МЕЙІРБИКЕЛІК ІСТЕГІ ҚАРЫМ - ҚАТЫНАС

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Пән ҚР Денсаулық сақтау жүйесіндегі мейіргер мамандығы
Тақырып: Мейіргер ісіндегі қарым - қатынас
Аудиториялық сабақ - 7

Тақырып сұрақтары:
* қарым-қатынас деңгейінің жіктелуі туралы;
* тиімді қарым-қатынас элементтері туралы;
* қарым-қатынас арналарының сипаттамалары туралы;
* ашық және жабық сұрақтарды құрастыру ерекшеліктері туралы;
* тиімді вербалды қарым-қатынас тәсілдері туралы;
* тиімді вербалды емес қарым-қатынас тәсілдері туралы:
* қолайлы аймақ түсінігінің анықтамасы;
* Сенімді қарым-қатынас ерекшеліктері сипаттамалары туралы.

Түсініктер және терминдер:
* қарым-қатынас, сөйлесу, әңгімелесу (общение) -1) хабарды таратушы мен қабылдаушы арасындағы динамикалық оқиғалар сериясы; 2) бірге қызмет атқару мақсатымен адамдар арасындағы курделі, көпжоспарлы бацланыстарды орнату және дамыту үдерісі;
* вербалды қарым-қатынас - қарым-қатынас кезіндегі (ауызша не жазбаша) сөз арқылы бір адамнан екіншісіне хабарларды тарату үдерісі;
* вербалды емес (сөзсіз) қарым-қатынас - сөзді пайдаланбай мимика, ым, дене қалпы және пішімі арқылы хабарларды тарату;
* визуалды - көз арқылы;
* коммуникация - екі не одан да көп адамдар арасында ауызша не жазбаша түрде, не вербалды емес қарым-қатынас арқылы хабарлармен алмасуы;
* жіберуші, таратушы, беруші - хабар беретін адам;
* хабарлама - хабар берген адамнан келген ақпарат;
* арна - хабарламаны жіберу, беру әдісі: ауызша сөз, сөзсіз берілетіндер (бет-әлпет, көз мимикасы, мимика, ым, дене қалпы) не жазбаша түрінде;
* алушы, қабылдаушы - хабарды қабылдаушы;
* растау, құптау - хабар алушының хабар жіберушіге хабардың келгені, алынғалы туралы белгісі.

МЕЙІРБИКЕЛІК ІСТЕГІ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС
Адамдар арасындағы қарым-қатынас - күнделікті өмірдің маңызды мазмұнының бірі. Мейірбикелік і емдік шараларды, манипуляцияларды техникалық тұрғыдан сауатты, шынайы көңілімен орындаумен қатар, медициналық мейірбикеніңфизикалық және психикалық қиындықтарды сезетін, қорыққан, еңсесі түскен не агрессивті пациентпен қарым-қатынаста болатынын мойындайды. Пациенттерде қарым-қатынасқа байланысты әртүрлі қажеттілік, мысалы, оларға кеңес, тыныштандыру, қолдау немесе өз күдіктерімен бөлісу қажет болуы мүмкін.
Психотерапевтік тиімді қарым-қатынастың жақсы әсері, оныңмаңызы белгілі, ол кейде басқа емдеу әдістерін нәтижелерінен асып түсуі мүмкін. Сондықтан қарым-қатынас - медициналық мейірбикенің сапалы қызметіне қажетті дағдылардың бірі. Қарым-қатынас дағдасы оған пациенттің, оның жанұясының, емдеу үдерісіне қатынасатын дәрігерлермен және басқа мамандардың сеніміне ие болу үшін қажет. Өз тәжірбиесінен адамдар көбінесе өздерін өзара толық түсінбейтіндерін жақсы біледі. Тиімді қарым-қатынас осы олқылықты жоюы мүмкін.
Мейірбикелік іс философиясының негізгі қағидаларын өмірді құрметеу, адамның адами қасиетін және құқығын құрметтеу жатады. Адамды түсіну үшін, онымен сөйлесу үшін қажеттілері силастық, оның маңыздылығына деген сенім, құндылығы, қайталанбас ерекшеліктері, қайырымдылығы, күші, өзін басқара алатындығы және осыған деген құқығы. Мейірбикелік іс - ол жауапты өзара қамқорлық..

ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС ТЕХНИКАСЫ
Көптеген адамдардың басқа адамдармен тиімсіз қарым-қатынас жасау тәжірбиесі бар. Егер сізді түсінбесе, сіз таң қаласыз : Мен толыққ дұрыс айтатынымды айттым! Неге мені түсінбейді - дейсіз. Тиімді қарым-қатынастың маңызды шартының бірі - оның барлық құрамын толық пайдалану (4.1-сурет).
Неге адамдар, тіпті тиімді қарым-қатынастың барлық 3 элементін қолданса да бір-бірін түсінбейді?
Біріншіден, хабардың өзі анық болмауы мүмкін. Мысалы, тым әлсіз дауыспен айтылды, жаман жазумен жазылды, түсініксіз терминдер бар және т.б.

Тиімді қарым-қатынас әлементтері
Екіншіден, хабар берушінің ақпаратты жіберген арнасы дұрыс болмауы мүмкін. Мысалы, дұрыс естімейтін адамға ауызша көлемді ақпараттар берілуі, я көзі нашар көретін адамға тыс ұсақ жазумен жазылған нұсқаулар берілуі мүмкін және т.б.
Үшіншіден, хабар алушы алынған ақпаратты алғанын және дұрыс түсінгенін жіберуші жоспарлағандай растамайды. Мысалы, медициналық мейірбике Дәріні қалай қабылдайтынын түсіндіңіз бе? - деген сұрағына, пациент Иә, мен түсіндім - дейді, бірақ ол шын мәнісінде бәрін түсінді дегенді білдірмейді. Бұл жағдайда хабар алынған және пациенттің оны дұрыс түсінгенін анықтау үшін медициналық мейірбике бірнеше нақты сұрақтар беруі тиіс. Мысалы, Дәріні сіз қанша уақыт өткен соң ішесіз? , Дәріні немен ішесіз? және т.б. Осылай сұралса мейірбике хабарламасын пациент қалай түсінгенін қайталап айтар еді.
Тиімді қарым-қатынас тыңғылықты дайындықты, әңгімелестін адамға дұрыс көңіл қоюды, қарым-қатынасқа өзара әзір болуды қажет етеді. Көру, есту, физиологиялық белсенділігі және т.б, жағынан жағдайлар ұқсас адамдардың көбінесе әртүрлі мәселелері бар. Әр адамның қайталанбас ерекшелігі қарым-қатынас арқылы анықталады.

КОММУНИКАЦИЯ ӘДІСТЕРІ
Ақпаратты таратудың екі жолы бар: вербалды (ауызша не жазбаша сөз) және вербалды емес (дене қалпы, ым, мимика, және т.б.). 4.2 суретте вербалды және вербалды емес коммуникациялар түрлері келтірілген. Ақпаратты, хабарды жеткізу әдісі хабар мазмұмынына және оны алушының жеке сапасына байланысты. Мысалы, көзі көрмейтінге ауызша сөзді пайдаланған дұрыс, ал естімейтін адамға- әрі ауызша сөз ( естімейтіедердің көбі еркін арқылы оқи алады),әрі жазбаша сөз ( жадынама) қолданған жөн. Ақпаратты тарату үшін қөбінесе бірнеше арналар пайдаланылады, мысалы, аузша сөз мимимкамен, ыммен бірге беріледі. Вербалды коммуникациялардың екі маңызды элементті бар деп септелінеді: айтылудың маңызы және түрі. Хабар айқын және нық болуы тиіс. Сұрақтарды дұрыс беру арқылы қарым - қатынасты тиімдірек етуге болады. Сұрақтар жабық түрде болуы мүмкін. Оларға Ия не Жоқ деп бір сарынды жауап беруге болады. Ашық (арнайы) болуы мүмкін. Оларға толық жауап алуға болады. Жабық сұрақтар: Сіз істей аласызба..?, Сіз орындағыңыз келе ме.?, Сізге қажет пе..?, Сізде бар ма..?және тағы басқалары. Ашық сұрақтар былай басталады: Маған айтыңызшы..?, Не..?, Қайда..?,Қашан..?,Неге..? және тағы басқалары.
Қате сұрақ ақпаратты тиімсіз етеді. Мысалы, пациентті бір дағдыға үйреткенде Сіз мені түсіңдіңіз бе?, деген сұраққа Ия деген жауап алуға болады, ал шын мәнісінде адам түсінбегенінін мойындағысы келмеуі мүмкін. Ал егер Мен сіздің дұрыс түсінгеніңізге көз жеткізгім келеді десеңіз, хабардың алынғандығын растауға болады. Хабарлама, ақпарат тиімділігін жоғарлатуға болады,егер:
* хабар алушы назарын өзіңізге аударсаңыз (оның қолы тимей жатса, ең дұрысы әңгімені келесі уақытқа қалдыру);
* жайлап, анық, қарапайым сөздермен қысқа сөйлеу;
* арнайы терминдерге әуес болмау;
* нақты пациентпен сөйлескенде сөздің тездігін және айтылуын өзгерту: егер мейірбике тым баяу сөйлесес, пациент оның қабылдау мүмкіндігін жеткілікті бағаламайды деп ойлауы мүмкін. Егер керісінше тез сөйлесе, пациент оны асығып тұр деп, әрі қарай тыңдағысы келмейді;
* Сөйлесу үшін сөйлесу уақытын дұрыс таңдаған дұрыс: ақапарат қабылдауға арналағн адам, ықылас білдіруі тиіс. Сөйлесу үшін ең тәуір уақат- өз жағдайы, күту жоспары, мейірбикелік шаралар туралы сұрақ берген және т.б. кездер;
* Дәрігіер аурудың жағымсыз нәтижесі немесе емделуге келмейтін ауру туралы айтқан болса, әңгімелесуді бірден бастамау керек;
* Дауыс ырғағына көңіл бөлу қажет, ол айтылатын әңгіме мазмұнына сәйкес болуы тиіс. Дауыс ырғағы жағадайға деген қызығуды, қамқорлықты, немқұрайлылықты және ашуды, қорқуды т.б. білдіре алады;
* Дауыс қаттылығын таңдау қажет: сізді еститіндей етіп айту , бірақ айқайламау керек;
* Әзіл-қалжың вербалды қатынастың тиімділігін арттырады, бірақ сақтық әсіресе пациенттің жеке гигиенасына байланысты манипуляциаларды орындағанда сақтық қажет. Оған медицицналық мейірбикелер күтім көрсетіп жатқанда, күлкілі жағадайларды айтуға болады не пациентті күлдіру үшін сөз ойынын пайдалануға болады. Кейбір шетел мамандары әзіл-қалжың пациентті тыныштандырады, ауру сезімін не толғанысты басады, эмоционалды қолдауға көмектеседі және ауру сезілуін жұмсаратады деп есептейді;
* Сізді түсінгеніні көз жеткізу үшін ашық не жабық сұрақтар берілсе, сұрақты былай беруге болады: Тексеруге сіз қалай әзірленесіз?, бірақ Сіз тексеруге қалай әзірленуді түсінбепсіз? емес. Пациент екінші (жабық) сұраққа тіпті түсінбесе де ия деуі мүмкін.

Коммуникация түрлері
Сізді дұрыс түсінгегініне көз жеткізу үшін және әңгімелесушінің жауабы дұрыстығын бағалау үшін тыңдай білі керек. Әр адам үшін бірнәрсе туралы айта бакстағанда, оны тыңдау маңызды.Ол вербалды не вербалды емес қатынас аранлары арқылы, сол сияқты вербалды үнсізідкпен осының растылығын біледі.
Белсенді тыңдаудың 3 элементі бар: құптайтын вербалды емес түрі, құптайтын вербалды түрі, үнсіздік.
Белсенді тыңдаудың құптайтын вербалды емес түріне көз арқылы байланыс, ықылас қойғанды және тыңдауға әзір екенін білдіретін дене қалпы, әңмесушіліер арасы қашықтығы, бас изеу және бет-әлпет пішімі.
Белсенді тыңдаудың құптайтын вербалды түріне әңгіме айтып жатқанға оның сөздеріне ықылас қойылғанын білдіретін қысқс таң қалу сөздері жатады.
Үнсіздік әңгіме барысындағы маңызды үзіліс бола алады: сөйлеп тұрған адамаға қиын жағадайда өз ойларын жинақтауға, өз сезімдеріне сәйкес сөздерді табуға және өз пиғылын ойластыруға мүмкіндік береді. Егр әңгіме айтушы қиын тақырыпты айта бастаса, бірақ оған дйаын болмаса, онда үңсіздік ыңғайсыздық тудырады; онда әңгіме айтушыға мүмкіндік беру үшін тақыоыпты өзгертуге болады.
Тыңдай білу басқа адамадр әлеміне, ойларына және сезімдеріне айқын білінетін немесе солай болар дегенді білдіретін ашықтықты білдіреді. ТЫңдай білу- ол тек ақпаратты енжар қабылдау емес, әңімелесушіге белсенді, саналы түрде араласуды қалыптастыру. Ол үшін айтылып жатқан сөздер мағынасын қарапайым түсінумен қатар, ой жинақтылығы, алдын ала ешнәрсені болжамай, айтылып жатқанәңгімеге қызығушылық білдіру қажет. Жақсы тыңдаушы болу үшін өз ықыласыңды басқа дамға толық аудару қажет, яғни өзіңіздің пайымдауыңызды, қамқорлық сезіміңізді және басқа да ішкі не сыртқы әсерлерді тежеу қажет.
Жазбаша (вербалды) коммуникация медицицналық мейірбикеге өте маңызды.Ол мына жағдайлар ескерілсе ғана тиімді болады:

* Ұқыпты жазаңыз(егер жазуыңыз нашар болса, баспа әріптермен жазыңыз);
* Әріптер мөлшерін және түсін дұрыс таңдаңыз(егер адам көруі нашар болса,баспа әріптерімен ақ қағазға көкшіл не қара түсті қаламмен жазыңыз);
* Жазбаға барлық ақапарат енгенініе көз жеткзіңіз;
* Сауатты жазыңыз. Қателер медициналық мейірбике беделін түререді;
* Түсінікті қарапайым сөздерді таңдаңыз;
* Өз жазбаңызға міндетті түрде қол қойыңыз;
Жазбаша коммуникация тиімділігі мына жағдайларға байланысты:
* Адам оқи ала ма;
* Жазғанды көре ала ма;
* Хабарлама тілін беле ме;
* Жазылғанды түсіне ме;
Осығын байланысты медицицналық мейірбикеге жазбаша коммуникация тиімділігін арттыруүшін, мына ережелерді ұстану қажет:
* Оқи білмейтін адамға сурет салыңыз;
* Уақытты атағанда(таңертеңгілік, кешкілікуақыт) дәл болыңыз;
* Ұқыпты болыңыз(барлық ақапарат енгізілгеніні тексерініз).
Вербалды емес коммуникация символдар (белгілер), ым, мимика,дене қалпы,денеге қол тигізу арқылы іске асырылады. Зерттеушілер ақпараттың 55%-ын әңгіме кезінде оған қатысушылар бет әлпет пішімі, дене қалпы және ым арқылы, 38%-ын дауыс ырғағы, дауыс ырғағы, дауыс өзгеруі арқылы қабылдайды. Яғни, ақпараттың барлығының тек 7% -ы ауызша сөзбен таралады. Оның ішінде сөз арқылы (вербалды арна) ақпарат тек айтылады, ал вербалды емес арна ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.