ҚР Конституциясына ішкі және сыртқы талдау туралы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

«Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті» КеАҚ

Тақырыбы: ҚР Конституциясына ішкі және сыртқы талдау

Дайындаған :Жанымханова Б

Тобы:ф1-801

Сыртқы талдау:Конституцияның құрылымы, қашан қабылданды, қанша рет өзгеріс енгізілді, қанша бөлімнен қанга тараудан тұрады.

Ішкі талдау: құжат мазмұны қандай, конституцияның негізгі мазмұнын түсіну .

Мемлекет пен заң егіз ұғым. Себебі, адам қоғам мүшесі. Ал, адам қоғамының заңсыз өмір сүре алмайтыны белгілі. Ал қоғамда болып жатқан түрлі құқық бұзушылықтардың бәрін заңмен басқару үшін қажетті нормативті актілердің нақты санын ешкім атай алмайды. Дамыған демократиялы елдерде әрекет ететін заңдар мыңдап саналады. Сол заңдардың бәрінің бастау алар негізі - Конституция болып табылады.

Конституция (лат. constitutio - құрылу, өкім) - қоғамдық және мемлекеттік құрылыс, мемлекеттік органдар жүйесінің реттілігі мен қызметін, азаматтардың құқықтары мен міндеттерін айқындайтын мемлекеттің Негізгі заңы. Оның жасалу үрдісі кейде ондаған жылдарға созылуы мүмкін. Сондықтан Конституцияны қабылдау аса зор жаупкершілікті қажет етеді. Бүкіл қоғамның тағдырын айқындайтын негізгі заң болғандықтан, Конституцияға өзгеріс енгізу реттілігі де өте қатаң және ондай әрекет жиі қайталана бермейді.

1991 жылы 16 желтоқсанда Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесі “Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы” Конституциялық заң қабылдап, Қазақстанның халықаралық құқықтық субъект ретінде жария етілуі елдің тәуелсіздік мәртебесіне сай заңын - Конституциясын қабылдау қажеттігін туғызды. 1993 жылы 28 қаңтарда тәуелсіз Қазақстан Республикасының Негізгі заңы - Конституциясы қабылданды. Ол 4 бөлім, 21 тарау, 131 бап пен өтпелі кезең ережелерінен тұрды.

Жаңа Конституция Қазақстанның мемлекеттік тәуелсіздігін нығайтуда, мемлекеттің халыққа қызмет ететін жаңа билік органдарын құруда, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын айқындауда және оларды кеңейтуде үлкен рөл атқарды. Бұрынғы Қазақ КСР-інің аумағы тәуелсіз аумақ деп танылды. Ол бөлінбейді және оған ешкім қол сұға алмайды. Қазақстан Республикасының азаматтары ұлтына, тегіне, атқаратын қызметіне, тұратын мекеніне және басқа да әлеуметтік жағдайларына қарамастан, тең құқықтар мен бостандықтарға ие. .

Алайда 1993 жылғы Конституция ескі әкімшіл-әміршіл ережелерге сүйенгендіктен, жаңа қоғам талабына сай болмады. Әрі онда адамның жеке құқығы мен бостандығы, және оны қамтамасыз ету қағидалары, мемлекеттік үкімет билігін жүргізу нысандары, басқару саласындағы демократиялық институттардың қызметі нақты айқындалмаған болатын.

Сондықтан Конституция жалпыхалықтық референдум негізінде 1995 жылдың 30 тамызында қайта қабылданып, 5 қыркүйегінде күшіне енді. Қазақстандықтардың 89%-і жаңа Ата Заңды қолдап дауыс берді. Ол тоғыз бөлімнен, 98 баптан тұрады.

Онда адамның және азаматтың конституциялық мәртебесі, бүкіл халықтың мәртебесі, мемлекеттік билік пен мемлекеттің әлеуметтік базасының қайнар көзі ретіндегі адам мен азаматтың құқықтары, бостандықтары және міндеттері баян етілген.

Қазақстан Республикасының Конституциясы тоғыз бөлімнен, 98 баптан тұрады.

I бөлім. Жалпы ережелер

II бөлім. Адам және азамат

III бөлім. Президент

IV бөлім. Парламент

V бөлім. Үкімет

VI бөлім. Конституциялық кеңес

VII бөлім. Соттар және сот төрелігі

VIII бөлім. Жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару

IX Бөлім. Қорытынды және өтпелі ережелер

“Жалпы ережелер деп аталған І бөлімде Қазақстан Республикасының саяси сипаттамасы, қызметінің түбегейлі ұстанымдары көрсетілген; президенттік басқару нысаны, құқықтың қолданылуы айқындалған; идеологиялық және саяси алуандылық, меншікке қатысты қағидалар тұжырымдалған. Қазақстан Республикасы Конституциясында Мемлекеттік биліктің бірден-бір бастауы - халық” деп жарияланған.

Адамның құқықтары, бостандықтары мен міндеттері, азамат және азаматтыққа байланысты ережелер “Адам және азамат” деп аталған ІІ бөлімде жинақталып берілген. Қазақстан Республикасы Конституциясы бойынша заң мен сот алдында жұрттың бәрі бірдей; азаматтардың өмір сүруге, жеке бас бостандығына, еркін қоныс аударуына, саяси бірлесуге, еңбек етуге, меншік иесі болуына, денсаулығын сақтауға, ұждан бостандығына, білім алуға т. б. құқығы бар. Адамды қорлауға болмайды, ары қорғалады. Сонымен қоса, азамат өзіне тиісті конституциялық міндеттерін де абыроймен атқаруға тиісті.

ІІІ бөлімде Президенттің, ІV бөлімде Парламенттің, V бөлімде Үкімет құрамдарының жасақталуы, сайлану және тағайындалуы мерзімдері мен заңдары, өкілеттіктері, атқаратын қызметтері, түрлі саяси ахуалдағы әрекеттерінің бағыттары, өзге органдармен байланыстары, ел экономикасын дамыту бағытында атқаратын жұмыстары, ішкі-сыртқы саясатты айқындап жүргізуі т. б. баяндалған.

VI бөлімде Конституциялық Кеңестің құрылуы мен қызметінің бағыттары, VII бөлімде соттар мен сот төрелігінің жасақталуы, атқаратын қызметінің мазмұны мен реттілігі туралы айтылған. Жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару ережелері VIII бөлімде тұжырымдалған. Соңғы IX бөлімде қорытынды және өтпелі ережелер берілген.

Конституцияның маңызды ерекшелігі - ол бір жағынан, мемлекеттің, ал екінші жағынан, қоғамның Негізгі заңы болып табылады. Сондықтан құқық қорғау органдары Конституция нормаларының бұзылу жағдайына қатысты шаралар қолданғанда, Конституцияның өзін тікелей басшылыққа алады.

Қазақстан Республикасының Конституциясында халық ұғымы барлық ұлттық топтарды түгел қамтитын, тұтас әлеуметтік-саяси құбылыс ретінде түсіндіріледі. Халық әлеуметтік таптарға, топтарға бөлінбейді, сонысымен қоғамда бейбітшілікті сақтауда маңызды рөл атқара алады. Конституция адамдарды мүліктік жағдайына қарай алаламайды, түрлі әлеуметтік топтардың ешқайсысын жақтап шықпайды, өзін халықтың белгілі бір ғана тобының заң шығарушылық актісі деп танымайды. Конституция мемлекетті әлеуметтік деп, яғни бүкілхалықтық деп таниды. Мұның мәні: мемлекет халықтың бір тобының есесінен оның екінші бір тобына артықшылық бермейді. Мемлекет халықтың барлық топтарына олардың әлеуметтік жағдайына сәйкес қамқорлық жасауға тиіс. Қазақстан Республикасының Конституциясы түрлі әлеуметтік топтардың құқықтарына шек қоймай, тұтас халықты конституциялық-құқықтық қатынастардың субъектісі деп таниды. Көп ұлтты Қазақстан қоғамының жағдайында “халық” деген ұғымға қазақ ұлтымен қатар барлық ұлттық диаспоралар мен этностар өкілдері де кіреді. Қазақ ұлты мемлекеттің, яғни бүкіл халықтың әлеуметтік базасының ұйытқысы болғанымен, оған айрықша құқықтық, саяси, әлеуметтік, экономикалық немесе мәдени артықшылықтар берілмейді.

Адамның жеке бас бостандығы және өмір сүру құқығы. Ұждан бостандығы. Ар, намыс, абырой.

Қазақстан Республикасының Конституциясында және басқа заңдарында азаматтардың бас бостандығын қамтамасыз етуге ерекше назар аударылған. Егер өзінің өміріне, денсаулығына, қадіріне нұсқан келетін жадай болса, адам мемлекеттік органдардан қорғаныс іздеуге, заң бойынша көмек сұрауға, президенттің өзіне шағым етуіне құқылы. Мемлекеттік органдар, лауазымды адамдар азаматтың құқығына заңсыз қол сұғылуына жол бермеу шараларын қарастыруға міндетті.

Адамның ең қарапайым да табиғи құқығы - өмір сүру құқығы болып табылады. ҚР Конституциясы бойынша ешкімнің өз бетінше азаматты өмір сүру құқығынан айыруға, адам өмірін жоюға хақысы жоқ. Бұл тұрғыда ҚР Конституциясы тұжырымдары “Адам құқықтарының жалпыға ортақ декларациясында” көрсетілген бағыттарға сәйкес келеді. '' Ешкімді азаптауға, оған зорлық жасауға, басқадай қатыгездік немесе адамдық абыройын қорлайтындай жәбір көрсетуге не жазалауға болмайды” деп көрсетілген Қазақстан Республикасы Конституциясында.

Заң адамды басқа біреудің күш көрсетуінен қорғап отырады. Әдетте, мұндай әрекет күш жұмсау немесе күш қолдануды ескерту тәсілімен жүзеге асырылуы мүмкін. Өзінің азаматтық міндетін орындау үстінде, қылмыскерді ұстау немесе оны тәртіп қорғау органдарына тапсыру үшін күш жұмсаған адам жауапқа тартылмайды. Лауазымды адам - сот, тергеуші өзінің қызмет бабын пайдаланып, адам бостандығына заңсыз қол сұқса, ол өзінің өкілеттігін заңсыз қолданғаны үшін жауапқа тартылады. Айыптаушыдан күш жұмсау арқылы алынған айғақтың заңды күші болмайды.

Ұждан бостандығы. Әр адам өзінің дінге қатысты көзқарасын өз еркімен өзі шешеді. Адамның белгілі бір дінді ұстануына ешкім де, заң да бөгет болмайды

Ұждан бостандығының негізгі кепілдігі - діни бірлестіктердің мемлекеттен ажыратылуы. Мемлекет, оның органдары, лауазым иелері діни бірлестіктердің қызметіне араласпайды, нендей бір дінге немесе дінге сенбеушілерге артықшылық бермейді. Сонымен бірге Конституция діннің қоғамдағы орнын анықтап береді. ҚР Конституциясы бойынша республикада діни негіздегі партиялар құруға жол берілмеуі түрлі дінге сенушілердің өзара тыныштықта, татулықта болуын қамтамасыз етуге тиіс.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.