Х. Е Наурызбаев шығармашылығы тақырыбында

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Т. Қ. ЖҮРГЕНОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ӨНЕР АКАДЕМИЯСЫ

«Бейнелеу өнерінің тарихы мен теориясы» кафедрасы

ЭССЕ

«Х. Е Наурызбаев шығармашылығы» тақырыбында

Орындаған:

«Өнертану» мамандығының

4 курс студенті Қуаныш М.

Жетекшісі:

Оразқұлова Қ. С.

Алматы, 2020

Мәтін бөлігін жобалау ерекшеліктері

Мүсін - ең ежелгі өнерлердің бірі. Біз бұдан мыңдаған жылдар бұрын Мысыр, Үнді, Грек шеберлерінің қолынан шыққан тамаша туындыларды білеміз. Мүсін өнерін скульптура дейді. Ол латынның «Sculpere» - «қашау» деген сөзінен шыққан. Әр өнердің төңірегіміздегі дүниені өзінше бейнелеп, өзінше түсіндіретін тілі бар. Сурет өнерінің тілі - бояулар. Суретшілер сол арқылы бояу әлемінің сұлулығын ашады. Мүсінші өз шығармасын тастан, мәрмәрдан қашайды, не саздан жасайды. Ол өз ойын картинадағыдай тек бір жазықтықта кескіндемей, кеңістікте жан-жағынан бірдей көрінетіндей қылып, толық мүсіндейді. Кенеп бетіндегі суретті біз ылғи бір қырынан бір қалпында ғана көреміз, ал мүсінді жан-жағынан әр қалыпта көреміз. Суретші сияқты мүсінші де өзі бейнелеп отырған бейненің мінез-құлқын, ішкі сырын ашуға тырысады. Оны біз бет-әлпетінен, қимыл-қозғалыстарынан аңғарамыз. Тіпті мүсінделген адамның үстіндегі киімнің әр қыртысына дейін оның жан дүниесінен бір сыр танытып тұрады Қазақстан аумағында ежелгі мүсін өнері . .
Оны жасауға сопақ пішінді тастарды іріктеп алған. Олар: Орталық Қазақстан, Жетісу өңірінде көп кездеседі. Ертеректегі тас мүсіндер жалпақ, әрі көлемді болып келеді. Одан кейінгілері жұмырлы мүсін болып келеді.
Мүсіндеу өнері - көркем өнердің бір бөлігітүрі. Мүсіндеудің графика мен кескіндемеден айырмашылығы кескіннің барлық жағынан анық көрсетілуі. .
Мүсіндеудің түрлері: 1. жұмыр мүсіндеу 2. рельеф(бедерлі) Жұмыр мүсінді барлық жағынан қарауға болады.
Мүсіншілер өздерінің шығармаларын жасау барысында адам мен жануарлардың мүсіндерін жан - жақты қарап отырып сомдайды ал жалпы қазақ мүсін өнерінің негізін қалаушы Хакімжан Есмаханұлы Наурызбаев . Х. Е Наурызбаев 1925 жылы 27 тамызда Қостанай облысы, Меңдіқара ауданы, Ұлыкөл ауылында дүниеге келген. Сұм соғыстың алғашқы жылдарымен тұспа - тұс келген мүсіншінің балалық шағы бақташы болыпжәне ұстаның ауыр жұмыстарын істеумен өтеді. Оның шебер болып қалыптасуына бұл жағдайдың да әсері болды дей аламыз. Ұзақ күн мал бағып, далада жүрген бала жігіт табиғат әсемдігін танып, сұлулықты бойына сіңіріп өсті. Ал темірді қалағанынша балқыта иіп, ұсталықпен айналысуы түрлі мүсіндерді соғуға машықтандырады. Өнерге деген талпынысын сезген үлкендердің көмегімен Мәскеудегі суретшілер дайындайтын арнайы мектепте білім алып, өнердің басқа да қыр - сырымен танысады. Алматыдағы "Абай" (1960, қола, гранит), "Шоқан" (1969, қола, 1970 жылы Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығы берілді), "Калинин" (1973, гранит, У. Рахмановпен бірге), Жамбыл қаласындағы "Жамбыл" (1963, шойын, гранит) атты монументті ескерткіштерінде пропорция, ритм заңдылықтарын тиімді пайдалану арқылы образдарды шынайы бейнеледі, әрі ұлттық колоритке аса көп көңіл бөлді. "Жасөспірім Жамбыл" (1957, қола) "Салт атты Жамбыл" (1958, қола), "Жеңімпаз қаһарман" (1953, бояулы гипс, 1953 жылы Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығы берілді) атты композицияларында мүсінші силуэт пен фактураны үлкен шеберлікпен пайдаланды. "Аманкелді портреті" (1948), "Бала Жамбыл" (1950), "Құрманғазы" (1957), "Алдабергенов" (1959), "М. Хакімжанова" (1961), "Сәкен" (1964, бәрі де гипс пен мәрмәрден жасалған) . "Шопан портреті" (1965, қалайы, Мәскеу, Третьяков галереясы), "Ленин портреті"атты мүсіндердің авторы солардың ішінде санаулысына тоқтала кетсек.

Абай ескерткіші -ХХ ғасырдың 60 - жылдары бой көтерген Абай ескерткіші Алматының ең көрікті көшелерінің бірі Абай даңғылында орналасқан. Көктөбе жотасынан түсіп келе жатып ұлы ақынның өзіне тән мінезін, сабырлы жүзін, ашық ажарын, ақылды, ойлы жүзін, жан дүниесінің тереңдігін, рухани байлығын көре аласыз.

1969 ж. Алматы қаласындағы ҚР ҰҒА алдындағы Шоқан Уәлихановқа арналған мүсіні- (Қазақ КСР-і Мемлекеттік сыйлығы, 1970) . Биіктігі 8 м мүсін қоладан құйылып, тұғыры жалтырата өңделген қара түсті габбро тасынан жасалған. Тұғырға Шоқан Уәлихановтың сөзінен үзінді, ол салған суреттен көшірме және қазақтың ұлттық ою-өрнегі шекіп түсірілген. Ескерткіштің қос қапталы өрнекті тас тақталармен безендіріліп, қарсы алдындағы симметриялы композиция “су-айнамен” толықтырылған. Уәлиханов ескерткішінің алдыңғы екі бүйіріне (алты-алтыдан он екі) шағын габбро сандықтастары қойылған. Ескерткіш-мүсіннен гуманист ғалымның өз халқының келешек тағдырына деген терең толғанысы аңғарылады. Уәлихановтың бейне-мүсінінде тұлғаланған тұрысы жинақы, қарапайым әрі табиғи. Ол ой үстінде, эполетті әскери киімде мүсінделген. Сол қолын иегіне жақындатып, кітап ұстаған екінші қолын төмен түсіріп тұр. Көркем бейненің сезімдік әсер күші пластикалық пошымның нақтылығы арқылы ашыла түскен.

Жамбыл ескерткіші - Тараз қаласындағы монументті өнер туындысы. Жамбыл Жабаев атындағы алаңда 1961 ж. орнатылған. Ақын ұлттық киімде, сол қолына домбыра ұстап тұрған күйінде кескінделген. Мүсін мыс араластырылған шойын қоспасынан құйылып, қола жалатылған. Қордайдың қызғылт гранитінен жасалған тақталармен қапталған төрт бұрышты биік тұғырға қойылған. Мүсіннің биіктігі 5 м. тұғырдың алдыңғы бетінде шығып келе жатқан шұғылалы күн бейнесі мен тау шыңдары бедерленген. Одан жоғары "Жамбыл Жабаев, 1846 -1945" деген жазуы бар. Ескерткішке аласа баспалдақтармен көтерілуге болады. Ол гипс пен мәрмәрден жасалған кейіпкерлерінің жан дүниесін терең әрі жан-жақты аша білдіХакімжан Наурызбаевты және оның шығармашылығын білетіндер мүсіннің өте табиғи жасалғандығын, өзіне өте ұқсайтынын бірден байқайды. Өмірде ұлылық пен қарапайымдылықтың ағайын екенін дәлелдеп кеткен мүсіншінің ойлы жүзінен ол тағы бір кесек туынды жасауға кірісетіндей сезіледі.

М. И. Калинин- ескерткіші - алғаш рет 1972 жылы Алматы 2 теміржол стансасында орнатылды. 2001 жылы қазіргі Сары-Арқа кинотеатрының алдындағы алаңға көшірілген. Ескерткіш Калининнің халыққа сөйлеп тұрған бейнесінде жасалған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.