а

жоне ең ежелгі этностарды қамтуы индуизм нормативтілігін, оның

жүріс-түрыс детерминаторы рөлін, жергілікгі культтерді озіне

неғүрлым қамтыған сайын, соғүрлым нотижелі етті.

Индуистік әлеуметік практика плюрализм! пантеонның м и ф о л о ги я л ы к

күрделілігі мен кептүрлілігіне сәйкес келді. Әлеуметтік түр ғы д а н

индуистерді каста үғымы, қасиетті мотіндерді білетін брахман

беделі, жазалау заңы - карманың ортақтығы, сиырды қастерлеу

біріктіреді. Мифологиялык шүбарлық қүдайлардын бітімі

аватаралар туралы және олардың көріністері - манифестаииялар

туралы түсініктер арқылы реттестіріледі. Қүдайларға табыну

салттары ор түрлі бола алады; өмірдщ барлық әлеуметтік, тіпті

физиологиялық қүбылыстары да ғүрыптық сипат алған (және

брахмаидардың бақылауына берілген) . Адамның бүл дүниеге

кезекті келуі бала бітуден бастап өлімге дейінгі салгтардын циклы

ретінде қабылданады. Әлеуметтік түрғыдан аса маңызды бүкаралык ғүрыптарды атқару орны - сол аймақтағы ірі храмдар.

Индуизмде ортақ діни үйым жоқ.

Тарихи тұрғыдан индуизм екі негізгі бағытқа - вишну изм мен

шиваизмге қалыптасты, ол екеуі де әнімділік идеясы мен символикасы, өйелдік бастаманың рөлі, культгік практиканың шабыттылығы, қанды қүрбан шалудың маңызын тым жоғары бағалаған

тантризм культтеріне сүйенген арийлікке дейінгі түсініктердің

орасан зор кешенінің әсерін көрді. Кейінгі брахманизм нің

идеяларына үндес тантризм түсініктері мен практикасы аскетйогин, тақуа-садху сияқты қүбылыстардың шығу тегіне эсер етті.

Индуизмде Вишну, Шива, Брахма атты үш келбетті Тримурти -

ғарыштық рухани бастама образы бар. Ш иваизмде аса кастерлі

қүдай Шива болды, оньщ басты қызметі - тақуалыкпен жинақталған энергияны дүниені қүрту мен оны қайта жарату үшін

Қолдану. Шиваның қорқынышты, қүртушы, үрей тудырушы

бейнесіне оның әйелі (нақтырақ айтса, оны энергиялық түрде

толықтырып түратын келбетінің бірі) өйел қүдай Кали (немесе

Дурги, Парвати) бейнесі сәйкес келеді. Бақытсыздықтар: аурулар,

апатгар әкелетін әзәзілдерді басқара отырып, Кали Үндістанның

басым бөлігінде жаппай көпшілік кульгінің, миллиондаған, әсіресе

үнді әйелдерінің қүрмет түту объектісі болып табылады. Ш ива мен

°ның әйелінің бірлігін танытатын аса кең тараған және неғүрлым

Дәріптелетін символ - олардың энергиялық қүдіреті - жыныстық

белгілері: йонилингама мен ардханаридың тым абстрактілі

мүсіндік бейнесі.

Индуизмнің басқа бағыты - вишнуизм - алдыңғы қатарға

олемдік тәртіпті қорғаушы Вишну қүдайының бейнесін шығарады.

ьүл қызметті атқара отырып, Вишну дүниеге әр түрлі кесіндерде -

аватараларда келеді. Негізгі және неғүрлым дәріптелетіндері -

ама, үнді эпосының кейіпкері, әділетті патша - өзәзілді жеңуші;

«үдан да танымалырақ Кришна, шығу тегі мен символикасы

оиынша күрделі, бірақ жаппы алғанда қүдай-корғаушы. ВишнуДың бүл аватарасыньщ жаңа және қазіргі заманда танымалдығы

103 оның образы мен культінің жеке бастық, интимдік. эмоциялык,

дербестік сипатымен түсіндіріледі. Дәл осы индуизм кейінгі

индуизм - бхакти ағымының идеяларын, әсіресе - қүдайга деген

дәстүрлі культті қажет етпейтін және кастаның рөліи жоққа

шығаратын махаббат идеясын неғүрлым ашық керсетті. Үндістандағы өзіндік ерекшелікке осы реформация процесі сикхизмнің

туындауына әкелді.

Брахма - дүниенің алғашқы себебі ретінде қабылданады, бірақ

культтік практикада айтарлықтай рөл аткармайды.

Үндістердің басым бөлігінің күнделікті өмірінде жергілікті

аттарьшен жэне еркін формада кездесетін Шива немесе Вишнудын

аватаралары, коріністері, манифестациялары немесе олардын айналасындағы жанама қүдайлар, Үндістанның бай мифологиялық

эпосының кейіпкерлері қолданылады. Үнді жанүясында әйел

қүдай Калидің көріністері болып саналатын Аналарға, соттілік пен

молшылық сыйлаушы Шиваньщ піл басты үлы Ганешке, Равана

атты өзәзілмен күресте Рамаға кемектескен маймыл-батыр

Хануманаға, Шиваның йонилингамасына, наг-жыландарға - ВишнуНарайана нокерлері жер асты қүдайлары мен асгіан суларьшын

әміршілеріне, жазығы үшін жазалайтын қаһарлы Шива Бхайравуға

табынады. Аса қастерленетін храмдар мен касиеіті озендердің

суларына қажылыққа барудың маңызы зор деп саналады.

Философиялық көзқарастардың ерекшеліктері

Индуизмнің қалыпгасу және даму шарттылықтары оның

философиялық жүйесінің ерекшелігін анықтады. Ашық, нөрлі, бай

жөне алуан түрлі, жеке дербес сананың барлык деңгейіне арнапған

бүл діни жүйе өзінің плюралистігімен ерекшеленеді.

Индуизмге тән (негізгі үштік - Шива, Брахма, Вишнуға ғана

табынумен шектелмейтін) политеизм культ объектісін тандау

мүмкіндігін ғана емес, сондай-ақ әрқайсысы белгілі бір қ ы зм е тті

атқаруға арналған қүдайларға жалбарынудың максатыиа қарай

және индивидтің үстанатын индуизмдегі бағыты, мейлі шиваизм,

вишнуизм болсын, мейлі олардың сансыз коп іүрлері болсын,

соған байланысты табыну формасын таңдауға да мүмкіндік береді.

Философия саласында индуизм жалгіы мен жеке, шекті мен

шексіз ара қатынастары, Ғарыш пен Абсолют бірлігі, Ақикат

қагыстылығы мәселелерін жасады. Индуизмнің кеңдігі Ғалам

туралы үғымды қалыптастыруда да, ғарыштық уақыт бірлігі 4320

млн астрономиялық жылдарға тең “Брахма күні” бар кеңістіктікуақыттық сипаттаманы жасауда да көрінеді. Осыдан келіп бұл

өмірдің жалғандығы мен өтпелілігі туралы түсініктер қалыптасты.

олар индуизмге негізделген философиялык жүйелердің квиегизмin.

ойша жорытушылығын, пайымдаушылығын аиыктады.

Алдыңғы өмірлерінде жасаған еңбегі мен әрекеттеріне карай

(карма) жанның ауысуы доктринасы (сансара) индуизмнін философиялык түғырнамасында орталык орынды алады Кез келген

индуистік кулытің мақсаты оның объектісімен байланысты іске

асыру, жеке жан (атман) мен әлемдік жан (Брахман) арасындағы

қарама-қарсылықтарды жою болып табылады. Индивидтің санасы

жоғары дамыған кезінде Пракритиді (табиғат) Пурушаға (ғаламдық

адам, Ғаламныц жалпыланған рухани образы) қарама-қарсы кою.

өзінің “менін” индуистік табынудың накты объектісіне карамақарсы қою сияқты жойылуы тиіс.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

Ұқсас жұмыстар

Индуизм философиясы

ИНДУИЗМ - Үнділік дін

Индуизм

Брахман діні

Ежелгі тарихи діндер

Діннің шығуы және алғашқы түрлері. Ежелгі шығыс халықтарының ұлттық діндері

Ежелгі Үнді діні

Үнді діні

Шығыстың ұлттық діндері: Индуизм, Конфуциандық, Даосизм, Синтоизм. Иудаизм

КӨНЕ ҮНДI ФИЛОСОФИЯСЫ ТУРАЛЫ

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz