Автомобиль жолдары пәні оқу - әдістемелік кешен
ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
Автомобиль жолдары
КОСТЮЧЕНКОВА О.Н. СӘРСЕНҚЫЗЫ А.
АВТОМОБИЛЬ ЖОЛДАРЫ
НҰР-СҰЛТАН 2020
УДК 625.7 (072) ББК 39.31я81
К72
С. Сейфуллин атындағы Бекітемін
Қазақ агротехникалық С. Сейфуллин атындағы Қазақ
университетінің агротехникалық универстетінің әдістемелік кеңес отырысында МС Төрағасы
31.05.2020-нен №9 протоколы Абдыров А.М. баспаға қарастырылып ұсынылды 2020 жыл
Рецензенттер:
Д.Б.Курмангалиева - т.ғ.д., Стандартизация, метрология және сертификаттау кафедрасының профессор м.а.
А.Н. Гришин - т.ғ.к., Технологиялық машиналар және жабдықтар кафедрасфнфң доценті
О. Н. Костюченкова, А. Сәрсенқызы "Автомобиль жолдары" оқу- әдістемелік кешені-Нұр-Сұлтан, С. Сейфуллин, 2020.- 270с.
Оқу құралы "Автомобиль жолдары" курсы бойынша жазылған. Құралда автомобиль жолдарын дамытудың негізгі кезеңдері және олардың жіктелуі, жолдарды жобалауда қолданылатын негізгі терминдер мен анықтамалар, пәннің дәрістік курсы, сондай-ақ жергілікті жерлерде жолдарды жобалауды жүргізу әдістемесі берілген.
Оқу құралы инженерлік мамандықтар студенттеріне арналған және жоғары оқу орындарының студенттері мен бастауыш кәсіптік білім беру мекемелерінің оқушыларына, сондай-ақ автожол кәсіпорындарының қызметкерлеріне пайдалы болуы мүмкін.
УДК 625.7 (072) ББК 39.31я81
К72
Костюченкова Оксана Николаевна, Сәрсенқызы Ақерке 2020
Казахский агротехнический университет имени С. Сейфуллина, 2020
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
4
Силлабус
6
Глоссарий
17
Дәрістер курсы
40
Әдебиеттер
163
Практикалық жұмыстарға арналған әдістемелік нұсқаулар
164
Курстық жұмыстарға арналған әдістемелік нұсқаулар
239
Білім алушылардың білімін бақылауға арналған
материалдар
273
КІРІСПЕ
Шектес және алыс елдермен саяси, экономикалық қатынастардың дамуы, ол соңғы бірнеше жылда байқалады және Қазақстан экономикасының жедел дамуы республикада көлік-коммуникативтік қызметті-аса маңызды құрамдас халық шаруашылығы кешенін жетілдірудің қажеттілігін білдіреді. Бұл ретте, Қазақстан Шығыстан Батысқа, Азиядан Еуропаға барлық жүк ағындары қозғалатын өзіндік көпір болып табылатынын ескермеуге болмайды. Ішкі Жүк-жолаушылар тасымалы үшін көлік желісін және оның қызметін құру маңызды емес. Көлік үлесі Қазақстанның ішкі жалпы өнімінің тоғызыншы бөлігін құрайды.
Көлік өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығы арасындағы, Өнеркәсіптің жекелеген салалары мен жекелеген кәсіпкерлер арасындағы байланысты қамтамасыз ете отырып, кез келген өндірістің ажырамас элементі болып табылады. Көлік Қазақстан Республикасының экономикасын дамытудың барлық процестеріне әсер етеді: өндірістік күштерді орналастыруға, жаңа аудандар мен табиғи байлықтарды игеруге, тауар айналымын өрістетуге, халықтың өмір сүру деңгейі мен мәдениетінің артуына ықпал етеді.
Тасымалданатын жүктердің көлемі бойынша Автомобиль көлігі біздің республикада бірінші орында тұр,өйткені автомобильдер бірге алынған көліктің басқа түрлеріне қарағанда жүктерді тасымалдайтын болады. Автомобиль көлігі өнеркәсіпте және ауыл шаруашылығы өндірісінде технологиялық процесті қамтамасыз етеді, жергілікті тасымалдауларға толықтай дерлік қызмет көрсетеді, ал жету қиын таулы аудандарда адамдар мен жүктерді тасымалдаудың негізгі түрі болып табылады.
Автомобиль көлігінің артықшылықтарына мыналар жатады:
Көлік құралдарын кез келген жерде шоғырландыруға мүмкіндік беретін жоғары қозғалыс және маневрлік;
жүкті жөнелту орнында алу және қосы мша тиеу-түсіру жұмыстарынсыз жеткізу қабілеті;
темір жол және өзен көлігімен салыстырғанда тұрақты жолдарға аз тәуелділік
Автокөліктің негізгі элементтерінің бірі ретінде автомобиль жолдарының жай-күйін жақсарту халық шаруашылығының барлық салаларын дамыту және автомобиль тасымалдарының өзіндік құнын төмендету үшін маңызды шарт болып табылады.
Бұл көлік саласы ішкі және транзиттік жүктер мен жолаушыларды тасымалдау құралы ғана емес, сондай-ақ мемлекеттің қолда бар табысының көзі болып табылатынын білдіреді, яғни көлік коммуникациялық кешенінің тұрақты өсу қарқынымен бірге қозғалыс пен тасымалдауды ұйымдастыруды қамтамасыз етуге қатысты аспектілер туындайды. Автомобиль саласы қызметінің бағыты ел Президенті Н. Ә. Назарбаевтың "Қазақстан 2030"Қазақстан халқына
Жолдауында нақты тұжырымдалған перспективалық мақсаттардан тұрады. Автожол саласының басты міндеттерінің бірі автомобиль жолдарындағы апаттылықты азайту болып табылады.
Автомобиль жолы - бұл күрделі және қымбат тұратын инженерлік құрылыстар кешені, онсыз автокөлік жұмыс істей алмайды. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының автожол желісі 176,8 мың км құрайды, оның ішінде 88,4 мың км жалпы пайдаланымдағы автомобиль жолдары, 23 мың км республикалық маңызы бар жолдар және 65,4 мың км жергілікті маңызы бар Жолдар.
Оқу құралы 5В071300 - "Көлік, көлік техникасы және технологиялары" және 5В090100 - "Көлікті пайдалану және жүк қозғалысы мен тасымалдауды ұйымдастыру" мамандықтары бойынша жоғары оқу орындарына арналған "автомобиль жолдары"курсының бағдарламасына сәйкес жазылған.
Студенттерді дайындауға ыңғайлы болу үшін оқу құралы үш бөлімге бөлінген:
1 - бөлім - "стандартты терминдер мен анықтамалар; 2 бөлім - "теориялық материал курсы;
3 бөлім - "курстық жұмысты орындау бойынша әдістемелік нұсқаулар".
Курстық және дипломдық жобалау кезінде құралда келтірілген ұсыныстармен және анықтамалық материалдармен ғана шектеліп қалмау керек, ал автомобиль жолдарын жобалаудың әдістерін тереңдете зерделеу мақсатында қосымша ұсынылған әдебиетті пайдалану қажет.
ПӘН БОЙЫНША СИЛЛАБУС
1 ОҚЫТУШЫЛАР ТУРАЛЫ МӘЛІМЕТТЕР
КОСТЮЧЕНКОВА ОКСАНА НИКОЛАЕВНА - PhD, "Көлік техникасы және технологиялар" кафедрасының аға оқытушысы
СӘРСЕНҚЫЗЫ АҚЕРКЕ - магистр, "Көлік техникасы және технологиялар" кафедрасының аға оқытушысы
2 ПӘН ТУРАЛЫ МӘЛІМЕТТЕР
"Автомобиль жолдары" пәні 14.1 - "Күрделі жүйелердің негіздері" модулінің базалық пәндер цикліндегі элективті компонент болып табылады.;
Пән коды AD 3239;
Модуль түрі: "Күрделі жүйелердің негіздері" Кредиттер саны-3
Кесте 1 - Оқу уақытын шамамен бөлу
Триместр апталары
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Барлы
ғы
ТС
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
50
СОӨЖ
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
20
СӨЖ
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
80
Барлығы
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
150
3 ПӘННІҢ ПРЕРЕКВИЗИТТЕРІ
Математика; физика; химия; теориялық механика; сызба геометриясы және инженерлік графика; инженерлік геодезия; автомобильдер; автомобиль тасымалдары; бірыңғай көлік жүйесі; тасымалдауды ұйымдастыру және қозғалысты басқару.
4 ПӘННІҢ ПОСТРЕКВИЗИТТЕРІ
Автомобильді құрастыру негіздері; өндірісті ұйымдастыру және кәсіпорын менеджменті; курстық және дипломдық жобалау; магистратура.
5 КУРСТЫҢ ҚЫСҚАША СИПАТТАМАСЫ
"Автомобиль жолдары" пәнінің оқу мақсаты: жолдың барлық элементтерінің өлшемдерінің техникалық-экономикалық негіздемесінің принциптерін оның халықтық-шаруашылық маңызы, табиғи жағдайлары мен автомобиль тасымалдарының тиімділігі мен қауіпсіздігі талаптарын кешенді есепке алу негізінде, сондай-ақ жергілікті жердегі жолдың бағытын таңдау және оны салу жобасын жасау әдістерін қарастыру.
Оқыту нәтижелері
Пәнді оқу аяқталғаннан кейін студенттер:
Автомобиль көлігінің даму тарихы және автомобиль жолдарының даму кезеңдері;
Қазақстан Республикасының көлік жүйесіндегі автомобиль жолдарының рөлі; автомобиль жолдарының жіктелуі; автомобиль жолдары бойынша қозғалыс сипаттамалары; жол жоспарының элементтері; жолдың бойлық бейінінің элементтері; бөлінген белдеудің элементтері және көлденең бейіндері туралы түсінікке ие болу.
Білу және түсіну (дескриптор А):
Қазақстан Республикасының мемлекеттік білім беру стандартына сәйкес автомобиль жолдарын жобалауға қатысты теориялық материалдарды білу; автомобиль жолдарын есептеу және жобалау әдістемесін меңгеру; автомобиль жолдарын жобалау және салу кезінде инженерге қажетті білім алу керек.
Білу (дескриптор В):
Студенттер өздерінің білімі мен түсінігін еңбек қызметіне немесе инженер мамандығына кәсіби көзқарасты куәландыратын тәсілмен қолдана алады және автомобиль жолдарын жобалау шеңберінде дәлелдерді қалыптастыру және негіздеу және мәселелерді шешу арқылы көрсетілетін құзыреттері бар.;
Меңгеру (дескриптор С, D, Е):
С. әлеуметтік, экономикалық және табиғи-климаттық жағдайларды ескере отырып, жолдарды жобалау саласында пайымдауларды әзірлеу үшін ақпаратты жинау мен интерпретациялауды жүзеге асыру.
Д. қарым - қатынас саласында-құрылыс нормалары мен ережелерін және Қазақстан Республикасының заңнамалық нормалары мен ережелерін сақтауды ескере отырып, автомобиль жолдарын жобалау мәселелерінде төзімділік, құрмет және құзыреттілік сезімін қалыптастыру. Жолдарды жобалау саласындағы танымның мәнін түсіну және түсіну, студенттердің оқу әдебиетімен жұмыс істеу дағдыларын меңгеруіне, ой-пікірді сауатты баяндау, көзқарасты дәлелдей білу және пікірталас жүргізе білуіне ықпал ету.
Е. автомобиль жолдарын жобалау саласындағы мамандар болып табылмайтын адамдардың қабылдау деңгейінде ақпаратты жалпы қол жетімді тәсілмен қабылдай білу, тіркеу және қайта шығара білу.
Пәнді оқу нәтижесінде студент істей білуі керек: қисық бойынша автомобиль қозғалысының ерекшеліктерін ескеруді; - жоспарда радиустардың шамаларын белгілеуді; - вираждарды; - жолдарда көрінуге
қойылатын талаптарды; - жолдарда бойлық еңістердің шамаларын нормалауды; - трассаның жоспарын жобалауды; - жобалау ауданының табиғи-климаттық жағдайларын ескеруді және "жел розасын" құруды; - трассаның жоспарын ресімдеуді; - көлденең биіктіктегі белгілерді анықтауды; - жобалық шешімдерді талдауды.
Автомобиль жолдары күрделі инженерлік құрылыстар болып табылады.
Автомобиль жолдарын жобалау негізіне қойылатын есептер жиі машина бөлшектерін, көпірлерді және ғимараттарды жобалау кезінде орындалатын есептерге қарағанда күрделі емес.
Қазіргі заманғы автомобиль жолдары жоғары жылдамдықпен жүруге арналған. Олар автомобильдердің бұрылыстарында, көтерулерде және түсірулерде автомобильдің басып кетуін немесе аударылуын қауіп төндірмей, ал жолаушылар қозғалысы үшін шаршаған және алаңсыз болмайтындай, қозғалтқыш жұмысының қалыпты режимінде өзінің динамикалық қасиеттерін толық іске асыра алатындай етіп жобалануы және салынуы тиіс. Жол киімі автомобиль қозғалысы кезінде берілетін динамикалық жүктемелерге, сондай-ақ тегіс және тайғақ емес қарсы тұру үшін берік болуы тиіс.
Пәнді оқу студенттерге автомобиль көлігінің пайдалану көрсеткіштеріне жол жағдайының едәуір әсерін егжей-тегжейлі ашу керек.
Студент әр түрлі климаттық жағдайлардағы жолдардың жұмысын, автомобильдің жолмен өзара әрекеттесуінің ерекшеліктерін, жолдардың көліктік-пайдалану сипаттамаларының өзгеру заңдылықтарын, автомобиль жолдарын салу және оны кейіннен пайдалану бойынша жұмыстарды ұйымдастыру принциптері мен әдістерін егжей-тегжейлі оқып білуі тиіс.
Қойылған міндеттерді шешу СӨЖ және СОӨЖ бөлінісінде орындалатын студенттердің дәрістік, практикалық сабақтарының және өзіндік жұмыстарының кешенімен жүзеге асырылады.
6 ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ
Дәріс сабақтарының тізімі
Тақырыптың атауы
Көлемі, сағ
Әдебиет
Апта
Ағымдаы
бақылау, балл
1
2
3
4
5
1 Автомобиль жолдары туралы жалпы мәліметтер
1
НӘ 1,2,3
1 - ші апта
50100
2 Автомобиль жолдарының негізгі элементтері.
1
НӘ 1,2,3
2 - ші апта
50100
3 Автомобиль жолдарынан су
бұру.
1
НӘ 1,2,3
ҚӘ 4
3 - ші
апта
50100
4 Автомобильдің жолмен
өзара әрекеттесуі
2
НӘ 3,4
ҚӘ 3
4 - ші
апта
50100
5 Автомобиль көлігінің жол
элементтеріне қойылатын талаптары
2
НӘ 6
5, 6 - шы апта
50100
6 Жолдарды жобалауға
арналған өткізу қабілеті және техникалық шарттар
2
НӘ 4
7,8 - ші апта
50100
7 Жол киімі немесе жол
жамылғысы
2
НӘ 5
ҚӘ 5,6
9 - шы
апта
50100
8 Жетілдірілген жамылғысы
бар жолдардың пайдалану сапасы.
2
ҚӘ 7
10, 11 -
ші апта
50100
9 Жолдың көліктік-пайдалану
сапасын қолдау
1
НӘ 7
12, 13 -
ші апта
50100
10 Жолдарды жайластыру
және қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету
1
ҚӘ 6
14, 15 -
ші апта
50100
Барлығы:
15
50100
Тәжірибелік сабақтардың тізімі
Тақырыптың атауы
Көлемі, сағ
Әдебиет
Апта
Ағымдағы
бақылау, балл
1
2
3
4
5
1 Автомобиль жолдарын жөндеу және күтіп ұстау жөніндегі жұмыстардың
мақсаттары мен міндеттері.
3
НӘ 1,2,3
1 - ші апта
50100
2 Автомобиль жолдарын
жазда және күзде ұстау
3
НӘ
1,2,3
2 - ші апта
50100
3 Жолдың көлік-пайдалану сапасын әртүрлі деңгейде
сақтау тәсілдері
3
НӘ 1,2,3
3 - ші апта
50100
1
2
3
4
5
жыл кезеңдері
4 Жел раушанын тұрғызу
2
НӘ
1,2,3
4 - ші апта
50100
5 Автомобиль жолдарын
қысқы күтіп ұстау
2
НӘ
1,2,3
5 - ші апта
50100
6 Автомобиль жолдарын
техникалық паспорттау
2
ЖӘ 5
6 - шы
апта
50100
7 Автомобиль жолдарының көліктік-пайдалану жай-күйін
бағалау (1-бөлім)
4
ҚӘ 4
7,8 - ші апта
50100
8 Автомобиль жолдарының көліктік-пайдалану жай-күйін
бағалау (2-бөлім)
2
НӘ 5
9-шы апта
50100
9 Жол жамылғысы жай- күйінің және ауа райы- климаттық факторлардың
жолдың көлік сапасына әсері
2
НӘ 1,2,3
10 - шы апта
50100
10 Автомобильдердің қозғалыс режимдеріне жол элементтері мен реттеу
құралдарының әсері
2
ҚӘ 1
11 - ші апта
50100
11 Автомобиль кемелерінде жұмыс істеу қауіпсіздігін бағалау
3
НӘ 1,2,3
13 - ші апта
50100
12 Қозғалыс қауіпсіздігін арттыруға бағытталған іс-
шараларды таңдау
2
НӘ 1,2,3
14 - ші апта
50100
13 Көлік-мобильді жолдарды
көктемгі күтіп ұстау
2
НӘ
1,2,3
15 - ші
апта
50100
Барлығы:
30
50100
2 АВТОМОБИЛЬ ЖОЛДАРЫ" ПӘНІ БОЙЫНША СӨЖ ТАПСЫРМАЛАРЫН ОРЫНДАУ ЖӘНЕ ТАПСЫРУ КЕСТЕСІ
Сабақ тақырыбы
СӨЖ тапсырмасы, мақсаты және мазмұны
Ұсынылған
әдебиет
Бақылау
түрі
Тапсыру
мерзімі
Бағалау
балдары
1
2
3
4
5
6
1. Жол туралы жалпы түсінік. Автомобиль жолдары желісі.
Халық шаруашылығының көлік жүйесіндегі автомобиль жолдарының рөлі. Автомобиль жолдары желісі. Автомобиль жолдарының жылжымалы құрамы.
Автомобиль жолдары бойынша қозғалыс
сипаттамасы. Автомобиль жолдарының техникалық жіктелуі.
НӘ 1,2,3
ҚӘ 3,6
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс туралы есеп.
1 - ші апта
50100
2. Автомобиль жолының элементтері.
Жол жоспарының элементтері. Жолдың бойлық профилінің элементтері. Жолдың бөлінген белдеуінің және көлденең профилінің элементтері.
НӘ 1,4
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс туралы
есеп.
2 - ші апта
50100
3. Жоспардағы және профильдегі жол элементтеріне автомобиль қозғалысының талаптары.
Автомобильдің жолдағы қозғалысы. Автомобиль қозғалысының кедергісі. Автомобильдің динамикалық сипаттамалары. Пневматикалық шиналардың жол бетіне ілінуі.
Автомобильдермен өтетін бойлық еңістер. Қисық сызықты бойлық бейін бойынша
автомобиль қозғалысының ерекшеліктері.
НӘ 1,3
ҚӘ 4
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс туралы есеп.
3 - ші апта
50100
4. Автомобильдің тартымдық балансы
Автокөлікті тежеу. Автомобильдердің тежеу ерекшеліктері төмен түсіру.
Автопоездардың тартымдық есептерінің ерекшеліктері. Жол жағдайына
байланысты отын шығыны және шиналардың тозуы.
НӘ 1,2,3
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс
туралы есеп.
4 - ші апта
50100
5. Жоспардағы қисықтарды жобалау
Қисықтағы автомобиль қозғалысының ерекшеліктері. Көлденең күш коэффициенті. Жоспардағы радиустардың шамасының тағайындалуы. Виражи. Жүру бөлігін қисық етіп кеңейту. Өтпелі қисықтар. Жолдарда көрінуге қойылатын
талаптар. Жоспардағы қисықтардағы көрінуді қамтамасыз ету.
НӘ 1,2,3
ҚӘ 5,6
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс туралы есеп.
5 - ші апта
50100
6. Бойлық профильдегі жол элементтеріне қойылатын талаптар
Жолдардағы бойлық еңістердің шамасын нормалау. Тік қисықтар.
НӘ 4
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс
туралы есеп.
6 - шы апта
50100
7. Жүру бөлігінің ені және жолдардың өткізу қабілеті
Жүру бөлігінің және жол жиегінің ені. Автомобиль жолдары бойынша көлік ағынының қозғалу заңдылықтары.
Қозғалыс жолағының өткізу қабілеті. Жолдарды жобалауға арналған техникалық
шарттар.
НӘ 6
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс туралы
есеп.
7 - ші апта
50100
8. Жол жұмысына
Табиғи факторлар. Жер төсемінің
НӘ 5
Сауалнама
50100
табиғи факторлардың әсері
ылғалдану көздері. Жер төсемінің су режимі. Топырақтағы ылғалдың қысқы қайта бөлінуі және пучино түзілу процесі.
.
Атқарылға н жұмыс туралы
есеп.
9-шы апта
1
2
3
4
5
6
9. Жолдан су бұру.
Жер үсті және жер асты су бұрғыш құрылыстарының жүйесі және оларды жобалау принциптері. Жол арықтарын гидравликалық есептеу. Дренажды есептеу.
НӘ 1,2,3
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс туралы
есеп.
10 - шы апта
50100
10. Шағын көпірлер мен құбырлар
Шағын бассейндерден нөсер ағынын есептеу. Шағын су жинағыштардан еріген сулардың ағынын есептеу. Құбыр тесіктерін есептеу. Шағын көпірлердің тесіктерін есептеу және құрылыстардың
биіктігін анықтау.
НӘ 1,3
ҚӘ 3,5,6
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс туралы
есеп.
11 - ші апта
50100
11. Жер төсемін жобалау
Жер төсемінің тұрақтылығына қойылатын талаптар. Топырақтың жер төсемінде орналасуы. Жер төсемінің әлсіз негіздегі тұрақтылығы. Үйінділердің шөгуін анықтау. Жер төсемі құламаларының
тұрақтылығы.
НӘ 1,3
ҚӘ 3,5,6
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс
туралы есеп.
12 - ші апта
50100
12. Жол киімдерін жобалау
Жол киімінің конструктивтік қабаттары.
Жол жамылғысының негізгі түрлері. Жол жамылғысының түрін таңдау. Жол
НӘ 1,3
ҚӘ 3,5,6
Сауалнама
.
Атқарылға
13 - ші апта
50100
киімдерін есептеудің және құрастырудың жалпы принциптері. Жол киіміне жүктемелер. Жол жамылғысының беріктігі. Қатты емес жол жамылғысының қалыңдығын серпімді деформациялар бойынша есептеу. Қатты жол
жамылғысының қалыңдығын есептеу.
н жұмыс туралы есеп.
Всего:
50100
Ескерту: Осы жұмыс түрінің бағалау балы СОӨЖ және СӨЖ ағымдағы бақылау бағасының сомасынан анықталған
3 ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі (НӘ және ҚӘ)
1 Костюченкова О.Н. Автомобильные дороги. - Астана.: Казахский агротехнический университет им. С.Сейфуллина, 2014. - 182с.
2 Сильянов В.В. Транспортно-эксплуатационные качества автомобильных дорог. - М.: Издательский центр Академия 2009. - 352 с.
3 Порожняков В.С. Организация движения на участках дорожных работ - М.: Транспорт, 2007.-106с.
4 Бабков В.Ф., Андреев О.В., Замахаев М.С. Проектирование автомобмльных дорог. - М.: Транспорт, 1970.-400с.
5 Бабков В.Ф., Андреев О.В., Замахаев М.С. Проектирование автомобмльных дорог. - М.: Транспорт, 1970.-316с.
6 Бабков В.Ф., Андреев О.В. Проектирование автомобмльных дорог. - М.: Транспорт, 1979.-356с.
7 Хавкин К.А., Дашевский А.Н. Проектирование продольного профиля. - М.: Транспорт, 1966.-238с.
8 Коновалов С.В., Орешкин Б.М. Организация и технология строительства дорог в сложных природных условиях. - М.: Высшая школа, 1968.-381с.
9 Строительные нормы и правила СНиП 2.05.02 - 97
Автомобильные дороги. Нормы проектирования. М.: Стройиздат, 1985. - 112 с.
10 Меркулов Е.А., Славуцкий А.К. Основы проектирования городских дорог. - М.: Стройиздат, 1971. - 240 с.
Қосымша әдебиеттер (ҚӘ)
1 Бабков В. Ф. Дорожные условия и безопасность движения: Учебное пособие для ВУЗов. - 3-е изд., перераб. и доп. - М.: Транспорт, 1982. - 288 с.
2 Бабков В. Ф. Ландшафтное проектирование автомобильных дорог. - М.: Транспорт, 1969. - 168 с.
3 Федотов Г.А. Проектирование автомоб ильных дорог: Справочник инженера-дорожника. - М.: Транспорт, 1989. - 437с.
4 Кубасов А.У., Чумаков Ю.Л., Широков С.Д. Строительство, ремонт и содержание автомобильных дорог. - М.: Транспорт, 1985. - 336 с.
5 Цупиков С.Г. Справочник дорожного мастера. Строительство, эксплуатация и ремонт автомобильных дорог. - М.: Инфра- Инженерия, 2005. - 928 с.
6 Ройзман А.С. Пособие по проектированию автомобильных дорог. - М.: Транспорт, 1968.-239с.
9 КУРС САЯСАТЫ
"Автомобиль жолдары" пәні студенттерге автомобиль тасымалдарының өзіндік құны, қауіпсіздігі және жылдамдығына байланысты автокөлік процесін қамтамасыз етудің маңызды элементі ретінде жол туралы нақты түсінік беруі тиіс, сондай-ақ автомобиль жолдарын салуды, жөндеуді және күтіп ұстауды ұйымдастыру негіздерімен, жол қозғалысын ұйымдастыру және оның қауіпсіздігін қамтамасыз ету кезіндегі жол жағдайларын есепке алу әдістерімен таныстырады.
Студенттен оқу барысында қажет:
1. Сабаққа кешікпеу;
2. Сабақ кезінде алаңдамау және сөйлеспеу, ұялы телефонды өшіру;
3. Сабақты жібермеу - ауырғаны бойынша сабақтарда болмаған жағдайда анықтама беру;
4. Оқу үдерісіне белсенді қатысу;
5. Курстастар мен оқытушыларға шыдамды, ашық және мейірімді болу;
6. Университеттің жиһаздары мен матери алдық-техникалық жабдықтарына ұқыпты қарау.
10 БІЛІМДІ БАҒАЛАУ БОЙЫНША АҚПАРАТ
Студенттердің білімін бағалау апта сайын қатысу, сабақтардың барлық түрлеріндегі белсенділік және дәрістік курс тақырыптары бойынша тестілеу бойынша ағымдық бақылауда жүзеге асырылады.
Бұдан басқа, екі аралық бақылау жүзеге асырылады (жетінші және он бесінші аптада):
әр сабақ түрі мен СӨЖ тапсырмаларының рейтингтік бағасын жинақтау нәтижесі бойынша кестеге сәйкес;
тестілеу нәтижесі бойынша бағалау балдары осы силлабустың 11 бөлімінде көрсетілген.
11 БАҒАЛАУ САЯСАТЫ
100% баллдық жүйеге негізделеді және келесі балдарды бөлуді қарастырады (1, 2, 3-кесте). Бақылау нәтижесінде, егер студент 50 алса, сынақ кітапшасына емтихан қойылады 100 балл.
Кесте 1-пән бойынша білімді бағалаудың үлгі схемасы
№№
пп
Бақылау түрлері.
Студенттердің жұмыс түрлері
Бал саны
minmax
I
Ағымдағы бақылау
Дәрістер
Зертханалық-практикалық сабақтар
СӨЖ
50100
II
Аралық бақылау
Аралық бақылау №1 (8 апта)
Аралық бақылау №2 (15 апта)
50100
50100
ЖИЫНЫ (ОРТА):
50100
III
Қорытынды бақылау
- емтихан
50100
ЖИЫНЫ (ОРТА):
50100
2 - кесте-емтиханда білім алушылардың білімін бағалаудың үлгі схемасы
Емтихан бағасы
Балмен бағалау
1.
Ағымдағы бақылау
Аралық бақылау
50100
50100
2.
Қорытынды бақылау
50100
3.
ЖИЫНЫ (ОРТА):
50100
3- кесте-білім алушылардың білімін бағалау шкаласы
Әріптік жүйе бойынша баға
Балдардың сандық
баламасы
Баллдардың пайыздық
мазмұны
Дәстүрлі жүйе бойынша бағалау
А
4,0
95-100
Өте жақсы
A-
3,67
90-94
В+
3,33
85-89
Жақсы
В
3,0
80-84
В-
2,67
75-79
С+
2,73
70-74
Қанағаттанарлық
С
2,0
65-69
С-
1,67
60-64
D+
1,33
55-59
D
1,0
50-54
F
0
0-49
Қанағаттанарлықсыз
ГЛОССАРИЙ
1 Негізгі ұғымдар
Автомобиль жолы - бұл инженерлік құрылыстар кешені үшін қамтамасыз ететін, автомобильдер жүрісіне үздіксіз, қауіпсіз қозғалысын автомобильдердің және басқа да көлік құралдарының белгіленген жылдамдықпен, жүктемелермен, габариттері, сондай-ақ жер учаскелері осы кешенді орналастыру үшін берілген (жер, көлік) және әуе кеңістігі шегінде олардың үстіндегі белгіленген габарит.
Автомобиль жолдары болып бөлінеді:
жалпы пайдаланымдағы автомобиль жолдары;
шаруашылық автомобиль жолдары;
қалалар мен елді мекендердің көшелері.
Жалпы пайдаланымдағы автомобиль жолдары-бұл жеке және заңды тұлғалар үшін қол жеткізу шектелмеген жолдар. Олар жолдарға бөлінеді:
халықаралық;
республикалық;
жергілікті маңызы бар.
Халықаралық маңызы бар автомобиль жолдары - бұл көршілес мемлекеттердің астаналарын қосатын, сондай-ақ мемлекетаралық келісімдерге сәйкес халықаралық автомобиль жолдары желісіне кіретін жолдар.
Республикалық маңызы бар автомобиль жолдары - бұл көршілес мемлекеттер, республиканың ірі әкімшілік, мәдени және экономикалық орталықтары арасында көлік қатынасын қамтамасыз ететін, сондай-ақ қорғаныс маңызы бар жолдар.
Жергілікті маңызы бар автомобиль жолдары - бұл халықаралық және Республикалық маңызы бар жолдарды қоспағанда, республиканың әкімшілік орталықтарын аудандардың әкімшілік орталықтарымен, ауылдық елді мекендермен, сондай-ақ Республикалық маңызы бар жолдары бар аудандық орталықтарды қосатын жолдар.
Шаруашылық автомобиль жолдары-бұл шаруашылық жүргізуші субъектілердің аумақтарындағы өндірістік-шаруашылық тасымалдарына қызмет көрсететін жолдар, оларға жалпы пайдаланудағы автомобиль жолдарынан, ауыл шаруашылық ұйымдарының ішкі шаруашылық жолдарынан өтетін жолдар, қызметтік, патрульдік және жеке автомобиль жолдары.
Көше (көшенің жүру бөлігі) - бұл қалалар немесе басқа елді мекендер шекараларының шегіндегі автомобиль жолы.
Автомагистраль-бұл қозғалыс жылдамдығы жоғары автомобиль ағынының қозғалуына арналған және барлық ұзына бойы
бөлінген жүру бөліктері мен қызмет көрсету деңгейі бар автомобиль жолы, оған кіру тек түрлі деңгейдегі қиылыстар арқылы ғана мүмкін болады.
Жылдам автомобиль жолы-жоғары жылдамдықпен жүретін және барлық ұзына бойы бөлінген жүріс бөліктері мен тек түрлі деңгейлерде қиылыстары бар автомобильдер ағынының қозғалысына арналған.
Ақылы автомобиль жолдары-бұл сапасы жоғары қауіпсіз жылдамдықты қамтамасыз ететін жолдар, оларды пайдалану үшін ақы алынатын, сапасы Мемлекеттік стандарттардың талаптарына сәйкес келетін басқа жолмен баламалы тегін жол жүрудің міндетті болуы.
Автомобиль жолының ұзындығы-бұл километрлік белгілер бойынша нақты (жергілікті жерде) көрсетілген объектілер немесе елді мекендер арасындағы нақты ұзындығы.
Ескертпе: республикалық және жергілікті маңызы бар жалпы пайдаланымдағы автомобиль жолдарындағы қашықтық бастапқы және соңғы елді мекендер арасында есептеледі.
Елді мекендерді байланыстыратын автомобиль жолдарының ұзындығы-тиісті елді мекендер шекараларының арасындағы қашықтық.
Ескерту: жалпы пайдаланымдағы автомобиль жолдарының километрін есептеу:
Қазақстан Республикасының астанасынан шығатын автомобиль жолдары үшін-ҚР Парламентінің ғимаратынан;
басқа елді мекендерден шығатын автомобиль жолдары үшін- жергілікті атқарушы органдардың ғимараттарынан, ал олар болмаған жағдайда - елді мекендердің шекарасынан.
Бөлінген белдеулер-автомобиль жолының тиісті конструктивтік элементтері мен инженерлік құрылыстарын, сондай-ақ оларды пайдалану үшін қажетті ғимараттар мен құрылыстарды, қорғаныштық және сәндік орман екпелерін және жол байланысы құрылғыларын орналастыру үшін автомобиль жолдары Алып жатқан көлік жерлері.
Жол бойындағы белдеулер-бұл көлік және халық қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін шекараларда жерді пайдаланудың ерекше шарттары белгіленетін автомобиль жолдарына бөлінген белдеуге жанасатын жер учаскелері.
2 Жол қызметін басқару
Жол қызметі-Бұл автомобиль жолдары мен олардағы құрылыстарды жобалау, салу, қайта жаңарту және жөндеу, сондай-ақ күтіп ұстау және пайдалану жөніндегі қызмет.
Жол қызметін басқару - бұл жолдардағы қозғалыс қауіпсіздігі мен қолайлылығын ұйымдастыру мен қамтамасыз етуге, автомобиль жолдары мен құрылыстардың көліктік-пайдалану жағдайын арттыруға,
оларды қорғау тәртібін қамтамасыз етуге, нормативтік құқықтық актілерде белгіленген мемлекеттік стандарттар негізінде автомобиль жолдарын жобалауды, салуды, қайта жаңартуды, жөндеуді, күтіп ұстауды және пайдалануды ұйымдастыруға және озық технологияларды одан әрі жетілдіруге бағытталған іс-шаралар кешені.
Автомобиль жолдарын басқарушылар-бұл автомобиль жолдарының меншік иелері болып табылатын немесе шаруашылық жүргізу немесе жедел басқару құқығында автомобиль жолдарын басқару жөніндегі қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар.
Жолдардың диагностикасы-арнайы тексерулер жүргізу жолымен жолдардың көліктік-пайдалану жай-күйін анықтау.
Жол сервисі-бұл жол бойында орналасқан және жүргізушілер мен жолаушыларға қызмет көрсетуге арналған арнайы объектілер (ғимараттар, құрылыстар, алаңдар) жүйесі.
Түгендеу-техникалық есепті бір мезгілде жүргізе отырып, олардың баланстық құнын нақтылай отырып, жолдар мен жол құрылыстарының тозуын тексеру және анықтау, оның нәтижелері бойынша жол паспорты жасалады немесе қайта ресімделеді.
Автомобиль жолдарын қорғау-бұл пайдалану процесінде жолдар мен жол құрылыстарының сақталуын қамтамасыз ету жөніндегі іс- шаралар кешені.
Жол паспорты-бұл жолдың желілік кестесін және оның барлық техникалық және пайдалану сипаттамаларын, сондай-ақ жол элементтері конструкциясының жай-күйі және олармен болған өзгерістер туралы мәліметтерді, жолды қайта жаңарту және жөндеу бойынша орындалатын жұмыстардың көлемін қамтитын жолдарды техникалық есепке алудың негізгі құжаты.
Жол жұмыстары-автомобиль жолдарын салу, қайта жаңарту, жөндеу және күтіп ұстау кезінде орындалатын жұмыстар.
Жол құрылысы - бұл автомобиль жолдарын, көпір және басқа да инженерлік құрылыстарды және жол желілік міндеттерін салу кезінде орындалатын жұмыстардың барлық түрлерінің кешені.
Жолдарды қайта жаңарту-бұл жолды тұтастай немесе оның жекелеген учаскелерін неғұрлым жоғары санатқа ауыстыра отырып, пайдаланылатын жолдардың көліктік-пайдалану көрсеткіштерін арттыруды қамтамасыз ететін жұмыстар кешені.
Жолды жөндеу-жолдың көліктік-пайдалану сапасын қалпына келтіру жөніндегі жұмыстар кешені.
Жолдарды күтіп ұстау-жолды, жол құрылыстары мен бөлінген белдеуді қозғалыс қауіпсіздігін ұйымдастыру және қамтамасыз ету, сондай-ақ конструктивтік элементтердің елеусіз деформациясы мен зақымдануын жою жөніндегі жұмыстар кешені.
Жолдың жай - күйі туралы деректер базасы-бұл автомобиль жолының көліктік-пайдалану жай-күйі туралы мерзімді жиналатын және жинақтау тәртібінде жинақталатын ақпарат.
3 Жолдардың техникалық-пайдалану сапасы мен сипаттамалары
Жолдардың техникалық - пайдалану сапасы мен сипаттамалары- жолдарды жіктеу белгілері бойынша бөлу жүйесі.
Автомобиль жолдарының жіктелуі-жіктеу белгілері бойынша жолдарды бөлу жүйесі.
Автомобиль жолдарының жіктелуі функционалдық-жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарын олардың қамтамасыз ететін аумақтарға Көліктік қызмет көрсету сипаты бойынша бөлу. Көлік байланыстары мен орындалатын тасымалдардың сипатын көрсетеді.
Автомобиль жолдарын сыныптау техникалық-жалпы пайдаланымдағы автомобиль жолдарын олардың көлік-пайдалану көрсеткіштері бойынша санаттарға бөлу.
Жөндеу жұмыстарының жіктелуі-жол-жөндеу жұмыстарын түрлері мен құрамы бойынша бөлу. Жөндеу жұмыстарының келесі түрлері бар: автомобиль жолдары мен жол құрылыстарын күрделі, орташа, ағымдағы жөндеу және күтіп ұстау.
Жол санаты-бұл жолдың көліктік-пайдалану көрсеткіштерін және оның тұтынушылық қасиеттерін анықтайтын сипаттама.
Жол класы-жолдың техникалық деңгейінің, көліктік мақсаттағы және оған жергілікті қозғалысқа қол жеткізу мүмкіндігінің жалпы сипаттамасы.
Автомобиль жолының тұтынушылық қасиеттері-көлік ағындары қозғалысының қауіпсіздігі мен үнемділігін, оның ішінде жолдың қозғалысқа тиелу деңгейін, көлік ағынының қозғалыс жылдамдығын, қозғалыс қауіпсіздігін, қозғалыс қолайлылығын қамтамасыз ететін автомобиль жолының көліктік-пайдалану көрсеткіштері.
Есептік жылдамдық-бұл жолдың геометриялық параметрлері мен көліктік-пайдалану сипаттамаларын есептеу кезінде қабылданатын қолайлы ауа райы және таза жабын жағдайында бір автокөлік қозғалысының жылдамдығы.
Көлік ағынының қозғалыс жылдамдығы-бұл жалғыз көлік құралдарының өзара іс-қимылын ескере отырып, ағынның қозғалыс жылдамдығы.
Автомобиль жолының сенімділігі жалпы: белгіленген уақыт кезеңі ішінде берілген шектерде пайдалану көрсеткіштерінің мәндерін сақтай отырып, жолдың қауіпсіз есептік қозғалысын қамтамасыз ету ықтималдығы.
Жол киімінің сенімділігі: нормативтік жөндеуаралық қызмет ету мерзімі ішінде жол киімінің тоқтаусыз жұмыс істеу ықтималдығы.
Жер төсемінің сенімділігі: берілген мерзім ішінде топырақ инженерлік конструкциясы немесе берілген пайдалану жағдайларында жол жамылғысының топырақ негізі ретінде өз функцияларын тоқтаусыз орындау ықтималдығы.
Автомобиль жолының істен шығуы жалпы: автомобиль жолы көлік ағынының қауіпсіз есептік қозғалысын қамтамасыз етпейтін оқиға.
Автомобиль жолының ішінара істен шығуы: жолды мақсаты бойынша пайдалану тек шектеумен ғана мүмкін болатын оқиға.
Автомобиль жолының істен шығуы толық: пайда болғаннан кейін жолды мақсаты бойынша пайдалану мүмкін емес оқиға.
Қызмет ету мерзімі нормативтік: нормалармен немесе стандарттармен белгіленген құрылысты пайдаланудың басынан бастап шекті жай-күйі басталғанға дейінгі ең төменгі күнтізбелік ұзақтық.
Автомобиль жолының қызмет ету мерзімі: салынған жолды пайдалануға беруден бастап оның шекті жай-күйі басталғанға дейін пайдаланудың күнтізбелік ұзақтығы.
Жол жабынының қызмет ету мерзімі: жол жабынын пайдалануға беруден бастап оның шекті жай-күйі басталғанға дейін пайдаланудың күнтізбелік ұзақтығы.
Жол киімінің қызмет ету мерзімі: жол киімін пайдалануға беруден бастап оның шекті жағдайы басталғанға дейін пайдаланудың күнтізбелік ұзақтығы.
Жол жамылғыларының жөндеуаралық қызмет ету мерзімі: жолды пайдалануға тапсырған сәттен бастап бірінші күрделі немесе орташа жөндеуге дейінгі кезең, сондай-ақ пайдаланудағы екі аралас күрделі немесе орташа жөндеу арасындағы кезең.
Қозғалыс қарқындылығы: уақыт бірлігінде жолдың белгілі бір қимасы арқылы өтетін көлік құралдарының саны, 1 сағат ішінде - авт сағ, 1 тәулік ішінде - авт тәулік.
Жолдың өткізу қабілеті ең жоғары: мінсіз жол жағдайларында уақыт бірлігінде осы учаскені немесе жолды жіберіп алатын автомобильдердің ең көп саны.
Есептік жолдың өткізу қабілеті: есептік жол және ауа райы - климаттық жағдайларда жолдың қимасы арқылы өтетін жеңіл автомобильдердің ең көп саны.
Жолдың өткізу қабілеті нақты: жолдың осы учаскесін немесе жалпы жолды нақты жол жағдайларында уақыт бірлігіне өткізіп бере алатын автомобильдердің ең көп саны.
Жолдың өткізу қабілеті: жолдың осы учаскесін немесе жолды жалпы уақыт бірлігін өткізіп бере алатын автомобильдердің ең көп саны.
Автомобиль жолының (жол киімінің, жамылғысының) жұмыс қабілеттілігі: жолдың осы қызмет ету мерзімі ішінде жол бойынша өтуі мүмкін жүктер мен көлік құралдарының жиынтық Салмағы (брутто).
Жолдың жүктелу деңгейі есептік: барлық есептік мерзім ішінде аспауы тиіс жолдың жүктелу деңгейі.
Жолдың тиелу деңгейі оңтайлы: жол автокөлік құрамдастарын және жол - көлік оқиғаларынан болатын ысыраптарды ескеретін келтірілген жиынтық шығындар ең аз шамаға ие болатын жолдың тиелу деңгейі. Байланысты сынып және санатындағы жолды және шамамен 0,5
- 0,6.
Жолдың жүктелу деңгейі: қозғалыс қарқындылығының өткізу қабілетіне қатынасы 0-ден 1,0-ге дейін өзгереді.
Қозғалысқа қызмет көрсету деңгейі: қауіпсіздікті, жайлылықты және қозғалыстың үнемділігін анықтайтын және қозғалысқа тиеудің деңгейімен, қозғалысты ұйымдастырудың жылдамдығымен және қозғалыстың рұқсат етілген қарқындылығымен анықталатын көрсеткіш.
Жолдарды ұстау деңгейі: жұмыстарды орындаудың толықтығы мен сапасының жалпыланған көрсеткіші.
Қозғалыс қолайлылығы: жолдың геометриялық параметрлерімен, сипаттамаларымен және жай-күйімен қамтамасыз етілген жылдамдық пен траекторияның күрт өзгеруінсіз автомобильдердің жол бойымен қозғалу мүмкіндігі.
4 Автомобиль жолдарын жобалау және ге ометриялық элементтері
Жолдың сәулеттік бассейні: жол көрінетін тік қисықтың төбесінен жүргізуші алдында ашылатын ландшафт учаскесі.
Қисық биссектрис: трассаның бұрылу бұрышының жоғарғы жағын қисықтың ортасымен қосатын түзу кесіндісі.
Жол жиектері: жолдың жүру бөлігінің беткейімен жиектелетін немесе оның үстінде шығып тұратын жабынның Конструкциялық бүйір қоршауы.
Жиек: еңіс бетінің және жер төсемі жиегінің қиылысу сызығы.
Қисықтың шыңы: бойлық профильдегі ең жоғары нүкте, өсу және төмендеу бұтақтарын байланыстыратын.
Вираж: қозғалыс қауіпсіздігі мен ыңғайлылығын арттыру мақсатында автомобильдің орталықтан тепкіш үдеуін өтеу үшін қызмет ететін қисықтың ортасына еңісі бар жоспардағы қисықтардағы бір қырлы көлденең жолдың учаскесі.
Әуе желісі: жоспардағы берілген тармақтарды қосатын түзу сызық.
Қозғалыс қарқындылығы келтірілген: жеңіл автомобильге келтірілген көлік ағыны қозғалысының орташа жылдық тәуліктік қарқындылығы.
Қозғалыс қарқындылығы есептік: жолдарды жобалау, күтіп ұстау және қозғалысты ұйымдастыру кезінде техникалық және экономикалық есептеулерде пайдаланылатын берілген сағаттың орташа жылдық тәуліктік қарқындылығы немесе қарқындылығы.
Қозғалыс қарқындылығы перспективалы: жол жобаланатын перспективалы кезеңнің соңына күтілетін қозғалыс қарқындылығы.
Клотоид: ұзындығы бойынша ұшудың сызықтық Заңымен сипатталатын өтпелі қисықтар және тұрақты (есептік) жылдамдықтары бар автомобиль қозғалысының шартына ең жақсы жауап береді.
Жеңіл автомобильдің көлік құралдары қозғалысының қарқындылығын келтіру коэффициенті: бір жүк автомобилінің немесе автопоездың жүру уақытында жол учаскесі бойынша қанша жеңіл автомобиль жүре алатынын сипаттайтын қозғалыс қарқындылығын арттыру коэффициенті.
Трассаның даму коэффициенті: берілген пункттерді ("әуе желісі") қосатын түзу сызық ұзындығындағы трассаның нақты ұзындығының қатынасы трассаның нұсқаларын салыстырмалы бағалау кезіндегі көрсеткіштердің бірі болып табылады.
Қосалқы қисық: трассаның бағыты мен серпантиннің тура ендірмесі арасындағы өтпелі қисық.
Коробтық қисық: бір бағыттағы қисық шеңберлі қисықтардың қатарынан тұратын қисық қисық, олар жанасу нүктелерінде ортақ жанасу нүктелерінде бар.
Өтпелі қисық: жоспардағы әртүрлі қисық трассаның учаскелері арасында, соның ішінде трассаның тік учаскелері мен айналма қисық арасында бірқалыпты ауысуды құрайтын ауыспалы радиустың қисығы. Өтпелі қисық орнатылады бойынша клотоиде, лемнискате, кубической параболе, коробова қисық және т. б.
Жоспардағы қисық: жоспардағы көршілес екі түзу түйісетін қисық.
Тік қисық: жолдың бойлық профилінің қиылысқан қисық сынығы.
Қисықтың бағытына байланысты дөңес немесе қисық болуы мүмкін.
Жүріс бөлігінің жиегі: жүріс бөлігін жол жиегінен бөліп тұратын сызық.
Жобалық желі: жолдың жиегінің (осінің) жер бетіне қатысты бойлық профильдегі жобалық жағдайын бейнелейтін сызық.
Жол желісін салу: жобаланатын автомобиль жолдары желісінің графикалық бейнесі.
Жол жиегі: жол жамылғысының шеттерін бұзылудан сақтауға, автомобильдің ақаулығы, аялдау жолақтарын, тосқауыл қоршауларын, сигнал беру құралдарын және қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін басқа да құралдарды орналастыруға арналған жол төсемінің жиегі мен жүру бөлігінің жиегі арасындағы әрбір жағынан жер төсемінің бүйір жолағы.
Автомобиль жолының осі: жолдың жүріс бөлігінің немесе бөлу жолағының ортасы бойынша өтетін шартты сызық.
Жобалық белгі: теңіз деңгейінен немесе шартты деңгейден жер төсемінің жиегінің (немесе осінің) биіктігі.
Жұмыс белгісі: үйіндінің биіктігін немесе ойып алу тереңдігін анықтайтын жол осі бойынша жобалық және жердің белгісі арасындағы айырмашылық. Жобалау сызығының ( үйінді) немесе оның астында (алу) бойлық профильге жазылады.
Жобалау желісінің сынуы: бойлық еңістер өзгерген кезде тікелей жобалау желісінің қиылысу нүктесі.
Жолдардың қиылысуы: жүретін жолдар үзілмейтін және олардың әрқайсысы бойынша өтпелі қозғалыс болуы мүмкін автомобиль жолдарының торабы. Жолдардың қиылысуы оларға байланысты қозғалыс мәні мен қарқындылығына байланысты бір немесе түрлі деңгейлерде жасалады.
Перспективалы кезең: қозғалыс шарттарына арналған уақыт кезеңі, оның соңында автомобиль жолдарының геометриялық элементтерінің параметрлері тағайындалады.
Пикет: трассаны нивелирлеу үшін жергілікті жерде бекітілетін нүкте. Бір-бірінен 100 м қашықтықта орналасқан "пикеттер" және арасындағы қашықтық 100 м аз немесе одан көп "кесілген пикеттер" деп бөлінеді.
Жол жоспары: онда орналасқан барлық құрылыстары бар жолдың көлденең проекциясы.
Трасса жоспары: Жол осінің көлденең проекциясы. Трасса жоспарының элементтері: тік-трассаның басынан бастап қисықтың басына дейінгі немесе бір қисықтың аяғына дейінгі қашықтық, бұрылу бұрыштары: тұрақты және ауыспалы радиустардың қисықтары.
Қозғалыс жолағы: көлік құралдарының бір қатарға қозғалуына арналған автомобиль жолының жүру бөлігінің бөлігі.
Жиек жолағы: жүру бөлігінің немесе бөлу жолағының жанында орналасқан және көлік құралдарының тұрақты түрде кіруіне ұшыраған жүру бөлігі сияқты жол киімдері бар арнайы жолақ.
Ауыспалы - жылдамдық жолағы: негізгі қозғалыс жолақтарынан шығатын немесе оларға кіретін автомобильдерді екпінмен немесе тежеуді қамтамасыз ету үшін орнатылатын қосымша қозғалыс жолағы.
Бөлу жолағы: қарама-қарсы қозғалысы бар жүру бөліктерін (орталық бөлу жолағы), сондай-ақ көлік жол айрықтарындағы, бүйірлік жолдар мен т.б. (бүйірлік бөлу жолағы) қозғалыстың арнайы жолақтарынан бөлінетін және көлік құралдарының жүруіне арналмаған автомобиль жолының Конструкциялық бөлінген элементі.
Автомобиль жолының көлденең пішіні: жолдың осіне перпендикуляр жазықтықпен қимасының бейнесі. Жобаланатын жолдың көлденең пішіні екі қисық болуы мүмкін - жол осінен жер төсемінің
жиегіне симметриялы түрде төмен түсетін, бір қисық - жер төсемінің бір жиегінен екіншісіне төмен түсетін еңіс.
Жолдардың жанасуы: бір немесе әр түрлі деңгейлерде жалғасқан, тікелей жалғасы жоқ және осы торапта үзілетін басқа жол автомобиль жолдарының торабы.
Жолдың ұзына бойлық профилі: жобаланатын жолдың жер бетінің ұзына бойлық қимасының Жердің табиғи бетінің нүктелері мен жобалау желісінің нүктелерін белгілеумен оның бойымен немесе оған параллель түрде шартты бейнесі.
Жүру бөлігі: көлік құралдарының қозғалысына арналған автомобиль жолының негізгі элементі.
Жоспардағы тік: трассаның басынан бастап қисықтың басына немесе бір қисықтың соңына дейінгі қашықтық келесінің басына дейін.
Жоспардағы қисық радиусы: автомобильдердің қауіпсіз қозғалысы қамтамасыз етілетін Радиус, ол кезде Таза, ылғалданған жамылғыда, вираждар құрылғысы және жүру бөлігін кеңейте отырып, автомобильдердің қауіпсіз қозғалысы қамтамасыз етіледі.
Көріну қашықтығы: табылған немесе қаралатын объектілерге дейінгі қашықтық.
Қозғалыстың есептік қарқындылығы: болашақ кезеңнің соңғы жылына орташа жылдық тәуліктік қарқындылығы. Қозғалыстың есептік қарқындылығы экономикалық іздестіру деректері негізінде екі бағытта да жиынтық қабылданады.
Серпантин: трассаның даму учаскелерінде таулы жердегі тік беткейлердегі жолдардың арасындағы трассаның бұрылу бұрышының сыртқы жағынан сипатталатын жоспардағы қисық түрі.
Жол трассасы: автомобиль жолдары осінің кеңістікке орналасуы, оның жергілікті жердегі жобалық жағдайына жауап беретін және екі проекциямен анықталатын: көлденең (жоспар) және тік ( бойлық профиль).
Тротуар: жаяу жүргіншілердің қозғалысына арналған автомобиль жолының элементі.
Трассаның бұрылу бұрышы: жоспардағы трассаның бағытын өзгерту. Бұрылу бұрышы трассаның бағытын жалғастыру және оның жаңа бағыты арасында өлшенеді.
Көлденең еңіс: жолдың осіне перпендикуляр бағытта өлшенетін жол конструкциясының қандай да бір элементі (жер төсемі, жол жамылғысы қабаттары) бетінің көлденең деңгейден ауытқуы.
Көлбеу бойлық: жобалау сызығының көлденең бағытта ауытқуы. Ең үлкен бойлық еңіс, көлік шығыстарының құрылыс ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Автомобиль жолдары
КОСТЮЧЕНКОВА О.Н. СӘРСЕНҚЫЗЫ А.
АВТОМОБИЛЬ ЖОЛДАРЫ
НҰР-СҰЛТАН 2020
УДК 625.7 (072) ББК 39.31я81
К72
С. Сейфуллин атындағы Бекітемін
Қазақ агротехникалық С. Сейфуллин атындағы Қазақ
университетінің агротехникалық универстетінің әдістемелік кеңес отырысында МС Төрағасы
31.05.2020-нен №9 протоколы Абдыров А.М. баспаға қарастырылып ұсынылды 2020 жыл
Рецензенттер:
Д.Б.Курмангалиева - т.ғ.д., Стандартизация, метрология және сертификаттау кафедрасының профессор м.а.
А.Н. Гришин - т.ғ.к., Технологиялық машиналар және жабдықтар кафедрасфнфң доценті
О. Н. Костюченкова, А. Сәрсенқызы "Автомобиль жолдары" оқу- әдістемелік кешені-Нұр-Сұлтан, С. Сейфуллин, 2020.- 270с.
Оқу құралы "Автомобиль жолдары" курсы бойынша жазылған. Құралда автомобиль жолдарын дамытудың негізгі кезеңдері және олардың жіктелуі, жолдарды жобалауда қолданылатын негізгі терминдер мен анықтамалар, пәннің дәрістік курсы, сондай-ақ жергілікті жерлерде жолдарды жобалауды жүргізу әдістемесі берілген.
Оқу құралы инженерлік мамандықтар студенттеріне арналған және жоғары оқу орындарының студенттері мен бастауыш кәсіптік білім беру мекемелерінің оқушыларына, сондай-ақ автожол кәсіпорындарының қызметкерлеріне пайдалы болуы мүмкін.
УДК 625.7 (072) ББК 39.31я81
К72
Костюченкова Оксана Николаевна, Сәрсенқызы Ақерке 2020
Казахский агротехнический университет имени С. Сейфуллина, 2020
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
4
Силлабус
6
Глоссарий
17
Дәрістер курсы
40
Әдебиеттер
163
Практикалық жұмыстарға арналған әдістемелік нұсқаулар
164
Курстық жұмыстарға арналған әдістемелік нұсқаулар
239
Білім алушылардың білімін бақылауға арналған
материалдар
273
КІРІСПЕ
Шектес және алыс елдермен саяси, экономикалық қатынастардың дамуы, ол соңғы бірнеше жылда байқалады және Қазақстан экономикасының жедел дамуы республикада көлік-коммуникативтік қызметті-аса маңызды құрамдас халық шаруашылығы кешенін жетілдірудің қажеттілігін білдіреді. Бұл ретте, Қазақстан Шығыстан Батысқа, Азиядан Еуропаға барлық жүк ағындары қозғалатын өзіндік көпір болып табылатынын ескермеуге болмайды. Ішкі Жүк-жолаушылар тасымалы үшін көлік желісін және оның қызметін құру маңызды емес. Көлік үлесі Қазақстанның ішкі жалпы өнімінің тоғызыншы бөлігін құрайды.
Көлік өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығы арасындағы, Өнеркәсіптің жекелеген салалары мен жекелеген кәсіпкерлер арасындағы байланысты қамтамасыз ете отырып, кез келген өндірістің ажырамас элементі болып табылады. Көлік Қазақстан Республикасының экономикасын дамытудың барлық процестеріне әсер етеді: өндірістік күштерді орналастыруға, жаңа аудандар мен табиғи байлықтарды игеруге, тауар айналымын өрістетуге, халықтың өмір сүру деңгейі мен мәдениетінің артуына ықпал етеді.
Тасымалданатын жүктердің көлемі бойынша Автомобиль көлігі біздің республикада бірінші орында тұр,өйткені автомобильдер бірге алынған көліктің басқа түрлеріне қарағанда жүктерді тасымалдайтын болады. Автомобиль көлігі өнеркәсіпте және ауыл шаруашылығы өндірісінде технологиялық процесті қамтамасыз етеді, жергілікті тасымалдауларға толықтай дерлік қызмет көрсетеді, ал жету қиын таулы аудандарда адамдар мен жүктерді тасымалдаудың негізгі түрі болып табылады.
Автомобиль көлігінің артықшылықтарына мыналар жатады:
Көлік құралдарын кез келген жерде шоғырландыруға мүмкіндік беретін жоғары қозғалыс және маневрлік;
жүкті жөнелту орнында алу және қосы мша тиеу-түсіру жұмыстарынсыз жеткізу қабілеті;
темір жол және өзен көлігімен салыстырғанда тұрақты жолдарға аз тәуелділік
Автокөліктің негізгі элементтерінің бірі ретінде автомобиль жолдарының жай-күйін жақсарту халық шаруашылығының барлық салаларын дамыту және автомобиль тасымалдарының өзіндік құнын төмендету үшін маңызды шарт болып табылады.
Бұл көлік саласы ішкі және транзиттік жүктер мен жолаушыларды тасымалдау құралы ғана емес, сондай-ақ мемлекеттің қолда бар табысының көзі болып табылатынын білдіреді, яғни көлік коммуникациялық кешенінің тұрақты өсу қарқынымен бірге қозғалыс пен тасымалдауды ұйымдастыруды қамтамасыз етуге қатысты аспектілер туындайды. Автомобиль саласы қызметінің бағыты ел Президенті Н. Ә. Назарбаевтың "Қазақстан 2030"Қазақстан халқына
Жолдауында нақты тұжырымдалған перспективалық мақсаттардан тұрады. Автожол саласының басты міндеттерінің бірі автомобиль жолдарындағы апаттылықты азайту болып табылады.
Автомобиль жолы - бұл күрделі және қымбат тұратын инженерлік құрылыстар кешені, онсыз автокөлік жұмыс істей алмайды. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының автожол желісі 176,8 мың км құрайды, оның ішінде 88,4 мың км жалпы пайдаланымдағы автомобиль жолдары, 23 мың км республикалық маңызы бар жолдар және 65,4 мың км жергілікті маңызы бар Жолдар.
Оқу құралы 5В071300 - "Көлік, көлік техникасы және технологиялары" және 5В090100 - "Көлікті пайдалану және жүк қозғалысы мен тасымалдауды ұйымдастыру" мамандықтары бойынша жоғары оқу орындарына арналған "автомобиль жолдары"курсының бағдарламасына сәйкес жазылған.
Студенттерді дайындауға ыңғайлы болу үшін оқу құралы үш бөлімге бөлінген:
1 - бөлім - "стандартты терминдер мен анықтамалар; 2 бөлім - "теориялық материал курсы;
3 бөлім - "курстық жұмысты орындау бойынша әдістемелік нұсқаулар".
Курстық және дипломдық жобалау кезінде құралда келтірілген ұсыныстармен және анықтамалық материалдармен ғана шектеліп қалмау керек, ал автомобиль жолдарын жобалаудың әдістерін тереңдете зерделеу мақсатында қосымша ұсынылған әдебиетті пайдалану қажет.
ПӘН БОЙЫНША СИЛЛАБУС
1 ОҚЫТУШЫЛАР ТУРАЛЫ МӘЛІМЕТТЕР
КОСТЮЧЕНКОВА ОКСАНА НИКОЛАЕВНА - PhD, "Көлік техникасы және технологиялар" кафедрасының аға оқытушысы
СӘРСЕНҚЫЗЫ АҚЕРКЕ - магистр, "Көлік техникасы және технологиялар" кафедрасының аға оқытушысы
2 ПӘН ТУРАЛЫ МӘЛІМЕТТЕР
"Автомобиль жолдары" пәні 14.1 - "Күрделі жүйелердің негіздері" модулінің базалық пәндер цикліндегі элективті компонент болып табылады.;
Пән коды AD 3239;
Модуль түрі: "Күрделі жүйелердің негіздері" Кредиттер саны-3
Кесте 1 - Оқу уақытын шамамен бөлу
Триместр апталары
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Барлы
ғы
ТС
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
50
СОӨЖ
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
20
СӨЖ
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
80
Барлығы
15
15
15
15
15
15
15
15
15
15
150
3 ПӘННІҢ ПРЕРЕКВИЗИТТЕРІ
Математика; физика; химия; теориялық механика; сызба геометриясы және инженерлік графика; инженерлік геодезия; автомобильдер; автомобиль тасымалдары; бірыңғай көлік жүйесі; тасымалдауды ұйымдастыру және қозғалысты басқару.
4 ПӘННІҢ ПОСТРЕКВИЗИТТЕРІ
Автомобильді құрастыру негіздері; өндірісті ұйымдастыру және кәсіпорын менеджменті; курстық және дипломдық жобалау; магистратура.
5 КУРСТЫҢ ҚЫСҚАША СИПАТТАМАСЫ
"Автомобиль жолдары" пәнінің оқу мақсаты: жолдың барлық элементтерінің өлшемдерінің техникалық-экономикалық негіздемесінің принциптерін оның халықтық-шаруашылық маңызы, табиғи жағдайлары мен автомобиль тасымалдарының тиімділігі мен қауіпсіздігі талаптарын кешенді есепке алу негізінде, сондай-ақ жергілікті жердегі жолдың бағытын таңдау және оны салу жобасын жасау әдістерін қарастыру.
Оқыту нәтижелері
Пәнді оқу аяқталғаннан кейін студенттер:
Автомобиль көлігінің даму тарихы және автомобиль жолдарының даму кезеңдері;
Қазақстан Республикасының көлік жүйесіндегі автомобиль жолдарының рөлі; автомобиль жолдарының жіктелуі; автомобиль жолдары бойынша қозғалыс сипаттамалары; жол жоспарының элементтері; жолдың бойлық бейінінің элементтері; бөлінген белдеудің элементтері және көлденең бейіндері туралы түсінікке ие болу.
Білу және түсіну (дескриптор А):
Қазақстан Республикасының мемлекеттік білім беру стандартына сәйкес автомобиль жолдарын жобалауға қатысты теориялық материалдарды білу; автомобиль жолдарын есептеу және жобалау әдістемесін меңгеру; автомобиль жолдарын жобалау және салу кезінде инженерге қажетті білім алу керек.
Білу (дескриптор В):
Студенттер өздерінің білімі мен түсінігін еңбек қызметіне немесе инженер мамандығына кәсіби көзқарасты куәландыратын тәсілмен қолдана алады және автомобиль жолдарын жобалау шеңберінде дәлелдерді қалыптастыру және негіздеу және мәселелерді шешу арқылы көрсетілетін құзыреттері бар.;
Меңгеру (дескриптор С, D, Е):
С. әлеуметтік, экономикалық және табиғи-климаттық жағдайларды ескере отырып, жолдарды жобалау саласында пайымдауларды әзірлеу үшін ақпаратты жинау мен интерпретациялауды жүзеге асыру.
Д. қарым - қатынас саласында-құрылыс нормалары мен ережелерін және Қазақстан Республикасының заңнамалық нормалары мен ережелерін сақтауды ескере отырып, автомобиль жолдарын жобалау мәселелерінде төзімділік, құрмет және құзыреттілік сезімін қалыптастыру. Жолдарды жобалау саласындағы танымның мәнін түсіну және түсіну, студенттердің оқу әдебиетімен жұмыс істеу дағдыларын меңгеруіне, ой-пікірді сауатты баяндау, көзқарасты дәлелдей білу және пікірталас жүргізе білуіне ықпал ету.
Е. автомобиль жолдарын жобалау саласындағы мамандар болып табылмайтын адамдардың қабылдау деңгейінде ақпаратты жалпы қол жетімді тәсілмен қабылдай білу, тіркеу және қайта шығара білу.
Пәнді оқу нәтижесінде студент істей білуі керек: қисық бойынша автомобиль қозғалысының ерекшеліктерін ескеруді; - жоспарда радиустардың шамаларын белгілеуді; - вираждарды; - жолдарда көрінуге
қойылатын талаптарды; - жолдарда бойлық еңістердің шамаларын нормалауды; - трассаның жоспарын жобалауды; - жобалау ауданының табиғи-климаттық жағдайларын ескеруді және "жел розасын" құруды; - трассаның жоспарын ресімдеуді; - көлденең биіктіктегі белгілерді анықтауды; - жобалық шешімдерді талдауды.
Автомобиль жолдары күрделі инженерлік құрылыстар болып табылады.
Автомобиль жолдарын жобалау негізіне қойылатын есептер жиі машина бөлшектерін, көпірлерді және ғимараттарды жобалау кезінде орындалатын есептерге қарағанда күрделі емес.
Қазіргі заманғы автомобиль жолдары жоғары жылдамдықпен жүруге арналған. Олар автомобильдердің бұрылыстарында, көтерулерде және түсірулерде автомобильдің басып кетуін немесе аударылуын қауіп төндірмей, ал жолаушылар қозғалысы үшін шаршаған және алаңсыз болмайтындай, қозғалтқыш жұмысының қалыпты режимінде өзінің динамикалық қасиеттерін толық іске асыра алатындай етіп жобалануы және салынуы тиіс. Жол киімі автомобиль қозғалысы кезінде берілетін динамикалық жүктемелерге, сондай-ақ тегіс және тайғақ емес қарсы тұру үшін берік болуы тиіс.
Пәнді оқу студенттерге автомобиль көлігінің пайдалану көрсеткіштеріне жол жағдайының едәуір әсерін егжей-тегжейлі ашу керек.
Студент әр түрлі климаттық жағдайлардағы жолдардың жұмысын, автомобильдің жолмен өзара әрекеттесуінің ерекшеліктерін, жолдардың көліктік-пайдалану сипаттамаларының өзгеру заңдылықтарын, автомобиль жолдарын салу және оны кейіннен пайдалану бойынша жұмыстарды ұйымдастыру принциптері мен әдістерін егжей-тегжейлі оқып білуі тиіс.
Қойылған міндеттерді шешу СӨЖ және СОӨЖ бөлінісінде орындалатын студенттердің дәрістік, практикалық сабақтарының және өзіндік жұмыстарының кешенімен жүзеге асырылады.
6 ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ
Дәріс сабақтарының тізімі
Тақырыптың атауы
Көлемі, сағ
Әдебиет
Апта
Ағымдаы
бақылау, балл
1
2
3
4
5
1 Автомобиль жолдары туралы жалпы мәліметтер
1
НӘ 1,2,3
1 - ші апта
50100
2 Автомобиль жолдарының негізгі элементтері.
1
НӘ 1,2,3
2 - ші апта
50100
3 Автомобиль жолдарынан су
бұру.
1
НӘ 1,2,3
ҚӘ 4
3 - ші
апта
50100
4 Автомобильдің жолмен
өзара әрекеттесуі
2
НӘ 3,4
ҚӘ 3
4 - ші
апта
50100
5 Автомобиль көлігінің жол
элементтеріне қойылатын талаптары
2
НӘ 6
5, 6 - шы апта
50100
6 Жолдарды жобалауға
арналған өткізу қабілеті және техникалық шарттар
2
НӘ 4
7,8 - ші апта
50100
7 Жол киімі немесе жол
жамылғысы
2
НӘ 5
ҚӘ 5,6
9 - шы
апта
50100
8 Жетілдірілген жамылғысы
бар жолдардың пайдалану сапасы.
2
ҚӘ 7
10, 11 -
ші апта
50100
9 Жолдың көліктік-пайдалану
сапасын қолдау
1
НӘ 7
12, 13 -
ші апта
50100
10 Жолдарды жайластыру
және қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз ету
1
ҚӘ 6
14, 15 -
ші апта
50100
Барлығы:
15
50100
Тәжірибелік сабақтардың тізімі
Тақырыптың атауы
Көлемі, сағ
Әдебиет
Апта
Ағымдағы
бақылау, балл
1
2
3
4
5
1 Автомобиль жолдарын жөндеу және күтіп ұстау жөніндегі жұмыстардың
мақсаттары мен міндеттері.
3
НӘ 1,2,3
1 - ші апта
50100
2 Автомобиль жолдарын
жазда және күзде ұстау
3
НӘ
1,2,3
2 - ші апта
50100
3 Жолдың көлік-пайдалану сапасын әртүрлі деңгейде
сақтау тәсілдері
3
НӘ 1,2,3
3 - ші апта
50100
1
2
3
4
5
жыл кезеңдері
4 Жел раушанын тұрғызу
2
НӘ
1,2,3
4 - ші апта
50100
5 Автомобиль жолдарын
қысқы күтіп ұстау
2
НӘ
1,2,3
5 - ші апта
50100
6 Автомобиль жолдарын
техникалық паспорттау
2
ЖӘ 5
6 - шы
апта
50100
7 Автомобиль жолдарының көліктік-пайдалану жай-күйін
бағалау (1-бөлім)
4
ҚӘ 4
7,8 - ші апта
50100
8 Автомобиль жолдарының көліктік-пайдалану жай-күйін
бағалау (2-бөлім)
2
НӘ 5
9-шы апта
50100
9 Жол жамылғысы жай- күйінің және ауа райы- климаттық факторлардың
жолдың көлік сапасына әсері
2
НӘ 1,2,3
10 - шы апта
50100
10 Автомобильдердің қозғалыс режимдеріне жол элементтері мен реттеу
құралдарының әсері
2
ҚӘ 1
11 - ші апта
50100
11 Автомобиль кемелерінде жұмыс істеу қауіпсіздігін бағалау
3
НӘ 1,2,3
13 - ші апта
50100
12 Қозғалыс қауіпсіздігін арттыруға бағытталған іс-
шараларды таңдау
2
НӘ 1,2,3
14 - ші апта
50100
13 Көлік-мобильді жолдарды
көктемгі күтіп ұстау
2
НӘ
1,2,3
15 - ші
апта
50100
Барлығы:
30
50100
2 АВТОМОБИЛЬ ЖОЛДАРЫ" ПӘНІ БОЙЫНША СӨЖ ТАПСЫРМАЛАРЫН ОРЫНДАУ ЖӘНЕ ТАПСЫРУ КЕСТЕСІ
Сабақ тақырыбы
СӨЖ тапсырмасы, мақсаты және мазмұны
Ұсынылған
әдебиет
Бақылау
түрі
Тапсыру
мерзімі
Бағалау
балдары
1
2
3
4
5
6
1. Жол туралы жалпы түсінік. Автомобиль жолдары желісі.
Халық шаруашылығының көлік жүйесіндегі автомобиль жолдарының рөлі. Автомобиль жолдары желісі. Автомобиль жолдарының жылжымалы құрамы.
Автомобиль жолдары бойынша қозғалыс
сипаттамасы. Автомобиль жолдарының техникалық жіктелуі.
НӘ 1,2,3
ҚӘ 3,6
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс туралы есеп.
1 - ші апта
50100
2. Автомобиль жолының элементтері.
Жол жоспарының элементтері. Жолдың бойлық профилінің элементтері. Жолдың бөлінген белдеуінің және көлденең профилінің элементтері.
НӘ 1,4
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс туралы
есеп.
2 - ші апта
50100
3. Жоспардағы және профильдегі жол элементтеріне автомобиль қозғалысының талаптары.
Автомобильдің жолдағы қозғалысы. Автомобиль қозғалысының кедергісі. Автомобильдің динамикалық сипаттамалары. Пневматикалық шиналардың жол бетіне ілінуі.
Автомобильдермен өтетін бойлық еңістер. Қисық сызықты бойлық бейін бойынша
автомобиль қозғалысының ерекшеліктері.
НӘ 1,3
ҚӘ 4
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс туралы есеп.
3 - ші апта
50100
4. Автомобильдің тартымдық балансы
Автокөлікті тежеу. Автомобильдердің тежеу ерекшеліктері төмен түсіру.
Автопоездардың тартымдық есептерінің ерекшеліктері. Жол жағдайына
байланысты отын шығыны және шиналардың тозуы.
НӘ 1,2,3
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс
туралы есеп.
4 - ші апта
50100
5. Жоспардағы қисықтарды жобалау
Қисықтағы автомобиль қозғалысының ерекшеліктері. Көлденең күш коэффициенті. Жоспардағы радиустардың шамасының тағайындалуы. Виражи. Жүру бөлігін қисық етіп кеңейту. Өтпелі қисықтар. Жолдарда көрінуге қойылатын
талаптар. Жоспардағы қисықтардағы көрінуді қамтамасыз ету.
НӘ 1,2,3
ҚӘ 5,6
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс туралы есеп.
5 - ші апта
50100
6. Бойлық профильдегі жол элементтеріне қойылатын талаптар
Жолдардағы бойлық еңістердің шамасын нормалау. Тік қисықтар.
НӘ 4
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс
туралы есеп.
6 - шы апта
50100
7. Жүру бөлігінің ені және жолдардың өткізу қабілеті
Жүру бөлігінің және жол жиегінің ені. Автомобиль жолдары бойынша көлік ағынының қозғалу заңдылықтары.
Қозғалыс жолағының өткізу қабілеті. Жолдарды жобалауға арналған техникалық
шарттар.
НӘ 6
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс туралы
есеп.
7 - ші апта
50100
8. Жол жұмысына
Табиғи факторлар. Жер төсемінің
НӘ 5
Сауалнама
50100
табиғи факторлардың әсері
ылғалдану көздері. Жер төсемінің су режимі. Топырақтағы ылғалдың қысқы қайта бөлінуі және пучино түзілу процесі.
.
Атқарылға н жұмыс туралы
есеп.
9-шы апта
1
2
3
4
5
6
9. Жолдан су бұру.
Жер үсті және жер асты су бұрғыш құрылыстарының жүйесі және оларды жобалау принциптері. Жол арықтарын гидравликалық есептеу. Дренажды есептеу.
НӘ 1,2,3
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс туралы
есеп.
10 - шы апта
50100
10. Шағын көпірлер мен құбырлар
Шағын бассейндерден нөсер ағынын есептеу. Шағын су жинағыштардан еріген сулардың ағынын есептеу. Құбыр тесіктерін есептеу. Шағын көпірлердің тесіктерін есептеу және құрылыстардың
биіктігін анықтау.
НӘ 1,3
ҚӘ 3,5,6
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс туралы
есеп.
11 - ші апта
50100
11. Жер төсемін жобалау
Жер төсемінің тұрақтылығына қойылатын талаптар. Топырақтың жер төсемінде орналасуы. Жер төсемінің әлсіз негіздегі тұрақтылығы. Үйінділердің шөгуін анықтау. Жер төсемі құламаларының
тұрақтылығы.
НӘ 1,3
ҚӘ 3,5,6
Сауалнама
.
Атқарылға н жұмыс
туралы есеп.
12 - ші апта
50100
12. Жол киімдерін жобалау
Жол киімінің конструктивтік қабаттары.
Жол жамылғысының негізгі түрлері. Жол жамылғысының түрін таңдау. Жол
НӘ 1,3
ҚӘ 3,5,6
Сауалнама
.
Атқарылға
13 - ші апта
50100
киімдерін есептеудің және құрастырудың жалпы принциптері. Жол киіміне жүктемелер. Жол жамылғысының беріктігі. Қатты емес жол жамылғысының қалыңдығын серпімді деформациялар бойынша есептеу. Қатты жол
жамылғысының қалыңдығын есептеу.
н жұмыс туралы есеп.
Всего:
50100
Ескерту: Осы жұмыс түрінің бағалау балы СОӨЖ және СӨЖ ағымдағы бақылау бағасының сомасынан анықталған
3 ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі (НӘ және ҚӘ)
1 Костюченкова О.Н. Автомобильные дороги. - Астана.: Казахский агротехнический университет им. С.Сейфуллина, 2014. - 182с.
2 Сильянов В.В. Транспортно-эксплуатационные качества автомобильных дорог. - М.: Издательский центр Академия 2009. - 352 с.
3 Порожняков В.С. Организация движения на участках дорожных работ - М.: Транспорт, 2007.-106с.
4 Бабков В.Ф., Андреев О.В., Замахаев М.С. Проектирование автомобмльных дорог. - М.: Транспорт, 1970.-400с.
5 Бабков В.Ф., Андреев О.В., Замахаев М.С. Проектирование автомобмльных дорог. - М.: Транспорт, 1970.-316с.
6 Бабков В.Ф., Андреев О.В. Проектирование автомобмльных дорог. - М.: Транспорт, 1979.-356с.
7 Хавкин К.А., Дашевский А.Н. Проектирование продольного профиля. - М.: Транспорт, 1966.-238с.
8 Коновалов С.В., Орешкин Б.М. Организация и технология строительства дорог в сложных природных условиях. - М.: Высшая школа, 1968.-381с.
9 Строительные нормы и правила СНиП 2.05.02 - 97
Автомобильные дороги. Нормы проектирования. М.: Стройиздат, 1985. - 112 с.
10 Меркулов Е.А., Славуцкий А.К. Основы проектирования городских дорог. - М.: Стройиздат, 1971. - 240 с.
Қосымша әдебиеттер (ҚӘ)
1 Бабков В. Ф. Дорожные условия и безопасность движения: Учебное пособие для ВУЗов. - 3-е изд., перераб. и доп. - М.: Транспорт, 1982. - 288 с.
2 Бабков В. Ф. Ландшафтное проектирование автомобильных дорог. - М.: Транспорт, 1969. - 168 с.
3 Федотов Г.А. Проектирование автомоб ильных дорог: Справочник инженера-дорожника. - М.: Транспорт, 1989. - 437с.
4 Кубасов А.У., Чумаков Ю.Л., Широков С.Д. Строительство, ремонт и содержание автомобильных дорог. - М.: Транспорт, 1985. - 336 с.
5 Цупиков С.Г. Справочник дорожного мастера. Строительство, эксплуатация и ремонт автомобильных дорог. - М.: Инфра- Инженерия, 2005. - 928 с.
6 Ройзман А.С. Пособие по проектированию автомобильных дорог. - М.: Транспорт, 1968.-239с.
9 КУРС САЯСАТЫ
"Автомобиль жолдары" пәні студенттерге автомобиль тасымалдарының өзіндік құны, қауіпсіздігі және жылдамдығына байланысты автокөлік процесін қамтамасыз етудің маңызды элементі ретінде жол туралы нақты түсінік беруі тиіс, сондай-ақ автомобиль жолдарын салуды, жөндеуді және күтіп ұстауды ұйымдастыру негіздерімен, жол қозғалысын ұйымдастыру және оның қауіпсіздігін қамтамасыз ету кезіндегі жол жағдайларын есепке алу әдістерімен таныстырады.
Студенттен оқу барысында қажет:
1. Сабаққа кешікпеу;
2. Сабақ кезінде алаңдамау және сөйлеспеу, ұялы телефонды өшіру;
3. Сабақты жібермеу - ауырғаны бойынша сабақтарда болмаған жағдайда анықтама беру;
4. Оқу үдерісіне белсенді қатысу;
5. Курстастар мен оқытушыларға шыдамды, ашық және мейірімді болу;
6. Университеттің жиһаздары мен матери алдық-техникалық жабдықтарына ұқыпты қарау.
10 БІЛІМДІ БАҒАЛАУ БОЙЫНША АҚПАРАТ
Студенттердің білімін бағалау апта сайын қатысу, сабақтардың барлық түрлеріндегі белсенділік және дәрістік курс тақырыптары бойынша тестілеу бойынша ағымдық бақылауда жүзеге асырылады.
Бұдан басқа, екі аралық бақылау жүзеге асырылады (жетінші және он бесінші аптада):
әр сабақ түрі мен СӨЖ тапсырмаларының рейтингтік бағасын жинақтау нәтижесі бойынша кестеге сәйкес;
тестілеу нәтижесі бойынша бағалау балдары осы силлабустың 11 бөлімінде көрсетілген.
11 БАҒАЛАУ САЯСАТЫ
100% баллдық жүйеге негізделеді және келесі балдарды бөлуді қарастырады (1, 2, 3-кесте). Бақылау нәтижесінде, егер студент 50 алса, сынақ кітапшасына емтихан қойылады 100 балл.
Кесте 1-пән бойынша білімді бағалаудың үлгі схемасы
№№
пп
Бақылау түрлері.
Студенттердің жұмыс түрлері
Бал саны
minmax
I
Ағымдағы бақылау
Дәрістер
Зертханалық-практикалық сабақтар
СӨЖ
50100
II
Аралық бақылау
Аралық бақылау №1 (8 апта)
Аралық бақылау №2 (15 апта)
50100
50100
ЖИЫНЫ (ОРТА):
50100
III
Қорытынды бақылау
- емтихан
50100
ЖИЫНЫ (ОРТА):
50100
2 - кесте-емтиханда білім алушылардың білімін бағалаудың үлгі схемасы
Емтихан бағасы
Балмен бағалау
1.
Ағымдағы бақылау
Аралық бақылау
50100
50100
2.
Қорытынды бақылау
50100
3.
ЖИЫНЫ (ОРТА):
50100
3- кесте-білім алушылардың білімін бағалау шкаласы
Әріптік жүйе бойынша баға
Балдардың сандық
баламасы
Баллдардың пайыздық
мазмұны
Дәстүрлі жүйе бойынша бағалау
А
4,0
95-100
Өте жақсы
A-
3,67
90-94
В+
3,33
85-89
Жақсы
В
3,0
80-84
В-
2,67
75-79
С+
2,73
70-74
Қанағаттанарлық
С
2,0
65-69
С-
1,67
60-64
D+
1,33
55-59
D
1,0
50-54
F
0
0-49
Қанағаттанарлықсыз
ГЛОССАРИЙ
1 Негізгі ұғымдар
Автомобиль жолы - бұл инженерлік құрылыстар кешені үшін қамтамасыз ететін, автомобильдер жүрісіне үздіксіз, қауіпсіз қозғалысын автомобильдердің және басқа да көлік құралдарының белгіленген жылдамдықпен, жүктемелермен, габариттері, сондай-ақ жер учаскелері осы кешенді орналастыру үшін берілген (жер, көлік) және әуе кеңістігі шегінде олардың үстіндегі белгіленген габарит.
Автомобиль жолдары болып бөлінеді:
жалпы пайдаланымдағы автомобиль жолдары;
шаруашылық автомобиль жолдары;
қалалар мен елді мекендердің көшелері.
Жалпы пайдаланымдағы автомобиль жолдары-бұл жеке және заңды тұлғалар үшін қол жеткізу шектелмеген жолдар. Олар жолдарға бөлінеді:
халықаралық;
республикалық;
жергілікті маңызы бар.
Халықаралық маңызы бар автомобиль жолдары - бұл көршілес мемлекеттердің астаналарын қосатын, сондай-ақ мемлекетаралық келісімдерге сәйкес халықаралық автомобиль жолдары желісіне кіретін жолдар.
Республикалық маңызы бар автомобиль жолдары - бұл көршілес мемлекеттер, республиканың ірі әкімшілік, мәдени және экономикалық орталықтары арасында көлік қатынасын қамтамасыз ететін, сондай-ақ қорғаныс маңызы бар жолдар.
Жергілікті маңызы бар автомобиль жолдары - бұл халықаралық және Республикалық маңызы бар жолдарды қоспағанда, республиканың әкімшілік орталықтарын аудандардың әкімшілік орталықтарымен, ауылдық елді мекендермен, сондай-ақ Республикалық маңызы бар жолдары бар аудандық орталықтарды қосатын жолдар.
Шаруашылық автомобиль жолдары-бұл шаруашылық жүргізуші субъектілердің аумақтарындағы өндірістік-шаруашылық тасымалдарына қызмет көрсететін жолдар, оларға жалпы пайдаланудағы автомобиль жолдарынан, ауыл шаруашылық ұйымдарының ішкі шаруашылық жолдарынан өтетін жолдар, қызметтік, патрульдік және жеке автомобиль жолдары.
Көше (көшенің жүру бөлігі) - бұл қалалар немесе басқа елді мекендер шекараларының шегіндегі автомобиль жолы.
Автомагистраль-бұл қозғалыс жылдамдығы жоғары автомобиль ағынының қозғалуына арналған және барлық ұзына бойы
бөлінген жүру бөліктері мен қызмет көрсету деңгейі бар автомобиль жолы, оған кіру тек түрлі деңгейдегі қиылыстар арқылы ғана мүмкін болады.
Жылдам автомобиль жолы-жоғары жылдамдықпен жүретін және барлық ұзына бойы бөлінген жүріс бөліктері мен тек түрлі деңгейлерде қиылыстары бар автомобильдер ағынының қозғалысына арналған.
Ақылы автомобиль жолдары-бұл сапасы жоғары қауіпсіз жылдамдықты қамтамасыз ететін жолдар, оларды пайдалану үшін ақы алынатын, сапасы Мемлекеттік стандарттардың талаптарына сәйкес келетін басқа жолмен баламалы тегін жол жүрудің міндетті болуы.
Автомобиль жолының ұзындығы-бұл километрлік белгілер бойынша нақты (жергілікті жерде) көрсетілген объектілер немесе елді мекендер арасындағы нақты ұзындығы.
Ескертпе: республикалық және жергілікті маңызы бар жалпы пайдаланымдағы автомобиль жолдарындағы қашықтық бастапқы және соңғы елді мекендер арасында есептеледі.
Елді мекендерді байланыстыратын автомобиль жолдарының ұзындығы-тиісті елді мекендер шекараларының арасындағы қашықтық.
Ескерту: жалпы пайдаланымдағы автомобиль жолдарының километрін есептеу:
Қазақстан Республикасының астанасынан шығатын автомобиль жолдары үшін-ҚР Парламентінің ғимаратынан;
басқа елді мекендерден шығатын автомобиль жолдары үшін- жергілікті атқарушы органдардың ғимараттарынан, ал олар болмаған жағдайда - елді мекендердің шекарасынан.
Бөлінген белдеулер-автомобиль жолының тиісті конструктивтік элементтері мен инженерлік құрылыстарын, сондай-ақ оларды пайдалану үшін қажетті ғимараттар мен құрылыстарды, қорғаныштық және сәндік орман екпелерін және жол байланысы құрылғыларын орналастыру үшін автомобиль жолдары Алып жатқан көлік жерлері.
Жол бойындағы белдеулер-бұл көлік және халық қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін шекараларда жерді пайдаланудың ерекше шарттары белгіленетін автомобиль жолдарына бөлінген белдеуге жанасатын жер учаскелері.
2 Жол қызметін басқару
Жол қызметі-Бұл автомобиль жолдары мен олардағы құрылыстарды жобалау, салу, қайта жаңарту және жөндеу, сондай-ақ күтіп ұстау және пайдалану жөніндегі қызмет.
Жол қызметін басқару - бұл жолдардағы қозғалыс қауіпсіздігі мен қолайлылығын ұйымдастыру мен қамтамасыз етуге, автомобиль жолдары мен құрылыстардың көліктік-пайдалану жағдайын арттыруға,
оларды қорғау тәртібін қамтамасыз етуге, нормативтік құқықтық актілерде белгіленген мемлекеттік стандарттар негізінде автомобиль жолдарын жобалауды, салуды, қайта жаңартуды, жөндеуді, күтіп ұстауды және пайдалануды ұйымдастыруға және озық технологияларды одан әрі жетілдіруге бағытталған іс-шаралар кешені.
Автомобиль жолдарын басқарушылар-бұл автомобиль жолдарының меншік иелері болып табылатын немесе шаруашылық жүргізу немесе жедел басқару құқығында автомобиль жолдарын басқару жөніндегі қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар.
Жолдардың диагностикасы-арнайы тексерулер жүргізу жолымен жолдардың көліктік-пайдалану жай-күйін анықтау.
Жол сервисі-бұл жол бойында орналасқан және жүргізушілер мен жолаушыларға қызмет көрсетуге арналған арнайы объектілер (ғимараттар, құрылыстар, алаңдар) жүйесі.
Түгендеу-техникалық есепті бір мезгілде жүргізе отырып, олардың баланстық құнын нақтылай отырып, жолдар мен жол құрылыстарының тозуын тексеру және анықтау, оның нәтижелері бойынша жол паспорты жасалады немесе қайта ресімделеді.
Автомобиль жолдарын қорғау-бұл пайдалану процесінде жолдар мен жол құрылыстарының сақталуын қамтамасыз ету жөніндегі іс- шаралар кешені.
Жол паспорты-бұл жолдың желілік кестесін және оның барлық техникалық және пайдалану сипаттамаларын, сондай-ақ жол элементтері конструкциясының жай-күйі және олармен болған өзгерістер туралы мәліметтерді, жолды қайта жаңарту және жөндеу бойынша орындалатын жұмыстардың көлемін қамтитын жолдарды техникалық есепке алудың негізгі құжаты.
Жол жұмыстары-автомобиль жолдарын салу, қайта жаңарту, жөндеу және күтіп ұстау кезінде орындалатын жұмыстар.
Жол құрылысы - бұл автомобиль жолдарын, көпір және басқа да инженерлік құрылыстарды және жол желілік міндеттерін салу кезінде орындалатын жұмыстардың барлық түрлерінің кешені.
Жолдарды қайта жаңарту-бұл жолды тұтастай немесе оның жекелеген учаскелерін неғұрлым жоғары санатқа ауыстыра отырып, пайдаланылатын жолдардың көліктік-пайдалану көрсеткіштерін арттыруды қамтамасыз ететін жұмыстар кешені.
Жолды жөндеу-жолдың көліктік-пайдалану сапасын қалпына келтіру жөніндегі жұмыстар кешені.
Жолдарды күтіп ұстау-жолды, жол құрылыстары мен бөлінген белдеуді қозғалыс қауіпсіздігін ұйымдастыру және қамтамасыз ету, сондай-ақ конструктивтік элементтердің елеусіз деформациясы мен зақымдануын жою жөніндегі жұмыстар кешені.
Жолдың жай - күйі туралы деректер базасы-бұл автомобиль жолының көліктік-пайдалану жай-күйі туралы мерзімді жиналатын және жинақтау тәртібінде жинақталатын ақпарат.
3 Жолдардың техникалық-пайдалану сапасы мен сипаттамалары
Жолдардың техникалық - пайдалану сапасы мен сипаттамалары- жолдарды жіктеу белгілері бойынша бөлу жүйесі.
Автомобиль жолдарының жіктелуі-жіктеу белгілері бойынша жолдарды бөлу жүйесі.
Автомобиль жолдарының жіктелуі функционалдық-жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарын олардың қамтамасыз ететін аумақтарға Көліктік қызмет көрсету сипаты бойынша бөлу. Көлік байланыстары мен орындалатын тасымалдардың сипатын көрсетеді.
Автомобиль жолдарын сыныптау техникалық-жалпы пайдаланымдағы автомобиль жолдарын олардың көлік-пайдалану көрсеткіштері бойынша санаттарға бөлу.
Жөндеу жұмыстарының жіктелуі-жол-жөндеу жұмыстарын түрлері мен құрамы бойынша бөлу. Жөндеу жұмыстарының келесі түрлері бар: автомобиль жолдары мен жол құрылыстарын күрделі, орташа, ағымдағы жөндеу және күтіп ұстау.
Жол санаты-бұл жолдың көліктік-пайдалану көрсеткіштерін және оның тұтынушылық қасиеттерін анықтайтын сипаттама.
Жол класы-жолдың техникалық деңгейінің, көліктік мақсаттағы және оған жергілікті қозғалысқа қол жеткізу мүмкіндігінің жалпы сипаттамасы.
Автомобиль жолының тұтынушылық қасиеттері-көлік ағындары қозғалысының қауіпсіздігі мен үнемділігін, оның ішінде жолдың қозғалысқа тиелу деңгейін, көлік ағынының қозғалыс жылдамдығын, қозғалыс қауіпсіздігін, қозғалыс қолайлылығын қамтамасыз ететін автомобиль жолының көліктік-пайдалану көрсеткіштері.
Есептік жылдамдық-бұл жолдың геометриялық параметрлері мен көліктік-пайдалану сипаттамаларын есептеу кезінде қабылданатын қолайлы ауа райы және таза жабын жағдайында бір автокөлік қозғалысының жылдамдығы.
Көлік ағынының қозғалыс жылдамдығы-бұл жалғыз көлік құралдарының өзара іс-қимылын ескере отырып, ағынның қозғалыс жылдамдығы.
Автомобиль жолының сенімділігі жалпы: белгіленген уақыт кезеңі ішінде берілген шектерде пайдалану көрсеткіштерінің мәндерін сақтай отырып, жолдың қауіпсіз есептік қозғалысын қамтамасыз ету ықтималдығы.
Жол киімінің сенімділігі: нормативтік жөндеуаралық қызмет ету мерзімі ішінде жол киімінің тоқтаусыз жұмыс істеу ықтималдығы.
Жер төсемінің сенімділігі: берілген мерзім ішінде топырақ инженерлік конструкциясы немесе берілген пайдалану жағдайларында жол жамылғысының топырақ негізі ретінде өз функцияларын тоқтаусыз орындау ықтималдығы.
Автомобиль жолының істен шығуы жалпы: автомобиль жолы көлік ағынының қауіпсіз есептік қозғалысын қамтамасыз етпейтін оқиға.
Автомобиль жолының ішінара істен шығуы: жолды мақсаты бойынша пайдалану тек шектеумен ғана мүмкін болатын оқиға.
Автомобиль жолының істен шығуы толық: пайда болғаннан кейін жолды мақсаты бойынша пайдалану мүмкін емес оқиға.
Қызмет ету мерзімі нормативтік: нормалармен немесе стандарттармен белгіленген құрылысты пайдаланудың басынан бастап шекті жай-күйі басталғанға дейінгі ең төменгі күнтізбелік ұзақтық.
Автомобиль жолының қызмет ету мерзімі: салынған жолды пайдалануға беруден бастап оның шекті жай-күйі басталғанға дейін пайдаланудың күнтізбелік ұзақтығы.
Жол жабынының қызмет ету мерзімі: жол жабынын пайдалануға беруден бастап оның шекті жай-күйі басталғанға дейін пайдаланудың күнтізбелік ұзақтығы.
Жол киімінің қызмет ету мерзімі: жол киімін пайдалануға беруден бастап оның шекті жағдайы басталғанға дейін пайдаланудың күнтізбелік ұзақтығы.
Жол жамылғыларының жөндеуаралық қызмет ету мерзімі: жолды пайдалануға тапсырған сәттен бастап бірінші күрделі немесе орташа жөндеуге дейінгі кезең, сондай-ақ пайдаланудағы екі аралас күрделі немесе орташа жөндеу арасындағы кезең.
Қозғалыс қарқындылығы: уақыт бірлігінде жолдың белгілі бір қимасы арқылы өтетін көлік құралдарының саны, 1 сағат ішінде - авт сағ, 1 тәулік ішінде - авт тәулік.
Жолдың өткізу қабілеті ең жоғары: мінсіз жол жағдайларында уақыт бірлігінде осы учаскені немесе жолды жіберіп алатын автомобильдердің ең көп саны.
Есептік жолдың өткізу қабілеті: есептік жол және ауа райы - климаттық жағдайларда жолдың қимасы арқылы өтетін жеңіл автомобильдердің ең көп саны.
Жолдың өткізу қабілеті нақты: жолдың осы учаскесін немесе жалпы жолды нақты жол жағдайларында уақыт бірлігіне өткізіп бере алатын автомобильдердің ең көп саны.
Жолдың өткізу қабілеті: жолдың осы учаскесін немесе жолды жалпы уақыт бірлігін өткізіп бере алатын автомобильдердің ең көп саны.
Автомобиль жолының (жол киімінің, жамылғысының) жұмыс қабілеттілігі: жолдың осы қызмет ету мерзімі ішінде жол бойынша өтуі мүмкін жүктер мен көлік құралдарының жиынтық Салмағы (брутто).
Жолдың жүктелу деңгейі есептік: барлық есептік мерзім ішінде аспауы тиіс жолдың жүктелу деңгейі.
Жолдың тиелу деңгейі оңтайлы: жол автокөлік құрамдастарын және жол - көлік оқиғаларынан болатын ысыраптарды ескеретін келтірілген жиынтық шығындар ең аз шамаға ие болатын жолдың тиелу деңгейі. Байланысты сынып және санатындағы жолды және шамамен 0,5
- 0,6.
Жолдың жүктелу деңгейі: қозғалыс қарқындылығының өткізу қабілетіне қатынасы 0-ден 1,0-ге дейін өзгереді.
Қозғалысқа қызмет көрсету деңгейі: қауіпсіздікті, жайлылықты және қозғалыстың үнемділігін анықтайтын және қозғалысқа тиеудің деңгейімен, қозғалысты ұйымдастырудың жылдамдығымен және қозғалыстың рұқсат етілген қарқындылығымен анықталатын көрсеткіш.
Жолдарды ұстау деңгейі: жұмыстарды орындаудың толықтығы мен сапасының жалпыланған көрсеткіші.
Қозғалыс қолайлылығы: жолдың геометриялық параметрлерімен, сипаттамаларымен және жай-күйімен қамтамасыз етілген жылдамдық пен траекторияның күрт өзгеруінсіз автомобильдердің жол бойымен қозғалу мүмкіндігі.
4 Автомобиль жолдарын жобалау және ге ометриялық элементтері
Жолдың сәулеттік бассейні: жол көрінетін тік қисықтың төбесінен жүргізуші алдында ашылатын ландшафт учаскесі.
Қисық биссектрис: трассаның бұрылу бұрышының жоғарғы жағын қисықтың ортасымен қосатын түзу кесіндісі.
Жол жиектері: жолдың жүру бөлігінің беткейімен жиектелетін немесе оның үстінде шығып тұратын жабынның Конструкциялық бүйір қоршауы.
Жиек: еңіс бетінің және жер төсемі жиегінің қиылысу сызығы.
Қисықтың шыңы: бойлық профильдегі ең жоғары нүкте, өсу және төмендеу бұтақтарын байланыстыратын.
Вираж: қозғалыс қауіпсіздігі мен ыңғайлылығын арттыру мақсатында автомобильдің орталықтан тепкіш үдеуін өтеу үшін қызмет ететін қисықтың ортасына еңісі бар жоспардағы қисықтардағы бір қырлы көлденең жолдың учаскесі.
Әуе желісі: жоспардағы берілген тармақтарды қосатын түзу сызық.
Қозғалыс қарқындылығы келтірілген: жеңіл автомобильге келтірілген көлік ағыны қозғалысының орташа жылдық тәуліктік қарқындылығы.
Қозғалыс қарқындылығы есептік: жолдарды жобалау, күтіп ұстау және қозғалысты ұйымдастыру кезінде техникалық және экономикалық есептеулерде пайдаланылатын берілген сағаттың орташа жылдық тәуліктік қарқындылығы немесе қарқындылығы.
Қозғалыс қарқындылығы перспективалы: жол жобаланатын перспективалы кезеңнің соңына күтілетін қозғалыс қарқындылығы.
Клотоид: ұзындығы бойынша ұшудың сызықтық Заңымен сипатталатын өтпелі қисықтар және тұрақты (есептік) жылдамдықтары бар автомобиль қозғалысының шартына ең жақсы жауап береді.
Жеңіл автомобильдің көлік құралдары қозғалысының қарқындылығын келтіру коэффициенті: бір жүк автомобилінің немесе автопоездың жүру уақытында жол учаскесі бойынша қанша жеңіл автомобиль жүре алатынын сипаттайтын қозғалыс қарқындылығын арттыру коэффициенті.
Трассаның даму коэффициенті: берілген пункттерді ("әуе желісі") қосатын түзу сызық ұзындығындағы трассаның нақты ұзындығының қатынасы трассаның нұсқаларын салыстырмалы бағалау кезіндегі көрсеткіштердің бірі болып табылады.
Қосалқы қисық: трассаның бағыты мен серпантиннің тура ендірмесі арасындағы өтпелі қисық.
Коробтық қисық: бір бағыттағы қисық шеңберлі қисықтардың қатарынан тұратын қисық қисық, олар жанасу нүктелерінде ортақ жанасу нүктелерінде бар.
Өтпелі қисық: жоспардағы әртүрлі қисық трассаның учаскелері арасында, соның ішінде трассаның тік учаскелері мен айналма қисық арасында бірқалыпты ауысуды құрайтын ауыспалы радиустың қисығы. Өтпелі қисық орнатылады бойынша клотоиде, лемнискате, кубической параболе, коробова қисық және т. б.
Жоспардағы қисық: жоспардағы көршілес екі түзу түйісетін қисық.
Тік қисық: жолдың бойлық профилінің қиылысқан қисық сынығы.
Қисықтың бағытына байланысты дөңес немесе қисық болуы мүмкін.
Жүріс бөлігінің жиегі: жүріс бөлігін жол жиегінен бөліп тұратын сызық.
Жобалық желі: жолдың жиегінің (осінің) жер бетіне қатысты бойлық профильдегі жобалық жағдайын бейнелейтін сызық.
Жол желісін салу: жобаланатын автомобиль жолдары желісінің графикалық бейнесі.
Жол жиегі: жол жамылғысының шеттерін бұзылудан сақтауға, автомобильдің ақаулығы, аялдау жолақтарын, тосқауыл қоршауларын, сигнал беру құралдарын және қозғалыс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін басқа да құралдарды орналастыруға арналған жол төсемінің жиегі мен жүру бөлігінің жиегі арасындағы әрбір жағынан жер төсемінің бүйір жолағы.
Автомобиль жолының осі: жолдың жүріс бөлігінің немесе бөлу жолағының ортасы бойынша өтетін шартты сызық.
Жобалық белгі: теңіз деңгейінен немесе шартты деңгейден жер төсемінің жиегінің (немесе осінің) биіктігі.
Жұмыс белгісі: үйіндінің биіктігін немесе ойып алу тереңдігін анықтайтын жол осі бойынша жобалық және жердің белгісі арасындағы айырмашылық. Жобалау сызығының ( үйінді) немесе оның астында (алу) бойлық профильге жазылады.
Жобалау желісінің сынуы: бойлық еңістер өзгерген кезде тікелей жобалау желісінің қиылысу нүктесі.
Жолдардың қиылысуы: жүретін жолдар үзілмейтін және олардың әрқайсысы бойынша өтпелі қозғалыс болуы мүмкін автомобиль жолдарының торабы. Жолдардың қиылысуы оларға байланысты қозғалыс мәні мен қарқындылығына байланысты бір немесе түрлі деңгейлерде жасалады.
Перспективалы кезең: қозғалыс шарттарына арналған уақыт кезеңі, оның соңында автомобиль жолдарының геометриялық элементтерінің параметрлері тағайындалады.
Пикет: трассаны нивелирлеу үшін жергілікті жерде бекітілетін нүкте. Бір-бірінен 100 м қашықтықта орналасқан "пикеттер" және арасындағы қашықтық 100 м аз немесе одан көп "кесілген пикеттер" деп бөлінеді.
Жол жоспары: онда орналасқан барлық құрылыстары бар жолдың көлденең проекциясы.
Трасса жоспары: Жол осінің көлденең проекциясы. Трасса жоспарының элементтері: тік-трассаның басынан бастап қисықтың басына дейінгі немесе бір қисықтың аяғына дейінгі қашықтық, бұрылу бұрыштары: тұрақты және ауыспалы радиустардың қисықтары.
Қозғалыс жолағы: көлік құралдарының бір қатарға қозғалуына арналған автомобиль жолының жүру бөлігінің бөлігі.
Жиек жолағы: жүру бөлігінің немесе бөлу жолағының жанында орналасқан және көлік құралдарының тұрақты түрде кіруіне ұшыраған жүру бөлігі сияқты жол киімдері бар арнайы жолақ.
Ауыспалы - жылдамдық жолағы: негізгі қозғалыс жолақтарынан шығатын немесе оларға кіретін автомобильдерді екпінмен немесе тежеуді қамтамасыз ету үшін орнатылатын қосымша қозғалыс жолағы.
Бөлу жолағы: қарама-қарсы қозғалысы бар жүру бөліктерін (орталық бөлу жолағы), сондай-ақ көлік жол айрықтарындағы, бүйірлік жолдар мен т.б. (бүйірлік бөлу жолағы) қозғалыстың арнайы жолақтарынан бөлінетін және көлік құралдарының жүруіне арналмаған автомобиль жолының Конструкциялық бөлінген элементі.
Автомобиль жолының көлденең пішіні: жолдың осіне перпендикуляр жазықтықпен қимасының бейнесі. Жобаланатын жолдың көлденең пішіні екі қисық болуы мүмкін - жол осінен жер төсемінің
жиегіне симметриялы түрде төмен түсетін, бір қисық - жер төсемінің бір жиегінен екіншісіне төмен түсетін еңіс.
Жолдардың жанасуы: бір немесе әр түрлі деңгейлерде жалғасқан, тікелей жалғасы жоқ және осы торапта үзілетін басқа жол автомобиль жолдарының торабы.
Жолдың ұзына бойлық профилі: жобаланатын жолдың жер бетінің ұзына бойлық қимасының Жердің табиғи бетінің нүктелері мен жобалау желісінің нүктелерін белгілеумен оның бойымен немесе оған параллель түрде шартты бейнесі.
Жүру бөлігі: көлік құралдарының қозғалысына арналған автомобиль жолының негізгі элементі.
Жоспардағы тік: трассаның басынан бастап қисықтың басына немесе бір қисықтың соңына дейінгі қашықтық келесінің басына дейін.
Жоспардағы қисық радиусы: автомобильдердің қауіпсіз қозғалысы қамтамасыз етілетін Радиус, ол кезде Таза, ылғалданған жамылғыда, вираждар құрылғысы және жүру бөлігін кеңейте отырып, автомобильдердің қауіпсіз қозғалысы қамтамасыз етіледі.
Көріну қашықтығы: табылған немесе қаралатын объектілерге дейінгі қашықтық.
Қозғалыстың есептік қарқындылығы: болашақ кезеңнің соңғы жылына орташа жылдық тәуліктік қарқындылығы. Қозғалыстың есептік қарқындылығы экономикалық іздестіру деректері негізінде екі бағытта да жиынтық қабылданады.
Серпантин: трассаның даму учаскелерінде таулы жердегі тік беткейлердегі жолдардың арасындағы трассаның бұрылу бұрышының сыртқы жағынан сипатталатын жоспардағы қисық түрі.
Жол трассасы: автомобиль жолдары осінің кеңістікке орналасуы, оның жергілікті жердегі жобалық жағдайына жауап беретін және екі проекциямен анықталатын: көлденең (жоспар) және тік ( бойлық профиль).
Тротуар: жаяу жүргіншілердің қозғалысына арналған автомобиль жолының элементі.
Трассаның бұрылу бұрышы: жоспардағы трассаның бағытын өзгерту. Бұрылу бұрышы трассаның бағытын жалғастыру және оның жаңа бағыты арасында өлшенеді.
Көлденең еңіс: жолдың осіне перпендикуляр бағытта өлшенетін жол конструкциясының қандай да бір элементі (жер төсемі, жол жамылғысы қабаттары) бетінің көлденең деңгейден ауытқуы.
Көлбеу бойлық: жобалау сызығының көлденең бағытта ауытқуы. Ең үлкен бойлық еңіс, көлік шығыстарының құрылыс ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz