Дағдарысқа байланысты екінші деңгейдегі коммерциялық банктердің өзекті мәселелері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ЭССЕ

«Дағдарысқа байланысты екінші деңгейдегі коммерциялық банктердің өзекті мәселелері»

Д. А. Қонаев атындағы Еуразиялық заң академиясы

Құқықтану факультеті

ҚТ-13-ҚБ-03 тобы

Рыскелді Ақбота Құдайбергенқызы

Экономикалық апаттар еркін нарықтың ішкі ақауларынан емес, мемлекеттік саясаттың қателерінен орын алады және осындай қателерден қорқынышты салдар болуы мүмкін. Шаруашылық және әлеуметтік саладағы мәселелерді шешуге жататын шеңберді шектеу, олардың дәйектілігін негіздеу және олардың мазмұнын нақты түсіндіру қажет. Бұл дамудың нақты белгіленген мақсаттары мен қатынастарды реформалау жөніндегі іс жүзінде іске асырылатын шаралар тізбесі болған жағдайда ғана мүмкін (көбінесе мұндай тізбе даму бағдарламаларында макрода да, микродеңгейде де ұсынылған) . Кез келген экономикалық бағдарламаның негізінде тиімді экономикалық өсу жатыр. Алайда, бұл тепе-теңдік пен әл-ауқат жағдайы әрқашан мүмкін емес және жиі құлдырау мен тоқырау кезеңдерімен алмасады.

Дағдарыс феномені әлемнің барлық елдеріне тән, жекелеген салаларды, тұтас өңірлер мен континенттерді уақыт өткен сайын әлемдік, қоғамдық өмірдің барлық жаңа жақтарын кезең-кезеңімен меңгере отырған. Экономист-зерттеушілердің көптеген буындары дағдарыстың құпиялары мен себептерін, олардың ұзақтығы мен шығу жолдарын ашуға тырысты. Осыған байланысты «дағдарыс» санатындағы генезиске және негізгі сипаттамаларға қысқаша тоқталайық. Дағдарыс - көп қырлы құбылыс.

Циклдік фазаларды түсіндіретін және сипаттайтын көптеген теориялар әдетте екі топ бойынша жіктеледі: сыртқы және ішкі. Сыртқы теориялардың жақтастары шаруашылық жүйесіне қатысты сыртқы факторлардың ғылыми және техникалық жаңалықтардың, саяси оқиғалардың (революция, сайлау), мұнай бағасының өзгеруінің, табиғи катаклизмдердің, тіпті күндегі дақтардың әсерінен экономикалық ауытқулардың себебін көреді.

«Ішкі» теориялардың өкілдері экономикалық жүйеге тән факторлардың әсер етуінің себебін көреді. «Сыртқы» және «ішкі» теориялар синтезін П. Самуэльсон жүзеге асырды. Бұл синтездің мәні экономикалық жүйеге қатысты сыртқы факторлар қозғалысты бастау үшін қажетті бастапқы импульстер өндіреді, ал ішкі (экономикалық) факторлар осы импульстерді циклдік тербелістерге түрлендіреді. Оның теориясы кейнсиандық тұжырымдамаға сүйенеді. Дж. М. Кейнс циклдік дамудың маңызды себебі ретінде инвестициялық серпін ұсынды.

Осылайша, дағдарыстың жүйелі, жаппай және олардың ақылға қонымды мерзімдерін есептеу үшін келмейтін процесс болып табылатынын айтуға болады. 2005-2011 дағдарыстың көптеген қырлары әлемдік экономика үшін де, Ұлттық экономика үшін де жаңа және күтпеген болды. Осы үдерістің қазіргі кезеңдегі бірегей ерекшелігі - қаржылық тұрақсыздандыру проблемалары тұтастай алғанда экономиканың жаһандық құлдырауымен ұштасады. Осыған байланысты бізге тұрақсыздық жағдайында ЕДБ басқару саясаты мәселелері қызықты.

Қаржы дағдарыстары - қаржы ұйымдары мен қаржы нарықтарының жұмыс істеуінде кең ауқымды бұзушылықтар орын алатын эпизодтар жаңа құбылыс болып табылмайды. Іскерлік белсенділіктің жаңа және жаһандық синхрондалған құлдырауы емес. Сондықтан ағымдағы жағдай үшін осы қорытындылардың салдары айықтырғыш болып табылады.

Алайда, соңғы құлдырау жоғары деңгейде синхрондалған және терең қаржылық дағдарыспен байланысты, бұл сирек үйлесім болып табылады. Тиісінше, құлдырау ерекше терең болды және кейіннен көтеруден баяу сипатты күтуге болады. Сондықтан, қазіргі эпизод үшін тарихи параллельді табуға тырысқан көптеген экономистер көптеген елдердің тарихындағы ең терең және ең ұзақ құлдырау болған 1930-шы жылдардағы Ұлы депрессияға өз назарын аударатыны таңқаларлық емес.

Қазіргі қаржы дағдарысының генезисі салалық ерекшелікке ие. Белгілі болғандай, дағдарыс бастапқыда тұрғын үй құрылысы саласында пайда болады, онда ипотекалық нарыққа жаппай салымдар есебінен жылжымайтын мүлік нарығының жасанды үрленуі орын алады, ол күткендей, тек жылжымайтын мүлік нарығының ғана емес, сондай-ақ көптеген дамыған елдердің, АҚШ-тың басшылығындағы барлық қаржы нарығының ішкі проблемаларының массасын жалаңаштады.

Мысалы, 2008 жылғы дағдарыстың басталу себептерінің ішінде саяси құрамдастарды да атап өтуге болады. Дағдарыс өзінің бастауын АҚШ-та алды, онда оның алдында қаржы нарығын мемлекеттік басқару сапасының айтарлықтай төмендеуі байқалды. Дағдарыста тек АҚШ-ты ғана айыптауға қабылданғанына қарамастан, өзге мемлекеттер Америка қаржы нарығының қатесін көшіре отырып, шетте тұрған жоқ. Сондықтан да дағдарыстың жемісін барлық елдерге де, оларға қатысы жоқ елдерге де алуға тура келеді.

Бүгінгі күні Қазақстанның банк секторы бұрынғысынша елдің қаржы секторының ірі және басым сегменті болып қалып отыр. Шетелдік банктердің болуына қарамастан, Қазақстанның банк секторы шоғырланудың жоғары дәрежесімен ерекшеленеді. Елде келесі ірі банктер басымдыққа ие: «Қазақстан Халық Банкі» АҚ, «Казкоммерцбанк» АҚ, «БТА Банкі» АҚ, «Каспи банкі» АҚ және «АТФБанк» АҚ. Осындай үлесті осы банктер өздерінің еншілес және аффилиирленген құрылымдары арқылы зейнетақымен, сақтандыру және лизингтік нарықтарда бақылайды. 1 трлн. теңгеден аспайтын активтері бар банктердің үлесіне жалпы активтер көлемінің 27%-нан аспайтын активтерге тиесілі. Жыл басындағы жағдай бойынша олардың саны 33 немесе банктердің жалпы санының 87% - ын құрайды.

Сонымен қатар, болашақта жекелеген банктердің қаржы нарығынан кету немесе олардың күштерін шоғырландыру әбден ықтимал, сондай-ақ осы саладағы монополияландырудың жай-күйі туралы мәселе ашық күйінде қалып отыр. Қызметтің осы түрінің артық шоғырлануы елдің қаржылық қауіпсіздігі тәуекелдерін арттырады. Ол тек үстеме табысқа бағытталған адамдар қамтамасыз ете алмайды. Біріктірудің әсері айқын - ақша ағындары, инфрақұрылым шоғырландырылады, бизнес-процестер оңтайландырылады және нәтижесінде нарықта жаңа белсенді институт пайда болады.

Қазіргі, әлемде және оның ішінде елімізде коронавирус індеті зардаптарынан қаржыл мекемелеренің жабылуына және қашықтықтан онлайн түрде жұмыс жасауларына тура келді. ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту жөніндегі агенттігі Екінші деңгейдегі банктермен және микроқаржы ұйымдарымен бірлесіп коронавирустың таралуына байланысты қаржылық жағдайы нашарлаған халық пен бизнес үшін тәуекелдерді жұмсарту шараларын пысықтады. Осы қиын кезеңде барлық банктер мен қаржы ұйымдары өз жұмысын операциялық залдарға физикалық қатыспай-ақ қашықтықтан қызмет көрсетуге қайта салады. Жеке тұлғаларға Қазақстанда төтенше жағдай қолданылатын кезеңде банктер мен микроқаржы ұйымдары банктік қарыз шарттары бойынша төлемдердің мерзімін өткізіп алу бойынша айыппұлдар мен өсімпұлдарды есептемейтін болады. Бұл жайттар екінші реттік банктердің экономикалық жағдайына да өз теріс әсерін берері белгілі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.