ХХ ғ. б. Алаш басылымдарындағы әдеби-сын мәселелері жөнінде

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі
Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Филология және әлем тілдері факультеті
Қазақ әдебиеті және әдебиет теориясы кафедрасы

СӨЖ
Тақырыбы: ХХ ғ.б. алаш басылымдарындағы әдеби-сын мәселелері

Орындаған: Ә.Қойкелді
Тексерген: Ш.Шортанбаев

Алматы, 2021 жыл
ХХ ғ.б. алаш басылымдарындағы әдеби-сын мәселелері
Түркістан уәлаяты газеті (1870 -- 1882). Ташкент каласында 1870 -- 1917 жылдары орыс тілінде Туркестанские ведомости газеті шығып түрды. Түркістан өлкесін билейтін генерал-губернаторлардын ресми органы болғанымен, бұл газетте жарияланған Орта Азия халыктарының тарихы мен этнографиясы, археологиясы және географиясы жөніндегі материалдардың мәні зор болды. Газетті шығаруға Н.С.Севернее, В.В.Бартольд, II.П.Остроумов, Ш.М.Ибрагимов сияқты белгілі ғалымдар қатысты.
Осы газетке косымша ретінде сол жылдан бастап тұңғыш қазақ тілінде Туркістан генерал-губернаторының ресми органы Түркістан уәлаяты газеті щығарылды. Бұл газет ол кезде Түркістан өлкесіне қарайтын осы күнгі Қызылорда, Шымкент, Жамбыл, Алматы облыстарының қазақтарына арналды. Газеттің редакторы және аудармашысы ағайынды Ибрагимовтар болды. Қазак газетін шығару ісіне Хасан Жанышев, Заманбек Шайхыәлібеков, Жүсіп Казыбеков аудармашы әрі әдеби кызметкер болып катысқан.
Патша үкіметінің отаршылдық саясатын уағыздай отырып, ресми газеттер, кейде Россияның самодержавиелік езгісіндегі ұлттарды ұлы орыс халкының озат мәдениетіне тарту идеясын да насихаттап отырды. Россия халықтары арасындағы катынастардың мұндай демократиялык және гуманистік бағыт алуына мерзімді баспасөздін ұйымдастырушылары, рсдакторлары және қызметкерлері көбінесе прогресшіл ниетті орыс интеллегенциясының арасынан шыққан кайраткерлер болғаны себеп болды
Түркістан уәлаяты газетінің бетінде өзбек халқыкын, революцияшыл ниеттегі демократ акыны Мұқимидын және ағартушы акыны Фурхаттың, орыс әдебистінің классиктері Крыловтын, Пушкиннін, Толстойдын шығармалары басылды. Осы газет арқылы қазақтың тұңғыш ғалымы Шоқан Уалихановтың өмірі мен ісі бүкіл қазақ еліне мәлім болды.
Қазақ тілінде газет шығарылуын жұртшылык куана қарсы алды. Семей жағының казактары бір жиында бұл газетті окығанын, көнілдеріне ұнағанын, бүған дейін тек татар тілінде намаз окуды үйрететін кітапшаны оқитындарын айта келіп, Біздін қазақты бір жұрт біліп, біздің тілімізде газет бастырғаны үшін алғыс айтады деп куанды.
Түркістан уәлаяты газеті оку-ағарту жоне здебиет мэселелеріне едәуір орын беріп отырды. Ол казак жастарыныя гимназияда, орыс-казақ мектептерінде окн бастағанын кұптады. Әрине, алдымен дәулеттілердік балалары окитыны еоз болды. Жастардын окуға деген кұштарлығын куаттай отырып, газет орысша оқыл білім алған каззктын тұнғыш ғалымы Шокая Уәлихановтын өмірі мен кызметі туралы өнеге ретінде арнайы макала жариялады.
Газет орыс халкының ауыз әдебиеті шығармаларын, шығыстың атақты Мың бір түн хикаясын қазақ тіліне аударып басты. Сондай-ак қазақтын ауыз әдебиеті мен белгілі акындарының шығармаларын жариялады. Түркістан уәлаяты газеті Абай Құнанбаев пен Ыбырай Алтынсарин негізін калаған қазақ жазба әдебиеті мен әдеби тілінің жаңа бет алыста калыптасуы жөнінде тиісті роль аткарды. Россия мемлекетінің құрылуы тарихын, орыс пен қазақтын ертеден бергі байланысын, Батыс Европа елдерінің өмірін қазақтар өзінің ана тілінде осы газеттен оқып білді.
Орыстың мерзімді баспасөзінің әсерімен алғашкы қазақ газетінде заметка, корреспонденция, мақала, фельетон мен очерк сияқты жанрлар туа бастады.
Ғылыми хабарлар рубрикасымен сол кездегі ғылым мен техника табыстары жайында түсінік, сондай-ақ жаратылыс жөніндегі ғылыми такырыптарда мақалалар, ветеринария және зоотехника мәселелері жайында консультациялар жариялануының кандай маңызы болғаны өзінен-өзі түсінікті. Бұлардың бәрі көшпелі халыктың дүниетанымына игі әсер еткені сөзсіз.
Газет окушыларына танымдылык сипатты материалдар қандай әсер еткені қызык. Батыс Европа туралы очерк жөнінде біреу Осы күнге дейін біз дүниенің бәрінде үш-ак мемлекет бар деп жүруші едік -- орыс, түрік және қытай мемлекеті. Карасак, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.