Балалардағы жұқпалы аурулар. Иммунды алдын алу

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

Балалардағы жұқпалы аурулар. Иммунды алдын алу

Скарлатина - жедел жұқпалы ауру, ол жалпы интоксикация құбылыстарымен, жұтқыншақтағы баспа формалы өзгерістермен және терідегі көптеген ұсақ нүктелі бөртпелердің шығуымен сипатталады.Этиологиясы.Скарлатинан ың қоздырғышы - А тобының гемолитикалық стрептококкы, сонымен бірге стрептококк бүйректі зақымдап (гломерулонефрит), баспа, созылмалы тонзиллит, ревматизм т.б ауруларын тудырады. Скарлатинаның бастапқы симптомдары стрептококк токсинінің әсеріне байланысты болады. Ауырып сауыққаннан кейін организмде ерекше антиденелер пайда болады. Көбінесе 2 - 10 жастағы балалар ауырады.Эпидемиологиясы. Инфекцияның көзі - скарлатинамен, баспамен ауыратын науқас немесе сау тасымалдаушы адам. Қоздырғыш айналадағы ортаға жұтқыншақ пен кеңсіріктің шырышты қабаттарынан секретімен бірге шығады. Инфекция ауа - тамшы жолымен таралады. Науқас бүкіл ауырған кезінде инфекция көзі болып қала береді. Скарлатина науқас пайдаланған, ауру жұққан заттар (ойыншық, кітаптар, ыдыстар, киім - кешектер т.б.), сондай - үшінші бір адам арқылы жұғуы мүмкін. Тағам арқылы жұғуы (сүт, сүт тағамдары, кремдер т.б.) дәлелденген. Маусымдық кездесу кезеңі күз - қыс айлары.Скарлатинамен ауырғаннан кейін тұрақты иммунитет қалыптасады. Сирек жағдайда скарлатинамен қайта ауыру кездесуі мүмкін.Патогенез.Инфекцияның кіру қақпасы таңдай миндалинасының кілегей қабаты, кейде - зақымдалған тері. Макроорганизмге стрептококк лимфогенді, гематогенді жолдармен енеді. Аурудың клиникалық көрінісі қоздырғыштың септикалық, токсикалық және аллергиялық қасиетіне байланысты. Септикалық синдром патогенезінде стрептококк енген жерде қабыну немесе неротикалық өзгеріс болады. Қабыну процесі алғашқыда катаралды сипатта болады, бірақ іріңді, іріңді - некротикалық сипатқа ауысуға бейім. Токсикалық синдром патогенезінде стрептококктың экзотоксиніне байланысты, қанға еніп, дене қызуы көтеріледі және интоксикация симптомы: жағдайы мен сана сезімінің бұзылуы, ұсақ нүктелі бөртпенің болуы, аран мен тілдің түсінің өзгеруі, шеткі лимфа түйіндерінің (алғашқы 2 - 3 күнде) үлкеюі, жүрек қан тамыр жүйесіндегі өзгерістер тән. Скарлатинаның токсикалық түрінде токсикалық синдром айқын көренеді. Клиникасы. Скарлатинаның типтік түрінде алғашқы ошақ аранда және клиникасы айқын сипатталады. Скарлатина клиникасы дамуында жүйелі 4 : инкубациялық, бастапқы, бөрту және реконвалесценция кезеңдерінен өтеді.Инкубациялық кезең орта есеппен 2 - 12 күнге созылады. Бастапқы кезең аурудың алғашқы белгілері пайда болғаннан бөртпе шыққанға дейін аралық. Ұзақтығы бірнеше сағаттан 1 - 2 тәулікке дейін. Скарлатина ауруы жедел, дене қызуының 39º C- қа дейін көтеріліп, бас ауруы, лоқсу, әлсіздік пайда болады. Дене қызуының көтерілуімен жедел тонзиллит шеткі лимфа түйіндерінің ісінуімен сиаптталады. Жедел тонзиллит синдромы жұтынғанда ауру, аранның және таңдай бадамша бездерінің кілегей қабатының ісінуімен, айқын гиперемиясы аңғарылады. Көп кешікпей тонзиллит іріңді (фолликулярлық, лакунарлық) сипат алады. Аурудың 1-ші күнінен бастап мойынның лимфа түйіндері ұлғаяды олар, қатая түсіп, пальпация кезінде ауырады. Тіл, әуелі ақшыл жабындымен жабылған, 2 - 3 күні ұшы мен қапталынан бастап тазарады, ал сонан соң одан толық арылып, бүртіктері үлкейген ашық қызыл алқызыл тіл (таңқурай тәрізді) түрін алады. Аурудың жедел кезеңінде біркелкі гиперемияланған бетте, таңқурай түсті ерінде, мұрын - ауыз үшбұрышы ағарып (Филатов симптомы) тұрады. Бөртпе кезеңі. Аурудың алғашқы тәуліктің аяғынды, 2-ші күнінде скарлатинаның ең айқын симптомы - тері бетінің жалпы эритемасы жағдайында ашық қызғылт ұсақ бөртпе пайда болады. Бөртпе тез жайылып, бетті, денені және қол-аяқты жауып кетеді. Скарлатина бөртпесі дененің бүйір жағында, қолтық астында, ішінде, бел аймағында, сан мен тізенің ішкі және артқы беттерінде, шап қыртыстарында көбінесе орналасады. Осы жерде орналасқан бөртпелер жиі, айқын қызарған тері фонында көрінеді. Терідегі тамырлардың механикалық жарақаттануынан ұсақ петехиялар, бөртпе жойылғаннан кейін геморрагиялық жолақтар түрінде сипатталады. Саусақпен немесе алақанмен басқанда терідегі бөртпе жойылып кетеді де, содан соң қайтадан пайда болады. Сипағанда тері құрғақ, түсі ашық қызғылт, ақ дермографизм тән болады. Аурудың жедел кезеңінде бұдан басқа жүрек қан тамыр жүйесі зақымдалып, жүрек тондары тұйықталып, тахикардия, артериялық қысымның жоғарылауы болады. Орталық жүйке жүйесі де зақымдалады, оның симптомдары: еліру, сандырақтау, есінен айрылу болуы мүмкін. Интоксикацияның бастапқы кезеңінің ұзақтығы - 3-5 күн.Реконвалесценция кезеңі аурудың 2 - ші апатсынан бастап, 10 - 14 күнге созылады. 1-ші аптаның аяғы 2-ші аптаның басында терінің түлеуі басталады. Түлеу алақан мен табанда айқын аңғарылады (пластиналық түлеу). Скарлатинаның жеңіл түрлерінде түлеу болмауы мүмкін. Ауру бел алған кезде қанда: нейтрофиллез, эозинофилдік лейкоцитоз, ЭТЖ-ның жоғарылауы байқалады. Зәрден көбіне белок іздері табылады. Аурудың екінші кезеңінде (5 күннен 15 күнге дейін) скарлатиналық жүрек синдромы: аритмия, қан қысымының төмендеуі, тамыр соғысының баяулауы, систолалық шу, жүрек шекарасының кеңеюі болады. Жеңіл түрі:интоксикация синдромы айқын емес, аранның айқын катаралды тонзиллитке тән өзгерістері болады. Баланың жағдайы қанағаттанарлық, дене қызуы 37,5-38,5° С болады. Шағымдары аз болады. Ұсақ нүктелі бөртпелер айқын емес, аз болады. Аурудың 3 - 4 - ші күні бөртпе жойылып, арандағы өзгерістер 4 - 5 күн сақталады. Орташа ауыр түрі:интоксикация синдромы айқын және инфекцияның ену қақпасының орнында өзгерістермен сипатталады. Дене қызуының 39º C- қа дейін көтеріліп, бас ауруы, лоқсу, әлсіздік пайда болады. Жедел тонзиллит синдромы жұтынғанда ауру, аранның және таңдай бадамша бездерінің кілегей қабатының ісінуімен, айқын гиперемиясы аңғарылады. Көп кешікпей тонзиллит іріңді (фолликулярлық, лакунарлық) сипат алады. Бөртпе айқын, қызарған теріде көп орналасқан және 5 - 6 күн сақталады. Барлық ауруларда жүрек қан тамыр жүйесінің өзгерістері: жүрек тондары тұйықталып, тахикардия, артериялық қысымның жоғарылауы болады. Ауыр түрі: ал аурудың токсикалық түрі (айқын интоксикация симптомымен) немесе септикалық түрлерінде некротикалық баспа пайда болып, ол аурудың 3 - 4 күніне күшейе түседі. Терең жайылып кеткен некроз жағдайында аузынан жағымсыз иіс шығады. Скарлатинаның бұл түрін токсико - септикалық жағдай дамиды. Асқынуы: егерде антибиотиктің толық курсын алса, асқынулар азаяды. Арнамалы асқынулары 3 - ке бөлінеді. Токсикалық асқыну: скарлатинаның токсикалық түрінде кездесетін инфекциялы - токсикалық шок. Инфекциялы (септикалық) асқыну: баспа, аденоидит, паратонзиллярлы абсцесс, синусит, мастоидит, ларингит, бронхит, пневмония; әсіресе ауыр асқынуы - септицемия, септикопиемия, менингит. Аллергиялық асқынулары: бүйректің аллергиялық ауруы -- гломерулонефрит; буындардың қабынуы -- ревматизм, артрит, синовит, жүректің зақымдалуы - аллергиялық миокардит.Диагностикасы. Негізгі диагностикалық белгілері; скарлатинамен немесе басқа да стрептококкты инфекция ауруларымен қатынаста болса, ауру жедел басталса, қызба, айқын интоксикация синдромы, жедел тонзиллит синдромы шеткі лифа түйіндерінің үлкеюімен, аранның айқын қызаруы ("пылающий зев"), біркелкі гиперемияланған бетте, таңқурай түсті ерінде, мұрын - ауыз үшбұрышы ағарып (Филатов симптомы) тұруы, алқызыл тіл (таңқурай тәрізді) түрде болуы, түлеу алақан мен табанда айқын аңғарылады (пластиналық түлеу) және ерте пайда болатын ұсақ нүктелі бөртпе. Бактериологиялық тексеру - тамақтан жұғында алып қорытындысымен дәлеледу керек. Гематологиялық әдіс - аурудың жедел кезеңінде қанда лейкоцитоз, нейтрофилез, ЭТЖ - ның жоғарылауы диагноз қоюға көмек береді. Дифференциалдық диагностика: бөртпемен көрінетін аурулар қызамық, қызылша, желшешек, менингококкцемия, аллергиялық бөртпелер, тершеңдік, геморрагиялық васкулит, псевдотуберкулез.Емі.Скарлатинамен ауырған адам жұқпалы аурулар ауруханасына ауыр және орташа ауыр ағымдағы және 3 жасқа дейінгі балалар жатқызылады, жеңіл түрінде үй жағдайында емдеуге болады.ауружың жедел кезеңінде 7 - 10 күн төсектік режим сақталады. Диета баланың жасына сәйкес, барлық микроэлементтеріне бай болуы керек. Стрептококтың көбеюін тоқтату үшін антибактериалды терапия пенициллин препараттары 100-150 мың ЕДкгтәул және ауыр түрінде 500-800 мың ЕДкгтәул. Күніне - 4-6 рет, курс - 5 - 7 күннен 10-14 күнге дейін, асқынған кезде антибиотиктерді араластырып тағайындау кеңінен қолданылады. Пенициллин қолдануға мүмкіншілік болмағанда, макролидтер (эритромицин, рок-ситромицин, йозамицин, азитромицин т.б.), цефалоспориндер І деңгейі (цефалексин, цефадроксил, цефазолин, цефалотин т.б.) қолданылады. Патогенетикалық ем - қуат беретін, дезинтоксикациялық терапия - көктамырға 10% глюкоза ерітіндісін, 10% альбумин, гемодез, реополиглюкин. Десенсибилизациялық препараттар - аллергиялық бөртпелері бар балаларға қолданылады. Симптоматикалықем, витаминдер тағайындалады. Сұйықтықты көп беріп, балалардың аузын натрий гидрокарбонатының 2% немесе фурациллин ерітінділерімен, ромашка, календула, эвкалипт тұнбаларымен шаюға болады. Бөлменің ауасын үнемі тазартып тұруға, үздіксіз ылғалдап сүртіп, алдын алатын дезинфекцияға зор көңіл бөлінуге тиіс. Диспансерлік бақылау. Скарлатинаның жеңіл және орташа ауыр түрімен ауырған балалар 1 ай, ауыр түрімен 3 ай бақылауда болады. Реконвалесценттерді клиникалық тексеру 2 аптада 1 рет жасалады. Жұқпалы аурулар, отоларинголог, ревматолог дәрігерлері көрсеткіштер бойынша қарайды. Алдын алу. Алдын алу шараларын 2 топқа: инфекцияның таралуына қарсы шаралар мен организмнің инфекцияға төзімділігін арттыру жөніндегі шараларға бөлуге болады.
Науқас балаға жүргізілетін іс - шара: 1.ауруханаға жатқызу міндетті емес.2.науқасты 10 күнге оқшаулау.Есте сақта! Егер баланың жасы 8 дейін болса, онда 10 күнге 12 күн қосып, үй жағдайында ұстаймыз. 3. ағымды дезинфекцияны жүйелі түрде өткізеді,ауруға күтім жасағанда маскалы режимді сақтау, бөлмені желдету, ылғалды тазалау. 4. оқшаулағаннан немесе ауруханадан шыққаннан кейін қорытынды дезинфекциялауды ұйымдастыру қажет.
Қатынаста болғандарға жүргізілетін іс - шара: 1. қатынаста болған барлық баланы есепке алу.
2. мекемені 7 күнге карантинге жабу (егер жаңадан ауырғандар болмаса карантинді ашуға болады). 3. қатынаста бол-ғандарды бақылау (термометрия, тері жамылғысын, шырышты қабат-тарын, аранын қарау). 4. стрептококкты инфекциясы бар қатынаста болған барлық балаларды 22 күнге оқшаулау.
Қызылша (Morbilli) (корь) - көбінесе балалар ауыратын жедел жұқпалы ауру, онда тыныс жолдарының шырышты қабығының катаралдық қабынуы (жөтел, мұрынның бітелуі, конъюктивит) айқын аңғарылып, бүкіл денеге теңбіл бөртпе жайылып кетеді. Қызылшамен көбінесе мектепке дейінгі және мектеп жасындағы балалар ауырады.Этиологиясы.Қызылшаны қоздырғыш Polinosa morbillarum парамиксовирус туыстығына жататын, құрамында РНК - сы бар сүзілмелі вирус қоздырады, ол аурудың бастапқы кезеңінде науқастың мұрын - жұтқыншақ жұғындысы мен қаннан оңай бөлініп шығады. Адам организімінен тыс жерде вирус өте төзімсіз және тез өліп қалады. Сілекей тамшысында вирус 30 минуттан кейін, кепкен кезде сол бойда, ультракүлгін сәулесінің әсерінен тез өліп қалады. Қызылша вирусын қаннан, мұрын- көмей шайындысынан, нәжіс, зәр, жұлын сұйықтығы, конъюнктивит бөліндісінен алуға болады.Эпидемиологиясы. Инфекция көзі науқас адамдардан жұғады, олар инкубациялық кезеңнің соңғы 2 күні мен аурудың алғашқы бөртпе шыққаннан бастап 4 күнінде (продромалдық кезең) қауіпті болады. Бөртпе шыққаннан кейінгі 5 күннен бастап науқас айналасындағыларға қауіпті емес. Сонымен, қызылшамен ауырғанда аурудың жұғу кезеңінің жалпы ұзақтығы - 10 - 15 күн. Инфекция ауа - тамшылы жолымен - жөтелгенде, түшкіргенде, сөйлескенде және дем алғанда бөлініп, келесі адамға қоздырғыш жоғарғы тыныс жолдарының шырышты қабаттарына енуі арқылы жұғады. Трансплацентарлы жол арқылы - яғни жүкті әйелден ұрыққа жұғуы мүмкін деген болжам бар. Қызылша вирусы ауа ағысымен едәуір қашыққа бара алады. Көрші бөлмедегі балаларға қызылша науқаспен араласпаған жағдайда да жұғуы мүмкін. Қоздырғыштың айналадағы ортаға онша төзбейтіндігі салдарынан әдетте қызылша әр түрлі заттардан және үшінші бір адам арқылы жұқпайды. 3 айға дейін нәрестелер ауырмайды, себебі анасынан берілген туғаннан иммунитеті бар. Қызылшамен ауырғаннан кейін ағзада өмірлік иммунитет қалыптасады. Патогенез. Вирустың кіру қақпасы болып жоғарғы тыныс жолдарының шырышты қабаты және конъюнктива табылады. Вирус кілегей қабаттың эпителиінде сіңеді, кейін кілегей асты қабыққа және аймақтағы лимфа түйіндеріне өтіп, алғашқы репродукция болады. Инкубациялық кезеңнің 3 - ші күні вирус қанға өтіп, алғашқы вирусемия тудырады. Инкубациялық кезеңнің ортасында вирус лимфа түйінінде, талақ, бауыр, бадамша бездер, сүйек миының миелоидты тканьдарында концентрациясы оданда көбейе түседі. Вирустың саны одан да көбейіп, клиникасы катаралды кезеңмен сәйкес келеді. Вирус эпителилерді зақымдап, аран, мұрын - жұтқыншақ, көмей, кеңірдек, бронхтардың катаралды қабынуына алып келеді. Сонымен бірге асқорыту жолдарын - ауыз қуысының кілегей қабатын, тоқ және ащы ішектерді зақымдайды. Қызылша ауруында ұрттың, қызыл иектің, еріннің кілегей қабаттарының эпителиінің микронекрозды патологиялық өзгерісі Бельскии - Филатов - Коплик дағы болып көрінеді. Ол дақ тампон немесе қалақшамен алынбайтын болып келеді. Патологиялық процестің ерекшелігі тканьдерге терең еніп кетеді. Қызылшамен ауыратын аурулар ағзасында арнамалы аллергиялық өзгеріс ұзақ сақталады. Қызылша вирусы ОЖЖ - нің дегенеративті өзгерісіне (созылмалы энцефалит, панэнцефалит) әкеледі. Қызылша патогенезінде анергия (екіншілік иммундық жетіспеушілік) дамып - жергілікті және жалпы иммунитеті төмендейді, нәтижесінде ағзада шартты патогенді микрофлораның белсенділігі артып, жиі тыныс алу жүйесінде асқынулар дамуына алып келеді. Қызылша созылмалы аурулардың өршуіне ықпал етеді. Жіктелуі.Типтік түріне байланысты: типтік, атиптік, митигированная, абортивті, жасырын, симптомсыз. Ауырлығына байланысты: жеңіл, орташа ауыр, ауыр түлері. Ауырлық критериіне байланысты: айқын интоксикация синдромымен, айқын жергілікті өзгерістерімен.Ағымына байланысты: тегіс, тегіс емес, асқынумен, екіншілік инфекцияның қосылуымен, созылмалы аурулар өршуімен деп бөлінеді. Клиникасы. Ауру 4 кезеңге: инкубациялық, продромалдық (катаралдық), бөрту кезеңі мен бөртпенің пигменттену кезеңдеріне бөлінеді. Инкубациялық кезең - әдетте 9 - 17 күн, иммуноглобулин алғандарда 21 күнге дейін созылады. Инкубациялық кезең неғұрылым ұзақ болса, қызылша соғұрылым жеңіл өтеді. Продромалдық (катаральдық) кезең - орта есеппен 3 - 4 күнге созылады. Дене қызуы 38 - 39ºС-қа дейін көтеріледі. Интоксикация синдромы алғашқы бөртпе шыққаннан 2 күн сақталады. Балалар әлсіздік, қимыл қозғалысы баяу, тамақтан бас тарту, қатты басының ауырсынуы, сандырақтау және құсу, құрысулар болады. Жүрек қан тамыр жүйесінде тахикардия, артериалдық қысымның төмендеуі, жүрек тондарының тұйықталуы, ЭКГ - де өзгерістер болады. Зәрде белок пен цилиндер анықталып, олигурия дамуы мүмкін. Катаралдық кезеңде сонымен бірге мұрынның бітелуі, жөтел (кейде ауыз жаптырмайды), конъюнктивит пайда болып, жарықты ұнатпайды. Бұл кезеңнің 2 - 3 күндерінен жоғарғы тыныс жолдарының шырышты қабаттарының өзгеруі өрши түседі. Дене қызуы субфебрильдік цифрға дейін төмендейді. Ұртының шырышты қабатында дақты өзгерістер Бельский - Филатов - Коплик дақтары: қызыл жиектері бар, ұсақ ақ папулалар пайда болады, 2 - 3 күннен кейін жойылады. Көбінесе бұл дақтар кіші азу тістеріне қарсы орналасады. Сонымен бірге жұмсақ таңдайдың шырышты қабатында қызғылт ұсақ дақтар (энантема) пайда болады. Продромалдық кезеңде науқастың түрі ерекше: беті ісіңкі, көзі қызарған, көзінен жас ағып, мұрнынан сұрғылтым сұйықтық ағып, жарықты жақтырмай, мазасы кетеді. Бөрту кезеңі - дене қызуының қайтадан 39-40ºС-қа дейін көтерілуі мен басталады. Бөртпелер ұсақ папула (волдырь), айналасы дақпен қоршалған, ұсақ және көп, айқын бір - бірімен қосылған, барлық денені жауып тұрады. Бөртпелер этаппен шығады. І-ші күні беттің терісінде, құлақ артында, мойында ірі дақты бөртпе пайда болады. 2-ші күні - денеде, тұтасқан, бірақ бөртпе элементтерінің аралығындағы тері қалыпты түрін сақтайды. 3-ші күні - бөртпе аяқ - қол терісіне жайылады. Бөрту кезеңінде интоксикация белгілері күшейеді. Жалпы сылбырлық, бала көзін ашпай жатады, басы ауырып, тәбеті жойылады, мазасызданады, аз уақыт діріл пайда болуы мүмкін. 4-ші күннен бастап бөртпе қай ретпен шықса, нақ сол ретпен жойылады. Пигменттену кезеңі - бөртпе шыққан жерлерде ол жайылғаннан кейін пигменттену және қауызданған ұсақ түлеу басталады.Асқынуы. Ларингит (көмейдің қабынуы), круп (көмей стенозы), трахеобронхит, отит (құлақтың қабынуы), алғашқы қызылша (вирусты) пневмония, екіншілік бактериалды пневмония, стоматит (ауыз қуысының кілегей қабатының қабынуы), энцефалит (мидың қабынуы), менингит (ми қабығының қабынуы), гепатит, лимфаденит, мезентериальды лимфаденит т.б. асқынулармен сипатталады. Ең жиі кездесетін асқынуы - пневмония (өкпе тінінің қабынуы). Сирек кездесетін асқынуы мидың қабынуы, көзінің көрмей және құлақ естімей қалуы мүгедектігіне әкелуі мүмкін. Диагностикасы.Диагноз қою қиындыққа соқтырмайды, ең алдымен дәрігердің толық қарауынан, клиникалық көрінісіне қарап және қызылша ауруымен ауырған науқаспен қатынаста болуын анықтап барып қоямыз. Сонан кейін вирусологиялық, серологиялық, гематологиялық анализ нәтижесінің қорытындысымен дәлелдейміз.Негізгі диагностикалық катаралды кезеңдегі белгілері: қызылша ауруымен ауырған науқаспен қатынаста болуын анықтау, аурудың біртіндеп басталуы, температураның көтерілуі, катаралды кезеңнің дамуы (жөтел, ринит, конъюнктивит), ауыз қуысының шырышты қабатының зақымдалуы (энантема, болбыр, түсінің өзгеруі), Бельскии-Филатов- Коплик дағының (кезең аяғында ) болуы. Негізгі диагностикалық бөртпе кезеңдегі белгілері:эпиданамнезі, бөртпенің этапты шығуы, дақты - папулезды, бір - бірімен қосылатын бөртпе, кейін пигментацияға айналатын, жаңа бөртпенің шығуымен дене қызуының көтерілуі, интоксикацияның өршуі, ауыз қуысының шырышты қабатының зақымдалуы. Гематологиялық әдісте катаралды кезеңде - қанда лейкопения, нейтропения, лейкоцитарлы формула солға ығысқан, лимфоцитоз; бөртпе кезеңінде - лейкопения, эозинопения, моноцитопения, ЭТЖ өзгермейді.Дифференциалдық диагностикасы. Катаралды кезеңінде ЖРВИ (аденовирусты инфекция, тұмау, парагрипп т.б.), кейде көкжөтел, паракөкжөтелден ажырату керек. Бөрту кезеңінде қызамық, скарлатина, менингококцемия, аллергиялық бөртпелерден т.б ажырата білу керек.Емі. Қызылшамен ауырғандардың көпшілігі ауруханаға салынбайды, үйде емделеді. Науқас қызба (лихорадка) кезінде төсектік режим сақтап, дене қызуы қалпына келгенше 2 күн жату керек. Науқас жатқан бөлме таза болуы тиіс, үнемі желдетіліп (екіншілік инфекцияның алдын алу үшін) және жарық көзі аз түсетін қалыпта жатқызу (конъюктивит кезінде жарық ауырсынуды күшейтеді), бронхит дамымас үшін төсектегі қалпын басын жоғары көтеріп, кішкентай бала болса қолға алу арқылы өзгертіп отыру керек. Терісі мен шырышты қабаттары гигиенаға сай ұсталуы міндетті. Көрініп тұрған шырышты қабаттарын күн сайын тазартып: көзін жылы қайнаған сумен, калий перманганатының әлсіз ерітіндісімен жуып (қабынуға қарсы тамшылар сульфацил, интерферон тамызу), мұрнын тазалап, ерніне май жағып отыру керек. Стоматиттің алдын алу үшін ауыз қуысын (ромашка, шалфей т.б) шөптермен шаю керек. Ауыз қуысының кілегейін тітіркендірмес үшін сүт, өсімдік тағамдарын, сұйық тағамды (шай, глюкоза, натрий хлоридтің изотониялық ерітіндісін, жеміс және көкөніс шырындарын) жиі ішкізу қажет. Ересектеу балалар аузын үнемі шайып тұруға тиіс. Тамақ толымды және витаминдері мол, жас шамасына сай болуы тиіс. Жөтел қатты қысқанда симптоматикалық ем ретінде (туссин, либексин, бромгексин, бронхикум, геломиртол, алтей тамырынан жасалған тұнба, пертуссин), қатты мазасызданғанда - бром препараттары, фенобарбитал беруге болады. Этиотропты ем - вирустарға қарсы препараттар интерферон (виферон, реаферон, реальдирон, интерлок, ацикловир). Жедел кезңінде бөртпе кезеңінде балаға витаминдер аскорбин қышқылы, витамин А. Поливитаминдер микроэлементтерімен - аевит, олиговит, центрум, юникап-М. Десенсибилизациялық терапия көрсеткіштер бойынша (кларитин, тавегил) қолданылады. Егер пневмониямен т.б. асқынулар болса ауруханаға жатқызу керек. Диспансерлік бақылау. Қызылша энцефалитімен (менингоэнцефалит) ауырған болса 2 жыл невролог, педиатр, жұқпалы аурулар дәрігерінің бақылауында болады.
Алдын алу.Науқас балаға жүргізілетін іс - шара: 1.Ауруханаға жатқызу міндетті емес. 2.Бөртпе шыққаннан бастап 5 күнге оқшаулау.3.Ауруға күтім жасағанда маскалырежимді сақтау, бөлмені желдету, ылғалды тазалап тұру.
Қатынаста болғандарғажүргізілетін іс - шара: 1. қатынаста болған барлық баланы есепке алу.2. мекемені 21 күнге карантинге жабу (егер жаңадан ауырғандар болмаса карантинді ашуға болады).
3. қатынаста болғандарды бақылау (термометрия, тері жамылғысын, шырышты қабаттарын, аранын қарау).4. қатынаста болған ерте жастағы әлсіреген балаларға 3 - 5 күннен кеш емес уақытта қызылшаға қарсы иммуноглобулин бұлшық етке егу.пассивті иммунитет 30 күн сақталады.
Арнайы алдын алу:1. Поливалентті Тримовакс вакцинасы (қызылша, эпидемиялық паротит, қызамыққа қарсы). V - 12 - 15 ай;RV - 6 жасында. Дозасы 0,5 мл тері астына немесе бұлшық етке. 15 - 20 күннен кейін барлық 100% егілгендерде 20 жылға дейін иммунитет қалыптасады
Қызамық (Rubeola) (краснуха) - вирус тудыратын өте жұққыш жұқпалы аурулардың бірі. Жүктіліктің алғашқы 3 айлығында қауіпті, өйткені оның туа бітетін кемтарлық пен даму кемістігін, тіптен құрсақ ішінде ұрықтың өліміне әкеледі. Көбінесе вакцинамен егілмеген 2 - 9 жастағы балалар ауырады. Этиологиясы.Қызамықтың қоздырғышы - Togaviridae туыстығына, Rubivirus түріне жататын сүзілмелі вирус. Вирус сыртқы ортаға төзімсіз, дезинфекциялайтын химиялық құралдардың әсеріне сезімтал болып келеді. Антибиотикке тұрақты, төменгі температурада жақсы сақталады, ультракүлгін сәулесінің әсерінен тез өледі. Эпидемиологиясы. Инфекцияның көзі - қызамық ауруының айқын немесе жасырын клиникалық белгісі бар ауру адам және туа болған қызамықпен туылған балалар (туғаннан кейін 1,5 - 2 жыл бойы қақырық, зәр, нәжіс арқылы вирус бөліп тұрады), вирус тасымалдаушылар. Қызамықтың жұқпалылығы қызылшадан кемірек. Инфекция қарым - қатынас (ойыншықтар т.б.) арқылы немесе көбінесе ауа - тамшылы (сөйлескенде, сүйіскенде) және трансплацентарлы жол (анасынан ұрыққа) арқылы беріледі. Ауру адам алғашқы 1 апта бойы бөртпе пайда болғанға дейін қауіпті, бөртпе шыққан күннен кейінде 5 -7 күн бойы ауру адам вирус бөліп тұрады. Бөрту кезеңінде барынша жұқпалы болады да, бөртпе басылған соң тез жойылады. Жүкті әйелдер қызамықтың онша айқын емес немесе симптомсыз түрлерімен ауруы мүмкін, бірақ ол нәресте үшін зор қауіп төндіреді. 6 айға дейін нәрестелер ауырмайды, себебі анасынан берілген туғаннан иммунитеті бар. Дегенмен жаңа туған нәрестелер мен 1 айға дейінгі балалар ауырып қалуы мүмкін, себебі арнайы антиденелері жоқ балалар. Көбінесе 2 - 9 жастағы балалар жиі ауырады. Ауырғаннан кейін тұрақты, өмірлік иммунитет қалыптасады. Қайталап қызамықпен ауыру мүмкін емес. Патогенез. Жүре пайда болған қызамықта инфекцияның кіру қақпасы жоғарғы тыныс жолдарының кілегей қабаты. Вирустың көбеюі лимфа түйіндерінде өтеді. әрі қарай инкубация кезеңінде вирусемия дамиды. Қанның ағысымен вирус барлық мүшелер мен ткандерге барып, бөртпе шығу кезеңінде терінің зақымдалуы байқалады. Бөртпенің пайда болу кезеңінен бастап вирусемия тоқтап, қанда вирусты нейтрализациялайтын антиденелер пайда болады. Туа болған қызамықта вирус эмбрионға трансплацентарлы түсіп, хорионның бүршіктерінің эпителиін және плацентаның қан тамырларының эндотелиін зақымдап, ұрықтың ткандері мен мүшелердің ишемиясына алып келеді. Вирустар клеткалардың миотикалық белсенділігін бұзып, хромосомды өзгерісіне, нәтижесінде ұрықтың өлі немесе ақаулармен туылуына алып келеді. Вирустың цитодеструктивті әсері көз алмасына және құлақтың иірімді лабиринтіне әсер етіп, нәтижесінде көзінің көрмеуі және құлағының естімеуі дамиды. Вирус бірінші жаңадан құрсақ ішілік даму процесіндегі критикалық кезеңінде мүшелер мен жүйелерге әсер етеді. оде внутриутробного развития. Критикалық кезең:бас миы үшін- 3-11- ші апта, көз бен жүрекке - 4-7-ші, есту мүшесіне - 7-12-ші апта болып саналады. Баланың ақаумен туылу жиілігі жүктіліктің қай апталығында қызамықпен ауыруына байланысты. Егерде жүктіліктің 3 - 4 - ші аптасында қызамық вирусымен инфицирленсе, 60% жағдайда, 9-12-ші аптада-15%, 13-16-шы аптада - 7% жағдайда ұрық зақымдалып туылады. Сирек жағдайда ұрық ешқандай зақымдалмай туылу мүмкіндігі бар. Жіктелуі:А. Жүре пайда болған. Типіне қарай: типтік, атипті, экзантема синдромымен оқшауланған, лимфоаденопатия синдромымен оқшауланған, жасырын, симптомсыз. Ауырлығына қарай: жеңіл, орташа ауыр, ауыр түрі. Ауырлық критериіне байланысты: айқын интоксикация синдромымен, айқын жергілікті өзгерістерімен. Ағымына байланысты: тегіс, тегіс емес, асқынумен, екіншілік инфекцияның қосылуымен, созылмалы аурулар өршуімен деп бөлінеді. Б. Туа пайда болған қызамық. "Кіші" қызамық синдромы (көру, есту және жүректің зақымдалуы). "Үлкен" қызамық синдромы (бас миының - анэнцефалия, микроцефалия, гидроцефалия, жүрек пен тамырларының - ашық артериалды өзек, өкпе артериясының стенозы, тетрадо Фалло т.б. көздің - катаракта, глаукома, микрофтальмия, ретинопатия. Жұмсақ таңдайдың дамымауы т.б зақымдалуымен сипатталады).Клиникасы. Инкубациялық кезең (ағзаға инфекция түскеннен бастап алғашқы клиникалық белгілері пайда болғанға дейінгі аралық) кезең 18 - 23 күн. Продромалдық кезең бірнеше сағаттан 1 - 2 тәулікке дейін жетеді, екінің бірінде байқалмай өтеді. Ауру баланың дене қызуы субфебрильді температураға дейін көтеріледі, интоксикация синдромдары (әлсіздік, тез шаршағыштық, ұйқышылдық, басының ауырсынуы, тәбетінің төмендеуі), айқын катаралды синдром (құрғақ жөтел, тамағының қышуы, мұрнының бітелуі, кілегей бөлінуі), сирек жағдайда кілегей қабаттың зақымдалу синдромдары (жұмсақ таңдайдағы ұсақ дақты энантема, жұтқыншақтың артқы қабырғасы мен доғасының қызаруы), лимфоаденопатия синдромы (желке және артқы мойын лимфа түйіндерінің үлкейіп, сипағанда ауырсынуы) байқалады. Конъюктивит қызамық кезінде жеңіл өтеді. Бөртпе шығу кезеңі 2 - 3 күнге созылады. Аурудың басталуы бөртпенің шығуымен сипатталады. Бөртпе қызылшаның бөртпесіне ұқсайды, ол бір уақытта бір күн ішінде бетке, денеге және қол - аяққа (көбінесе қолдың бүккіш бетінде, аяқтың, арқа, бел, жамбастың қаптал) беттеріне шығады. Бөртпе ұсақ дақты немсе дақты - папулезды болады, элементтері қалыпты терінің бетінен сәл шығыңқы тұрады, түсі бозғылт - қызғылт болып, бір - бірімен қосылмайды. Бөртпе 2 күн сақталады, 3-ші күні пигментация қалдырмай жоқ болады. Жұтқыншақта және ұрттың шырышты қабаттарында гиперемия болады. Бөртпе шыққанда дене температурасы 37 - 38ºС - қа дейін көтеріледі. Бөртпе алақан мен табанға шықпайды. Лимфа түйіндерінің жайы және қан көрінісі қызамық диагнозын растайды. Негізінен алғанда желкенің лимфа түйіндері ұлғаяды, олардың көлемі тарының дәнінен бұршақ көлеміне дейін барады. Лимфа түйіндері инкубациялық кезеңнің аяғында ұлғаяды, бөрту кезеңінде тығыздалып, онша ауырмайды және бөртпе солғаннан кейін 7 - 10 күннен соң жойылады. Қанда: лейкопения, лимфоцитоз және плазмалық клеткалардың пайда болуы. Реконвалесценция кезеңіөте қолайлы өтеді. Жүре пайда болған оқшауланған қызамықта экзантема синдромымен қысқа уақытта тез өтетін ұсақ дақты бөртпемен сипатталады. Лимфоаденопатия синдромымен оқшауланған қызамықта тек қана желке және артқы мойын лимфа түйіндерінің үлкеюімен сипатталады. Жасырын және симптомсыз қызамықты инфекция ошағынан серологиялық әдіспен антиденелер титрінің өсуімен анықтайды. Туа болған қызамықта геморрагиялық бөртпе жиі кездеседі. Бөртпе әртүрлі интенсивті болады, кейде қан құйылулармен көрінеді. Тромбоциттер саны аз болады. Геморрагиялық бөртпе әртүрлі патологиялық көріністермен, мысалы гепатомегалия, спленомегалия, туа болған жүрек ақауы. Ауырлығына қарай: жеңіл, орташа ауыр, ауыр түрлері бар. Жеңіл түрінде (дене қызуы қалыпты немесе субфебрилді, сана сезімі айқын, интоксикация симптомдары болмайды). Ауыр және орташа ауыр түрлері сирек кездеседі, әсіресе ерте жастағы балалар арасында. Фебрилді температура және айқын интоксикация синдромы байқалады. Асқынуы.Балаларда асқынуы сирек кездеседі. Ең ауыр асқынуы қызамық энцефалиті (бас миының қабынуы). Пневмония, отит, артрит, баспа, тромоцитопениялық пурпура. Жүкті әйелдің өзіне қызамық ауруы қорқынышты емес, ұрыққа қауіпті (көзінің көрмеуі, құлақ естімеуі, туа болған жүрек ақауы) асқынулар дамиды. Диагностикасы.Диагноз егерде бала қызамық ауруымен ауыратын науқаспен қатынаста болса, вакцинамен егілмеген болса, осы ауруға тән ұсақ дақты бөртпе, желке және артқы мойын лимфа бездерінің үлкеюі, айқын катаралды өзгерістері белгілері бойынша қойылады. Диагноз дәлелдеу үшін лабораториялық серологиялық зерттеу - аурудың 1 - 3 күні және 7 - 10 күні көктамырдан алған қаннан вирусты залалсыздандырылатын арнаулы антиденелерді табу пайдаланады. Қызамық кезінде антиденелер титрі 4 есеге өседі. Гематологиялық - қанда лейкопения, лимфоцитоз, плазмалық клеткалардың көбеюі, ЭТЖ - ның қалыпты болуы. Дифференциалдық диагностикасы. Жүре пайда болған қызамықтан, қызылша, скарлатина, энтеровирусты экзантема, аллергиялық бөртпелерден ажырата білу керек. Конъюктивит пен ауыз қуысының кілегей қабатының қызаруын қызылша, скарлатина, қызамық ауруларындағы кездесуін ажырату керек. Қызылшада конъюнктивит пен ауыз қуысының кілегей қабатының қызаруы бірге жүреді. Скарлатинада тек қана ауыз қуысының кілегей қабаты қызарады. Қызамықта тек конъюктивиттің қызаруы болады. Емі. Қызамық ауруын үй жағдайында емдейміз. Бөртпе шығу кезеңінде баланы төсектік режимде ұстау керек. Этиотропты ем. Негізгі емі - симптоматикалық (туссин, панадол, эффералган т.б.) ем. Артрит кезінде делагил (хлорохин), қабынуға қарсы стероидты емес (бруфен, индометацин), антигистаминды препараттар (кларитин, супрастин, фенкарол). Орташа және ауыр түрлерінде витамин қолданылады. Егерде асқынулар болса ауруханаға жатқызу қажет.Диспансерлік бақылау. Қызамық энцефалитімен (менингоэнцефалит) ауырған болса 2 жыл невролог, педиатр, жұқпалы аурулар дәрігерінің бақылауында болады.
Алдын алу.Науқас балаға жүргізілетін іс - шара: 1.ауруханаға жатқызу міндетті емес. 2.ауру тарамас үшін бөртпе шыққаннан бастап 5 күнге оқшаулау.3.ауруға күтім жасағанда маскалы режимді сақтау, бөлмені желдету, ылғалды тазалап тұру.
Қатынаста болғандарға жүргізілетін іс - шара: 1.қатынаста болған барлық баланы есепке алу. 2.карантинге жабылмайды. 3.ауру баланы жүкті әйелмен қатынаста болудан алдын алу керек.
Арнайы алдын алу: 1.Поливалентті Тримовакс ККП вакцинасы (қызылша, эпидемиялық паротит, қызамыққа қарсы). V - 12 - 15 ай;RV - 6 жасында. Дозасы 0,5 мл тері астына немесе бұлшық етке. 15 - 20 күннен кейін барлық 100% егілгендерде 20 жылға дейін иммунитет қалыптасады.
Желшешек(Varicella) - вирус текті жедел жұқпалы ауру, ол дене қызуының көтерілуімен, терінің және шырышты қабықтардың, сирек болса да ішкі мүшелердің зақымдануымен сипатталады, зақымдану түссіз сұйықтық толған ұсақ ақшыл күлбіректер түрінде көрініп, кейіннен сорылып, күлбіректердің орнында құрғақ қабықшалар түзіледі. Сауығу кезеңінде қабықшалар тыртық қалдырмай түсіп қалады. Көбінесе бала бақша мен мектепке бараратын балалар ауырады.Этиологиясы. Желшешекті сүзілмелі Herpesviridae туыстығының жататын Varicetta-Zoster вирусы қоздырады. Айналадағы ортада вирус төзімсіз, +50-52° С-та 30 минта тез өліп қалады. Ультра күлгін сәулесіне сезімтал, төменгі температурада жақсы сақталады. Табиғи ортада желшешектің вирусы адам организмінде ғана өмір сүріп, көбейеді, қатаң түрде таңдампаз болады және көбінесе терінің эпителий жасушаларын зақымдайды. Вирустың көпшілігі желшешек күлбіректерінде аурудың алғашқы 5 күнінде болады, 5 күннен кейін вирус саны азаяды, 8-ші күнге қарай ол табылмайды.Эпидемиологиясы. Инфекцияның көзі инкубациялық кезеңнің соңғы 2 күні ішінде және бөртпе шыққаннан кейінгі 5 - 7 күн ішінде науқас бала қауіпті болып табылады. Науқас сауығу кезеңінде - қабықшалардың түзілуі мен түсуі кезінде ауру жұқтырмайды деп саналады. Инфекция ауа - тамша жолымен таралады. Вирус көрші бөлмелерге, іргелес пәтерлерге тез еніп кете алады. Вирустың айналадағы ортаға онша төзімсіз болғандықтан инфекция заттар мен үшінші адамдар арқылы берілмейді. Бейімділіктік жоғары болуына қарай желшешекпен ауыру көп кездеседі. Көбінесе 5 жасқа дейінгі балалар ауырады. Инфекциямен ауырғаннан кейін тұрақты иммунитет қалып, өмір бойы сақталады. Маусымдық кезең күз - қыс мезггілі. Ауырғаннан кейінгі иммунитет тұрақты. Қайталап ауыру сирек кездеседі. Жіктелуі. Түріне байланысты: типті, атипті (рудиментарлы, пустулезды, буллезды, геморрагиялық, гангренозды, таралған (висцеральная) болып бөлінеді.Ауырлығына байланысты: жеңіл, орташа ауыр, ауыр. Ауырлық критериіне байланысты: интоксикацияя синдромы айқын, жергілікті өзгерісі айқын.Ағымына байланысты: тегіс, тегіс емес, асқынумен, екіншілік инфекцияның қосылуымен, созылмалы аурулардың өршуімен.Клиникасы. Инкубациялық кезең 11 - 23 күнге дейін. Продромалдық кезең бірнеше сағаттан 1 - 2 күнге дейін болады. Кезең интоксикация синдромы айқын емес, субфебрильді температура, сирек жағдайда - экзантема синдромы: ұсақ нүктелі немесе ұсақ дақты бөртпе болады. Кейде продромалдық бөртпе, көбінесе скарлатина немесе қызылша тәрізді бөртпе болады. Бұл бөртпе 3 - 5 сағат тұрады да, тез ұшып кетеді. Бөртпе кезеңі. Бөртпе шығу 2 - 5 күнге созылады. Желшешек бөртпесі көбінесе дене қызуының 37,5-38,5° С көтерілуімен, айқын интоксикация синдромымен бірге пайда болады. Дақты - везикулезді бөртпе теріге, ұрттың, тіл, таңдайдың шырышты қабаттарына шығады. Алғашқы күлбіректер бетке, бастың шаш бөлігіне, денеге, қол - аяққа шығады; әдетте, алақан мен табандарда бөртпе болмайды. Бөртпе бірінші дақ - папула - везикула - қабыршақ бірнеше сағат немес 1 - 2 тәулік ішінде осы сатылар дамиды. Бөртпе элементтері бастапқыда көлемі тары дәнінен бұршаққа дейін болып, дақты - папулездік түрде шашырап шығады, алайда көп кешікпей ішінде ақ сұйықтығы бар жұқа күлбірек (везикула) пайда болады. Олар 1 - 2 күн сақталады, инемен жарғанда су ағып, бет жағы эрозия болып, тез құрғап, бетінде қабықша пайда болады. Бөріте бастағанда қышып, науқастың мазасын алады. Желшешек бөртпесі бір мезгілде шықпайды, көбінесе толқын тәрізді, арасына 1 - 2 күн салып, 2 - 3 рет шығады. Ауру әбден қызған кезде желшешектің бөртпесі полиморфтық сипатта болады: терінің бір көлемінде дақтардың, күлбіректердің және қабықшаларының көрінуі мүмкін. Температура шамасы бөртпенің шығу динамикасын көрсетеді, өйіткені күлбіректердің әрбір жаңадан шығуына қоса дене қызуы 38 - 39ºC-қа дейін көтеріліп отырады. Температура көтерілген кезде баланың жалпы жағдайы нашарлайды, ол мазасыздана түседі, тәбеті нашарлап, ұйқысы бұзылады. Ауру басталағаннан кейінгі 3 - 5 күнде везикулалар қабықшаларға айналады, температура төмендеп, қалпына түседі, көңіл - күйі жақсарып, ұйқысы, тәбеті қалпына келеді. Қабықшалар теріде 1 - 2 апта тұрады, содан соң сәл - пәл із қалдырып түсіп қалады, тыртық қалмайды. Атипті түрі. Теріде розеолезді бөртпенің шығуымен сипатталады. Дене қызуы көтерілмейді, интоксикация синдромы болмайды.Пустулезді түрі екіншілік бактериалды инфекцияның қосарлануынан дамиды. Дене қызуы көтеріліп, интоксикация симптомы айқын, көпіршік ішіндегі сұйықтықтың мөлдір болмауы анықталады. Бөртпе кеткенннен кейін тыртық қалады.Буллезді түрі. Айқын интоксикация симптомымен бірге теріде везикуламен бірге, үлкен көлемде көпіршіктер пайда болады. Геморрагиялық түрі геморрагиялық диатезбен, кортикостероидты немесе цитостатикалық терапия қабылдаған балаларда кездеседі. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.