Судың физикалық, химиялық және биологиялық қасиеттері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

БАСБОЛОВ ЗАМАНБЕК ТППЖ-31

1. Судың физикалық, химиялық және биологиялық қасиеттері.

2. Ауыз су сапасының гигиеналық нормативтері.

3. Судың өзін-өзі тазартуы және су көздерінің төлқұжатталуы (паспортизациясы) .

4. Сумен жабдықтаудың әртүрлі жүйелері мен тәсілдерін санитарлықгигиеналық бағалау.

Судың физикалық, химиялық және биологиялық қасиеттері.

Судың негізгі физикалық қасиеттері - иіс, түс, айқындық, дәм, тығыздық, температура, тұтқырлық, сығылу, электр өткізгіштігі және радиоактивтілік. Жер асты суларының түсі оның химиялық құрамына, сондай-ақ судағы механикалық қоспаларға тікелей байланысты болады. Жер асты суларының жиі түсі жоқ. Табиғи судан шыққан судың сарғыш түстері бар, оларда гуминді заттар да бар. Изумрудный реңк сутек сульфидті суларда кездеседі. Судың түсiндiрулерi стандартты платинум-кобальт шкаласы бойынша градустарда жүргiзiлуi керек. Жер асты суларында көп жағдайда иіс жоқ. Егер суда иіс бар болса, онда суда биохимиялық шыққан газдардың болуы және бұл суда шіретін органикалық заттардың бар екендігі белгісі болуы мүмкін. Иісі сипаты сипаттама ретінде айқындалады - сутегі сульфиді, иіссіз, шірік, батпақты, күлгін және т. б. Шар шкаласы бойынша иістердің қарқындылығы бағаланады. Оның дәмі суда ерітілген заттардың құрамына байланысты болады. Судың температурасы тұтқырлыққа, сүзу коэффициентіне, сондай-ақ химиялық құрамға тікелей әсер етеді. Табиғи жағдайларда жер асты сулары аса суланған, суық, жылу, сондай-ақ қызып кетуі мүмкін. Белгілі бір температурада судың тығыздығын анықтайды. Судың тығыздығы - температура төрт градусқа дейін тазартылған су тығыздығы. Температура, газдар, онда ерітілген тұздар және тоқтатылған бөлшектер судың тығыздығына байланысты. Іс жүзінде судың сығылмауы және сығымдалу факторымен анықталады. Арқасында оның қозғалыс, су тұтқырлығы анықтау үшін сұйық бөлшектердің ішкі кедергісі, ол кинематикалық тұтқырлығы мен динамикалық тұтқырлығы коэффициенті білдірді. Жер асты суларының өткізгіштігі суда ерітілген тұздардың мөлшеріне байланысты болады. Таза суда шамалы электрөткізгіштігі байқалады. Оқшаулағыш суды тазартады. Электр кедергісі салдарынан судың электро өткізгіштігі бағаланады. Радондағы судың мөлшері судың радиоактивтілігін анықтайды.

Су биологиялық тұрғыдан қол жетімді, тез сіңетін болу қажет, яғни су молекулаларының арасындағы беткейлік қысым (БҚ) деңгейі аса үлкен болмау керек. БҚ су молекулалары арасындағы тіркесу күшін, сонымен қатар сұйықтық бетінің пішінін анықтайды. Мысалы, ҮК күшінен тамшы, шабындық, жіңішке ағыс және т. б. пайда болады. Сұйықтықтың буға айналуы молекулалардың тіркесу күшіне байланысты болады. Су құбырының суында ҮК - 73 мН/м, қанда - 53 мН/м бар, ал ішкі және жасушаның сыртындағы суда шамамен 43 мН/м болады. Төмен беткейлік қысымды су биологиялық тұрғыдан қол жетімді. Ағзадағы сұйықтықтың электролиттік құрамын қуаттау үшін су нашар минералданған болуы керек. Судың қаттылығы орта болуы керек. Жасуша үшін тым жұмсақ және тым қатты су бірдей қолайлы. Су аз сілтілі болуы қажет. Негізгі тіршілік аз сілтілі ортадан тұратындықтан, бұл ағзадағы сұйықтықтың қышқылдық - сілтілік тепе - теңдігін сақтауға мүмкіндік береді. Осы орталардың сілтілігін төмендету кезінде биохимиялық үрдіс өзгереді, ағза қышқылданады. Бұл аурулардың пайда болуына әкеледі. Нәрсіз жұқпадан онкологияға дейінгі барлық патология қышқыл ортаға әуес болады. Қышқыл ортада қалыпты жасушаларды зақымдайтын және жоятын еркін радикалдар белсенді түрде пайда болады. Сілтілі ортада олардың бәрі қалыпқа келеді, ал онкологиялық жасушалар - дамымайды. Қышқылдық - сілтілік балансты үйлесімді қолдану - бұл өз өміріңді ұзарту мен оны жоғары сапалы деңгейде сақтау деген сөз! Кез келген сұйық ортада ағып кететін тотығу - тотықсыздану реакциясының параметрлерін реттеудің ең маңызды факторларының бірі тотығу - тотықсыздану әлеуеті (ТТӘ) болып табылады.

2. Ауыз су сапасының гигиеналық нормативтері.

Шаруашылық-ауыз суымен қамтамасыз ету үшін жер үсті, жер асты және атмосфералық суларды пайдаланады . Жер үсті сулар- бұлар ашық су көздері: өзендер, ағысы бар және ағысы жоқ көлдер, су қоймалары, теңіздер, мұхиттар. Әртүрлі ашық суат суларының органикалық қасиеттері, химиялық және биологиялық құрамының өзіндік ерекшеліктері бар, себебі олар әр түрлі факторларға байланысты. Суды тұщы және ащы сулар деп бөледі. Өзендер мен көпшілік көлдердің суы тұщы суларға жатады. Кейбір ағынсы жоқ көлдер мен су қоймаларында судың буланып кетуіне байланысты, әсіресе ыстық климат жағдайында, тұздардың концентрациясы жоғарылап кетеді. Кейбір көлдердің суында табиғи тұз мөлшері тұрақты түрде жоғары болады. Теңіздер мен мұхиттардың суында тұздылық жоғары болады. Егер, тұщы суларда тұздың мөлшері 1 г/л-ден аспайтын болса, теңіз суында оның мөлшері 35-37 г/л-ге жетуі мүмкін.

Сумен қамтамасыз ету үшін жер беті суларының ішінен, көбінесе, өзен суларын пайдаланады. Себебі, өзен суының дебиті үлкен, өздігінен тазару және қайта қалпына келу қасиеті жоғары, әлсіз минералданған, жұмсақ, бірақ суға араласқан бөлшектер көп және түстілігімен ерекшеленеді. Әсіресе арнасы сазды өзендердің сулары лайлы болады. Судың түстілігі, негізінен, топырақтағы органикалық заттардың ыдырауы кезінде пайда болатын және өзен суына жуылып өтетін гуминді заттардың мөлшеріне байланысты, сонымен қатар, антрпогенді ластанудың да дәлелі болуы мүмкін. Өзендерді басқа су көздеріне қарағанда тұрмыстық және өндірістік ағынды суларды ағызып жіберу үшін жиі пайдаланатынын есте сақтау керек. Оларға тасқан сулар мен нөсер сулары көп мөлшерде түседі. Аридті зоналарда жаз айларында өзен суының мөлшері азайып, тіпті кеуіп те кетуі мүмкін. Бұл тұрғыдан тұрақты су дебитін жасанды су қоймалары қамтамасыз етеді. Бірақ, су қоймаларындағы судың ағысы жоқ тоқтау су болғандықтан, органикалық заттардың жиналуына, көк жасыл балдырлар мен шіріту микрофлорасының дамуына, судың өздігінен тазару үрдісінің шұғыл бәсеңденуіне жәнесоның салдары ретінде судың көп мөлшерде ластануына әкеп соғады. Мұндай үрдістер ағынсыз көлдерге де тән. Теңіздер мен мұхиттарда су қоры іс жүзінде шексіз болып табылады, бірақ олардың жоғары тұздылығы алдымен белгілі бір дәрежеде тұщыландырмай пайдалануға мүмкіндік бермейді.

Барлық жер үсті сулары микробтармен және органикалық заттармен жоғары деңгейде ластанған, сондықтан олардың суын тек тиісті өңдеуден өткізгеннен кейін ғана шаруышылық- ауыз суы мақсатында қолдануға болады.

Грунт суларын ауылдық елді - мекендерде шахталық және тұрбалы құдықтар жасау арқылы пайдаланады.

Жер бетінен сүзіліп келген сулар, сондай-ақ, грунт сулары су өткізбейтін қабаттың еңіс бойымен төмен жылжи отырып, олардан жоғары және төмен жатқан жыныстың су өткізбейтін пласттарының ішіне енуі мүмкін (1-сурет) . Осындай пласттар арасында жиналып, олар пластаралық суға айналады. Олардың төбе жабындысы мен арнасы су өткізбейді. Су іріккіш горизонттарда құм, құйыршық тас, әктас, т. б. су сақтаушы қызметін атқарады. Кейбір жағдайда су іріккіш горизонттар бос, су толған қуыс түрінде болады, яғни жердің астындағы өзендер мен көлдер болып саналады. Пластаралық сулар грунт суларынан төмен ондаған метрден мыңдаған және одан да артық метрлерге дейінгі тереңдікте орналасады.

Пластаралық сулар қысымды және қысымсыз (артезиан ) болып бөлінеді. Қысымды сулар пластаралығындағы барлық бос кеңістікті толтырып жатады және егер скважина бұрғыласа, олар жер бетіне өздері көтеріледі.

Бұл сулардың үлкен қысымы оларға ластағыш заттардың түсуіне кедергі болады. Қысымсыз сулар пласттар арасындағы кеңістіктің бәрін толтырмайды, сондықтан да орналасқан тереңдігінен жоғары көтерілмейді.

3. Судың өзін-өзі тазартуы және су көздерінің төлқұжатталуы (паспортизациясы) .

Өнеркәсіптік өндірістер қазіргі уақытқа дейін су көздерін ластағыш объекті болып саналады. Индустриалды елдерде жоғарғы дәрежелі өндіргіш күштердің өнеркәсіптегі сарқынды суларды тазартуы табиғатты қорғауда мемлекеттік маңызды шара болып отыр.

Өнеркәсіп орындарының ішінде активті түрде суды тұтынушылар - қара металлургия, химиялық, орманды химиялық және мұнай өндіруші өнеркәсіптер. Өнеркәсіптен шыққан ағынды судың құрамында уытты заттар көп болады.

Қазіргі уақытта қосылыстардың зиянды екендігін және судың құрамындағы уытты заттар концентрациясының мөлшерін анықтаудың 3 әдісі белгілі:

-Су қоймаларының ластануын есепке алу.

-Зерттемелік заттардың әр түрлі концентарция негізіндегі гидробионттардың өмір сүргіштігін тәжірибелік жолмен анықтау.

-Ластағыш заттардың маңызды қызметіне әсерін зерттеу, соның ішінде оның өсуіне, көбеюіне, тыныс алуына

Ағынды суларды тазарту үшін тотықтырғыш биотоғандар қызмет етеді. Бұл табиғи немесе жасанды терең емес су қоймалары. Онда табиғи сулардағы өздігінен тазарту процесіне ұқсас органикалық заттардың бұзылуы іске асады. Олар қарапайым және жасанды аэрациялы болуы мүмкін.

Тотықтырғыш биотоғандар арқылы сарқынды суды тазарту ерте заманнан бері қолданылып келген тазартудың ескі әдісі, өздігінен тазаланатын табиғи жолы. Тәжірибеде кеңінен қолданғандықтан дағдыға айналып, қазіргі кездегі технологияларға байланысты, сарқынды суды тазартудың әдістеріне күрделі құрылыстарды қолданғандықтан және жасалуы жөнінен күрделі еместігі жағынан кеңінен таралуына тағы да көңіл бөлініп, бірінші көзқарастың өзінде - ақ қарапайым, бірақ өте тиімді, мықты және ең бастысы тотықтырғыш биотоғандағы суды тазалау әдісі арзан болғандықтан өндірістік құрылыс мекемелері мен қала тектес поселкалар, кішілеу қалалар мен аз тұрғындары бар орындардың қайсысында болса да ағынды суларды тазарту тотықтырғыш биотоғанда бірінші кезекте іске асырылады.

4. Сумен жабдықтаудың әртүрлі жүйелері мен тәсілдерін санитарлықгигиеналық бағалау.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.