Субстраттың жануарлар үшін маңызы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

СОӨЖ

ТАҚЫРЫБЫ:
Субстраттың жануарлар үшін маңызы

Орындаған: Аликеева А.
БЭК 3курс 1 топ
Тексерген: доцент
Жақсыбаев М.

Субстрат
Субстрат дүние жүзінде тіршілік ететін барлық жануарлар үшін өте маңызды, оның пайдасы көп. Мысалыға: жануар белгілі бір жерге бекіну үшін ол әр түрлі болуы мүмкін топырақ яғни жер беті, су, мұз қатпары немесе қар жамылғысы , өлі және тірі өсімдіктер, ал паразиттер үшін тіршілік ететін иесінің денесі немесе терісі болып табылады. Суда тіршілік ететін жануарлар үшін субстрат судың түбі грунт болады.
Топырақ - көптеген жануарлар үшін бекініп тіршілік ететін субстрат болып табылады. Топырақ құрлықтың беткі қабаты. Ол үнемі литосферамен және атмосферамен жанасып жатады. Топырақ ұзақ уақыттар ішінде үгітілген тау жыныстары мен тірі организмдердің шіріген қалдықтарының қосылуынан пайда болған әрі тарихи, әрі табиғи дене. Сондықтан да топырақ құрамында минералдық және органикалық заттардың қосылыстары болады. Топырақ қабатын педосфера (грекше "podos" -- аяк) қабығы деп атайды. Топырақтың беткі кабатында органикалық заттарды ыдыратушы ұсақ организмдер (бактериялар, саңырауқұлақтар, құрттар және т.б.) тіршілік етеді. Топырақ қабатының да тіршілік ортасы ретінде өзіне тән ерекшеліктері бар. Топырақ қабатындағы тіршілік үшін температура, ылғалдылық және оттек негізгі шектеуші факторлар болып саналады. Топырақ тығыз, онда жарық болмайды, температураның ауытқуы шамалы ғана әрі оттек аз, оның есесіне топырақта көмірқышқыл газы көп болады. Топырақ борпылдақ (саңылаулары мол) құрылымды болып келеді. Топырақ ішіндегі саңылауларды газдар қоспасы және су ертінділері толтырып тұрады. Топырақ көптеген организмдердің тіршілігі үшін өте қолайлы орта. Топырақта тіршілік ететін организмдер -- педобионттар деп аталады. Полихеттердің 5000-нан астам түрі бар, көпшілігі теңіздерде тіршілік етеді, тек Manayukia baicalensis тұщы суларда кездеседі. Денелерінің ұзындығы бірнеше миллиметрден үш метрге дейін (Eunice gigantea). Басым көпшілігі жүзіп, ал кейбіреулер бекініп немесе топырақты қазып тіршілік етеді, үйшіктер, түтікшелер жасайды. Паразиттік тіршілік ететін түрлері де кездеседі.

18- сурет. Nereis pelagica: А -- бас бөлімі; 1 -- простомиум, 2 -- антенна (мұртша), 3 -- пальпа, 4 -- көздері, 5 -- перистомиум, 6 -- цирра, 7 -- параподия (тұлға сегментінде); Б -- параподия; 1,2 -- нотоподия, 3 -- арқа циррасы, 4 -- нейроподия, 5 -- қүрсақ циррасы, 6 -- қылтандар, 7 -- сүйеніш қылтан (ацикула)
параподиялардың және қылтандарының көлемі, формасы, саны әр түрлі. Кейбір қозғалғьш өмір сүретін полихеттерде параподияларының үстінде тарамдалған өсінділері бар, олар -- желбезектер Eunice түсында. Бекініп тіршілік ететін түрлерінде параподиялар денесінің алдыңғы жағында ғана дамыған, ал денесінің артқы жағында олар жойылып, тек қылтандары ғана сақталған, солар арқылы құмды қазады. Ал Dinophilus- туысының өкілдерінде параподиялары мен қылтандары жоқ.
Суда топырақ сияқты көптеген организмдер үшін ең қолайлы орта мен субстрат болып саналады. Сулы ортаның өзіне тән физикалық және химиялық қасиеттері бар. Организмдер үшін судың химиялық құрамы, тұнықтылығы, тығыздылығы, тұтқырлығы, оттек пен жарықтың болуы және т.б. негізгі рөл атқарады. Судың құрамында көптеген минералдық заттар мен химиялық косылыстар кездеседі. Табиғи судың құрамындағы минералдық тұздардың мөлшері де түрліше болады. Мысалы, тұщы судың бір литрінде 0,5 г тұз болса, теңіз суында тұздың мөлшері 35 -- 40 г болады. Судың құрамында оттек мөлшері атмосферадан 20 есе аз және суға жарық аз түседі. Суда қысым күрт өзгереді. Мұның бәрі де кейбір организмдер тіршілігі үшін едәуір қолайсыздық туғызады. Суда тіршілік етуге бейімделген организмдер тобы -- гидробионттар (грекше "hydor" -- су, "biontos" -- тіршілік ететін) деп аталады. Олар судың түрлі қабаттарында тіршілік етуге бейімделген. Гидробионттар Дүниежүзілік мұхиттарда, жер асты суларында, құрлықтағы су айдындарында кеңінен таралған. Су айдындарында екі түрлі тіршілік ортасын ажыратады. Оның бірі -- судың қалың қабаты (пелагиаль грекше "pelagos" -- теңіз). Бұл қабатта тіршілік ететін организмдерді пелагостар деп атайды. Екіншісі -- су тубі (бенталь грекше "benthos" -- терең) деп аталады. Мұнда тіршілік ететін организмдер бентостар деп аталады. Судың беткі қабатында судың ағысымен қалқып жүріп тіршілік ететін ұсак организмдерді (фитопланктондар мен зоопланктондарды) планктондар (грекше "planktos" -- қалқып жүретіндер) деп атайды.Судың түрлі қабаттарында белсенді түрде жүзіп жүріп тіршілік ететін ірі организмдерді (басаяқты ұлуларды, балықтарды, және т.б.) нектондар (грекше "nektos" -- жүзіп жүретіндер) деп атайды. Ал судың ең ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.