АЗАМАТТЫҚ ІС ЖҮРГІЗУДЕГІ ДӘЛЕЛДЕМЕЛЕР МЕН ДӘЛЕЛДЕУ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 52 бет
Таңдаулыға:

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Пәні: ҚР Азаматтық іс жүргізу құқығы
Тақырыбы: АЗАМАТТЫҚ ІС ЖҮРГІЗУДЕГІ ДӘЛЕЛДЕМЕЛЕР МЕН ДӘЛЕЛДЕУ

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3

1. АЗАМАТТЫҚ СОТ ӨНДІРІСІНДЕГІ ДӘЛЕЛДЕУ ИНСТИТУТЫНЫҢ МӘНІ МЕН МАЗМҰНЫ

1.1Соттағы дәлелдеудің түсінігі және мақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2Дәлелдеу пәнінің түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
1.3Тараптардың дәлелдеу міндеті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13

2. АЗАМАТТЫҚ ІС ЖҮРГІЗУДЕГІ ДӘЛЕЛДЕМЕЛЕР
2.1Соттағы дәлелдемелердің түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
2.2Дәлелдемелерді зерттеу және бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23

3. ДӘЛЕЛДЕМЕЛЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ

3.1Дәлелдемелерді жіктеу түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...29

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 44

Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .46

Кіріспе
Дәлелдеу институты (мұнда дәлелдемелер интситуты да жатады) үрдістің пайда болу кезеңінен бастап тарихқа ие. Осыған байланысты оның көптеген жылдар бойы үні мен өзектілігін жоғалтпаған классикалық аккордтары бар. Сонымен бірге, ағымдағы уақыт қарастырылып отырған мәселеге кейбір кездері өзінің негативтік іздерін де қалдырады.
Бірақ сот өндірісінің барлық тәртібінің сапалы қайта құрылуына байланысты бұл тақырып өзекті сипатқа ие.
ҚР Конституциясына сәйкес Демократиялық құқықтық мемлекет құруда және мемлекеттік құқықтық реформа құрылу жағдайына байланысты азаматтық іс жүргізу заңнамаларына ауқымды өзгертулер қажет болған болатын. Осыған орай 2001 жылғы маусымдағы АІЖК-і қабылданды. Одан бері АІЖК - не көптеген өзгерістер мен толықтырурулар енгізіліп отырды. Жаңа азаматтық іс жүргізу кодексі қазіргі заманғы демократиялық қоғамның деңгейін, әлеуметтік - экономикалық тенденциясының дамуын айқындайтын, сот реформасын жүзеге асыру мен сот төрелігінің санасын арттырудың өзекті мәселелеріне жауап бере алатын заң нормасы деп қарастыруға болады.
Соттағы дәлелдеудің негізгі табиғат пен қоғамдағы құбылысты байланыстырады. Бұл байланыс сотқа бір құбылыстың (факт, мән-жай) бар болуы, екінші бір құбылыстың шығуына негіз болатынын айқындайды.
Жалпы, соттағы дәлелдеуді - соттағы дәлелдемелердің көмегімен істі дұрыс шешу үшін маңызы бар мән-жайлардың бар немесе жоқ екендігін бекітуге бағытталған субъектілердің әрекеттері деп қарастыруға болады.
Азаматтық сот өндірісінде мән-жайларды танудың негізгі тәсілі ретінде іс үшін маңызы бар мән-жайдың бар немесе жоқ екенін, тараптардың қарсылықтары мен талаптарын, басқада жағдайларды соттағы дәлелдемелер, яғни соттық дәлелдеу жолымен бекітеді.
Соттағы дәлелдеудің негізі табиғат пен қоғамдағы құбылысты байланыстырады. Бұл байланыс сотқа бір құбылыстың (факт, мән-жай) бар болуы екінші бір құбылыстың шығуына негіз болатынын айқындайды.
Жалпы, соттағы дәлелдеуді-соттағы дәлелдемелердің көмегімен істі дұрыс шешу үшін маңызы бар мән-жайлардың бар немесе жоқ екенін бекітуге бағытталған субъектілердің әрекеттері деп қарастыруғы болады.
Дәлелдеу пәні іс бойынша нені бекіту қажет және нендей мән-жайлар дәлелдеуге жатады деген сұраққа жауап береді. Іс бойынша дәлелдеу пәнін нақты және дұрыс анықтау-сот процесінің қорытындысы бойынша заңды және негізгі шешімнің шығуына негіз болып табылады.
Дәлелдеудің пәні-азаматтық істерді дұрыс шешуге қажетті заңды фактілер мен өзге де мән-жайлардың жиынтығы. Сондықтан дәлелдемелердің қатыстылығы іс бойынша дәлелдеу пәніне байланысты.
Соттағы дәлелдеудің мақсаты азаматтық істерде мән-жайды бекіту.
Соттағы дәлелдеу өзара байланысты және өзара шартты бір-бірінен ажырамайтын үш этаптан тұрады:
- Дәлелдемелерді жинау және табыстау.
- Сот мәжілісінде дәлелдемелерді зерттеу.
- Дәлелдемелерді бағалау.
Қазақстанда сот жүйесін реформалау сот төрелігінің шынайы тәуелсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған болатын. Осыған орай, азаматтық сот ісін жүргізуде де түбегейлі өзгерістер болды.
Азаматтық процесс азаматтардың ар-намысын қорғаудың, еңбек және басқа да дауларды шешудің, азаматтық-құқықтық қатынастың барлық субъектілерінің құқықтары мен заңды мүдделерін қамтамасыз етудің тиімді құралы болуы тиіс.
Аталған міндеттерді іске асыру судьялардың, прокурорлардың, адвокаттардың, заңгерлердің жұмысында біліктілікті талап етеді.
Ұсынылып отырған Азаматтық іс жүргізудегі делелдемелер тақырыбындағы диплом жұмысы азаматтық іс жүргізу ғылымына, оның ішінде соттағы дәлелдеу институтының мәселелеріне тереңірек үңіліп, соған бағытталған.
Азаматтық сот өндірісіндегі дәлелдеме институты осы құқық саласының ең негізгі көлемді алатын институттарының бірі. Сондықтан да осы отандық және шетелдік процессуалист ғалымдар біршама теоретикалық ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізеді.
Атап айтқанда: К.С.Юдельсон, А.Ф.Клейнман, Я.Л. Штутин, М.К. Треушников, О.В.Иванов, З.К. Абдуллина, З.Х. Баймолдина т.б.
Осындай зерттеу жұмыстарынан кейін соттағы дәлелдеудің мәселелері сот практиктерінің үлкен ғылыми қызығушылығына ие болып отыр.
ҚР құқықтық реформаның мемлекеттік бағдарламасы дәлелдемелік құқықтың жалпы ережелерін бекітетін нормаларына біршама толықтырулар мен өзгертулер енгізіп отыр. Атап айтқанда: сотта дәлелдемелерді зерттегенде ғылыми - техникалық құралдарды пайдаланудың жаңа жолдары мен түрлерінің енуі, дәлелдемелерді жинау және ұсынуда тараптардың біршама жаңа құқықтарға ие болуы, жарыспалылық қағидасының, яғни соттың өз бастамасымен дәлелдеме жинаудан босатылып, ондай құқықтық
тараптарға берілуі т.б. іс жүргізушінің әрекеттері заң нормасынан орын алған.
Ұсынылып отырған ғылыми еңбекте іс жүргізу заңдарына саралау жүргізіліп, осы төңіректе зерттеулер жүргізген авторлардың пікірлері ескеріле отырып салыстырмалы түрде анализ жасалған.
Еңбек азаматтық іс жүргізу құқығының ең бір негізгі институтының бірі соттағы дәлелдеу және дәлелдемелердің өзекті мәселелерін зерттеуге бағытталған.

1. АЗАМАТТЫҚ СОТ ӨНІДІРІСІНДЕГІ ДӘЛЕЛДЕУ
ИНСТИТУТЫНЫҢ МӘНІ МЕН МАЗМҰНЫ

1.1 Соттағы дәлелдеудің түсінігі және мақсаты

Соттық дәлелдеу бұл істің мән - жайларын соттық дәлелдемелер арқылы анықтау бойынша процесске қатысушылардың қызметі. Өзгеше айтар болсақ, бұл тараптардың және өзге де қатысушылардың дәлелдемелерді табыс етуге, жинауға және оларды зерттеуге әрекеті. Мұндай құқық ҚР АІЖКнің 47 бабында көзделген.
ҚР АІЖК - нің 65 бабына сәйкес, әр тарап (талап қоюшы және жауапкер) өзінің талаптарының және қарсылықтарының негізі ретінде сілтеме жасайтын мән - жайларды дәлелдеуі тиіс
Осы мән - жайларды ҚР азаматтық іс жүргізу заңында белгіленген нақты деректер арқылы дәлелдеу қажет. Бұл нақты деректер:
* тараптардың және үшінші тұлғалардың түсініктемелерімен;
* куәлардың айғақтарымен;
* заттай дәлелдемелермен;
* сарапшылардың қорытындыларымен;
* іс жүргізу әрекеттерінің хаттамаларымен және өзге де құжаттармен анықталады.
Жоғарыда аталған деректерді басқаша дәлелдеу құралдары деп атайды. Дәлелдеу құралдары бұл сотта істің мәнжайларын анықтау үшін қолданылуы мүмкін құралдар.
Сотта азаматтық істерді қарау барысында іс үшін маңызы бар мән-жайларды бекіту соттық тану жолымен жүзеге асырылады. Соттық тану объективті әлемдегі заңдылықты (факті, мән-жайлар) тану процесіндегі адамның танып білуге бағытталған іс-әрекетінің көп түрлілігі.
Азаматтық сот процесінде мән-жайларды танудың негізгі тәсілі ретінде іс үшін маңызы бар мән-жайлардың бар немесе жоқ екендігін, тараптардың қарсылықтары мен талаптарын, басқа да жағдайларды соттағы дәлелдемелер, яғни соттың дәлелдеу жолымен бекітеді.
Соттағы дәлелдеудің негізгі табиғат пен қоғамдағы құбылысты байланыстырады. Бұл байланыс сотқа бір құбылыстың (факт, мән-жай) бар болуы, екінші бір құбылыстың шығуына негіз болатынын айқындайды.
Жалпы, соттағы дәлелдеуді - соттағы дәлелдемелердің көмегімен істі дұрыс шешу үшін маңызы бар мән-жайлардың бар немесе жоқ екендігін бекітуге бағытталған субъектілердің әрекеттері деп қарастыруға болады.
Азаматтық сот өндірісінде мән-жайларды танудың негізгі тәсілі ретінде іс үшін маңызы бар мән-жайдың бар немесе жоқ екенін, тараптардың қарсылықтары мен талаптарын, басқада жағдайларды соттағы дәлелдемелер, яғни соттық дәлелдеу жолымен бекітеді.
Соттағы дәлелдеудің негізі табиғат пен қоғамдағы құбылысты байланыстырады. Бұл байланыс сотқа бір құбылыстың (факт, мән-жай) бар болуы екінші бір құбылыстың шығуына негіз болатынын айқындайды.
Жалпы, соттағы дәлелдеуді-соттағы дәлелдемелердің көмегімен істі дұрыс шешу үшін маңызы бар мән-жайлардың бар немесе жоқ екенін бекітуге бағытталған субъектілердің әрекеттері деп қарастыруғы болады.
Дәлелдеу пәні іс бойынша нені бекіту қажет және нендей мән-жайлар дәлелдеуге жатады деген сұраққа жауап береді. Іс бойынша дәлелдеу пәнін нақты және дұрыс анықтау-сот процесінің қорытындысы бойынша заңды және негізгі шешімнің шығуына негіз болып табылады.
Дәлелдеудің пәні-азаматтық істерді дұрыс шешуге қажетті заңды фактілер мен өзге де мән-жайлардың жиынтығы. Сондықтан дәлелдемелердің қатыстылығы іс бойынша дәлелдеу пәніне байланысты.
Соттағы дәлелдеудің мақсаты азаматтық істерде мән-жайды бекіту.
Соттағы дәлелдеу өзара байланысты және өзара шартты бір-бірінен ажырамайтын үш этаптан тұрады:
- Дәлелдемелерді жинау және табыстау.
- Сот мәжілісінде дәлелдемелерді зерттеу.
- Дәлелдемелерді бағалау.
Азаматтық іс-жүргізу әдебиеттерінде соттағы дәлелдеуге байланысты түрлі пікірлер айтылған.
Бір авторлар соттағы дәлелдеуді дәлелдемелерді бағалаудағы соттардың ойлау немесе тану әрекеттері деген Егер осы автордың пікірімен келісетін болсақ соттағы дәлелдеудің мазмұны дәлелдемелерді жинау, ұсыну, зерттеуге байланысты іс жүргізу әрекеттерін жоққа шығарады.
Жеке құқыққа мемлекеттік емес қызметті реттейтін құқықтық нормалар жатады. Олармен реттелетін қатынастар азаматтар араларындағы муліктік, отбасылық, авторлық құқықтық қатынастар, қоғамдық ұйымдар, кооперативтік ұйымдар, өзге бірлестіктермен қтынастар, яғни оларда жеке мүдде көрініс табатын қатынастар. Жеке құқық - бұл оған мемлекет араласпайтын барлық нәрсе. Жеке қатынастар бұл - өзара бағыну емес келісімді қатынастар. Жеке құқықтық қатынастар сипатталады: - құқықтық қатынас тараптарының теңдігімен; - құқықтық қатынас тараптарының салыстырмалы бостандылығымен және дербестілігімен; - өзара субъективтік құқықтармен және міндеттермен. Жеке құқықтық қатынастардың заң және сот алдында тең және бір-бірі алдында ешқандай артықшылыққа ие емес. Жеке құқықта тиым салынбағанның барлығы рұқсат етілген деген қағидат іске асады.
Ғылыми әдебиеттерде дәлелдеу әрекеттерін кім жүзеге асырады және қандай мөлшерде жүзеге асады деген, яғни соттағы дәлелдеудің субъектілері туралы түрлі ғылыми пікірлер бар.
Революцияға дейінгі ғылыми әдебиеттерде дәлелдеу әрекеттерін тек тараптар ғана жүзеге асырады делінген. Мысалы: А.Х.Гольстем Дәлелдемелер әрқашанда тараптар арқылы ұсынылады және бұл таптардың ерекше құқығы болып табылады, сот ешқашан дәлелдеме немесе анықтама жинамайды деген пікірін ұсынады
Ал, А.Ф.Клейнман: дәлелдеудің өзі тараптар мен іске қатысушылардың сотқа дәлелдемені табыстауынан, оларға анализ жасаудан және дәлелдемелерден даулы фактілерге қатысты қорытындылар жасаудан тұрады дейді
50 жылдармен 80 жылдардың ортасына дейінгі кезеңде сот дәлелдеу процесінің негізгі субъектісі деген пікір қалыптасқан болатын. Сол кезеңдегі заң нормаларында, яғни Қаз ССР-нің Азаматтық іс жүргізу Кодексінде (АЖІК-нің 14,18,48 т.б. баптары) заң сотқа іске қатысты мән-жайларды толық, жан-жақты, объективті түрде айқындауды міндеттейді.
Дәлелдеу әрекеттеріне елеулі өзгерістер 80-жылдардың ортасынан бері қарай ене бастады.
Азаматтық іс жүргізу кодексі мынандай ережелерді бекітті:
- Дәлелдемелерді жинау және ұсынуды тараптар мен іске қатысушы тұлғалар жүзеге асырады.(15, 65, 66, 335-б, 3 бөлімі, 377 баптар т.б.)
- Дәлелдемелерді зерттеу сотпен, тараптармен, іске қатысушы тұлғалармен сот мәжілісінде істі қарағанда жүргізіледі. (195-206, 208, 210, 211, 354-356, 376, 398 баптар т.б.)
- Дәлелдемелерді бағалауды сот жүзеге асырады. (16,77 бап) Іске қатысушы тұлғалар дәлелдемелерде бағалауда өз пікірін білдіруге құқылы, бірақ бағалаудың іс жүргізу құқықтың салдары болмайды.
Олай болса, дәлелдемелерді жинауға, ұсынуға, зерттеуге байланысты әрекеттер іске қатысушы тұлғалармен жүзеге асырылады. Дәлелдеу міндеті ең бірінші тараптар мен үшінші тұлғаларға жүктеледі. Тараптар, үшінші тұлғалар, арызданушылар т.б. іске қатысушы тұлғалар дәлелдемелерді жинау, ұсыну, зерттеу әрекеттеріне белсене араласуы тиіс.
Сот іс үшін маңызы бар мән-жайларды анықтау мақсатында өз бастамасымен дәлелдеме жинаудан толығымен босатылған. Бірақ АІЖК-нің 15-бабының 2-тармағы бойынша заңда көзделген жағдайларда іс үшін маңызы бар материалдарды алып беруге көмектеседі.
Сонымен, тараптар немесе басқа да іске қатысушылар ұсынған немесе мүдделі тұлғалардың өтініші бойынша соттың сұрату тәртібімен алынған дәлелдемелерді зерттеу және бағалауды сот жүзеге асырады.
Азаматтық іс жүргізу заңдарының мазмұнынан дәлелдеудің субъектісі-тараптар, басқа да қатысушылар және сот екені анықталып отыр.
Жоғарыда айтылған пікірлерді есепке ала отырып: соттық дәлелдеу дегеніміз - дәлелдемелерді жинау, ұсыну және зерттеуге қатысты тараптар және іске қатысушы тұлғалар; дәлелдемелерді зерттеу және бағалауға қатысты соттардың дәлелдемелерді қолдану жолымен іс үшін маңызы бар заңдық фактілерді бекітуге бағытталған ойлау және іс жүргізу әрекеттері деген анықтама тұжырымға тоқталамыз.

0.2 Дәлелдеу пәнінің түсінігі

Дәлелдеу пәніне қатысты деректер құрамы әрбір іс бойынша әртүрлі. Осы жағдайда қолдануға тиіс материалдың құқық нормаларымен басшылық ете және тараптардың талаптарынан және қарсылықтарынан оны сот анықтайды.
Әуелі дәлелдеу пәніне талап негіздемесінің деректері жатқызылады, яғни талап қоюшымен талап негіздемесі ретінде көрсетілген заңды фактілер, сондай-ақ талапқа қарсылық негіздемесінің деректері, яғни жауапкермен талапқа қарсы негіздемесі ретінде көрсетілген заңды фактілер.
Процеске даудың нысанасына дербес талаптарын мәлімдейтін үшінші тұлғалар қатысқанда немесе қарсы талап қойылғанда іс бойынша дәлелдеу пәніне осындай талаптар негізінде деректер енгізіледі.
Егер тараптар заңды маңызы жоқ фактілерге сүйенетін болса, онда сот оларды зерттеуге тиіс емес. Ал егерде тараптар іс бойынша маңызы бар фактілерді белгілемесе, онда сот оны өз бастамасы бойынша дәлелдеу пәніне жатқызуы тиіс, сондай-ақ дауды дұрыс шешу үшін тараптарға дәлелдемелер табыс етуге ұсыныс жасайды.
Дәлелдеу пәні іс бойынша нені бекіту қажет және нендей мән-жайлар дәлелдеуге жатады деген сұраққа жауап береді. Іс бойынша дәлелдеу пәнін нақты және дұрыс анықтау сот процесінің қорытындысы бойынша заңды және негізгі шешімнің шығуына негіз болып табылады.
Дәлелдеудің пәні - азаматтық істерді дұрыс шешуге қажетті заңды фактілер мен өзгеде мән-жайлардың жиынтығы. Сондықтан дәлелдемелердің қатыстылығы іс бойынша дәлелдеу пәніне байланысты.
А.Х.Гольмстен дәлелдеу пәнін анықтай келіп, тараптардың талаптарын негіздейтін фактілер дәлелдеудің пәні болып табылады деп жазады.
Дәлелдеуді қанағаттандыратын екі негізгі шарт бар:
1. Факт немесе мән-жай іс үшін маңызды болуы тиіс;
2. Факт немесе мән-жай іс бойынша талапты құптайтын немесе қарсылық білдіретініне қарамастан анық болуы тиіс.
3. Құқықтық реттеу нысанасы ретінде құқықпен реттелетін қоғамдық қатынастар түсініледі. Құқықтық реттеу әдісі - құқықтық нормалар бұйыруларын қамтамасыз етудің және орындаудың заң тәсілдері. Конституциялық (мемлекеттік) құқық, бұл - жария құқық аймағы. Конституциялық құқықтың басты міндеті - мемлекеттік билікті жүзеге асыруды ұйымдастыру және оны құқықтық заң шегімен шектеу. Әкімшілік құқық та жария құқыққа жатады. Әкімшілік құқық нормалары мемлекеттік басқару аясында қалыптасатын қатынастарды, яғни билік және бағыну қатынастарын реттейді.
Соттағы дәлелдеудің негізі табиғат пен қоғамдағы құбылысты байланыстырады. Бұл байланыс сотқа бір құбылыстың (факт, мән-жай) бар болуы екінші бір құбылыстың шығуына негіз болатынын айқындайды.
Жалпы, соттағы дәлелдеуді-соттағы дәлелдемелердің көмегімен істі дұрыс шешу үшін маңызы бар мән-жайлардың бар немесе жоқ екенін бекітуге бағытталған субъектілердің әрекеттері деп қарастыруғы болады.
Дәлелдеу пәні іс бойынша нені бекіту қажет және нендей мән-жайлар дәлелдеуге жатады деген сұраққа жауап береді. Іс бойынша дәлелдеу пәнін нақты және дұрыс анықтау-сот процесінің қорытындысы бойынша заңды және негізді шешімнің шығуына негіз болып табылады.
Дәлелдеудің пәні-азаматтық істерді дұрыс шешуге қажетті заңды фактілер мен өзге де мән-жайлардың жиынтығы. Сондықтан дәлелдемелердің қатыстылығы іс бойынша дәлелдеу пәніне байланысты.
Соттағы дәлелдеудің мақсаты азаматтық істерде мән-жайды бекіту.
Соттағы дәлелдеу өзара байланысты және өзара шартты бір-бірінен ажырамайтын үш этаптан тұрады:
- Дәлелдемелерді жинау және табыстау.
- Сот мәжілісінде дәлелдемелерді ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.