Әлеуметтік қақтығыс пен шиеленістердің пайда болуы мен салдары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қазақ ұлттық аграрлық университеті коммерциялық емес акционерлік
қоғамы

ІТ–технологиялар, автоматтандыру және агроөнеркәсіптік кешенін
механизациялау факультеті

Аграрлық техника және технология кафедрасы

ӘЛЕУМЕТТІК ҚАУІПТЕР

Практикалық жұмыс №5

Тақырыбы: Әлеуметтік қақтығыс пен шиеленістердің пайда болуы мен салдары.

Алматы 2020

Жұмыстың мақсаты: студенттерге белсенді жолдармен тақырып бойынша мәлімет
беру.

Әлеуметтік конфликт (лат. conflictus - соғысу) - қоғамдағы
диалектикалық қайшылықтар дамуының ең жоғарғы сатысы, ол әлеуметтік қауым
және индивидтердің мүдделерінің қарама-қарсы тенденциялардың үдеуімен
сипатталады. Әлеуметтік конфликт түрлері, интенсивтігі мен оның
шиеленісуінің дамуы экономикалық, саяси, идеологиялық факторлерге тәуелді,
бұқара халықтың қоғамның даму заңдарын түсінуі мен бостандығынын даму
дәрежесімен тікелей байланысты. Әлеуметтік конфликт ұғымы кең және тар
мағнада қолданылады. Кең мәнінде өндіргіш күштер мен өндіріс қатынастар
арасындағы дау әлеуметтік конфликтің басқа түрлерін анықтайды, соның ішінде
барлық қанаушы формацияларға тән әлеуметтік конфликтің ерекше түрі таптық
күрес болып саналады. Ал тар мағна тұрғысынан қарасақ, онда таптық күрес
түбегейлі ұғым болса әлеуметтік конфликт сол ұғымға енеді және соған
тәуелді болады. Осы тұрғыдан қарасақ, таптық күрестің қозғаушы күші болып
таптар, ал әлеуметтік конфликтің қоздырушы күші соларды құраушы әлеуметтік
топтар, жіктер және индивидтер болып табылады[1].

Әлеуметтік шиеленістердің пайда болуы

Субъектілердің арасындағы қақтығыстың тоқтауымен шиеленіс аяқталады.
Алайда, бұл жағдай көпке созылмай, шиеленіс қайта басталуы мүмкін. Шиеленіс
толық шешімін тапқанда ғана, оның толық аяқталуы қамтамасыз етіледі. Әрине,
бұл қоғамдағы барлық шиеленістер толық шешіліп, келісім орнайды деген сөз
емес. Өмірде екі жақтың уақытша келісімге келуі немесе жартылай шешімі
табылатын шиеленістер жиі кездеседі. Сол сияқты шиеленісті күшпен басып
тастау да жиі орын алатын жағдай. Мұны шиеленістің шешілуі деп түсінбеу
керек. Р.Дарендорф атап көрсеткендей, басып тасталған шиеленіс қатерлі ісік
тәрізді, оның асқынуы әбден мүмкін. Әлеуметтік шиеленісті толық шешу үшін
оны туғызған себептерді жою керек. Бұл жерде айта кететін бір жағдай –
субъективтік себептерден туындайтын шиеленістерді шешудің қиындығы.
Эмоцияға байланысты шиеленістер толық шешілуі үшін екі жақтың адамдарының
бір-бірлеріне деген көзқарастары толық өзгеруі керек. Ол үшін қарама-қарсы
жақтың адамдары бір-бірлерін бітіспес жау деп санамай, керісінше, әріптес
ретінде қабылдайтындай қарым-қатынас орнауы керек. Кез келген ұйымның,
мекеменің, кәсіпорынның дұрыс, тиімді қызмет етуі және қабылданған шешімді
ойдағыдай жүзеге асыруы үшін қайшылықты, шиеленісті жағдайларды алдын ала
болжай білуі қажет. Мұндағы басты мақсат – шиеленістердің алдын алу, егер
бастала қалса, оларды шешудің жолдары мен әдістерін білу. Шиеленістердің
алдын алу дегеніміз, оларды туғызатын басты себептерді анықтау және оларды
жою. Бұл істе кәсіпорын немесе мекемедегі психологиялық қызметтің маңызы
зор. Мәселен, Батыс елдерінде соңғы жылдары әр мекемедегі адам ресурстарын
басқару бөлімінің шеңберінде арнайы құрылым қызмет атқарады. Мұндай құрылым
еңбек ұжымы шеңберінде қақтығысты жағдайлардың алдын алу, ұжым мен
әкімшілік арасында келіссөздер жүргізу сияқты істермен шұғылданады. Бұл
істе ұжым мүшелерін психологиялық біліммен қаруландырудың да маңызы үлкен.
Әлеуметтік шиеленістерді шешу - өте күрделі жұмыс. Ол түрлі жолдармен және
әдістермен өтуі мүмкін.

Шиеленістердің шешудің әдіс-тәсілдері

• Шиеленістен қашу әдісі – бұл, мысалы, саяси сахнадан кету немесе саяси
қызметкерліктен кетуімен қорқыту; қарсыласымен кездесуден қашу т.б.
Бірақ шиеленістен қашу шиеленісті уақытша басады және оның себебі
солай қалады.
• Келісімге келу әдісі – күш қолданудан аулақ болуға мүмкіндік береді.
Келісімге келу үрдісінде екі жа пікір алысады, бұл шиеленісті
бәсеңдетеді, нақты ақиқатты анықтауға көмектеседі. Келісімге келу
өзара түсіністікке қол жеткізуге және әріптестікке жол ашуға болады.
• Үшінші тұлғаны қолдану әдісі – бұл татуластыру әдісі. Үшінші тұлға
ретінде ұйым немесе жеке тұлға болуы мүмкін. Бұл функцияны тек үкімет
орындағылар ғана емес, сонымен қатар ұйым мен мекеме мүшелері де бола
алады. Тәжірибе дәлелдегендей, нақты таңдалған үшінші тұлға болып, ол
реттей алатын шиеленіс болатын жерде оның қатысуынсыз шешілмейтін
тұлға болуы керек. Мұнда күрделі әлеуметтік шиеленістерді Батыста бұл
рөлді Нобель сыйлығының лауреаттары атқарады.
• Алып қою әдісі - өз позициясын білдіру болып табылады. Бұл тәжірибеде
кең тарлған. Бірақ бұл жерде бір нәрсені ескерген жөн, өз позициясын
ұсынған жақ қанша күш жинағанына және жағдайды өзгертуіне байланысты
жоғалтқанын қайтарумен шектеледі.
• Арбитраж әдісі – шешу жолында заңмен, сонымен қатар халықаралық
құқықпен басқарылады.

Шиеленісті жедел түрде шешу процесі

Шиеленісті жағдайдан шығу жолын іздеу әлеуметтік шиеленісті шешудің
бірнеше әдісін пайдалануға мүмкіндік береді.
• Келісім шарт кезінде шиеленіске байланысты мәселені қозғау керек;
• Екі жақ әлеуметтік және психологиялық қысымға жол бермеген жөн;
• Бір-біріне деген сыйластықтарын білдіру қажет;
• Келісім шарт мүшелері бір-бірінің позициясын ашып, өзара пікір алысу
керек;
• Барлық келісім шарт мүшелері келісімге келетіндігін шын білдіру керек.

Шиеленісті басқару

Шиеленісті басқарудың мақсаты – оның кең жайылып өршіп кетуіне жол
бермеу. Шиеленісті басқарудың субъектісі ретінде үшінші тұлға болуы мүмкін,
яғни араласпай оның реттелуінде қызығушылық білдіре алады. Әлеуметтік
шиеленісті басқарудың субъектісі кім болса да, ең бастысы шиеленісті қарым-
қатынасты реттеудің бірнеше әдіс-тәсілдерін ойлап табуы керек.
Бұған мысал ретінде:
• Әлеуметік шиеленісте тіл табысып, ашып алу. Бұл қарама-қарсы жақтың
арасында болып жатқанды бақылауға алып, уақытында сол процеске әсер
етуге көмектеседі;
• Әлеуметтік психологиялық қозуды басу.
• Осы сияқты тағы басқа іс-шаралар шиеленісті бәсеңдетіп, оның өршіп
кетуіне жол бермей, реттеліп және шешілуіне мүмкіндік береді.
Шиеленісті жағдайда өзін-өзі ұстаудың он алты ережесі:
• Әріптесіне ашуын басуына мүмкіндік беріңіз. Егер ол тітіркеніп ашушаң
болса, ішкі ызасын басқаны жөн. Әйтпесе, онымен келісімге келу қиын
немесе мүмкін емес. Ол жарылған кезде өз-өзін ұстай білу керек. Ол –
қиналып жүрген адам. Егер адам тым ашушаң болса, онда ол теріс
эмоцияға толы. Жақсы көңіл-күйде адамдар бір-біріне бас ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.