Қазіргі қазақ айтысы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

№1 Алматы қазақ мемлекеттік гуманитарлық педагогтік колледжі

Реферат
Тақырыбы: Қазіргі қазақ айтысы.

Орындаған: Қожайба Тұнық
Топ: 22бш
Тексерген: Бекмедетова Ф. Қ

Қазіргі кездегі қазақ айтысы
Теледидар ХХ-ғасырда халық тұрмысына дендеп енген қүбылыс болды. Газет-журналдар арқылы жаңалықтар мен басқа да танымдық мағлұматтарды оқып білсек, радио -- алысты жақындатқан, айшылық алыс жерлерден көзді ашып-жұмғанша жылдам хабар алғызған тосын жаңалық еді. Ал теледидар болып жатқан оқиғаны экран арқылы көрсетіп, сол оқиғаның мән-мағынасын көру және есту арқылы түйсініп, санада қорытуға мүмкіндік берді. Теледидардың газет-журналдардан тағы бір артықшылығы -- оны миллиондаған көрермен өз үйінде, отбасы ошақ қасында отырып тамашалайтын болды.

Қазақ теледидарындағы алғашқы әдеби-көркем хабарлар желісі 1958 жылғы наурыз айынан бастау алып, сол кезеңнен бері өз көрерменіне әдеби процесті бағамдатуда, жаңа әдеби туындылармен таныстыруда біршама жемісті еңбек еткені ақиқат.

Осындай хабарлардың бірі -- Айтыс. Қазақтың өзіне ғана тән ұлттық маржаны, төл өнері теледидар арқылы шағын аудитория шеңберінен шығып, айтыс десе ішкен асын жерге қойып тыңдайтын, қызыға тамашалайтын мыңдаған адамдардың мінберіне айналды. Бұрын ауыздан ауызға тарап, немесе айтыс ақындары ел ішіне өз айтыстарын насихаттап, оның өзі тыңдаушыға бастапқы күйінен өзгеріп жетсе, қазіргі теледидар бір мезгілде бірден айтысты сол өзгермеген нұсқасында миллиондаған аудиторияға жеткізуге мүмкіндік берді. Демек теледидар -- белгілі бір орталықтарда ғасырлар бойы жинақталған, сұрыпталып сараланған ғылым мен өнердің асыл қазыналарын бүкіл еліміздегі барлық адамдардың игілігіне айналуына жол ашқан өнер түрі.

Кейінгі кез айтыстарындағы юмор мен сатира

Тәуелсіздік алғаннан кейінгі айтыс өнерінің қайта серпіліп, жаңа белеске, тың өріске талпынған тұсы 1997 жылдан басталады. Бұдан бұрын да әртүрлі ас-тойларда, белгілі тұлғалардың толағай тойларында Республикалық көлемде, тіпті, Халықаралық дәрежеде бірталай ірі өнер сайыстары өткені белгілі. Ендігі уақытта айтыстың тасын өрге домалатып, көшін алға сүйреген Жүрсін Ерманның осы өнерді дамытудагы жаңа жобасы, кешенді бағдарламасы қолға алынды.

Мұхтар Әуезовтің ақындар айтысының өзгешелігін театрлық, драмалық қызу әсері бар өнер түріне айналады, халық театрының анық, дәл ұрығы бар деуге болады деп тануы тегіннен тегін емес. Жаңарған заманда, өз тағдырымыздың, мәдениетіміз бен өнеріміздің тізгіні өз қолымызга тиген уақытта сөз өнері де жаңғырып, көне айтысымыз көрермен аудиториясын кеңейтіп телеайтысқа айналғаны, соны серпін алғаны анық.

Айтыстағы сатира мен юмор туралы malimetter.kz Жазушыларының пікірі

Айтыстағы сатира мен юмор объектісіне қарай сын-сықақ, әзіл-оспақ, қалжың-қағытпа, ащы әжуа, уытты мысқыл, кекті кекесін түрінде келе береді. Бірақ достық әзілден басқасы үлкен әлеуметтік мәнге ие екенін кереміз. Заман, дәуір тынысы сезілетін айтыстардан бізге жеткені халықтық идеямен шыңдалған шынайы да шебер күлкі ғана. Тек сондай күлкі ғана өміршең күлкі болатынын, тек сондай күлкі ғана өлмейтінін В.Гюгоның Әлсіздің езу тартқаны, әлдінің қарқылдап күлгенінен әлдеқайда қатерлі деген сөзі де дәлелдей түседі.

Екі ақынның айтысқа дейінгі, екі шешен бидің негізгі дауды немесе даулы мәселені бастағанға дейінгі бірін-бірі көріп, көрісіп, аман-саулық сұрау үстінде де қақтығыса беретін әзіл-қалжың, әжуа-мысқылының барлығы айтыс жанрының негізгі өзегі юморға жэне сатираға құрылатынын көрсетеді. Бір-екі шумақ өлеңмен бір-бірін мінеп, әжуалап, тұтқиылдан тиісіп, тұқыртуға тырысса, қарсыласы да қапы қалмай уытты әзілмен қарымта жасаған ақындар диалогы, табиғаты жағынан айтыстың сатираға туыстығын керсетеді. Әдемі әзіл, ойнақы қалжың-қағытпа, ұстараның жүзіндей өткір уытты мысқыл-кекесін, қиыннан қиыстырғыштық, тапқырлық, терең логика -- сол өнерге, айтқыштыққа, шешендікке жеткізер жол секілді. Айтыс өлеңдерінде осы бір асыл қасиеттердің қай-қайсысы да молынан табылады.

Айтыс жанры табиғатында әзіл-қалжыңға, сатира мен юморға бейім. Айтыс үстінде болсын, айтыс пішінінде келетін шығармаларда болсын көркемдік тәсілдер әсірелеу (гипербола, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.