Мал тұқымы туралы түсінік

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

БАСБОЛОВ ЗАМАНБЕК ТППЖ-31

Мал тұқымы туралы түсінік.

Мал тұқымы - ауыл шаруашылық малдарының шығу тегі, дене тұрқы мен бітімі, пайдалы шаруашылық белгілері ұқсас және бұл қасиеттері тұрақты тұқым қуалайтын біртұтас топтары. Мал тұқымына шығу тегі бір болғанымен генотипі әр түрлі, ата-тегінің құнды қасиеттері ұрпағына берілетін асыл тұқымды малды іріктеп алады. Мал тұқымы зоологиялық емес, зоотехникалық ұғым. Мал тұқымы деген ұғым алғаш ХІІ ғасырда малдың жекелеген жақсы тобы шығарылып, оларды басқа мал тобын жақсартуға пайдалануға байланысты қалыптаса бастаған.

Мал тұқымы туралы ғалымдардың берген анықтамасы өте көп. Бірақ олардың әрқайсысы мал тұқымы ұғымының мәнін толық қамти алмайды. Бірі оның бірілігіне, тұрақтылығына мән берсе, екіншісі ұқсастығына, үшіншісі біртектілігіне т. б мән береді. Көптеген анықтамаларды негізге ала отырып, мал тұқымы деп белгілі бір әлеуметтік-экономикалық жағдайда адам еңбегі нәтижесінде қалыптасқан, шығу тегі мен тарихы ортақ, тіршілік ортасында талғамы бір, ұқсас, дене құрылысы мен өніміділік ерекшеліктері бірдей және бұл қасиеттерін ұрпағына тұрақты толық бере алатын, түліктің бір үлкен тобын айтамыз.

Сонымен мал тұқымын адам өзінің белгілі бір қажеттілігін қамтамасыз ету үшін көп жылғы еңбегі арқылы шығарады. Мал тұқымының басты қасиеттері: шыққан тегінің бірлігі, белгілі бір табиғи және технологиялық жағдайда өніп - өсуге бейімділігі, тұқымның өздеріне тән, шаруашылыққа айқын белгілі болған тиімді қасиеттерінің болуы, сол қасиеттерінің беріктігі мен белгілерінің өзгергіштігі және қажетті мөлшерде сандық құрамының болуы. Мал тұқымының бұл қасиеттері бір-бірімен өте тығыз байланысты, бір-біріне себепші, бірін-бірі толықтырып отырады, жалпы мал тұқымының қалыптасып, талапқа сай дамып отыруының басты шарттары. . Мал тұқымы қарапайым, зауыттық және ауыспалы топтар болып бөлінеді. Қарапайым немесе аборигендік мал - белгілі бір табиғи жағдайда ұзақ жылдар бойы өсірілген және сол жағдайға бейімделген мал тұқымы. Мысалы, қарабайыр, жабы жылқылары, еділбай қойы, т. б. Зауыттық мал - қарқынды тауарлық өндіріс пен жоғары деңгейдегі зоотехникалық талаптарға сай жағдайда алынған мал тұқымы. Бұл топқа ата тегінің құнды қасиеттері және әр түрлі табиғи жағдайға байланысты өзгергіштік ерекшеліктері басым мал тұқымдары жатады. Мысалы, голланд және симменталь сиыры, таза тұқымды мініс жылқысы, т. б. Қазіргі кездегі шығарылған мал тұқымының дені зауыттық жолмен алынған. Мал тұқымын жетілдірудің ең негізгі әдісі - таза тұқымды мал өсіру. Үй хайуанаттарының белгілі бір түрі, яғни әр түлік мал тұқымдарына бөлінеді.

2. Тұқымдардың классификациясы және генеалогиялық құрылымы

Тұқымдардың жіктелуі

Тұқымдардың пайда болуына жұмсалған еңбек саны мен сапасы бойынша олар үш топқа бөлінеді: жергілікті, зауыттық және өтпелі.

1. Жергілікті тұқымдар өздігінен пайда болды, негізінен табиғи сұрыптаудың әсерінен. Бұл тұқымдар белгілі бір климаттық жағдайларға жақсы бейімделген. Жергілікті тұқымдардың жануарлары әмбебап өнімділікпен, кеш пісетіндігімен, ерекше төзімділігімен, физикалық беріктігімен, сондай-ақ экономикалық пайдалы белгілердің аз өзгергіштігімен сипатталады. Аборигендіктерге ежелгі шыққан көптеген тұқымдар жатады, мысалы, оңтүстік-шығыс даланың бұрынғы көшпенділерінің жергілікті малы - қалмақтар, қырғыздар, қазақтар, якут малдары. Мұндай тұқымдардың қатарына адамға ет, сүт және тері беретін Қырғыз жылқысы кіреді, олардан аяқ киім мен киім жасалады. Оны көлік жануарлары ретінде де қолданыңыз.

2. Зауыттық немесе мәдени тұқымдар-бұл үлкен адам еңбегінің жемісі. Осы тұқымдардың жануарларында ұзақ бағытты таңдау мен таңдаудың әсерінен белгілі бір құрылым пайда болды, маңызды белгілердің тұқым қуалаушылығы артты. Зауыттық тұқымдар жоғары өнімділікке және ерте жетілуге ие, сондықтан олар аз өнімді тұқымдарды жетілдіруші ретінде қызмет етеді. Зауыттық тұқымдар өнімділіктің жоғары өзгергіштігімен сипатталады. Өзгергіштіктің ауқымы, мысалы, сүт мөлшері бойынша 1500 - ден 25000 кг-ға дейін, жергілікті тұқымдарда-600-ден 1000 кг-ға дейін. Жергілікті қойлардан 1-2 кг жүн алынады, мәдени тұқымдардан - 5-6 - дан 35 кг-ға дейін. зауыттық тұқымдардың тұқым ішіндегі өзгергіштігі шығармашылық іріктеудің нәтижесі және оларды әрі қарай жетілдірудің негізі болып табылады. Зауыттық тұқымдарға қазіргі заманғы мамандандырылған ірі қара, жылқы, қой және шошқа тұқымдары жатады.

3. Өтпелі тұқымдар - зауыттық және жергілікті тұрғындар арасында аралық орын алады. Бұл жасанды іріктеу, сондай-ақ жануарларды тамақтандыру және ұстау жағдайларын жақсарту маңызды рөл атқарған тұқымдар. Өтпелі жыныстарға тән белгілердің бірі-олардың құрылымының гетерогенділігі. Тұқымның құнды бөлігі жақсарып жатқанда, оның ең нашар бөлігі экстенсивті жағдайда төмен өнімді болып қала береді. Өтпелі тұқымдарға кабардино-Балқар, фин жылқысы, Сібірдің кейбір жергілікті тұқымдары жатады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.