Елді мекендердің жерлері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 44 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Ауылшаруашылық министрлігі

С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті

Сембек Б. Б

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА

Балқаш қаласы аумағының жер-шаруашылық орналастыру жобасын жетілдіру.

Мамандығы 5B090300-«Жерге орналастыру»

Нұр - Сұлтан 2021

Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы Министрлігі

С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті

«Қорғауға жіберілді»

«»

Кафедра меңгерушісі

Төлеубекова Ж. З.

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА

Тақырыбы: «Балқаш қаласы аумағының жер-шаруашылық орналастыру жобасын жетілдіру».

Мамандық 5В090300 - «Жерге орналастыру»

Орындаған Сембек Б. Б

Ғылыми жетекші Шиназбаев Қ. У

Нұр- Сұлтан 2021

«С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті» АҚ

Жер ресурстарын басқару, сәулет және дизайн факультеті

Жерге орналастыру және геодезия кафедрасы

5В090300 - «Жерге орналастыру» мамандығы

(Шифр, атауы)

БЕКІТЕМІН

Кафедра меңгерушісі

Төлеубекова Ж. З.

(қолы)

«»2021ж

(күні, айы, жылы)

Студент Сембек Б. Б

Дипломдық жобаны орындауға

ТАПСЫРМА

Жобаның тақырыбы: «Балқаш қаласы аумағының жер-шаруашылық орналастыру жобасын жетілдіру».

30. 11. 2020 ж. № 1729 Б бұйрықпен бекітілген.

Студент бітірген жобаның тапсыру мерзімі «01» маусым 2021ж

Жобаның бастапқы мәліметтері:

Кіріспе

Әдебиетке шолу

2 Жобалау объектісінің сипаттамасы

2. 1. Жалпы мәліметтер

2. 2 Табиғи - климаттық жағдайлары

3 Жобаның мазмұны мен негізделуі

3. 1. Ауыспалы егіс территориясын ұйымдастыру және олардың

территориясын реттестірудің сипаттамасы

3. 2. Жыртылған жердің территориясын реттестіруінің

экономикалық негізделуі

3. 3 Кадастрлық құнды анықтау жерді пайдалану

Графикалық материалдың тізімі (міндетті нақты сызбаларды көрсету керек)

1. Осы күнгі жер пайдаланушылық планы (1:25 000-1 : 500 000)

2. Шаруа қожалықтарының жер пайдаланушылықтарын жетілдіру жобасы

(1:25 000; 1: 500 000)

Ұсынылған негізгі әдебиет:

1. ҚР Жер кодексі 20 маусым 2003 ж. (өзгертулер және толықтыруларымен) ;

2. М. А. Гендельман, Ж. Қ. Қырықбаев. Жерге орналастырудың және кадастрдың ғылыми негіздері, Оқулық, Астана 2004;

3. Қырықбаев Ж. Қ., Карбозов Т. Е. Шаруашылықаралық жерге орналасты-рудың теориялық және әдістемелік негіздері: Оқу құралы, Астана, 2004

4. Қырықбаев Ж. Қ., Ахметов Е. С., Жұпархан Б. Ж. Қазіргі жерге орналастырудың және кадастрдың теориясы мен тәжірибесі. Оқу құралы, Алматы, 2014

Жoбa бoйыншa кеңесшiлеp (oлapғa қaтысты жoбa бөлiмдеpiн көpсетiңiз)

Бөлiм

Кеңесшi

Бaқылaу

Бөлiм:

Кеңесшi:

Бaқылaу: Меpзiмi

: Қoлы

Бөлiм: Тaпсыpмa aлу

Кеңесшi: Шиназбаев Қ. У

Бaқылaу:

Бөлiм: Кipiспе

Кеңесшi: Шиназбаев Қ. У

Бaқылaу:

Бөлiм: 1 бөлiм

Кеңесшi: Шиназбаев Қ. У

Бaқылaу: 01. 03. 2021

Бөлiм: 2 бөлiм

Кеңесшi: Шиназбаев Қ. У

Бaқылaу: 05. 04. 2021

Бөлiм: 3 бөлiм

Кеңесшi: Шиназбаев Қ. У

Бaқылaу: 19. 04. 2021

Бөлiм: Қopытынды

Кеңесшi: Шиназбаев Қ. У

Бaқылaу: 11. 05. 2021

Бөлiм: Жұмысты кaфедpaғa тaпсыpу

Кеңесшi: Шиназбаев Қ. У

Бaқылaу:

Жoбaның жетекшiсi Шиназбаев Қ. У, аға оқытушы

Қoлы, aты-жөнi, лaуaзымы

Тaпсыpмaны opындaуғa aлғaн студент Сембек Б. Б

(студенттiң aты-жөнi, қoлы)

МАЗМҰНЫ

Кіріспе8

1 Елді мекендердегі жер-шаруашылық орналастырудың теориялық негіздері 10

1. 1 Елді мекендер жерлерінің құрамы және олардың мақсаты12

1. 2 Елді мекендерді жер-шаруашылық орналастыру кезінде орындалатын жұмыстардың сипаттамасы 16

2 Балқаш қаласында жер-шаруашылық орналастыруды жобалау 20

2. 1 Балқаш қаласы жер қорының сипаттамасы 20

2. 2 Балқаш қаласының табиғи-экономикалық сипаттамасы 28

2. 3 Балқаш қаласында жер-шаруашылық орналастыру жобасының мазмұны және негіздемесі 44

2. 4 Балқаш қаласы жер-шаруашылық орналастыруды жетілдіру 10

Қорытынды 48

Пайдаланылған әдебиет тізімі 50

КІРІСПЕ

Жұмыстың жалпы сипаты. Елді мекеннің жер-шаруашылық құрылысы-бұл әлеуметтік-экономикалық, экологиялық-шаруашылық және әкімшілік-құқықтық процесс және жерді пайдалану мен қорғауды ұйымдастыру, халықтың тіршілік әрекеті үшін қолайлы экологиялық жағдайлар жасау, елді мекендегі жер пайдалану мен жер қатынастарын реттеу, кәсіпорындар мен шаруашылықтарды егжей-тегжейлі жайластыру, қоныстану аумақтарының ландшафтарын дақылдау жөніндегі іс-шаралар жүйесі.

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Ел экономикасының, ғылымы мен мәдениетінің дамуы, бүкіл халық шаруашылығында, ең алдымен оның агроөнеркәсіптік кешенінде ғылыми-техникалық прогресті жүзеге асыру өндірістің маңызды құралы және табиғи ресурс болып табылатын жерді ұтымды пайдаланумен тығыз байланысты.

Қазақстан Республикасы үлкен жер байлығы бар алып мемлекет саналады. Бірыңғай мемлекеттік жер қоры 272, 5 млн. гектарды құрайды. Сондықтан да барлық жер ресурстарын ұтымды пайдалану, жер қатынастарын реттеу өте күрделі мәселе болып табылады.

«Қазақстан Республикасының әкімшілік - аумақтық құрылысы туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Қазақстан Республикасының әкімшілік-аумақтық құрылысы жүйесіне әкімшілік-аумақтық бірліктер: ауыл, кент, ауылдық округ, қаладағы аудан, қала, аудан, облыс кіреді.

Тақырыптық зерттелу деңгейі. Жоғарыда айтылғандардан қазіргі заманғы жерге орналастыру - жер қатынастарын реттеуге және жерді толық және ұтымды пайдалану мен қорғауды ұйымдастыруға бағытталған Жер Заңнамасын жүзеге асыру жөніндегі іс-шаралар жүйесі ретінде, өндірістің маңызды құралы, операциялық базаретінде қызмет ететінін байқауымызға болады. Сондықтан мемлекеттік, жеке және қоғамдық мұқтаждар үшін жер учаскелерін бөлу, сондай-ақ қалалардың, кенттердің және ауылдық елді мекендердің шегін белгілеу және өзгерту мемлекеттік Жерге орналастыруды күтіп-ұстаудың құрамдас бөлігі болып табылады. Мазмұнның күрделілігіне байланысты жерге орналастырудың көптеген түрлері бар. Ол объектінің аймақтық және экономикалық ерекшеліктеріне, фермалардың әлеуметтік және өндірістік түріне, шаруашылық нысандарының әр түрлілігіне байланысты әртүрлі формалармен сипатталады.

Біз зерттеу объектісі ретінде алып отырған Балқаш қаласы өндіріс орындарымен, туристік мекен саналатындығымен ерекшеленеді. Соған сәйкес, жер-шаруашылық орналастыру мәселелері қарастырылды.

Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері. Диплом жұмысының мақсаты - Балқаш қаласының орналасуын зерттеу, қазіргі жағдайына шолу жасау, және қандай нәрселерді жетілдіру керек екенін толық анықтау.

Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы. Дипломдық жұмысты жазу кезінде Балқаш қаласындағы қазіргі ахуал толықтай ескерілді, сонымен қатар, экологиялық проблемаларға баса назар аударылды. Туризм мәселесі де назардан тыс қалған жоқ.

Зерттеу материалдары мен дереккөздері. Жұмысты жазу кезінде ҚР Жер Кодексі, Балқаш қаласының Бас жоспары, түрлі отандық және орыс ғалымдарының теориялықматериалдары, Балқаш қаласы туралы түрлі мәліметтер қарастырылды.

Дипломдық жұмыстың зерттеу нысаны. Жер-шаруашылық орналастыру жөніндегі жұмыстарды жүргізу:

-әкімшілік-аумақтық құрылымдардың шекараларын белгілеу және округтің жер қорын қалыптастыру, федералды жерлерді, округ жерлерін, муниципалитеттерді, заңды тұлғалар мен азаматтарды бөлу;

- округтік схемалар мен жобаларды әзірлеу, өндірістік күштерді дамыту және орналастыру, табиғат қорғау, табиғи-қорық, сауықтыру, рекреациялық және тарихи-мәдени мақсаттағы жерлерді ұйымдастыру;

- елді мекендердің жерлерін пайдалануды ұйымдастыру, т. б.

Зерттеу пәні. Қарағанды облысы, Балқаш қаласын жер шаруашылық орналастыру.

Қорғауға ұсынылатын негізгі тұжырымдар мен анықталған мәселелер. Дипломдық жұмыстың нәтижесінде Балқаш қаласын жер-шаруашылық орналастыру бойынша жоспарлар қаралып, елді мекеннің дамуына тағы қандай жоспар қосуға болатыны саралыанды. Қалалық елді мекендер аумағының жер-шаруашылық құрылымы жоспарының құрылымдық мазмұнының ерекшелігі кешенді тәсіл болып табылады:

- Қаланың жалпы орналасу жағдайын бағалауға;

- Оның жоспарлау құрылымын ұйымдастыруды бағалау;

- Экологиялық жағдайды бағалау;

- Аумақты пайдалану қарқындылығын бағалау;

- Аумақты қала құрылысы және экономикалық бағалау;

- Іс-шаралардың барлық түрлері бойынша егжей-тегжейлі жобалық пысықтаумен құрылыс салынбаған аумақтардың нысаналы пайдаланылуын белгілеу бойынша жоспарлар қаралды.

Дипломдық жұмыстың құрылымы. Диплом жұмысы кіріспеден, негізгі бөлімі екі тараудан тұрады. Негізгі бөлімнің бірінші бөлімі екі тараушадан тұрады, екінші бөлімі төрт тараушаға бөлінген. Дипломдық жұмыстың соңында пайдаланған әдебиеттер тізімі көрсетілген.

Жобалық іс-шаралар үш бағыт бойынша әзірленді:

1. құрылыс салынған аумақтың (аумақтық аймақтар шекарасында) жұмыс істеуінің қолайсыз жағдайларын төмендету) ;

2. қолайлы жұмыс істейтін аумақтық аймақтарды сақтау;

3. қаланың құрылыс салынбаған аумақтарын (резервтік) одан әрі инженерлік игеру.

Қолайсыз жағдайлардың төмендеуіне келесі шаралар кешені ықпал етеді:

- ұсынылған схема бойынша қаланы нақты аумақтық аймақтарға бөлу;

- экологиялық аймақтарға бөлу схемасында көрсетілген қала аумағын пайдаланудың ерекше құқықтық режимін ескере отырып аймақтарға бөлу;

- анықталған бұзушылықтарды ескере отырып, қаланың барлық аумақтарын пайдалану режимінің сақталуына қатаң бақылау енгізу (55 %) ;

- ескірген қорларды жою салдарынан тұрғын үй және өндірістік мақсаттағы ескі объектілерді бұзу немесе көшіру (15%) ;

- көше желісін қайта жаңартуды ескере отырып, қаланың жоспарлау құрылымын өзгерту; экологиялық Жасыл негіздегі қала аумағының экологиялық жағдайын жақсарту;

- қаланың орталық бөлігінде су басу кезінде су бұру арналарын төсеу; жағалауларды орнату; қала аумағында кәріз жүйелерін енгізу.

1 ЕЛДІ МЕКЕНДЕРДЕГІ ЖЕР-ШАРУАШЫЛЫҚ ОРНАЛАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Елді мекендер жерлерінің құрамы және олардың мақсаты

Қазақстан Республикасы Еуразия құрлығының орталығында екі континенттің түйіскен тұсында орналасқан, 272, 5 миллион га жер аумағын алып жатыр, республика аумағының бір бөлігі Еуропада, негізгі бөлігі Азияда орналасқан. Жер көлемі бойынша Қазақстан әлемдегі ең ірі мемлекеттердің ондығына кіреді, ал жан басына шаққандағы жермен қамтамасыз етілу деңгейі бойынша әлемде Австралия мен Канададан кейін үшінші орын алады [1, 1]

Республикалық және жергілікті мүдделерді оңтайлы ұштастыру негізінде мемлекеттік басқаруды жүзеге асыру үшін Қазақстан Республикасының аумағы екі негізгі санатқа - өңірлер мен елді мекендерге бөлінеді.

Өңір бірнеше елді мекенді қамтитын, Республика мүддесі үшін құрылатын және басқарылатын республика аумағының бір бөлігі.

Өңірлер республикалық әкімшілік-аумақтық құрылыстың негізгі буындары ретінде облыс, аудан және ауылдық округ болып табылады.

Елді мекен - республика халқының саны 50 адамнан кем емес, азаматтардың шаруашылық және өзге де қоғамдық қызметі нәтижесінде қалыптасқан, заңда белгіленген тәртіппен есепке алынған және тіркелген, жергілікті өкілді және атқарушы органдар басқаратын жинақы қоныстанған аумағының бір бөлігі.

Қазақстан Республикасының Жер кодексінде елді мекендердің жерлерінің тұжырымдамасы мен құрамы нақты анықталған. Осы нормативтік-құқықтық актінің талаптарына сәйкес, елді мекендердің жері деп елді мекендерді салу және дамыту үшін пайдаланылатын және соған арналған жер учаскелерін айтамыз [5, 3] .

Жер заңнамасымен реттелген ережелерге сәйкес, жер учаскесінің шекарасы елді мекендердің жерін белгілеудің негізі саналады. Сонымен қатар, бұл шекара міндетті түрде елді мекендердің жерлерін басқа санаттарға жататын басқа жерлерден бөлу үшін белгіленуі керек.

Жер есебінің деректерін талдау жер санаттары бойынша алаңдарды бөлуде жыл сайын әртүрлі өзгерістер болатынын көрсетеді, бұл туралы 2-кестеде және 2-суретте келтірілген 2019 және өткен 2018 жылдардағы жер қорының құрылымы туралы ақпарат куәландырады.

1991-2019 ж. ж. жер санаттары бойынша жер қорының динамикасы

Жер санаттарының атауы

1991 ж.

2018 ж.

2019 ж.

Өзгерістер(+, - )

2019 ж. -

1991 ж.

2019 ж.

- 2018 г.

Жер санаттарының атауы: 1. Ауыл шаруашылық жерлері

1991 ж.: 218 375, 8

2018 ж.: 105 337, 4

2019 ж.: 106 432, 6

Өзгерістер(+, - ): -111 943, 2

1 095, 2

Жер санаттарының атауы:

1991 ж.:

2018 ж.:

2019 ж.:

Өзгерістер(+, - ):

Жер санаттарының атауы: 2. Елді мекендердің жерлері

1991 ж.: 3 747, 2

2018 ж.: 24 053, 2

2019 ж.: 24 077, 2

Өзгерістер(+, - ): +20 330, 0

+24, 0

Жер санаттарының атауы: оның ішінде:

1991 ж.:

2018 ж.:

2019 ж.:

Өзгерістер(+, - ):

Жер санаттарының атауы: қалалар мен кенттер

1991 ж.: 2 053, 5

2018 ж.: 2 372, 6

2019 ж.: 2 437, 4

Өзгерістер(+, - ): +383, 9

+64, 8

Жер санаттарының атауы: ауылдық елді мекендер

1991 ж.: 1 693, 7

2018 ж.: 21 680, 6

2019 ж.: 21 639, 8

Өзгерістер(+, - ): +19 946, 1

-40, 8

Жер санаттарының атауы: 3. Өнеркәсіп жерлері,

1991 ж.: 18 796, 8

2018 ж.: 2 244, 6

2019 ж.: 2 317, 7

Өзгерістер(+, - ): -16 479, 1

+73, 1

Жер санаттарының атауы: көлік, байланыс, үшін

1991 ж.:

2018 ж.:

2019 ж.:

Өзгерістер(+, - ):

Жер санаттарының атауы: ғарыш қызметі,

1991 ж.:

2018 ж.:

2019 ж.:

Өзгерістер(+, - ):

Жер санаттарының атауы: қорғаныс, ұлттық

1991 ж.:

2018 ж.:

2019 ж.:

Өзгерістер(+, - ):

Жер санаттарының атауы: қауіпсіздік және өзге де

1991 ж.:

2018 ж.:

2019 ж.:

Өзгерістер(+, - ):

Жер санаттарының атауы: ауыл шаруашылығы емес

1991 ж.:

2018 ж.:

2019 ж.:

Өзгерістер(+, - ):

Жер санаттарының атауы: тағайындау

1991 ж.:

2018 ж.:

2019 ж.:

Өзгерістер(+, - ):

Жер санаттарының атауы: 4. Ерекше қорғалатын

1991 ж.: 775, 1

2018 ж.: 7 284, 3

2019 ж.: 7 696, 7

Өзгерістер(+, - ): +6 921, 6

+412, 4

Жер санаттарының атауы: табиғи аумақтар, жерлер

1991 ж.:

2018 ж.:

2019 ж.:

Өзгерістер(+, - ):

Жер санаттарының атауы: сауықтыру,

1991 ж.:

2018 ж.:

2019 ж.:

Өзгерістер(+, - ):

Жер санаттарының атауы: рекреациялық және тарихи-

1991 ж.:

2018 ж.:

2019 ж.:

Өзгерістер(+, - ):

Жер санаттарының атауы: мәдени мақсаттағы жерлер

1991 ж.:

2018 ж.:

2019 ж.:

Өзгерістер(+, - ):

Жер санаттарының атауы: 5. Орман қорының жері

1991 ж.: 10 179, 2

2018 ж.: 22 737, 6

2019 ж.: 22 398, 2

Өзгерістер(+, - ): +12 219, 0

-339, 4

Жер санаттарының атауы: 6. Су қорының жерлері

1991 ж.: 819, 9

2018 ж.: 4 144, 6

2019 ж.: 4 222, 1

Өзгерістер(+, - ): +3 402, 2

+77, 5

Жер санаттарының атауы: 7. Жер қорлары

1991 ж.: 18 952, 3

2018 ж.: 96 706, 5

2019 ж.: 95 716, 1

Өзгерістер(+, - ): +76 763, 8

-990, 4

Жер санаттарының атауы: Қорытынды жиын

1991 ж.: 271 646, 3

2018 ж.: 262 508, 2

2019 ж.: 262 860, 6

Өзгерістер(+, - ): -8 785, 7

+352, 4

Жер санаттарының атауы: оның ішінде басқа

1991 ж.:

2018 ж.:

2019 ж.:

Өзгерістер(+, - ):

Жер санаттарының атауы: мемлекеттердің аумағында

1991 ж.:

149, 8

2018 ж.:

0, 9

2019 ж.:

0, 9

Өзгерістер(+, - ):

-148, 9

Жер санаттарының атауы: пайдаланылатын жерлер

1991 ж.:

2018 ж.:

2019 ж.:

Өзгерістер(+, - ):

Жер санаттарының атауы: Басқа мемлекеттер пайдаланатын

1991 ж.: 993, 7

2018 ж.: 9 982, 9

2019 ж.: 9 630, 5

Өзгерістер(+, - ): +8 636, 8

-352, 4

Жер санаттарының атауы: жерлер

1991 ж.:

2018 ж.:

2019 ж.:

Өзгерістер(+, - ):

Жер санаттарының атауы: Республика аумағы

1991 ж.: 272 490, 2

2018 ж.: 272 490, 2

2019 ж.: 272 490, 2

Өзгерістер(+, - ): -

Жер санаттары бойынша жер қоры құрылымының даму серпіні, 2019 ж. %

Жер санаттары

Жер санаттары:

Ауыл шаруашылығы 40, 5

мақсатындағы жерлер

Елді мекендердің жерлері 9. 2

Өнеркәсіп, көлік, байланыс, 0, 9

қорғаныс және

ауыл шаруашылығына

арналмаған өзге де жерлер

Ерекше қорғалатын 2. 9

табиғи аумақтардың жері

Орман қорының жері 8. 5

Су қорының жері 1. 6

Қосымша қор жері 36. 4

Республиканың тарихи қалыптасқан әкімшілік-аумақтық құрылысы және біртектес емес табиғи-климаттық жағдайлар ел өңірлеріндегі жер санаттары бойынша жер қорының әртүрлі дәрежеде үйлесуі мен құрылымын айқындайды.

Жер санаттарының аудандарында болған өзгерістер әртүрлі мақсаттар үшін жер учаскелерін беруге және жүргізілетін түгендеу мен жерді нақтылау нәтижесінде олардың алаңдарын нақтылауға байланысты жерді бір санаттан екінші санатқа ауыстырумен түсіндіріледі [1, 4] .

Қазақстан Республикасында жерге орналастыру жер қатынастарын реттеуге, жерді ұтымды пайдалану мен қорғауды ұйымдастыруға бағытталған жер заңнамасының сақталуын қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар жүйесі саналады.

Елді мекеннің жер-шаруашылық орналасуы - әлеуметтік-экономикалық, экологиялық-шаруашылық және әкімшілік-құқықтық процесс, жерді пайдалану мен қорғауды ұйымдастыру, халықтың тіршілік әрекеті үшін қолайлы экологиялық жағдайлар жасау, елді мекендегі жер пайдалану мен жер қатынастарын реттеу, кәсіпорындар мен шаруашылықтарды егжей-тегжейлі жайластыру, қоныстану аумақтарының ландшафтарын дақылдау жөніндегі іс-шаралар жүйесі [16, 5] .

Яғни елді мекендердің жерлері - қалаларды, ауылдарды және басқа да муниципалдық бірлестіктерді салу немесе дамыту үшін пайдаланылатын аумақтар. Әдетте, мұндай жер тікелей қалалық немесе ауылдық типтегі ғимараттарды, сондай-ақ қоғамдық мекемелерді салуға арналған жер учаскелерін білдіреді.

Қазақстан Республикасының Жер кодексінде елді мекендердің жерлерінің тұжырымдамасы мен құрамы нақты анықталған. Осы нормативтік-құқықтық актінің талаптарына сәйкес, елді мекендердің жері деп елді мекендерді салу және дамыту үшін пайдаланылатын және соған сәйкес арналған жер учаскелері түсініледі.

Республикада жерге орналастыру атқарушы органдардың шешімі бойынша республикалық және жергілікті бюджеттердің қаражаты есебінен де, мүдделі жер учаскелерінің меншік иелері мен жер пайдаланушылардың өтінімдері бойынша да олардың есебінен жүргізіледі.

Елді мекендерге арналған жер өзінің жеке сипаттамаларына ие. Ең алдымен, ол адамдар тұратын жерлерде немесе олардың округінде орналасқан. Бұл елді мекендерге арналған жер адамдарға бөлінетіндігіне байланысты, яғни қалаларға, қалаларға және тіпті мегаполистерге қызмет көрсету үшін қажет.

Елді мекендердің екінші ерекшелігі - нақты шекарасының болуы. Негізінен елді мекендерге арналған жерлер ол орналасқан аймақтағы қалалар, ауылдар мен ауылдар сияқты шекараларға ие. Аумақтық елді мекендердің шекарасын өзгерту елді мекенде орналасқан барлық құрылыс жоспарларын келіскен кезде ғана мүмкін болады. Жер заңнамасымен реттелген ережелерге сәйкес, жер учаскесінің шекарасының болуы елді мекендердің жерін белгілеу үшін негіз болып табылады. Сонымен қатар, бұл шекара міндетті түрде елді мекендердің жерлерін басқа санаттарға жататын басқа жерлерден бөлу үшін белгіленуі керек.

Елді мекендерге арналған жерлердің үшінші ерекшелігі - олардың ұйымдастырылуы құрылыстың белгіленген жоспарына және басқа жобаларға сәйкес жұмыс істейтін қала әкімшілігінің қатысуымен жүреді.

Мұндай жер учаскелері жыл бойы тұрақты тұруға жарамды тұрғын үйлер мен ғимараттар; осы елді мекенде тұратын барлық азаматтардың өмір сүру мүмкіндігін қамтамасыз етуге арналған ғимараттар мен құрылыстарды орналастыруға арналған жеке аумақ мақсатында пайдаланылады.

Елді мекендердің жерлері, әдетте, басқа жерлерге қарағанда өте аз болады. Сол себепті оларды ұлғайту үшін осы елді мекеннің шекарасын өзгерту қажет болады. Шекаралардың ұлғаюы - бұл көп уақыт пен шығындарды қажет ететін өте күрделі және көп уақытты қажет ететін процесс. Дәл осы себепті халықтың көпшілігі шекараны ұлғайтумен емес, тығыз орналасатын елдімекенішілік дамуды жөн көреді.

Ағымдағы заңнамаға сәйкес елді мекендерге мыналар жатады:

Қалалар
Кенттер
Ауылдар

3. 1 Ауыл (село) - саны 100 адамнан кем емес елді мекен.

3. 2 Халқының саны 50 адамнан кем шаруа және өзге де қоныстар ең жақын елді мекеннің құрамына енгізіледі.

Қазақстан Республикасының аумағындағы елді мекендер қалалық және ауылдық болып бөлінеді.

Қалалық елді мекендерге республикалық, облыстық және аудандық маңызы бар қалалар, сондай-ақ олардың әкімшілік бағыныстылығының аумағындағы кенттер; ауылдық елді мекендерге әкімшілік бағыныстылығына қарамастан қалған барлық елді мекендер жатады.

Елді мекендердің құрамдас бөліктері болады. Шағын аудандар, алаңдар, даңғылдар, бульварлар, көшелер, тұйық көшелер, саябақтар, скверлер, көпірлер және басқа да бөліктер елді мекендердің құрамдас бөліктері болып табылады.

Халық саны 400 мың адамнан асатын облыстық маңызы бар қаладағы, республикалық маңызы бар қаладағы, астанадағы аудан қаладағы аудан болып табылады.

Қалалар мен елді мекендер төмендегідей бөлінеді:

1) Ерекше мемлекеттік маңызы бар немесе халқының саны бір миллион адамнан асатын елді мекендер жататын Республикалық маңызы бар қалалар;

2) Ірі экономикалық және мәдени орталықтар болып табылатын, дамыған өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымы бар және саны 50 мыңнан асатын елді мекендер жататын облыстық маңызы бар қалалар;

3) Аумағында өнеркәсіп кәсіпорындары, коммуналдық шаруашылық, мемлекеттік тұрғын үй қоры, оқу және мәдени-ағарту, емдеу және сауда объектілерінің дамыған желісі бар, халқының саны кемінде 10 мың адам болатын, оның ішінде жұмысшылар, қызметшілер және олардың отбасы мүшелері халықтың жалпы санының үштен екісінен астамын құрайтын аудандық маңызы бар қалалар жатады;

4) Халық саны кемінде 3 мың адам өнеркәсіптік кәсіпорындар, құрылыстар, теміржол станциялары және экономикалық маңызды басқа да объектілер жанындағы елді мекендер жататын, олардан жұмысшылар, қызметшілер және олардың отбасы мүшелері кемінде үштен екісін құрайтын кенттер құрайды;

Кенттерге сондай-ақ емдік маңызы бар елді мекендерде орналасқан, халқы кемінде 2 мың адам елді мекендер теңестіріледі, олардың ішінде емделуге және демалуға жыл сайын келетіндердің саны ең кемі адамдарды құрайды; оларға сондай-ақ қала тұрғындарының жазғы демалыс орындары болып табылатын саяжай кенттері де жатады, оларда ересек халықтың кемінде 25 пайызы тұрақты түрде ауыл шаруашылығымен айналысады;

5) Ауыл - саны 50 адамнан кем емес елді мекен, оның ішінде ауыл, орман және аңшылық шаруашылығында, омарта шаруашылығында, балық аулауда және балық өсіруде жұмыс істейтін жұмыскерлер, олардың отбасы мүшелері және денсаулық сақтау, әлеуметтік қамсыздандыру, білім беру, мәдениет және спорт мамандары халықтың кемінде жартысын құрайды.

Жыл сайын жер құқығы қатынастарының нәтижесінде республикада жер қорының құрамы үнемі қайта бөлінеді. Жер санаттарын жер, орман және су заңнамаларына сәйкес келтіру жөніндегі жұмыстар жалғастырылыды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.