Азаматтық іс жүргізу құқығынын принциптері, оның мазмұны және сот тәжірибесінде жүзеге асырылуы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Пәні: ҚР Азаматтық іс жүргізу құқығы

Тақырыбы: Азаматтық іс жүргізу құқығынын принциптері, оның мазмұны және сот тәжірибесінде жүзеге асырылуы.

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . . 3

I Азаматтық іс жүргізу қағидаларының маңызы мен мәні . . . 5

1. 1Азаматтық. іс. жүргізу. құқығының. қағидаларының . түсінігі . . . 5

1. 2Азаматтық. іс. жүргізу. қағидаларын. топтастыру. негіздері . . . 13

II Азаматтық іс жүргізу қағидаларының кейбір түрлері олардың ерекшеліктері . . . 19

2. 1 Функционалды қағидалар . . . 19

2. 2 Азаматтық іс жүргізудегі диспозитивтік қағидасы және бітімгершілік келісім . . . 23

2. 3 Азаматтық іс жүргізу қағидаларының сот тәжірибесінде жүзеге асырылуы . . . 28

Қорытынды . . . 32

Пайдаланылған әдебиеттер . . . 34

КІРІСПЕ

Құқық принциптері туралы айта кетсем бұл - нормативтік құқық актілермен бекітілетін, қоғамдағы құқықтық қатынастарды реттейтін және құқық жүйесін құрайтын объективті негізделген бастапқы идеялар. Оларды зерттеу арқылы құқық салалар, институттар мен нормалардың мәні мен мәні ашылады.

Әрбір құқық саласын зерттей келе бұл олрадың принциптерінің дамуын қалыптастырады. Салалық принциптерді білу бұл құқық саласының нормаларын түсінуге оңай болады. Мысалы, азаматтық процестің принциптеерін білу бұл соттағы азаматтыұ істерді қарап және оны шешу тәртібін білуге көмектеседі. Жалпы айтқанда азаматтық іс жүргізу құқығының принциптері құқықтық саланың, субъектілер қызметтерінің сипаты мен мазмұнын айқындайды. Азаматтық іс жүргізу заңнамасына өзгерістер мен толықтырулар енгізу, оны жетілдіру шаралары әрқашан оның принциптерін ескеріле отырып жасалынады.

Азаматтық сот ісін жүргізудің принциптерінің маңыздылығын соттың құқықтық қолдану тәжірибесінен байқауға болады. Сотта азаматтық істерді қарайтын және шешетін төрағалық етуші судьялар азаматтың сот ісін жүргізудің принциптерін басшылыққа алып қолданады. Оларды қолдану арқылы азаматтық істер бойынша сот төрелігі дұрыс және уақтылы атқарылады. Егер сот қолданыстағы заң нормаларында белгілі қатынасты реттеу қарастырылмаған болса, онда мұндай жағдайда ұқсас қатынастарды реттейтін құқықтық нормаларын қолданады, ал мұндай нормалар болмаған жағдайда оны реттеуге принциптерді қолданады.

Біздің елімізде жоғары заң күші бар және бүкіл аумақта тікелей қолданылатын Конституция әр адамның, ұйымның бұзылған немесе даулы құқықтарын, бостандықтарын және заңмен қорғалатын мүдделерін сот арқылы қорғау мүмкіндігін бекітеді. Осындай қорғанудың негізгі нысаны - азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен істерді қарап шешу болып табылады.

Азаматтық істерді сотта қарап шешуге көптеген құқық субъектілері қатысады. Олардың барлығы сот ісін жүргізуде оның принциптерін сақтап ұстануға тиіс. Азаматтық сот ісін жүргізудің принциптері сотта тараптар арасындағы құқтық дауды демократиялық жолымен дұрыс және жылдам шешуге үлкен үлес қосады.

Азаматтық сот ісін жүргізудің принциптерінің түсінігін беру үшін ең алдымен оны жалпы құқық принциптерінен бастаған дұрыс. Принцип латын сөзінде (негіз, бастапқы) деген екі негізгі мағынаны білдіреді: объективтік (қандай болмасын ғылымның, теорияның негізгі ережелері) және субъективтік (болмысқа қатынасын белгілейтін адамның ішкі қасиеті - сендіру) .

Әрбір құқық саласының ерекшелігі оның принциптерінде өз көрінісін табады. Құқық теориясында принциптерді құқықта көрсетілген нормативті бастаулар, бастапқы идеялар, негіздер деп қарастырған. Атақты ресейлік заңгер, ғалым С. С. Алексеевтің пікірінше «принциптер - бұл құқықтың мазмұнын тереңінен ашады.

Принциптерде жалпы құқықтың, сондай-ақ, онық қайырымдылық мәнін ашатын, оны құрайтын процессуалдық нормалар, сатылар және институттарды анықтайтын, сондай-ақ, азаматтық істер бойынша сот төрелігін жүзеге асыруда мемлекет қойған мақсат пен міндеттерді орындауға азаматтық іс жүргізу қызметін бағыттайтын, азаматтық іс жүргізу құқығымен бекітілген бастапқы идеялар. Тиісті құқық саласына жататын нормалардың көбісі сол саланың принциптерінің дамуымен және әсер етуімен қалыптасады. Салалық принциптерді білген, кәсіби заңгер нақты құқық саласының нормаларында түсінетін болады.

І тарау. Азаматтық іс жүргізу қағидаларының маңызы мен мәні

1. 1 Азаматтық іс жүргізу қағидаларының түсінігі

Бұрынғы кеңес республикалары дүние жүзілік экономикалық жүйеге интеграциялануына орай азаматтық айналымның кез келген субъектісінің экономикалық және құқықтық мүдделерін қорғау нысанын дамытуды, жаңалатуды талап етті. Құқықтық қорғау механизмінде азаматтық процессуалдық заңнама маңызды инструментінің бірі және реформалауды қажет ететін материалдық құқық саласының санкцияланған нормаларын мәжбүрлі түрде жүзеге асыруға қолданылады.

ҚР-ның азаматтық процессуалдық заңнама және сот ісін жүргізу бөлігінде құқықтық реформалау бағыты осындай болып көрінеді:

А) азаматтық сот ісін жүргізу «азаматтық дауда мемлекеттің тең қүқықты тараптарға көрсететін қызметке айналуы қажет»;

Б) Қазақстан Республикасы дүние жүзілік тәжірибеге енуі үшін азаматтық процессуалдық заңнама мен сот ісін жүргізудің унификациялануы;

В) ұлттық заңнама шеңберінде құқық қорғау соттық нысаны унификациялануы;

Г) сот билігі тармағының ақиқатты тәуелсіздік пен дербестікке жетуі;

Д) азаматтық айналымның іс жүзіндегі тең құқылы субъектілерімен ақылға қонымды уақытта әділетті жария қарау жағдайында азаматтық процессте диспозитивтілік және жарыспалылық қағидаларының толық көрініс табуы, азаматтардың арасындағы кез келген дауды қараудың бәріне ортақ бір процессуалдық регламентінің болуы;

Е) соттардың және өзге қаулылардың іс жүзінде орындалуы.

Кез келген құқық саласының қағидалары «заңнама бастамасы және жалпы түсінігі түйіні», бұларда осы сала мен реттелетін қоғамдық қатынастардың заңдылықтары мен құқық саласының ерекшеліктері көрініс табады.

Қағидалар құқық шығармашылығының мақсатының, керектігінің критэриі және құқық қолданудың ориентирі болып табылады.

Зерттеуші-заңгерлер құқықтың қағидаларына байланысты ортақ ойға келді. Құқық қағидалары -экономикалық қатынастармен келісілген және заңда көрініс тапқан, жалпылама, маңызды идеологиялық тәртіптегі басшылыққа алынатын бастапқы идеялар. Құқық өзі идеологиялық құбылыс болып табылады, ал оның мазмұны экономикалық қатынастардың деңгейімен айқындалады. Құқық қағидаларының проблемаларының ауқымдылығы дау тудырмайды, себебі, біріншіден, құқық экономикамен, саясатпен, идеялогиямен, қоғамдағы моральдық құндылықтармен тығыз байланысты; екішіден, құқық қағидалары бүкіл құқықтың және оның саласы мен институтын негізін айқындайды.

Құқық қағидалары - құқықтың нормативтік-басшылықты негіздері (бастаулары) . Л. С. Явич тұжырымдауы бойынша « құқық қағидалары бүкіл заң нормалар жүйесіне біріңғайлылықты енгізеді және қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеуге бірлік береді, заңы құрылымдардың барлық компоненттерін бекітеді».

С. С. Алексеевтың айтуы бойынша азаматтық іс жүргізу құқығының қағидаларын фундаментальді ережелер, азаматтық істер бойынша сот әділдігінің негізі басшылыққа алынатын идеялар. Азаматтық іс жүргізу құқығы қағидалары азаматтық іс жүргізушілік нормалар мен институттарында көрініс табады және азаматтық сот ісін жүргізу нормаларының мазмұнын айқындайтын бастапқы ережелер болып табылады. Қағидалар әртүрлі нысанда көрініс таба отырып мынандай болуы мүмкін: Құқықтық норма-принцип түрінде қалыптасуы мүмкін:

- сот төрелігін тек қана соттың жүзеге асыруы, судьялардың тәуелсіздігі, барлық адамдардың заң мен сот алдындағы теңдігі, тараптардың айтысуы мен тең құқылығы, сотта қараудың жариялылығы;

- саланың жалпы ережелері мен құқық институттарында көрініс тапқан, процессуалдық нормалардың бірқатарының мазмұнынан шығарылған (диспозитивтілік, судьялардың ауыстырылмайтындығы) .

Азаматтық іс жүргізу құқығы қағидалары мәселелері көптеген ғалым-процессуалисттердің ғылыми зерттеуінің пәні болды.

П. П. Гуреевтің көзқарасы бойынша қағида соттың қызметі мен ұйымдастырылуының негізгі құқықтық бастамаларын көрсетеді, сот әділдігін жүзеге асыруға байланысты идеялар мен көзқарастарды білдіреді, азаматтық процестің түйінін, маңызын сипаттайды, азаматтар мен заңды тұлғалардың құқығын қорғау мен мемлекеттің мүддесін қорғауда, азаматтық істі қарау мен шешу кезінде сотпен объективтік ақиқатты анықтау мен бекітуді қамтамасыз етеді.

М. А. Гурвичтың көзқарасы бойынша қағида процессуалдық институттардың бүкіл жүйесінде анықтаушы маңызға ие, осы саланың маңызды деген белгілерін көрсететін, басшылыққа алынатын негізгі ережелер деп түсінік берген.

П. Ф. Елесейкинаның көзқарасы бойынша қағида қоғамның өмірінің материалдық жағдайлары қағидаларда іс жүзіне асқан, құқық саласының бұл түрінің құқықтық реттеуі мен осы пәннің ерекшеліктерін анықтайтын және көрсететін және шарттасқан азаматтық істер бойынша сот әділдігіне қатысты басшылыққа алынатын идеялар мен көрсетулер деп қарастырылған. Ғалымдардың көзқарастарын түйіндей келе мынандай қорытынды шығаруға болады:

Біріншіден, қоғамның экономикалық базисімен шарттасқан және қоғамдық өмірдің заңдылықтары мен ережелерін көрсетеді;

Екіншіден, билік етуші халықтың шарттық идеялар және теориялары бар. ҚР-нда құқықтық реформадағы мемлекеттік бағдарлама ҚР Президентінің 12 февраль 1994ж. Қаулысымен бекітілген. Онда біздің мемлекетте сот әділдігіне қатысты құқықтық көзқарастар мен идеялар іс жүзіне асқан. Бұл бағдарламаны қабылдағаннан кейін ҚР-нда мемлекеттік биліктің тәуелсіз және дербес біртұтас сот жүйесін бекітуде осы бағдарламаларды жүзеге асыру үшін бірқатар шаралардың жиынтығы іс жүзіне асты және ол мемлекетте азаматтар мен ұйымдардың құқықтары мен бостандықтарын және заңды мүдделерін қорғауға және ҚР-сы Конституциясымен нормативтік құқықтық актілерін, сонымен қатар ҚР-сы ратификациялаған халықаралық шарттарын орындауды қамтамасыз етуге бағытталған;

Үшіншіден, басшылыққа алынатын нормативтік құқықтық негіздер болып табылады, бүкіл азаматтық іс жүргізу құқығы мен заңнамалар жүйесінің негізі мен бастамасы болып табылады;

Төртіншіден, құқық жүйесінің демократизациялану деңгейін көрсетеді. Сот әділдігінің қол жетімділігі, сот арқылы қорғану құқығына кепілдік берілгені, соттар мен судьялардың тәуелсіздігі, сот пен заң алдында барлық адамдардың теңдігі, процессуалдық теңдік, жарыспалылық қағидалары азаматтық процесстің демократиялық сипатының негіздері;

Бесіншіден, азаматтық процесстің түйінін (негізін), азаматтық іс жүргізу саласының көбіне көп маңызды белгілерін сипаттайды.

Алтыншыдан, азаматтық іс жүргізу құқығының пәні мен осы саланың реттелу әдістерінің өзіне тән ерекшеліктерін көрсетеді;

Жетіншіден, азаматтық іс жүргізу құқығының даму перспективаларын анықтайды, сонымен қатар осы сала жүйесі мен процессуалдың нормалардың өзара келісіп қолданылуда сәйкестіктің болуының негізі болып табылады; Азаматтық іс жүргізу заңнамасының қағидалары материалдық құқық салаларына қарағанда екінші кезекте екенін көрсетеді. Қанша дегенмен цивилистикалық блок заңнамасы салаларының қағидаларымен байланысты. Бірінші кезекте ескере кететін жәйіт Ю. Г. Басин азаматтық құқықтың жаңа қағидаларына мынаны жатқызады:

А) азаматтық құқықтық қатынас субъектілерінің теңдігі;

Б) жеке меншікке қол сұғылмаушылық;

В) азаматтық құқықтық шарт еркіндігі;

Г) азаматтық құқықтық қатынастардың негізгі субъектісі ретінде кәсіпкерлер мен тұтынушыларды қорғау;

Д) жеке өмір мен жеке істерге мемлекеттің және үшінші тұлғалардың араласпауы;

Е) азаматтық құқықтардың қорғалуы;

Азаматтық іс жүргізу заңнамалары халықаралық келісімдерде бекітілген жалпыға ортақ стандарттарға жауап беруі керек. Ол халықаралық келісімдерге адам құқықтары жөніндегі жалпыға ортақ декларация (1948), адам құқықтары мен негізгі бостандықтарын қорғау жөнінде европалық конвенция (1950), азаматтық және саяси құқықтар жөнінде халықаралық пактіге факультативтік хаттама (1966), Европадағы қауіпсіздік пен ынтымақтастық жөнінде жиналыстың қорытынды актісі (1975), сот органдарының тәуелсіздігіне қатысты негізгі принциптер жөнінде (1985), сот органдары тәуелсіздігінің негізгі қағидаларын жүзеге асырудың тиімді тәртібі жөнінде (1990) .

. . . , .

, , , , .

?онОларғаонкіретіндері:

А) ;

Б) ;

В) ;

Г) ;

Д) ; он

Е) ; он

Ж) ; он

3) онзаңдылық; он

И) , -жайынонанықтауы;

К) ондиспозитивтілік;

Л) онжарыспалылық;

М) ;

Н) ;

О) онтікелейлік;

П) ;

-. , , . . . , , . . , , , -.

(1864ж) , . он

ҚРонАПК-ніңон2онтарауы, оняғнион« » . . :он«Азаматтардың, , , -, , . »он5онтарауғаонсәйкес:. . он

:он

он Заңдылық.

, , , . . , . . , . , , , , ондаудыоншешеді. , .

Сот он төрелігін он тек он соттың он жүзеге он асыруы

. . онТөтенше, онсондай-. , . .

Тұлғаның он құқықтарын, он бостандықтары он мен он заңды он мүдделерін он сотта он қорғау. , . , , . , (арыз) онберіп, . . , , . онТалапонқоюон(арыз) , . , .

Іске он қатысатын он адамдардың он ар-намысы он мен он қадір-қасиетін, он іскерлік он беделін он құрметтеу. --қасиетінонкемсітетін, . онон
, онсондай-, .

Жеке он өмірге он қол он сұғылмаушылық. он Хат он жазысу, он телефон он арқылы он сөйлесу, он пошта, он телеграф он және он өзге он де он хабарлар он құпиясы. онЖекеонөмір, . , , , онпошта, . .

Меншікке он қол он сұғылмаушылық. . . .

Судьялардың он тәуелсіздігі . . . . . .

Жұрттың он бәрінің он заң он мен он сот он алдындағы он теңдігі . . :, , онәлеуметтік, , онжынысына, оннәсіліне, онұлтына, онтіліне, ондінгеонкөзқарасына, оннанымына, -; -, онұйымдық-құқықтықоннысанына, онбағыныстылығына, -. онАзаматтық-, оносыонКодексте, .

Сот он ісін он жүргізу он тілі. , , . (арыз) . . . (арыз) , . , , онөтінішхаттаронберу, оншағымдаронжасау, , , онсөзонсөйлеу; . . . , . , .

Тараптардың он жарыспалылығы он мен он тең он құқықтылығы. . . , . -, . , , -. , , , . . .

Дәлелдемелерді он ішкі он сенім он бойынша он бағалау. , онжан-, -. .

Айғақтар он беру он міндетінен он босату . Ешкімонөзіне, онжұбайынаон(зайыбына) . , . .

Білікті он заң он көмегіне он құқықтарды он қамтамасыз он ету. . .

Сот он талқылауының он жариялылығы . . . он
, . , , онжеке, онотбасылық, -жайларонболса, онсондай--. . . -, онбейнежазбаларды, , . онон
Сот он отырысында он қауіпсіздікті он қамтамасыз он ету. . . , , .

Сот он актілеріне он шағым он жасау он бостандығы. , онсондай-. онон

1. 2 он Азаматтық он процесстің он қағидаларын он топтастыру он негіздері

-біріменонкелісілген, онажырамастайонбір-, . . . . . .

-онреттелгенон(тәртіптелген), .

-. онМысалы:онИ. А, :

1) ;

2) ; ононононон 3) . онононононон

Ал, онГ. В. :

1) онҚоғамдықонсаяси;

2) онҰйымдастырушылық-құрылымдық;

3) онҰйымдастырушылық-функцияналдық;

АлонбелгіліонғалымонГ. С. :