Басқару психологиясының пәні. Менеджменттегі психологиялық білімдердің мәні. Болашақ психолог-менеджер

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Әйгерім Турсынбек

Басқару психологиясының пәні. Менеджменттегі психологиялық білімдердің мәні. Болашақ психолог-менеджер

Қазіргі таңда басқарушылық психология әр салада, өмірдің әр кезеінде қажет болатын дағды десем де болады. Алдымен басқару психологиясы түсінігіне тоқталсам.

«Басқару психологиясы - өндірістердегі, корпорациялардағы, фирмалардағы, т. с. с. іс-әрекетті басқарудың жалпы психологиялық жақтарын арнайы зерттейтін әрі модельдейтін сала. Басқару психологиясы іс-әрекетті арнайы басқарудың және психологиялық жағдайдың талдамалы модельдерін және еңбектің сапасын көтеруге бағытталған. Басқару психологиясы - басқару жүйелеріндегі (мемлекет басқару, ұйым, мекеме, топ, ұжым және т. б. ) адамдардың қатынастарына байланысты мәселелерді зерттейтін және білімдерді жинақтайтын қолданбалы психологияның саласы»-деп келтіріледі Википедия сайтында.

Осы тұжырымға сәйкес, басқару психологиясының бізге, яғни болашақ мұғалімдерге қажетті маңызды бағыттардың бірі ретінде көруге болады. басқару психологиясының пәні болып менеджер іс -әрекетінің психологиялық негізі, яғни: еңбек іс-әрекетінің психофизиологиялық ерекшеліктері, ақпаратты өңдеудің психологиялық ерекшеліктер, адамның адамды қабылдауының механизмдері мен басқа адамдардың бір -біріне әсер ету механизмдерін, еңбек коллективінің қалыптасуының психологиялық ерекшеліктері мен олардың арасындағы тұлғааралық қатынастарды, басқарушылық шешімдерді қабылдаудың психологиялық ерекшеліктері мен жалпы басқарушылық іс-әрекеттің психологиялық факторлары жатады.

Басқару психологиясы ғылым мен практика ретінде жетекшілердің психологиялық басқарушылық мәдениетінің дамуы мен қалыптасуын, жұмысшы тұлғасының басқаруды қолдану кезіндегі теориялық және практикалық білімдерінің негізіне керекті жағдайларды, еңбек коллективінің заңдылықтарының қызметі мен тұлғааралық қатынастарды қалыптастырады.

Басқарушы басқарушылық процестің табиғатын түсіну керек, басқарудың тиімділін жоғарлату құралдарын білу керек, персоналды басқарудағы керекті бұқаралық ақпарат құралдары мен қатынас құралдарын білу керек, еңбек коллективінің психологиялық қалыптасу ерекшеліктерін, адамдармен жұмыс жасаған кезде әр түрлі жағдайлар мен шарттарда болатын басқарушылық шешімді қабылдау үшін білу қажет.

Менеджменттегі психологиялық білімдердің мәні.

Басқару психологиясы (менеджмент) - бұл екі ғылыми пәннің-басқару теориясы мен психологияның қиылысында қалыптасқан және дамитын ғылым. Сондықтан ол осы пәндердің негізгі мәліметтеріне негізделеді, бұл Басқару психологиясы пәнінің күрделі сипатына және оның мазмұнының кеңдігіне байланысты. Онда органикалық переплетены өзіндік психологиялық білімін психологиядан тыс көріністері, раскрывающими құрылысының ерекшеліктері және олардың жұмыс істеуінің ұйымдастырушылық жүйелер. Екеуін де бір-бірінен оқшау түсіну мүмкін емес, сондықтан оларды жан-жақты қарастыру қажет. Сонымен қатар, осы салалардың әрқайсысы соншалықты кең (олардың кешенін айтпағанда), материалды жүйелеуде өте үлкен қиындықтар туындайды, басқару теориясына немесе оның психологиялық аспектілеріне қатысты бұрмалану қаупі бар. Бірінші жағдайда психологиялық ерекшелігі жоғалады, ал екінші жағдайда талдау нақты басқарумен нашар байланысқан дерексіз - психологиялық сипатқа ие болады. Егер біз басқарушылық қызмет тұжырымдамасын негізге алсақ, олардың арасындағы оңтайлы пропорцияны табуға, маңызды психологиялық проблемалардың шеңберін анықтауға және оларды келісілген жүйеге құруға болады. Бұл көшбасшының жеке қызметі, сайып келгенде, ұйымдардың жұмыс істеуінің маңызды және шешуші буыны болып табылады. Бұл басқару тәжірибесінің өзіндік квинтэссенциясы, онда барлық негізгі заңдылықтар мен құбылыстар ең шоғырланған және толық түрде көрінеді. Бірақ іс-әрекет сонымен бірге негізгі психологиялық категория болып табылады. Жеке іс-әрекетте бүгінде белгілі барлық психологиялық заңдылықтар да толық, айқын және тұтас көрінеді. Басқару теориясы мен психология арасындағы "көпірлер" қызмет категориясы арқылы басқару психологиясының өзі ғылыми пән ретінде мүмкін болады.

Сонымен, басқару психологиясының негізгі пәні (немесе қазіргі кезде менеджмент психологиясы) басқарушылық қызмет мәселелерін шешуде қолданылатын психологиялық білімді шығару болып табылады. Басқару психологиясының ерекшелігі-оның объектісі-адамдардың ұйымдасқан қызметі. Өз кезегінде, ұйымдасқан іс-әрекет дегеніміз-ортақ мүдделермен немесе мақсаттармен, жанашырлықтармен немесе құндылықтармен біріктірілген адамдардың бірлескен қызметі ғана емес, сонымен бірге бір ұйымға біріктірілген, осы ұйымның ережелері мен нормаларына бағынатын, экономикалық, технологиялық, құқықтық, ұйымдастырушылық, корпоративтік және басқа да бірқатар талаптарға сәйкес берілген бірлескен жұмысты орындайтын адамдардың қызметі.

Менеджмент психологиясының негізгі міндеті-менеджердің өзі және ол басқаратын фирма қызметкерлерінің жұмысының тиімділігі мен сапасын арттыру мақсатында психологиялық жағдайлар мен басқару қызметінің ерекшеліктерін талдау және пайдалану.

Басқару психологиясында жеке қызметкер де, әлеуметтік топ та, ұжым да олар кіретін ұйым аясында әрекет етеді және онсыз басқару тұрғысынан талдау толық болмайды.

Ұйымдағы қызметкердің жеке басын зерттеу, ұйымның әлеуметтік-психологиялық құрылымға әсерін талдау және ұжымның дамуы-басқару психологиясының мәселелерін зерттейтін мамандардың алдында тұрған негізгі міндеттер.

Басқару психологиясының негізгі мәселелері мен мәселелерін зерттеу менеджерлерді, әртүрлі менеджерлерді психологиялық даярлауды қамтамасыз етуге, олардың психологиялық басқару мәдениетін қалыптастыруға немесе дамытуға, басқару саласындағы маңызды мәселелерді теориялық түсіну және практикалық қолдану үшін қажетті алғышарттар жасауға арналған.

Болашақ психолог-менеджер.

Меніңше болашақ психолог-менеджер мынандай қасиеттерге ие болуы керек:

Менеджмент психологиясы, ең алдымен, жеке тұлғаның жеке психологиялық қасиеттерін ескеруден туындайды.

Орыс психологы академик Б. Г. Ананьев өз еңбектерінде адамның жеке дамуының диалектикасына басты назар аударды. Ол әр адамның өзінің табиғи және жеке ерекшеліктерін біріктіретін интегралды қасиет болып табылатын жарқын тұлға бар екенін негіздеді. Жеке тұлға арқылы адамның өзіндік ерекшелігі, оның қабілеттері, таңдаған қызмет саласы ашылады. Даралықта негізгі және бағдарламалау қасиеттері ерекшеленеді. Негізгілеріне адамның темпераменті, мінезі, қабілеттері жатады. Психиканың динамикалық сипаттамалары (эмоционалдылық, реакциялар қарқыны, белсенділік, икемділік, сезімталдық) негізгі қасиеттер арқылы анықталады және жеке мінез-құлық пен іс-әрекеттің белгілі бір стилі қалыптасады. Негізгі қасиеттер-жеке қасиеттерді тәрбиелеу және әлеуметтендіру процесінде алынған және туа біткен.

Даралықты дамытудың негізгі қозғаушы күші-оның бағдарламалау қасиеттері-бағдарлау, ақыл-ой және өзін-өзі тану. Даралық өзінің ішкі психикалық әлеміне, өзін-өзі тануға және өзін-өзі реттеуге ие, "мен"мінез-құлқының ұйымдастырушысы ретінде қалыптасады және әрекет етеді.

Б. Г. Ананьевтің пікірінше, тұлғаның қасиеттерін бағалау негізінде оның негізгі компоненттерінен тұратын психологиялық портретін жасауға болады:

Бағыттылығы. Жеке тұлғаның бағыты оның іс-әрекетін, мінез-құлқын, қажеттіліктерін қанағаттандыруды ынталандырады. Тапсырмаға, қарым-қатынасқа, өзіне назар аудару. Бір адам тек физиологиялық қажеттіліктерді қанағаттандыруды және өмір сүру қауіпсіздігін қамтамасыз ете алады. Сонымен қатар, әлеуметтік қажеттіліктер мен өзін-өзі көрсету қажеттіліктерін қанағаттандыру, шығармашылық қабілеттерін жүзеге асыру өте маңызды. Менеджер мен психологтың міндеті - әр адамның қажеттіліктерін, мүдделерін, сенімдерін анықтау және оның мотивтерінің нақты бағытын анықтау.

Зияткерлік. Белгілі психолог С. Л. Рубинштейн ақыл - ойды адам мінез-құлқының бір түрі - "ақылды мінез-құлық"деп санады. Ақыл-ойдың өзегі-адамның жағдайдағы маңызды қасиеттерін бөліп көрсету және олардың мінез-құлқын оларға сәйкес келтіру қабілеті. Бұл түсінікте екі негізгі компонент ерекшеленеді - интеллект қоршаған әлемді білу қабілеті және осы білім негізінде мінез-құлықты реттеу тәсілі ретінде.

Интеллект -бұл адамның жағдайды бағалау, шешім қабылдау және соған сәйкес олардың мінез-құлқын реттеу қабілетін жүзеге асыруды қамтамасыз ететін психикалық процестер жүйесі. Ерекше жағдайларда интеллект әсіресе маңызды-адамға барлық жаңа нәрселерді үйретудің символы ретінде.

Жеке айырмашылықтарды талдаудың бір тәсілі қазір әртүрлі елдерде кеңінен қолданылатын интеллект сынақтарын әзірлеу болды. Тест нәтижелері, әдетте, IQ (интеллектуалды даму коэффициенті) түрінде ұсынылады.

Интеллект сынақтарын пациенттердің ақыл-ой қабілеттерін талдайтын психологтар мен психиатрлар жиі қолданады. Мұғалімдер балалардың оқуға қабілеттілігін бағалау үшін оларға жүгінеді. Ұйымдардың персонал қызметі интеллект тестілерінің көмегімен перспективалы қызметкерлерді таңдайды. Дұрыс қолданған кезде интеллект тестілері ақыл-ой қабілеттері туралы дұрыс диагностикалық ақпарат береді, әйтпесе дұрыс бағаланбауы мүмкін [5; 36] .

Танымнан басқа, кәсіби және әлеуметтік интеллект бар (тұлғааралық қатынастар мәселелерін шеше білу, қалыптасқан жағдайдан ұтымды жол табу) . Есте сақтау керек, интеллект-бұл таным мен әрекет. Сондықтан интеллекттің барлық түрлерін дамытып қана қоймай, ұтымды шешімдерді жүзеге асыра білу керек, ақыл-ойды тек сөзбен ғана емес, іспен де көрсете білу керек, өйткені нәтиже, нақты әрекеттер адамның интеллект деңгейін анықтайды.

Эмоционалдылық. Менеджер ескеруі керек жеке тұлғаның психологиялық қасиеттерінің арасында эмоциялар ерекше орын алады, өйткені адамның кез-келген кәсіби қызметі белгілі бір эмоционалды бояуға ие. Эмоциялар-бұл құбылыстар мен жағдайлардың өмірлік мағынасын тікелей сезіну түріндегі психикалық көрініс. Психикалық қалыпты адам кез-келген іс-әрекетте эмоционалды. Ол мүмкін емес безразличен, сух, равнодушен сол немен айналысады. Іс-әрекетке жағымды эмоционалды көзқарас оны жүзеге асыру үшін қолайлы жағдайлар жасайды. Оң эмоцияларға Қуаныш, Ләззат, сенімділік сезімі, жұмыстан қанағаттану сезімі, теріс эмоцияларға - жұмыс кезінде бастан кешірілуі мүмкін - кездесетін қиындықтардан туындаған шиеленіс сезімі, шатасу мен сенімсіздік сезімі, қорқыныш, үмітсіздік, реніш, қайғы. Олардың барлығы өнімділікті төмендетеді.

Байланыс жасай алу қабілеті. Байланыс-бұл адамдардың өзара әрекеттесуінің нәзік және нәзік процесі. Қарым-қатынаста осы процестің барлық қатысушыларының жеке ерекшеліктері әртүрлі түрде ашылады. Байланыстың өзіндік функциялары, құралдары, түрлері, түрлері, арналары, фазалары бар.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.