Оқытуды саралау идеяларының даму тарихы. Психологиялық-педагогикалық негіздер мен өлшемдер дифференциалды оқыту

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

1.1 Оқытуды саралау идеяларының даму тарихы
20-шы жылдары отандық және шетелдік педагогикада оқытуды даралау және саралау саласындағы белсенді әзірлемелер, саяси және экономикалық реформалардан туындаған білім берудегі қазіргі қиын жағдайдан шығудың жолдарын іздеу басталды.

Ресейде, батыс Еуропада және Америкада даралау және саралау саласындағы әзірлемелер шамамен бір уақытта басталғанына қарамастан, бүгінгі таңда Батыс педагогикасы салыстырмалы түрде үлкен практикалық және теориялық тәжірибеге ие. Біз мұны кеңестік мектептерде оқыту демократияландыру принципін уағыздаумен түсіндіреміз. Яғни, әрбір білім алушы белгілі бір базалық компонентті алуға құқылы болды. Бұған мемлекеттік стандарттың, бірыңғай оқу жоспарлары мен бағдарламаларының болуы ықпал етті. Бұл саясаттың нәтижесі жастар арасындағы сауатсыздықты жою және білім деңгейін көтеру болды. АҚШ, Италия, Франция және Батыс Еуропаның басқа елдерінде білім беру жүйесі орталықтандырылмаған жолмен жүрді. Жоспарлардың, бағдарламалардың, міндетті оқу пәндерінің өзгергіштігі, сондай-ақ орта оқу орындарының әртүрлілігі кейбір жағымсыз жақтармен бірге оқушылардың жеке ерекшеліктерін ескеруге мүмкіндік берді.

М. в. Кларин буржуазиялық педагогиканың жеке оқыту жолдарын іздеуге көшуінің негізгі себебі ретінде білім беруді ұйымдастырудың топтық формасы мен білімді игерудің жеке сипаты: Дағдылар мен дағдылар арасындағы қайшылықты алға тартады.

Педагогикалық процесс тұтас сипатқа ие екендігіне сүйене отырып, біз мақсат қою принципіне сүйене отырып, білім берудегі формалар мен әдістерді таңдау білімнің негізгі мақсатын ескере отырып жасалуы керек деп айта аламыз. Батыс педагогикасының міндеттерінің бірі-мақсатқа өз бетінше қол жеткізе алатын индивидуалистті тәрбиелеу.

Ғасырдың басында АҚШ-та оқу процесін дараландыру тәсілдерін белсенді іздеу жүргізілді, онда орталықсыздандырылған мектепті басқару оқытуды ұйымдастырудың формаларымен тәжірибе жасауға мүмкіндік берді. Бірқатар мектептер оқушылардың оқу бағдарламасы бойынша өз қарқынымен алға жылжуына мүмкіндік беретін сыныптық-сабақтық оқытуды өзгертуге әрекет жасады.

ХХ ғасырдағы буржуазиялық мектептің тәжірибесінде оқу процесін даралау оқыту мен білім беруді саралаумен үйлеседі. Саралау капиталистік елдердің орта мектептерінде оқушылардың әртүрлі білім беру профильдеріне бөлінуі негізінде жүзеге асырылады. Білім алудың түбегейлі ерекшеленетін жолдарының болуына мектептердің тең емес түрлерінің (Франциядағы лицейлер мен колледждер, Германиядағы нақты мектептер мен гимназиялар, Англиядағы грамматикалық және орта техникалық мектептер) немесе бір типтегі оқу орындарында тең емес ағымдардың болуы (АҚШ-қа тән) жауап береді.

Ол үшін әртүрлі оқу жоспарлары жасалды. Қолданыстағы сынып жүйесі мен оқушылардың жеке ерекшеліктеріне бейімделу қажеттілігі арасындағы қайшылық болды. Мысалы, Пуэбло-жоспар аясында оқу материалын әрқайсысы өз қарқынымен жұмыс істейтін барлық студенттер жалпы көлемде зерттеді. Мұғалім әр бөлім бойынша қанағаттанарлық және қанағаттанарлықсыз ассимиляцияны неғұрлым сараланған бағалауға жүгінбестен тіркеді.

Бұл үрдіс 1904-1920 жылдары американдық мұғалім Е. Пархара М. Монтессори идеяларының әсерінен құрған әйгілі Далтан жоспарында дәйекті көрініс тапты. Бұл жоспар сабақтар арқылы жүзеге асырылды, яғни дәстүрлі оқыту формасы. Бірақ сонымен бірге ақыл-ой дарындылығының коэффициентіне негізделген қабілеттердегі айырмашылықтарды мақсатты түрде ескеру жүргізілді (дифференциалды психологияда қолданылатын тестілеу әдісіне негізделген).

Daltan жоспарын "дұрыс" қолдану арқылы оқу үлгерімінің айырмашылықтары бастапқыда енгізілген мүмкіндіктер туралы мәліметтерге сәйкес айырмашылықтардың бастапқы көрінісіне сәйкес келуі керек деп болжалды. Мұғалімнің алаңдаушылығы тек оқу үлгерімі мен "ақыл-ой дарындылығы" коэффициентінің мәніне сәйкес келмеу фактілерін тудыруы керек еді. Оқу жылының басында тестілеу және оқу нәтижелерін оқушының IQ-ге тән мәліметтермен салыстыру (психикалық дарындылық коэффициенті оқытудың дұрыстығын тексеру құралы ретінде ұсынылған). М. в. атап өткендей, Далтан жоспарының артықшылықтарының бірі. Кларин, бұл жоспар олардың мүмкіндіктеріне сәйкес келетін ең жоғары жетістіктерге жетуге мүмкіндік берді.

Алайда, бұл жүйені қолдану көбінесе артта қалған, "қабілетсіз" студенттердің үлгерімінің төмендеуіне әкелді. Далтан жоспарының тәжірибесіне байланысты АҚШ-та келісімшарттар әдісі жасалды (жеке орындауға арналған тапсырмалар). Ол оқытудың барлық мазмұнын фрагменттерге-тапсырмаларға бөлуді қарастырды, соңғылары "қанағаттанарлық", "жақсы" және "өте жақсы"бағаларға сәйкес келетін үш деңгей бойынша орналасты. Өз қарқынымен жұмыс істеу оқушының мүмкіндіктеріне сәйкес келетін мазмұнды игеруге әкелуі керек еді. Бұл әдісті әзірлеу мазмұнды фрагменттерге бөлуге және білімді игерудің нақты критерийлерін анықтауға байланысты қиындықтарға тап болды.

20-жылдары оқытуды даралау бойынша әртүрлі эксперименттердің жалпы сәті жылжымалы оқу топтарын ұйымдастырумен жеке жұмыс режимінің үйлесуі болды. Бұл бағыттағы ізденістердің тән үлгісі иена болды-иен университетінің профессоры п. Петерсан жасаған жоспар. М. в. Кларин оқушылардың жас және дайындық деңгейі бойынша сыныптарға бөлінуі (көлденең топтастыру) әр түрлі жастағы және дайындық деңгейіндегі балаларды біріктірумен алмастырылғанын айтады (тік топтау). Топтар ішінде ортақ мүдделер негізінде 2-ден 6 адамға дейінгі уақытша, еркін құрылған топтар құрылды. Оқу іс-әрекетінің әр түрлі түрлерінде олардың құрамы еркін өзгеруі мүмкін, жеке жоспарлардағы жұмыс және материалды өз бетінше зерттеу басым болды.

Соғыстан кейінгі кезеңде қарастырылған мәселенің дамуы бағдарламалық жасақтаманың дамуымен байланысты.

60-70 жылдары оқу пакеттерін құру тәжірибесі кеңінен танымал болды. Олар дидактикалық материалдар жиынтығы болды, оған Оқу құралдары, студенттердің өздігінен оқуын ұйымдастыру құралдары, стандартталған бақылау құралы кірді. Мұндай жиынтықтар ұйымдастырушылық және консультативтік сипаттағы мұғалімнің минималды көмегімен жоспарланған нәтижелерге қол жеткізуге арналған. Оларды қолдану оқытудың айтарлықтай даралануына әкеледі және дәстүрлі және дәстүрлі емес ұйымдастырушылық формаларды қолданумен біріктіріледі.

М. В. Кларин 70-80жж.Келлердің жоспары - жеке оқыту жүйесі педагогикалық тәжірибеге енгізілгенін айтады. Бұл жүйе ынталандыру мақсатында алдыңғы қатарлы жұмыс түрлерін қолданады (кіріспе дәрістер), материалмен өз қарқынымен жұмыс істеуге негізделген, келесіге өту үшін бөлімді толық игеруді қажет етеді. Бұл жүйе, біздің ойымызша, конвейерлік оқыту процесінің бір түрі. Жеке оқытудың жалпы белгілері-бұл нақты қалыптасқан оқу мақсаттары негізінде білім беру, оқушылардың іс-әрекетін бағдарламалайтын және мұғалімнің көмегінсіз өз қарқынымен жұмыс істеуге мүмкіндік беретін стандартталған тетіктерді қолдану; диагностикалық тестілеу және оқытуды тиісті түзету, оқу процесінің бағдарламасы мен нәтижелерін саралауға мүмкіндік беретін оқу тізбегінің жеке сегменттерінің тәуелсіздігі. Осылайша, оқуға деген оң көзқарас қалыптасады (оқытудың әртүрлі кезеңдеріндегі белгілі бір оқушының жұмыс нәтижелері салыстырылады), әр оқытылатын баланың жеке басының өзіндік құндылығы артады, сонымен қатар тәуелсіз еңбек мәдениеті артады.

Жалпы дидактикалық жоспарда Батыс Еуропа және Америка педагогикасында оқу процесін дараландыру тәсілдерін әзірлеу сыныптық-сабақтық оқытудың негізгі компоненттерінен бас тартумен сипатталады: оқу топтары құрамының тұрақтылығы, оқу жұмысының фронтальды нысандарының басым болуы, оны оқушылардың бірыңғай өсу қарқынына қарай ұйымдастыру; негізінен консультантты ұйымдастырушы ретінде әрекет ететін мұғалім функциясының өзгеруі.

Жоғарыда аталған оқыту жүйелерінің негізінде біз олардың жіктелуін жасауға тырыстық. Барлық осы білім беру процестерін біріктіретін ең бастысы-дараландыру талаптарын ескере отырып, бұл жіктеу, біздің ойымызша, даралау принципін ескере отырып, оқу процесінің сәтті құрылуына ықпал ететін негізгі сипаттамаларды көрсетеді.

М. В. Кларин оқытуды даралау идеясының прогрессивті сипатын атап өтіп, Батыс мектептерінің тәжірибесі де, теориясы да шешпеген кемшіліктерді анықтайды. Біріншіден, мұғалімнің тікелей көшбасшылық рөлі әлсірейді; екіншіден, оқыту материалдың мазмұнын көбейтуге бағытталған; үшіншіден, бірыңғай жалпы білім беру базасының және оқушылардың жұмыс критерийлерінің болмауы Оқытудың деңгейін төмендетеді; төртіншіден, оқытуды ұйымдастыру үлкен қиындық болып табылады. Бұл кемшіліктер, м. в. Кларина әртүрлі Штаттарда, қалаларда, мектептерде ғана емес, сонымен қатар сыныптың өзінде де әртүрлі білім сапасына әкелді. АҚШ оқу орындарында оқыған студенттермен әңгімелесу, сондай-ақ өз тәжірибемізді талдай отырып, біз әр оқушының оқу пәндерін (міндетті емес) және оқу қиындықтарының деңгейін таңдауға құқығы бар екенін білдік. Бұл белгілі бір ұпай жинауға және рейтинг кестесінде орын алуға мүмкіндік береді. Оқушының дипломға немесе оқу орнын бітіргені туралы сертификатқа ие болуына не байланысты және көбінесе оның болашақ білім беру тағдырын анықтайды.

1.2 Сараланған оқытудың мәні, мақсаттары және нысандары
Жалпы білім беретін орта мектептің басты мақсаты -- тұлғаның ақыл-ой, адамгершілік, эмоционалды және физикалық дамуына ықпал ету, оның шығармашылық мүмкіндіктерін жан-жақты ашу, жалпыадамзаттық құндылықтарға негізделген дүниетанымды, гуманистік қатынастарды қалыптастыру, баланың жас ерекшеліктерін ескере отырып, оның жеке басының гүлденуі үшін әртүрлі жағдайларды қамтамасыз ету-бұл тұлғаға бағытталған білім. Оның мәні бойынша кез-келген оқыту-бұл жеке тұлғаның дамуына жағдай жасау. Тұлға-бұл әртүрлі жалпыланған сапа жүйелерінде әрекет ететін адамның психикалық, рухани мәні. Тұлғаға бағытталған білім оқушыға, оның жеке ерекшеліктеріне, мәдениетке, шығармашылыққа адамның мәдениеті мен өмірінде өзін-өзі анықтау тәсілі ретінде бағытталған.

"Білім беруді саралау" термині мамандандырылған мектептердегі, сыныптардағы немесе орта мектептің жоғары сыныптарындағы оқу жоспарлары мен бағдарламаларының факультативтерде жүзеге асырылатын бөлінуін білдіреді

Сараланған білім беру процесінің принципі оқушылардың жеке дамуын жүзеге асыруға жақсы ықпал етеді және жалпы орта білімнің мәні мен мақсаттарын растайды.

"Мектеп-ЖОО" бірыңғай білім беру кеңістігі шеңберінде тұлғаны дамыту проблемасының өзектілігі сараланған оқыту процесі -- бұл оқушылардың оқу мүмкіндіктерін, бейімділіктерін, қабілеттерін психологиялық-педагогикалық диагностикалау нәтижелері негізінде оқыту іс-әрекетінің әртүрлі нысандарын, әдістерін және ұйымдастырылуын кеңінен пайдалану болып табылады. Оқушылардың жеке ерекшеліктеріне негізделген деңгейлік саралау болып табылатын осы формалар мен әдістерді қолдану тұлғаға бағытталған білім беру процесінде тұлғаның дамуына қолайлы жағдайлар жасайды. Осыдан шығады:

* сараланған оқу процесін құру әр оқушының жеке тұлға ретінде және оған тән жеке ерекшеліктерін ескерусіз мүмкін емес;

* деңгейлік дифференциацияға негізделген оқыту мақсат емес, бұл жеке тұлғалық ерекшеліктерді жеке тұлға ретінде дамыту құралы;

* әр оқушының дамуындағы жеке ерекшеліктерін ашып көрсету арқылы, яғни сараланған оқу процесінде жеке тұлғаға бағытталған оқу процесін жүзеге асыруды қамтамасыз етуге болады.

Оқу іс -- әрекетін сараланған ұйымдастырудың негізгі міндеті-даралықты ашу, оның дамуына, орнығуына, көрінуіне, селективтілікке және әлеуметтік әсерлерге төзімділікке көмектесу. Сараланған оқыту әр оқушының бейімділігі мен қабілеттерін анықтауға және максималды дамытуға дейін азаяды. Бұл жағдайда орта мектептегі жалпы білім деңгейі барлығына бірдей болуы керек.

Жеке тұлғаға бағытталған білім беруде сараланған оқыту жағдайында оқушының жеке басын дамыту студенттерге семантикалық деңгейге көтерілген мемлекеттік білім беру стандарты негізінде жеке тұлғалық ерекшеліктердің сараланған тәсілінің вариативті негізінде оқуды еркін таңдауды қамтамасыз етуді мақсат етеді.

Оқу процесінің әртүрлі кезеңдерінде студенттерге сараланған тәсілді қолдану, сайып келгенде, барлық студенттердің белгілі бір бағдарламалық білім, Дағдылар минимумын игеруіне бағытталған. Нормативтік құжаттарда Білім беру процесі мазмұнының стандартталған және стандартталмаған бөлігі көзделеді.

"Стандартталған бөлік минималды, төменгі мазмұн жолағын білдіреді және қоғамның тапсырысына рефлексия болып табылады. Мазмұнның стандартталмаған, өзгермелі бөлігі стандарттардан асып түседі, оқушының өзі мен оның ата-анасының пәндік және білім беру салаларының кең таңдауын ұсынады, осылайша жеке тұлғаның тапсырысына рефлексия болып табылады".

Оқыту мен тәрбиелеуді саралау оқушының жеке басының ерекшеліктерін, оның қабілеттерін, қызығушылықтарын, бейімділіктерін, білім алуға дайындығын ажыратуға негізделген.

Ол икемді және ұтқыр болуы керек, бұл мұғалімге оқу процесінде әр оқушыға жеке-жеке жақындауға және сыныптың жалпы белсенділігіне ықпал етуге мүмкіндік береді. Оқу процесінің барлық кезеңдерінде барлық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.