Ғылыми зерттеудің классификациясы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

Тақырып 1. Ғылыми зерттеулердің әдіснамасы
Жоспары
1 Қазіргі замандағы ғылым ролі.
2 Ғылыми зерттеулердің ұғымдары.
3 Ғылыми жұмыстың әдіснамасы.

Қазіргі заманғы ғылым адамның ойлауы мен психикалық және дене
күштерінің ынталуының талап ететін іс-әрекеттің бір түрі болып табылады.
Ғылыми әдіснаманың 3 деңгейі бар:
1) Философиялық - әдіснама ретінде зерттеушіні табиғат, қоғам, сана
дамуының жалпы заңдарын білуін, әлемнің біртұтастығын қамтумен
зерттеген мәселесі басқалардан ішінен орны мен байланысын анықтаумен
қаруландырады.
2) Жалпы ғылыми – зерттеудің кейбір заңдары мен ұстанымдарын меңгеруге
көмектеседі. Солардың ішінен білімнің түрлі саласынан тиімділерін
таңдауға мүмкіндік береді.
3) Нақты ғылымдылық – ғылыми пәнге қатысты тиімді заңдылықтарды,
нәрселерді, ұстанымдарды қамтиды.
Ғылыми әдіснаманың ең бір басты бөлігі – нақты зерттеу облысын білу.
Кәсіби білім деңгейін үнемі және жоспарлы түрде арттыру керек. Екінші
маңызды бөлігі – философия. Ғылыми маңызды сәтінің бірі – жаңа ойпайын
шығару және болжам жасау. Ғылыми заңдарға байланысты жасалған болжамдардың
бірнеше түрі болады:
1. Эмпирикалық – заңдары тәжірибе мен бақылауға негізделеді.
2. Теориялық – заңдар табиғаттың шын заңдылықтарын тереңірек, толығырақ
айқындайды.
3. Құрылымдық
4. Динамикалық – заңдары объектілердің алғашқы қалпы мен кейінгі жағдайын
біле отырып кез-келген жағдайда оның өзгеруін білуге мүмкіндік береді.
5. Статикалық – заңдылықтардың объектілер жиынтығының және элементтердің
біртекті объектінің көптігіне қатысты болады.
6. Сапалы – түрде тұжырымдалған заңдылықтар көріністердің жалпы даму
бағыттарын айқындайды.
Санды – заңдар математикалық формулалар мен теңдіктер ретінде
тұжырымдалады.
Қазіргі заманғы ғылым - еңбек іс-әрекетін адамның ойлауы мен
психикалық және дене күштерінің ынталануын талап ететін бір түрі болып
табылады. Ғылым - іс-әрекетгін ең бір қиын да, күрделі, көп ақпараттық
білімді, білік дағдыны талап ететін бір

Тақырып 2. Ғылыми зерттеулердің түрлері
Жоспары
1 Мақсаттық қызметі бойынша ғылыми зерттеулердің түрлері.
2 Қоғамдық өндіріс байланыстары бойынша түрлері.
3 Қаржыландыру көзі бойынша түрлері.

Ғылыми зерттеудің мақсаты ғылымда әзірленген принциптер және тану әдіс
негізінде құбылыстың, үрдістің немесе объектінің құрылымын, байланыстарын
және қатынастарын жан-жақты және шынайы оқып білу. Кез-келген ғылыми
зерттеудің өз объектісі және пәні болады. Ғылыми зерттеудің объектісі
материалды немесе идеалды жүйе болып табылады.
Ғылыми зерттеудің пәні бұл жүйенің құрылымы, жүйенің ішінде және
сыртындағы элементтердің өзара әрекеттістігінің заңдары: даму заңдары,
әртүрлі қасиеттері, сипаттары және т.б.
Ғылыми зерттеудің классификациясы:
1. Қоғамдық өндіріс байланыстарының түрі бойынша бөлінеді:
1) Жаңа технологиялық өндірістерді, машиналарды, құрылыстарды жасауға
бағытталған жұмыстар.
2) Өндірістің тиімділігін арттыруға бағытталған жұмыстар.
3) Еңбек шарттарын жетілдіру.
4) Адамның жеке тұлғасын дамыту.
2. Мақсаттық қызметі бойынша:
1) Іргелі – олар қандай да бір жаңа құбылыстарды, табиғат заңдарын ашуға
және зерттеуге бағытталған. Мақсаты – қоғамның ғылыми білімдерін
кеңейту. Болашақта адамның тәжірибелік әрекетке пайдалануға болатын
заңдарды ашу.
2) Қолданбалы зерттеулер – қандай да бір табиғат заңдарын қолдануға,
тәсілдерін табуға бағытталған. Мақсаты – ғылыми білімдерді қалай
қолдануға болатынын білу.
Іздеу жұмыстары – жаңа технологиялардың жасау жолдарын табу, объектіге
әсер ететін факторларды орнату.
Ғылыми зерттеу жұмыстары – жаңа технологияларды сынау құралдарды,
аспаптарды жасау.
Сынау конструкторлық – құрылыстың логикалық негізін анықтайтын
сипаттарын таңдау.
3) Жасалымдар – соңғы мақсаты – қолданбалы зерттеудің материалдарын
еңдіруге дайындау.
3. Қаржыландыру көзіне байланысты:
1) Мемлекеттік бюджет
2) Келісім бойынша (хоз-договор)
3) Қаржыланбайтын
4. Зерттеулерді жүргізу уақыты бойынша
Зерттеу объектісі бойынша ғылым жаратылыстану және гуманитарлы болып
бөлінеді.
Жаратылыстану - өмірде объективті түрде адам тәуелсіз құбылыстарды
зерттейді. Бұған физика, химия, медицина, т.б. жатады.
Гуманитарлы – адамның рухани өміріне байланысты және оның жігеріне,
дамуына уақыт пен кеңістікке тәуелді үрдістерді зерттейді: психология,
социология, философия, бұл ғылым объективті.

Тақырып 3. Ғылыми зерттеулердің кезендері және құрылымы
Жоспары
1 Зерттеу үрдіс туралы ұғым.
2 Зерттеулерді жүргізу алгоритмі.
3 Зерттеулерді жүргізудің негізгі кезендері.

Әр ғылыми зерттеу жұмысы қандай да бір ғылыми бағытқа жатады. Ғылыми
бағыттың құрамдас бөліктері:
1) Кешендік мәселелер – бір мақсатпен біріккен мәселелер жиынтығы.
2) Мәселелер шешу қоғамда қажетті болған күрделі теоретикалық және
практикалық есептер жиынтығы.
3) Тақырыптар – мәселенің құрамдас бөліктері.
4) Ғылыми сұрақтар – ғылыми зерттеудің нақты тақырыбына сәйкес кіші
ғылыми есептер.
Мәселе немесе ғылыми зерттеудің тақырыбын таңдаған кезде бірден
зерттеу бағытын қарама-қайшылығын талдау негізінде мәселе және жалпы түрде
күтетін нәтиже анықталады. Содан кейін мәселенің құрылымы әзірленеді.
Тақырыптар, сұрақтар және орындаушылар ерекшеленеді. Олардың өзектілігі
орнатылады.
Кезеңдері.
Ғылыми-техникалық зерттеуді жүргізу үшін ең алдымен техникалық
тапсырма құрастырылады. Ол міндетті құжат ретінде есептелінеді. Техникалық
тапсырмада зерттеудің мақсаты, мазмұны, зерттеу нәтижелерін жүзеге асыруы
анықталады.
1. Ақпараттық ізденіс және зерттеу әдістемесін құру.
2. Зерттеудің алғашқы әзірленуі.
3. Зерттеудің тәжірибелік бөлігін дайындау және жүргізу.
4. Тәжірибе мәліметтерін өңдеу.
5. Нәтижелерді талдау, жалпылау, рәсімдеу.
6. Өнеркәсіпке аяқталған әзірлерді ендіру.
1) Мәселе бойынша ақпаратты жинау орындалады. Зерттеу саласындағы
сұрақтың жағдайы туралы реферат жасау үшін ақпарат көздері
сарапталады: ғылыми мақалалар, есептер, рефераттар, аңдатпалар,
потенттер, т.б. Содан кейін зерттеу жоспары құрылады. Барлық кезеңдер
үшін ғылыми жетекшілер, орындаушылар және кеңес берушілер болу керек.
Материалдық-техникалық қамсыздандыру анықталады. Ал жоспар барысында
әр зерттеу кезеңін орындау ұзақтығын бағалап, шығындарды және қаржы
көздерін анықтау керек.
2) Осы кезеңде зерттеудің үрдіс немесе құбылыс бағыналатын іргелі
заңдылықтар анықталады және алғашқы болжамы құрылып, негізделінеді.
Үрдістің немесе аспаптың ақпараттық моделін құрғанда, зерттеу
объектісінің сипаттама арасында себепті байланыстар орнатылады.
Мысалы, қандай да бір факторлардың әсері, шектеулер және т.б.
Математикалық апаратты таңдағаннан кейін ақпараттық моделін
математикалық тілге аударылады. Есптеу техниканың қандай құралдары
пайдаланатыны анықталады. Осы кезең жобаны жасаудың техникалық
тапсырманың беруімен анықталады.
3) Осы кезеңде тәжірибелік құрылыстың жобасы жүзеге асырылады. Осы
кезеңнің соңында тәжірибелік зерттеудің хаттамасы ретінде нәтижелерді
рәсімдеу керек.
4) Кез келген тәжірибе(эксперимент) шыққан мәліметтердің өңдеуімен және
нәтижелерді кесте, сызба, формулалар және сөздік сипаттауымен аяқталу
керек. Тәжірибе нәтижелері өңдеуден кейін алғашқы болжамы тексеріліп,
қажет болса өзгертіледі. Осы кезең жаңа факторларды және заңдарды,
теоретикалық және практикалық қорытындылардың қалыптастыруымен
аяқталады.
5) Ғылыми-техникалық зерттеудің нәтижелерінде алынған материалды, өнделіп
бір жерге келтіру керек және нәтиже бойынша есеп жазылады. Есепке
қойылатын талаптар:
- құрылудың анықтылығы
- материалдың логикалық тізбектілігі
- аргументтердің дәлелділігі
- формулировкалардың дәлдігі және қысқаша формада берілуі,
объективтілігі
- жұмыстың нәтижелерінің нақтылығы
- ұсыныстар мен қорытындылардың дәлелділігі.
Көбінесе есептің келесі құрылымы болады:
1. Титулдық бет
2. Орындаушылардың тізімі
3. Реферат
4. Мазмұны(оглавление)
5. Шарт белгілердің, символдардың, терминдердің, бірліктердің тізімі
6. Кіріспе
7. Есептің негізгі мазмұны
Ең басында әдебиет көздеріне шолу жасалады. Шолуда мәселелердің
жағдайы туралы рефераттың материалдарын көрсетуге болады. Жаңа ойларға және
мәселелерге көңіл аудару керек. Қойылған есепті шешу үшін әртүрлі ықпал
қарастырылады. Шолу алынған әдістемесінің және зерттеу жоспарының ғылыми-
техникалық зерттеудің негіздемесімен аяқталады. Содан кейін зерттеудің
алғашқы әзірленуімен тәжірибелік бөлімнің барысы және нәтижелері тізбектеп
жазылады.
Қолданылған әдістерімен тәжірибе мәліметтерінің нәтижелері
қарастырылады. Тәжірибелік және теориялық зерттеудің жалпылаудың және
талдаудың мәліметтері келтіріледі. Зерттеудің нақты кезеңдерінде
орындауында қолданылған жаңа әдістемелер толық сипатталады және әр тарау
бойынша шыққан нәтижелері жалпыланады, олардың қолдану мүмкіндіктері
көрсетілуі керек.
8. Қорытынды. Зерттеу нәтижелері бағаланады және қойылған мақсатқа
сәйкестігі бағаланады. Егер теріс нәтижелері шықса, оларды қорытындыда
көрсету керек.
9. Қолданылған көздердің тізімі.
10. Қосымшалар (қандай да бір үлкен кестелер, сызбалар, математикалық
есептеулер, хаттамалар және бағдарламалар, т.б.)
Зерттеу нәтижелерді қойылған мақсатқа жетсе, оларды мақала немесе
монография түрінде көпшілікке көрсетуге болады. Мақалада ғылыми немесе
практикалық мәні болатын нақты сұрақтың нәтижесі көрсетіледі. Мақаланың
көлемі 12 бетке дейін болуы керек.
Монография – бір тақырыптың немесе сұрақтардың шектеулі шеңберінің
әзірлеріне арналған ғылыми еңбек. Монография бір авторға немесе
көзқарастары бірнеше авторға жазады.
Ғылыми өнімнің формаларының бірі – диссертация. Диссертация – қандай
да бір ғылыми дәрежеде ізденуге және арнайы отырыста ізденушімен қорғалатын
зерттеу.
6) Ғылыми өнімнің өндіріске ендіру үрдісі екі кезеңнен тұрады:
- тәжірибелі-өндірістік
- сериялық ендіру
Бірінші кезеңде өндірістік ортада әзірлеулер тексеріледі. Сынау
нәтижелері хаттама ретінде рәсімделіп, сынайтын үлгілердің технологиялық,
эксплуатациондық, энергетикалық және т.б бағалары беріледі. Сынау
нәтижесінде үлгілерді жетілдіруші ұсыныстар жасалынады және техникалық
құжаттар дәлділенеді. Содан кейін ғана өндіріске ендіру орындалады. Ғылыми
әзірлеуді өндіріске ендіруі актін рәсімдеумен экономикалық тиімділігін
есептеумен анықталады.

Тақырып 4. Диссертация ғылыми енбек түрінде
Жоспары
1 Диссертациялық зерттеулердің түрлері.
2 Диссертацияны дайындау формалары.
3 Диссертацияны жүргізудің көздері.
4 Ғылыми жұмыстың этикасы. Ғылыми жетекшінің қасиеттері.

Диссертациялардың келесі түрлері болуы мүмкін:
1. Докторлы-ғылыми дәрежеде (PhD)
2. Кандидаттық
3. Магистрлы
1. Өзіндік басшылықпен жүргізілетін зерттеу, яғни ізденуші тарапынан
негізделген ғылыми жанры қалыптастырады. Осы жарғылардың жиынтығын жаңа
келешегі бар зерттеу деп жіктеуге болады немесе экономикалық, саяси,
әлеуметтік мәдениет маңыздылығы бар ірі ғылыми мәселелердің шешімі деп
қабылданады.
2. Тәжірибелік маңызы бар өзекті ғылыми мәселенің жаңа шешімін
ұсынатын ғылым докторының баршылығымен атқарылатын аяқталған ғылыми зерттеу
жұмысы. Міндетті түрде қорғаудың алдында диссертациялық жұмыс (қолжазба
құқығында) автореферат түрінде баспаға ұсынылады. Ғылыми ізденуші тарапынан
арнайы мамандырылған кеңеске қалыптасқан қатаң тәртіп негізінде құжаттар
тізімі тапсырылады.
3. Магистрлы диссертация – ғылыми жетекші тарапынан атқарылатын ғылыми
жұмыстың бір түрі. Магистрлы диссертация ізденушінің өзінің кәсіби
жолындағы алғашқы ғылыми қабілетерін көрсету қажет және алдындағы шешілген
ғылыми мәселелердің модельдеуі жүргізіледі. Диссертация қорғау мемлекеттік
біліктілік комиссия отырысында болады. Мемлекеттік біліктілік комиссияда
магистрант өзінің жеке жоспарын кәсіби бағдарлама бойынша орындаған жөнінде
диссертация және еңбектерін ұсынады. Магистрлы диссертацияға міндетті түрде
пікір беріледі.
Диссертацияны дайындау формалары:
1) Докторантура
2) Аспирантура, егер әскери жоғары оқу орны – адьюнктура, PhD
докторантура
3) Ізденушілік және магистратура

Зерттеулерді жүргізу көздері

1. Жалпы азаматтық, адамгершілік, идеалды. Олар көп жағдайда
әлеуметтік сұраныста нақты кейпін көрсетпейді.
2. Адамзат туралы ғылым кешенінің жетістігі.
3. Қазіргі және өткеннің озық тәжірибесі (наваторлық).
4. Ұжымның, қоршаған әлеуметтік ортаның кәсіптік әлеуеті (потенциал)
5. Адамдардың кәсіби шығармашылық әлеуеті.
Диссертацияны жазу тікелей ғылыми жетекшіге байланысты. Ғылыми
жетекшінің міндеттері:
1) Жоғары кәсіби маман болу керек, қатал талап қою керек, жұмысты
ұйымдастыра білу керек.
2) Аспирант ізденушілердің басқару тәжірибесі болу керек, қандай да
бір идея беру керек, жаңа идеяларды беру.
3) Бағыт-бағдар беру қажет.
Болашақ диссертацияның жұмыс жоспарын бірге әзірлейді. Ізденушінің
күнтізбелік кестесін құрастырады. Тақырып бойынша әдебиеттің нұсқау жасау
блу қажет. Жүйелі түрде кеңес береді. Ізденушінің бекітілген жеке
жоспарының орнын бақылайды. Диссертацияның бөліктерін толық түрде бағалап,
қорғауға ұсынылған келісім береді.
Зерттеушінің жеке қабілеттері: жүйелі ойлау, сыни көзқарас,
табандылық, байқаушылық, өз бетімен жұмыс істеу.
Ғылыми зерттеудің жалпы логикалық сұлбасы:
1. Өзектілігі (көкейкестілігі) негізделеді.
2. Зерттеу мақсатын анықтау.
3. Зерттеу объектісін және пәнін анықтау.
4. Зерттеу болжамдарын құру және нақты міндеттерін анықтау.
5. Зерттеу әдістерін және құралдарын таңдау.
6. Зерттеу үрдісін сипаттау.
7. Зерттеу нәтижелерін талдау.
8. Алынған нәтижелерді бағалау және қорытындыларды шығару.
Диссертацияның тақырыбын таңдау барысында қажет:
1. Мәселе бойынша қорғалған диссертацияның каталогтарын қарап шығу.
2. Іргелес салаларда жаңа зерттеу нәтижелерімен танысу.
3. Зертеу әдістердің әзірлеу жағдайларын бағалау.
4. Белгілі ғылыми шешімдерді жаңа әдістер арқылы қарап шығу.
5. Сараптамалық шолулармен, мақалалармен танысу.
6. Тақырып бойынша мамандардан кеңес алу.
Зерттеудің негізгі сипаттамалары. Дұрыс анықталды ма тексеру үшін
зерттеуші келесі сұрақтарға жауап беру керек:
1. Өзектілігі: Осы мәселені қазіргі кезде неге зерттеу керек?
2. Мәселе: бұрын зерттелмеген нәрселерден бүгін нені зерттеу керек?
3. Тақырып: осыны қалай атаймыз?
4. Зерттеу объектісі: нені қарастырамыз?
5. Зерттеу пәні: объект қалай қарастырылады, осы зерттеу қандай жаңа
қатынастарды, аспектілерді, функцияларды, қасиеттерді ашады?
6. Зерттеуші қандай нәтиже алу керек? Нәтиже қандай болу керек?
Зерттеуші осы нәтижені қалай көреді?
7. Міндеттері: Мақсатқа жету үшін не істеу керек?
8. Болжам: Объектте басқалары байқамайтын, зерттеуші нені көріп тұр?

Тақырып 5. Зерттеулердің әдістері
Жоспары
1 Статистикалық әдістері және формализациялау құралдары.
2 Теоретикалық зерттеулердің әдістері.
3 Эмпирикалық зерттеулердің әдістері.

Зерттеулерде формализациялау құралдары және статистикалық әдістер.
- Дисперсиялардың талдауы. Қандай да бір бақылайтын белгі (Y) бойынша
бір-біріне тәуелсіз жеке белгілердің (A,B,C) әсерін анықтауға
арналған.
- Регрессиялық сапалы талдау. Мәліметтердің көпөлшемді талдаудың әдістер
тобы. Қандай да бір тәуелді Y белгіге бірнеше сапалы тәуелсіз X
белгілерінің әсерін бағалауға мүмкіндік береді.
- Кластрлық талдау. Объектілерді сипаттайтын белгілердің және осы
объектілердің жіктеу әдісі болады. Жіктеу мақсаты – қандай да бір
қарастырылатын жиынтықты біртекті объектілер топтарға бөлу.
- Латентті құрылымды талдау. Қандай да бір сұрақтар жиынына
респонденттердің жауаптары бойынша қандай да бір жасырын (латентті
белгі бойынша). Олардың жіктелуі.
- Факторлық талдау. Бақылайтын белгілердің, корреляцияларын талдау
әдістер тобын біріктіреді. Белгілерді топтаудың нақты тәсілі болады.
Зерттеудің эмпирикалық және теориялық деңгейлерде қолданатын әдістер:
1. Абстрактылау. Осы әдістің мағынасы ойда заттың маңызды емес
қасиеттеріне, байланыстарға, қатынастарға көңіл бөлмей бір немесе бірнеше
зерттеушіге маңызды қасиеттерін ерекшелеу.
2. Талдау. Заттарды құрамдас бөліктерге бөлу.
3. Синтез. Талдау кезіндегі бөліктерді бір бүтінге біріктіру.
4. Аргументтеу. Басқа пікірлер арқылы біздің пікірдің ақиқаттылығы
негізделетін логикалық үрдіс. Аргументтеу мақсатына жетеді, егер дәлелдеу
ережелері сақталса: дәлелдеу тезисі анық және нақты болу керек. Дәлелдеу
барысында тезис өзгермеу керек. Аргументтер жеткілікті болу керек және бір-
біріне қарсы болмау керек.
5. Индукция. Жекеден жалпыға қарай ойлау.
6. Дедукция. Жалпыдан жекеге қарай ойлау.
7. Модельдеу әдісі. Модельдер арқылы объектілерді зерттеу, нақты бар
болған заттардың және құбылыстардың модельдерін құрып зерттеу. Модель осы
объектілердің зерттеуге маңызды қасиеттеріне ие болды (заттық, графиктік,
статикалық, динамикалық).
8. Жалпылау.
9. Жіктеу.
10. Жүйелеу.
11. Түсіндіру.
12. Салыстыру.
13. Өлшеу.
14. Сипаттау.

Тақырып 6. Ғылыми зерттеулерді жүргізудегі компьютерді қолдану
Жоспары
1 Есептеулерді жүргізу.
2 Зерттеулердің нәтижелерін өндеу және рәсімдеу.
3 Ақпарат көздері. Компьютерлік модельдеу.

Ғылыми зерттеулерде компьютерді қолданудың төрт бағыты бар:
1. Есептеу амалдарды орындау
2. Құжаттарды және зерттеу нәтижелерін безендіру
3. Ақпарат көзі ретінде қолдану
4. Компьютерлік модельдеу
1. Дайын бағдарламалық өнімдерді қолдану. Ғылыми калькулятор – Wise
Calculator. Microsoft Excel, Matlab, Mathcad.
Есептеу амалдарға арнайы алгоритм құрастырып бағдарлама құру.
Программалау тілдерінің жіктелуі:
Төменгі деңгейдегі тілдер (Assembler)
Assembler тілдерінің командасы машиналық командаға сәйкес келеді,
процессорға тәуелді болады.
Жоғарғы деңгейдегі тілдер. Тілдердің бір командасы бірнеше машиналық
командаға сәйкес келеді. (Pascal, Fortran, C, C++, Object Pascal, C#,
Visual Basic)
2. Мәтіндік процессорды қолдануға болады. Microsoft Word
Графикалық редактор.
Мәтіндік редактор.
Презентация бағдарламасы – Power Point.
Электрондық кестелер.
Арнайы бағдарламалар.
3. Мәліметтер қоры (СУБД) Oracle
Интернеттің іздеу жүйелері.
4. Модель – қарастырылатын объектінің, құбылыстың немесе үрдістің
мәнді ерекшеліктерін бейнелейтін қандай да бір жаңа объект.
Модельдеу – модельді жасау және зерттеуден тұратын тану әдісі болады.
Модель екі топқа бөлінеді:
1) Заттық (материалды)
2) Абстрактылы (материалды емес) – сызба, формула, мәтін.
- сөздік
- математикалық
- ақпараттық
Модельдеу мақсаттары.
1. Нақты объектінің қалай құрылғанын немесе үрдіс қалай жүретінін, негізгі
қасиеттерін, қоршаған ортамен өзара байланысты және даму заңдарын түсіну
үшін.
2. Объектіні немесе үрдісті басқару және берілген критерий бойынша
басқарудың неғұрлым ыңғайлы тәсілін анықтау үшін.
3. Объектіге әрекетін әртүрлі формаларға және берілген тәсілдерінің жүзеге
асыруына тура немесе жанама салдарды болжау үшін.
Имитация – модель көмегімен бір шынайы жағдайатты жаңғырту, зерттеу
және соңында оның оңтайлы шешімін табу.
Имитациялық модельдеу күрделі жүйе немесе ықтималдық теориясына және
математикалық статистикасына негізделеді.
Имитациялық модельдің өзі шынайы жүйенің математика моделін құруда
және осы модельдерде барлық мүмкін жағдайаттарды бағалау үшін тәжірибеден
қоюдан тұрады.

Тақырып 7. Зерттеулерді жүргізудегі құралдарды әзірлеу технологиясы
Жоспары
1 Саулнамаларды, тестілерді және тағы да басқа материалдарын әзірлеу.
2 Есептерді құрастыру ережелері.
3 Рефераттарды, мақалаларды жазуға ұсыныстар.

Зерттеуді жүргізу құралдарын әзірлеу технологияларына жатады:

1. Сауалнама
2. Тестілер
Сауалнама дегеніміз нақты сұрақтарға жауап алу жолы мен мәліметтерді
жинау;
Сөздік коммуникация негізінде алғашқы әлеуметтік және психологиялық
ақпаратты алудың әдістемелік құралы;
Сауалнаманы құрастырған кезде келесі принциптер қолданылады:
1) Сауалнама зерттеу құралдарының бір бөлігі болып табылады.
2) Сұрау қағазын мағыналы бөліктері мөлшерлеп алғанда бір көлемде болуы
керек.
3) Сауалнаманы құрастырған кезде бірінші сұрақтар қарапайым болуы керек,
содан кейін одан күрделі сұрақтар кетеді, одан соң ең күрделі сұрақтар
(мотивация-дәлелді), одан кейін орташа сұрақтар (оқиғалық, факт),
соңында паспорт болады.
4) Сауалнаманы жүргізген кезде анонимділігін сақтау керек.
Сауалнаманы жүргізген кезде келесі ережелерді сақтайды:
1. Сауалнаманың мазмұны зерттеудің тақырыбына және міндеттеріне сәйкес
болу керек.
2. Сауалнаманың тілі әңгімелесу тіліне жақын болу керек және
респонденттерге түсінікті болу керек.
3. Сауалнаманың сұрақтарына жауап құрастырған кезде, респонденттерге өз
пікірін және әсерін, қысымын көрсетпеу.
4. Сұрау кезінде респондент көп уақыт алатын күрделі есептерді шешпеу
керек.
5. Сауалнаманы уақыт бойынша анықтау керек және жүргізу орнына байланысты
құру керек.
6. Сауалнаманы ұқыпты рәсімдеу керек, сұрақтарды және жауаптарды
ерекшелендіру үшін әртүрлі шрифтерді қолдану.
Сауалнаманың мазмұны және құрылымы әртүрлі болуы мүмкін. Мысалы,
1) Кіріспе: қандай ұйым, қандай мақсатымен алынған мәліметтер қалай
пайдаланылады. Сауалнаманы толтыру бойынша нұсқаулар. Алдынала
ынтымақтастыққа алғыс білдіру.
2) Сауалнаманың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.