Мемлекет және құқық теориясы. Мемлекеттің пайда болуы

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 101 бет
Таңдаулыға:

Алғы сөз.

Мемлекет пен құқық адамзаттың қалыптасуының материалдық және рухани қажеттіліктерінің жемісі. Бүгінгі заман жастарын өмірдің өзгеруіне, заманның талабына сай оқытып, баулып, тәрбиелеу үшін мемлекет пен құқық туралы оқып, білу болашақ ізбасарларымыздың құқықтық тәрбиесінің, құқықтық санасының, құқықтық мәдениетінің кеңеюіне, тереңдеуіне және азаматтық қасиеттерінің дамуына ықпал жасайды.

Жоғары білім оқу жоспарына енген әлеуметтік гуманитарлық циклдың негізгі пәндерінің бірі ретінде жоғарғы оқу орындарында оқылатын «Құқық негіздері», «Құқықтану», «Мемлекет және құқық негіздері» пәндерінің ең басты санаттары мен ұғымдарының бірі ол мемлекет пен құқық. Бұл пәндердің еліміздің болашағы, елтұтқасы болар жастарымыздың білікті де білімді болар мамандар даярлап, тәрбиелеудегі маңызы өте зор.

Ұсынылып отырған оқулықта мемлекет пен құқық туралы ұғым, Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысы мен мемлекеттік билік жүйесі және олардың басқа жаңа қоғамдық саяси институттарымен өзара әрекеттесу жолдары, адам мен азаматтың құқықтық мәртебесі, Егемен Қазақстанның құқық салаларының (азаматтық, әкімшілік, отбасылық, қаржы, экологиялық, еңбек, қылмыстық т. б. ) негізгі мәселелері қарастырылған.

Оқулық Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 10 шілде 2002 жылғы №541 бұйрығымен бекітілген және іске қосылған, жоғары оқу орындарында оқылатын «Құқық негіздері» пәнінің барлық мамандықтар мен дайындау бағыттарына арналған типтік оқу бағдарламасы негізінде құрастырылған.

1. Тақырып.

Мемлекет және құқық теориясы.

Таптық қоғамдағы саяси биліктің негізгі құралы болып табылатын мемлекет қоғамдық еңбек бөлінісінің, жеке меншік пен антагонистік таптардың түзілуінің нәтижесінде пайда болған.

Егер, мемлекетке дейінгі рулық қоғамда билікті ақсақалдар жүргізіп, өмір әдет-ғұрыптар арқылы реттеліп отырған болса, ал мемлекеттің құрылуына орай, өкімет билігі (халық билігі) пайда болды. Үстем таптың еркін жүзеге асыратын әскер, сот органдары, түрме мекемелері құрылып, оның мүддесін қорғау үшін құқық пайда болды. Мемлекет дегеніміз - өзі орналасқан аумақтағы бүкіл ел көлемінде билік жүргізетін басқару және мәжбүрлеу аппараты бар, өз алдына дербес ерекше саяси ұйым.

Мемлекеттің пайда болуы

Біздің планета ғылымнан белгілі болғандай, шамамен 4 - 5 млрд. жыл бұрын түзілген. Ежелгі адамдар шамамен 2 млн. жыл бұрын пайда болған. Археологтардың зерттеулеріне сүйенсек біздің республика төңірегінде алғашқы адамдар шамамен бір млн. жыл бұрын пайда болғанын байқаймыз. Ойлау қабілеті бар адамдар - homo sapiens - шамамен 40 мың жылдар бұрын пайда болған. Біздің эрамызға дейінгі 4-5 мың жылдықта ең алғашқы қала мемлекеттер пайда бола бастады. Демек, осыған орай адамдар 35 жылдан астам уақыт мемлекетсіз өмір сүрді деуге болады.

Мемлекетке дейінгі уақыт ғылымда алғашқы қауымдық құрылыс немесе туыстық құрылыс деген атқа ие болды. Өйткені адамдар туыстармен топ болып, негізінен қандық жүйемен біргелесіп өмір сүрді.

Алғашқы қауымдық құрылыс жетілмеген қоғам болды, адамдар негізінен тек жинау экономикасымен, табиғаттағы барды терумен, дайын күйінде алумен айналысқан болатын. Қоңыржай климатта самсып пісіп тұрған жемістерді теру, аң аулау, балық аулау сияқтылармен айналысты. Осыған орай олардың қарулары да жетілмеген болатын.

Алғашқы қауымдық қоғамда әлеуметтік билік тіршілік етті. Әлеуметтік билік күштеуді емес, алдымен еріктілікті негізге алды. Еңбек ету жалпыға бірдей, әркім өз міндеттерімен еркін түрде айналысты. Тапқан тамақ бәріне бірдей тең бөлініп берілді. Олардың құқықтары мен міндеттері бірдей болғанындай, жауаптылықтары да бірдей болды.

Туыстық қоғамдағы негізгі басқару органы ол - ақсақалдар кеңесінен, көсемнен және туыстардың барлық мүшелерінің қатысуымен жалпы жиналыс болып есептелді. Жалпы жиналыста туыстардың өмірінің негізгі, маңызды мәселері - соғыс немесе бейбітшілік, басқа адамдарды асырап алу, тағыда басқа мәселелер қарастырылды. Бұл жиналысқа әр-бір ересек кез келген сұрақтарды шешу үшін қатысуға құқылы болды.

Жедел басқару мәселесінде ақсақал болып туыстардың арасынан құрметті мүшелердің бірі сайланды. Бұл қызмет сайланбалы және ауыстырмалы болды, басқа ешқандай жағдай жасалынбады ақсақал туыстардың мүшелерінің бәріменен бірдей құқылы болды тең және солармен бірдей үлес алып отырды. Оның билігі тек мәртебесінде болды және туыстардың мүшелерінің бәрі оны сыйлады.

Әскери билікті жүргізу үшін әскери көсем сайланды. Туыстардың өзінің ішінде ақсақалдар кеңесі де түзілді. Туыстар тайпаға бірікті оларды ақсақалдар кеңесі басқарып отырды, ақсақалдар кеңесі туыстар өкілдерінен түзілді. Кеңес тайпаның көсемін сайлады, бұл қызметте қоғамның бастапқы дамуының барысында ауыстырмалы болды және ешқандай жеңілдік берілген жоқ. Тайпа одағын тайпа көсемі басқарып отырды, оны көсемдер кеңесі сайлады.

Туыстық құрылыстың мынадай негізгі соған тән нысандарын бөліп қарастыруға болады:

Қауым мүшелерінің ортақ төңіректе тұруына және жалпы бірігіп істейтін шаруашылық істерде бірге болу үшін қандық туыстықтың болуы.
ортақ бірдей тілдің, әдет - ғұрып пен дәстүрдің болуы.
өз туыстарыының ішінде некелесуге тыиым салу. Қазақ қоғамында бұл тыймының жеті атаға дейінгі аралықта болуы (бұл тек өте жақын туыстар арасында ғана емес, алыс туыстар арасында да сақталды) .
ортақ жерлеу рәсімі мен жерінің болуы.
әрбір рудың өз атауының болуы.
руды - жалпы жиналыста сайлаған абыройлы ру мүшесі - көсем немесе ақсақал басқарды.

Сөйтіп, ежелгі қауымдық құрылыстағы әлеуметтік билік тікелей қоғамдық кезең болып табылды.

Мыңдаған жылдар бойы адамдар мемлекеттік-құқықтық жағдайда өмір сүруде. Барлық азаматтар белгілі бір мемлекетке жатады, мемлекеттік билікке көтеріледі, өздерінің іс-әрекеттерімен құқықтық жазбаларға және талаптарға әсер етеді.

Ежелгі дәуірде-ақ адамдар мемлекет пен құқықтың пайда болу себептері мен жолдары туралы ойлана бастаған. Әртүрлі жақтармен сипатталған көптеген теориялар жасалған.

Алғашқы қауымдық құрылысқа тән этникалық ортақтық формасы - тайпа болды. Мұның мүшелері ру мүшелері сияқты қандас-туыстық байланыстармен бірікті. Бұл кезеңде өте күрделі құрылым: екі дуальдық-экзогамдық ру жаңа әлеуметтік қауымдық-тайпаның өркенін құрады. Ру - алғашқы тұрмыстық қауымдық демократия принциптері негізінде басқарылды.

Тайпаның әрбір ересек мүшесі рулық кеңесте, сондай-ақ тайпалық кеңесте де өз пікірін еркін айтуға мүмкіндігі болды. Ақсақалдар мен әскери көсемдер өз қызметіне сайлану құқығы бойынша келді.

Осы демократиялық ру-тайпалық өзін-өзі басқару әйелдерге де тиісті болды. Алғашқы қауымдық құрылыста әлеуметтік билік өмір сүрді. Бұл дәуірді потестарлық билік (латын сөзінде «potestus»-билік, күш) дәуірі деп те атаймыз. Адамдар өз міндеттерін ешкімнің мәжбүрлеуінсіз өздері орындап отырды.

Рулық қоғамда негізгі билік ру көсемінің, ақсақалдар кеңесінің және рудың ересек мүшелерінің жалпы жиналысында болды. Мұнда ру өміріндегі маңызды мәселелер шешілді. Сайланған көсемдер рудың беделді мұшелері болды. Біртіндеп, жасы үлкен беделді ақсақалдардың орнына күш-қуаты мол әскери көсемдер келді. Ру ақсақалдары және әскери көсемдер ешқандай жеңілдіктерге ие болмады.

Әр бір кезеңдердің ғұлама ғалымдары, ойшылдар мен пәлсәпашылар мемлекет пен құқықтың пайда болуы туралы өздерінің тұжырымдамаларын, теорияларын ұсынған.

1. Теологиялық ( діни ) теория, мемлекеттің, мемлекеттік биліктің пайда болуын құдайдың құдіретінен, яғни «барлық билік құдайдан» деп түсіндіреді. Діни мазмұнына қарамай бұл теория шындықты көрсетті.

2. Патриархалды теорияда мемлекеттің пайда болуын кедейленген отбасымен, монархтың билігін әкенің өз отбасы мүшелеріне билігінен пайда болды деп көрсетеді. Бұл теория патшаның, монархтың шексіз билігіне негізделді. Оның негізін қалаған б. д. д. III ғ. Аристотель болды. Қазіргі уақытқа дейін бұл қағида өмір сүруде.

3. Органикалық теория бойынша мемлекет адам организмі сияқты дамиды. Ол мемлекет заңдарын адам психикасы процестерімен салыстырды. Бұл теория б. д. д. IV-III ғасырлардағы ежелгі грек ойшылдары идеяларында, соның ішінде Платонның еңбегінде көрініс тапты. Бұл теория өкілдері Блюнчли,

Г. Спенсер, Вормс, Прейс т. б. болды.

4. Келісім - шарттық теория, мемлекеттің пайда болуын келісім нәтижесіндегі адамның саналы еңбегінің жемісі ретінде түсіндіреді. Мемлекет-адамдардың саналы түрде келісім-шартпен бірігуі және олардың өздерінің бостандығы мен билігінің бір бөлігін ерікті түрде мемлекетке беруі.

Бұл теория ерте буржуазиялық ойшылдардың еңбегінде XVII-XVIII ғасырларда кең түрде дамыды. Бұл теорияны жақтаушылар Г. Гроций, Б. Спиноза, Т. Гоббс, Д. Локк, Ж. Ж. Руссо, А. Н. Радищев болды.

5. Күштеу теориясы мемлекеттің пайда болуын әскери-саяси факторлармен байланыстырады. Бір халықтың екінші халықты жаулап алуы, жеңілген халық үстінен билікті бекіту үшін мемлекет қажет болды. Күштеу теориясын жақтаушылар рулық демократия мемлекеттік ұйымдардың құрылуына алып келеді деп көрсетеді. Барлық уақыттарда сыртқы тайпалардың шапқыншылығы, олардың билігінің күшейуі, тайпалардың бірігуіне әсерін тигізді. Оның өкілдері К. Каутский, Л. Гумплович, Е. Дюринг еді.

6. Психологиялық теория XIX ғасырда пайда болды. Оның өкілдері Г. Тард, Л. И. Петражицкий болды. Мемлекеттің пайда болуын адамдардың психикалық қасиетіне байланыстырады. Алғашқы қауым элитасына саналы түрдегі тәуелділігі, оларға еліктеуі, бағыныштылығы, әділетті түрде қарым-қатынасына байланысты адам мінез-құлқының, қызметінің нәтижесінде мемлекет пайда болады. Сондықтан адам психикасы бұл заңдылықты іске асыруға анағурлым әсерін тигізеді.

7. Тарихи-материалистік теория бойынша мемлекет алғашқы қауымдық құрылыстың табиғи дамуының нәтижесі, мемлекет дамуының материалдық жағдайын қамтамасыз ететін экономиканың дамуы, қоғамдағы әлеуметтік өзгерістердің болуы. Бұл теорияның негізін қалаушылар К. Маркс, Ф. Энгельс, Л. Морлан болды.

8. Ирригациялық теория. Оның өкілі К. А. Виттфогель болды. Ол өзінің «Шығыстық деспотизм» еңбегінде мемлекеттің пайда болуын өте ірі ирригациялық құрылыстардың салынуымен, шығыстық аграрлық жұмыстардың жүргізілуімен байланыстырады. Бұл «менеджерлік бюрократтық тапты»алып келді. К. Виттфогель деспотизм деп «гидравликалық»немесе «агроменеджерлік» өркениетті атайды.

Дәлдеп келгенде, бұл теориялардың барлығы мемлекеттің әркезеңдегі тарихи құбылыстарға байланысты дамып, қалыптасуын көрсетеді.

Мемлекет функциясы.

Қазақстан Республикасы мемлекеттің функциясы, яғни орындайтын ролі ретінде оның қызметінің негізгі бағыттары мен міндеттерні, мемлекеттің қызметінің өзі түсініледі. Мемлекет функциясы ішкі және сыртқы болып екіге бөлінеді.

Ішкі функцияларға еліміздің материалдық-техникалық базасын құрып, дамытуға бағытталған мына қызмет салалары кіреді:

Мәдени-тәрбие жұмыстары.

Әлеуметтік қызмет көрсету.

Құқық тәртібін қорғау.

Мемлекет бұдан басқа да көптеген функцияларды, мысалы, экологияны қорғау және табиғатты тиімді, ұтымды пайдалану, азаматтардың мемлекет пен оның органдарын тікелей өздері немесе өз өкілдері арқылы басқаруға қатысты функцияларын, қаржылық, экономикалық, идеологиялық функцияларды жүзеге асырады.

Мемлекеттің сыртқы функциялары оның Конституцияда белгіленген Қазақстан Республикасы аумағының біртұтастығын, бөлінбейтіндігін және қол сұғылмайтындығын көздейтін қағиданы қамтамасыз етуге бағытталған қызметін қамтиды.

Мемлекеттің де өзіне тән нысандары бар. Мемлекет нысаны ретінде мемлекеттік биліктің ұйымдастырылу тәртібі, мемлекеттің аумақтық құрылымы, мемлекеттік билікті жүзеге асырудың әдіс-тәсілдері түсініледі. Бұл ұғым үш тұрғыдан, яғни ұлттық-мемлекеттік құрылымның нысаны, саяси (мемлекеттік) режим және басқару нысаны тұрғысынан сипатталады.

Ұлттық - мемелекеттік құрылым нысаны негізінен біртұтас (унитарлы) және федеративтік нысандарға бөлінеді. Бір тұтас нысанда мемлекет тек әкімшілік-аумақтық бөліністерге (облыс, аудан) ғана бөлінеді. Федеративтік нысанға бірнеше дербес мемлекеттік құрылымдардың ерікті одағы нәтижесінде пайда болған мемлекеттер жатады (Мысалы, дербес Республикалар кіретін Ресей Федерациясы) . Бұл нысандардан басқа бірнеше тәуелсіз мемлекеттердің белгілі бір мақсатқа (экономикалық, әскери, т. б. ) жету үшін уақытша ғана бірігетін- конфедерация нысанындағы мемлекеттер болуы да жоққа шығарылмайды (мыс., Еуропалық Одақ, ТМД, т. б. ) . Конфедерация тәуелсіз мемлекеттердің одақтасуы.

Өз мемлекеттерімізге қатысты мемлекеттің саяси режимі деп азаматтардың құқықтары мен бостандықтарына кеңінен кепіл бола алатын және мұндай құқықтар мен бостандықтардың басымдығын мойындайтын шын мәніндегі халықтық билікке сүйенген мемлекет билігін, мемлекеттік басшылықты жүзеге асырудың әдістері мен тәсілдерін түсіну керек.

Қазақстан Республика азаматтарының тікелей және өз өкілдері арқылы мемлекет ісін басқаруға қатынасуға, мемлекеттік органдар мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарына тікелей өзі жүгінуге, сондай-ақ жеке және ұжымдық өтініштер жолдауға құқығы бар (Конституцияның 33-бабы) . Саяси режимі бойынша тоталитарлық мемлекеттердің, бірінде- пролетариат диктатурасы басым болып келсе (КСРО), басқаларында- фашизм айқын көрінген (Германия, Италия, Жапония) . Ал авторитарлық режимдегі мемлекеттер бүкіл биліктің тек “бір қолда” болуымен ерекшеленеді. Біздің республикамыз саяси құқықтық режимі бойынша демократиялық мемлекет.

Басқару нысаны дегеніміз мемлекеттік билік органдарының ұйымдастырылу және қызмет тәртібі Қазақстан Республикасы Конституцияның 2-бабының 1-тармағына сәйкес басқару бойынша -Президенттік Республика билік бөлінісі заң шығару, атқару және сот билігі тармақтарына бөліну принциптеріне негізделген.

Мемлекеттік билікті, тұтастай алғанда - мемлекеттік аппарат, яғни мемлекеттік міндетерді шешу мемлекет функциясын орындау мақсатында мемлекеттік билікті жүзеге асыру үшін өкілеттер жүктелген құзыреттік органдар мен мекемелер жүйесі жүргізеді.

Мемлекеттік аппаратқа мына органдар жатады:

Қазақстан заң шығарушы және жоғары өкілді органы - Праламент, ал жергілікті жерлерде - аумақтық өкілді органдар;

мемлекеттік басқару органдары;

сот билігі органдары;

прокуратура органдары;

Құқық ұғымы және оның мәні

Құқықты субъективтік тұрғыдан қарастырсақ, әрекет еркіндігін білдіреді. Мысалы, білім алу, еңбек ету, демалу, өмір сүру, қорғану құқығы секілді тікелей субъектімен байланысты құқықтар. Объективтік мағынадағы құқық-нормативтік құқықтық актілерде белгіленген нормалардың жиынтығын білдіреді. Бұл орайда көрсетіп кету керек субъективтік құқық объективтік құқықтың негізінде туындайды. Құқық дегеніміз-мемлекет белгіліп, мақұлдаған жалпыға міндетті мінез-құлық ережелерінің (нормалардың) жиынтығы. Құқықтың өзіндік ерекшелігі оның нормаларын сақтау мемлекеттің мәжбүр ету күшімен қамтамасыз етілетіндігінде.

Саяси биліктің халықтың атынан жүзеге асуы. Бұл ереже Қазақстан Республикасында мемлекеттік биліктің бірден-бір бастауы-халық болып табылады делініп, Конституцияда дәйектелген. Халық мемлекеттік билікті тікелей және өз өкілдері арқылы жүзеге асырады.

Меншіктің дамуы, қорғалуы және олардың субъектілерінің теңдігі-мемлекеттің материалдық-техникалық базасын құрудағы маңызды шарт.

Конституцияда Республиканың экономикасын мемлекеттік, сонымен қатар жеке меншік нысандарына негізделетіні, ал мемлекет меншіктің барлық субъектілерінің заң алдындағы теңдігін қамтамасыз ететіндігі жөніндегі ереже бекітілген. Республика басқа мемлекеттер аумағындағы өзінің азаматтары мен заңды тұлғаларының өз мүліктеріне деген меншіктік құқығын қорғайды.

Демократизм азаматтық құқықтар мен бостандықтардың кең ауқымымен тұтаса отырып, адамның мемлекеттік істерді шешуге қатысу құқығын қамтамасыз ететін оның құқықтары мен бостандықтарын заң жүзінде бекітуді білдіреді.

Интернационализм-барлық ұлттар мен ұлыстардың өзінің саяси, шаруашылық және мәдени дамуындағы заң жүзіндегі және іс жүзіндегі теңдікті тану және оны құқықпен қамтамасыз ету болып түсініледі.

Гуманизм (латын тіліндегі humanus-адамдық, адамшершілік) -адамның жеке тұлға ретіндегі құндылықтарын, оның еркін даму және өз қабілеттерін көрсету құқығын тану.

Құқық мемлекеттік қатынастарды реттеуде мынадай қызметтер атқарады:

1-ден, маңызды реттеушілік қызмет;

2-ден, қорғаушылық қызмет;

3-ден, гуманистік қызметті қорғайды;

4-ден, идеологиялық қызмет;

5-ден, тәрбиелік қызмет.

Бұл қызмет түрлері қоғамдық өмірде мемлекет пен жеке тұлғалар арасындағы негізгі фактор болып саналады.

Мемлекетке дейінгі өмір сүрген нормалардың өз ерекшілігі болған.

жоғарыда айтылып өтілгендей алғашқы қауымдық қоғам тарихи түрде қалыптасқан мінез-құлық ережелерімен, яғни салттарымен реттеледі.
бұл нормалар адамдардың мінез-құлық және санасында өмір сүреді.
құқық нормалары әдетке айналған түрде болды, сенім арқылы және мәжбүрлеу ( рудан қуу ) арқылы шаралар қолданылды.
табу жүйесі, қоғам тиым салу әдісімен реттеліп отырды. Бұл жүйе жеке құқықтар мен міндеттердің болмауымен сипатталады.
олар рудың және тайпаның барлық мүшелерінің мүддесін көрсетті. Құқық нормалары жазбаша түрде жалпыға мәлімет ретінде дайындалды.

Құқық нормалары үш негізгі жолмен қалыптасты:

кәдімгі құқық нормаларында мононормалардың ( алғашқы қауымдық салттар ) дамуы және мемлекеттің күшімен оларды санкцияландыру.
мемлекеттің құқық шығармашылық қызметі арқылы, құқық нормаларының арнаулы құжаттарда-нормативті актілерде көрінуі.
прецеденттік құқық арқылы, яғни сот және әкімшілік органдардың қабылданған шешімдерінен көрінуі және басқа істерде оларды үлгі етілуі.

Құқықтың пайда болуының негізгі теориялары мыналар:

1. Теологиялық теория - құқық жердегі тәртіпті реттеу үшін құдайдың қалауымен пайда болды.

2. Табиғи құқық теориясы. Адамның табиғаттан пайда болатын табиғи құқығы, туылу, қайтыс болу, үйлену т. б. құқықтары.

3. Құқықтың тарихи мектебі. Бұл теориялар бойынша құқықтың ұлттық ерекшілікке байланысты тарихи түрде пайда болып, дамуы.

4. Құқықтың нормативті мектебі. Құқық нормаларының жоғары тұрған құқық нормаларына бағынуы.

5. Құқықтың психологиялық теориясы. Құқықтың адамдардың психологиялық қажеттілігінен пайда болуы.

6. Құқықтың маркстік теориясы. Бұл теория негізіне құқықтың экономика мен эконимикалық базистің қажеттілігенен пайда болуы жатты. Құқықтың пайда болуына әртүрлі құбылыстар әсер етіп отырды.

Құқық бастаулары

Құқықтың қайнар көздері-құқық қалыптастыратын әлеуметтік факторлардың жиынтығы (мемлекет, таптар, идеология және т. б. ), оған құқықтық сипат беруге қажетті мемлекеттік еріктің көріну нысаны (заң, жарлық, қаулы, декрет және т. б. ) . Құқық бастауы болып тек құқықтық мәні бар актілер ғана танылады. Үндеулер, мәлімдемелер, декларациялар және т. б. моральдық-саяси сипаттағы актілер құқықтық маңызы болмағандықтан құқықтың қайнар көзіне жатпайды.

Құқықтың қайнар көзіне құқықтық әдеттерді, сот (әкімшілік) прецедентін, шарттарды, ғылыми доктриналарды, нормативтік құқықтық актілерді жатқызамыз.

Құқықтық әдеттер-адамдардың қарым-қатынасын реттейтін, мемлекет күшімен қамтамасыз етілетін ресми түрде бекітірлеген әдет-ғұрыптар.

Құқық прецеденті- жоғары сот органдары қабылдаған нақты шешім. Осы шешім төменгі сот органдарына ұқсас істерді шешкенде негіз болады.

Номативтік құқықтық актілер-қоғамдық қатынастарды реттейтін, жалпы ережелерден тұратын мемлекеттік органдар ресми қабылдаған актілер.

Бүкіл құқықтың бастауы болатын Конституцияны Негізгі Заң деп те атайды. Өйткені ол өз мазмұны жөніндегі мейлінше маңызды, басты заң болып табылады, ағымдағы заңнаманы немесе басқа да нормативтік актілерді қабылдауда бастапқы саты ретінде тиянақты қызмет атқарады.

Конституция (латынша constіtutіo-құрылыс) - қоғамдық және мемлекеттік құрылыстың, биліктің өкілді органдарының тәртібі мен принциптерін, сайлау жүйесін, азаматтардың құқықтары мен міндеттерін белгілейтін мемлекеттің Негізгі Заңы.

Маңызды құқық бастауы Парламент қабылдаған заңдар болып табылады. Олар нормативтік актілерге (жарлықтарға, қаулыларға және т. б. ) қатысты жоғары заңды күшке ие.

Заңдардың, Президент жарлықтары мен қаулыларының негізінде және орындау үшін шығарылған заңға сәйкес актілер де маңызды құқықтың қайнар көзі болып табылады.

Құқық қайнар көзінің негіздеріне әр түрлі министрліктердің, мемлекеттік комитеттердің, Үкімет жанындағы бас басқармалардың, инспекциялардың, департаменттердің нормативтік-құқықтық сипаттағы актілері, бұйрықтары, нұсқаулары, қаулылары, сондай-ақ Республика Жоғарғы Сотының қаулылары, Президенттің орындауға тиісті Жарлықтары негізінде жарияланатын нұсқаулары, Үкімет қаулылары жатады.

Құқық нормалары және оларды жүзеге асыру

Құқық нормалары-мемлекеттік және қоғамдық ұйымдар, лауазымды тұлғалар, барлық азаматтар орындауға міндетті мемлекет белгілеген және бекіткен орындалуы міндетті мінез-құлық ережелері. Ережелерді жүзеге асыру сендіру тәсілімен ғана емес, мемлекеттің мәжбүрлеу күшімен қамтамасыз етіледі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.