Дәнекерлеу

Жоспар

Жоспар
Кіріспе
1.Негізгі бөлім
Дәнекерлеу туралы жалпы түсінік
Дәнекерлеу құрал . жабдықтар
2.Дәнекерлеу түрлері
3 .Мұнай.газ кешенінің нысан¬да¬рын салуда дәнекерлеу
4.Аргон доғалық дәнекерлеу

Қорытынды

Пән: Құрылыс
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 37 бет
Таңдаулыға:

Дәнекерлеу
Дәнекерлеу — қосылатын (біріктірілетін) металл жиектерін жоғары, бірақ балқу
температурасынан темен температураға қыздырып, жиек аралығына балқыған металл
беріліп кристалдандыру нәтижесінде біртүтас қосылыс қалыптастыру.

Курсттық жұмыс

Жоспар

Кіріспе

1.Негізгі бөлім

Дәнекерлеу туралы жалпы түсінік

Дәнекерлеу құрал – жабдықтар

2.Дәнекерлеу түрлері

3 .Мұнай-газ кешенінің нысандарын салуда дәнекерлеу

4.Аргон доғалық дәнекерлеу

Қорытынды

Дәнекерлеу — қосылатын (біріктірілетін) металл жиектерін жоғары, бірақ
балқу температурасынан темен температураға қыздырып, жиек аралығына
балқыған металл беріліп кристалдандыру нәтижесінде біртүтас қосылыс
қалыптастыру. Дәнекерлеу пісірудің бір түріне жатады, бірақ пісірулерден
айырмашылығы бар. Негізгі айырмашылығы қосылатын металл жиектері
балқытылмайды, дәнекердің балқу температурасы негізгі металл балқу
температурасынан төмен болып алынады. Атомдар аралық байланыспен қатар
адгезиялық байланыс қалыптасады. Дәнекерлі қосылыстың беріктігі пісірілген
қосылыстан төмен болады.

Дәнекермен берік жалғанған немесе электр кедергісі электрлік түйіспе
жасау үшін жалғанатын екі бөлшек арасындагы саңылауға дөнекерлегенде
енгізілетін материалдар. Дәнекерлер ретінде көбіне металдар және олардың
балқымалары пайдаланылады. Негізгі компоненттерінің құрамы бойынша
геллийлік, индийлік, қалайы-қорғасынды, күмістік, палладийлік, ниобийлік
және т.б. деп бөледі. Электрондық аспап жасауда геллийлік (қыздыруға
сезімтал элементтер үшін); қалайылық (әр түрлі ауа райы құбылмалы жағдайда
жұмыс істейтін РЭА бөлшектерін дәнекерлегенде); орташа балқымалы күмістік
(ЭВА бөлшектерін дәнекерлегенде) дәнекерлерді пайдаланады.

Дәнекерлеу қосылыс жерін балқытумен және жалғанатын бөлшектер (металдар мен
балқымалардың, шыны, керамикадан және т.б.) арасындағы саңылауды
балқығаннан кейін қатып қалатын дәнекермен толтырып, бөлінбейтін қосылыс
жасау процесі. Дәнекерлерді өтпелі кедергісі аз электрлік түйіспені немесе
механикалық қасиеті берік жікті алу үшін қолданады.
Шықпалары платоның саңылауларынан өткізілген, ілмелі компоненттерді бір
жақты жинақтауда батырып дәнекерлер мөрлі платолар үшін кеңінен таралған.
Батырып дәнекерлерде бір жақ бетінде микросхемалар, радиоэлементтер
орналасқан мөрлі платоны ваннаның ішіндегі балқыған дәнекер бет үстімен
жанасқанша төмен түсіреді де, біршама уақытқа дейін осылай ұстап тұрады.
Батырып дәнекерлердің екі түрі бар: дөнекер толқынымен жөне дөнекер
ағынымен.
Толқынмен дәнекерлерде сұйық дәнекер, бойлық түтікше арқылы, дөнекер
толқынын тудырып, ваннаның төменгі жағынан сорғымен беріледі.
Дәнекерленетін плато көлденең бағытта тартылып, дәнекер толқынының жоғарғы
қырымен жанасады. Дәнекер ағынымен дәнекерлердегі мөрлі төсеніш толқын
жотасы үстімен көлденең бағытга алдыңғы өдістегідей қозғалады. Айырмашылығы
— дәнекер ағынын биіктік бойынша ғана емес, бағыты бойынша да реттеуге
болады, ал бұл дәнекерлерді жеңілдетеді. Сонымен қатар осы әдісте
дәнекердің өте қарқынды араласуы болады, нәтижесінде дәнекерленетін платоға
жылу тиімді беріліп, дәнекер құрамы бір қалыпты температураны қамтамасыз
етіп, өте таза және тотықтардан арылған дәнекердің жұмыстық беті пайда
болады
Электр (жаңа лат. electrіcus, грек. еlectron – янтарь) – барлық
электрмагниттік құбылыстың, яғни электр зарядының болуына және олардың
қозғалысы мен өзара әсеріне негізделген құбылыстардың жиынтығы, “Электр”
терминінің мазмұны физика мен техниканың даму процесінде өзгеріп, толығып
отырады.
Қарапайым электрлік және магниттік құбылыстар ерте заманда-ақ белгілі
болғанымен “Электр” туралы ілім 17 ғ-ға дейін дами алған жоқ. 18 ғ-да ол
ілім жүйеге түспеген фактілер мен бір-біріне қайшы жорамалдар жиынтығынан
тұрады. “Элекр” жөніндегі алғашқы деректер кейбір денелер (мыс., янтарь)
үйкеліс нәтижесінде “электрленеді”, яғни ондай денелер жеңіл денелерді
өзіне тартады деген тұжырым түрінде болды (ғылымға “Электр” терминін 1600
ж. У.Гильберт енгізген). 18 ғ-дың басында денелердің электрленуі сол денені
қоршаған “электрлік атмосфера” әсерінен болады деп қарастырылды. Алайда 18
ғ-дың ортасынан бастап денелердің ішінде электрлік “флюидтар” (сұйықтар)
болады деген болжамдар қалыптаса бастады. 18 ғ-дың аяғында Г.Кавендиш
(1773) және Ш.Кулон (1785) ұқыпты жүргізілген өлшеулерге сүйене отырып
электрстатиканың негізгі заңын (қ. Кулон заңы) тұжырымдап берді. Электр
зарядының арасындағы тартылыс не тебіліс күші кулондық немесе электрстатик.
күш деп аталады.

Электр жөніндегі ілім тарихындағы жаңа кезең – Л.Гальвани (1791) мен А.
Вольтаның (1794) хим. және контактілік электр көздерін ашуы болды. Осыдан
кейін Электр тогын зерттеу күшті қарқынмен жүргізіле бастады: әуелі токтың
физиол. әсері, кейін оның хим. және жылулық әсерлері зерттелді. 1802 ж.
В.Петров электр доғасын (1808 – 09 ж. мұны Г.Дэви де байқаған) ашты және
оны жарықтандыру ісі мен балқыту пештерінде пайдалануға болатынын
дәлелдеді. Дж. Джоуль (1841) және Э.Х. Ленц (1842) бір-біріне тәуелсіз
түрде өткізгішпен ток жүргенде бөлініп шығатын жылудың мөлшері жөніндегі
заңды тұжырымдарды; қ. Джоуль-Ленц заңы. 1820 ж. Х.Эрстед электр тогы мен
тұрақты магнит арасында байланыс болатындығын, ал А.Ампер тогы бар екі
өткізгіштің өзара әсерлесетіндігін ашты. Тогы бар өткізгіштердің арасындағы
әсерлесу күші кулондық күштен өзгеше әрі ол электр зарядының қозғалысына
тәуелді болады. Сондықтан мұндай күштер электрдинамикалық күштер деп
аталады. Эрстед пен Ампердің магнетизм жөніндегі ашқан жаңалықтары “Э.”
ілімінің құрамына енеді.
19 ғ-дың 2-ширегінде Электр техникаға кеңінен ене бастады. 19 ғ-дың 20
жылдары алғашқы электрмагнит, 30 жылдары телеграфтаудың жетілген сұлбалары,
гальванопластика, алғашқы электр сұлбалары мен генераторы, 40 жылдары
алғашқы электрлік жарықтандыру приборлары, т.б. пайда болды. Э-дың
күнделікті тіршілікте қолданылуы одан әрі кеңейді. Физиканың жетістіктеріне
байланысты электртехниканың күрт дамуы да Электр ілімінің дамуына елеулі
әсер етті

19 ғ-дың 30 және 40-жылдары М.Фарадей электро-магнит құбылыстардың жаңа
концепциясын ұсынды. Бұл уақытқа дейін Э. өзінің өндірілуі (пайда болу)
тәсіліне сәйкес: қарапайым Э. (мыс., үйкеліс Э-і), атмосф. Э., гальваник.
Э. (мыс., гальваник. батареядан алынатын ток), магниттік Э. (мыс., Фарадей
ашқан индукция тогы), т.б. болып ажыратылатын. Фарадей өзінің тәжірибесіне
сүйене отырып Э-дің барлық түрінің бірдей екендігін дәлелдеді. Олардың әр
түрлі болуы, біріншіден – Э. мөлшерінің, екіншіден – кернеудің
(потенциалдың) әр түрлі болуына байланысты. Фарадей ашқан электрмагниттік
индукция құбылысының зор маңызы болды. Бұл құбылыс электртехниканың
іргетасы болып есептеледі. Ал Ленц индукциялық токтың бағытын анықтайтын
ережені ұсынды (қ. Ленц ережесі). 1833 – 34 ж. Фарадейэлектролиз заңдарын
ашты.Сөйтіп электрхимияның негізі қалана бастады.
19 ғ-дың 2-жартысынан бастап Фарадей идеялары Дж. Максвеллдің және
Г.Герцтің еңбектерінде одан әрі дамытылып, қорытындыланды. Максвелл өзінің
еңбектерінде (1861 – 73) Фарадейдің позициясын толық жақтады. Ол Фарадейдің
көзқарасын матем. жолмен талдап, баға берді. Мұның үстіне Максвелл электр
және магнит өрістерінің бір-біріне ауыса алатындығын тұжырымдады: уақыт
бойынша магнит өрісінің өзгеруі Э. өрісін, ал уақыт бойынша Э. өрісінің
өзгеруі магнит өрісін туғызады. Бұл жағдайда Э. өрісінің өзгеру
жылдамдығына пропорционал шама Э. тогына ұқсас болады. Максвелл оны ығысу
тогы деп атады. Э. зарядын осылайша жалпылау Максвеллге жаңа салдарлар мен
болжамдар жасауға мүмкіндік берді, яғни: кез келген эл.-магн. өзара әсердің
таралу жылдамдығы шекті; негізгі қасиеттері бойынша жарық толқындарымен
бірдей (еркін) эл.-магн. толқындар болады. Мұндай қорытынды
“жарық–электрмагниттік толқын” деген батыл идеяның дұрыстығын дәлелдей
түсті.

Максвеллдің теориясына сүйене отырып Герц эл.-магн. толқынның бар екендігін
тәжірибе жүзінде дәлелдеді. Сөйтіп эл.-магн. өріс концепциясы Э. туралы
ілімде берік дәлелденді. Герц тәжірибесінің нәтижесі эл.-магн. толқындарды
байланыс мақсаты үшін пайдалануға итермеледі. Мұндай міндетті А.С. Попов
орындады. Ол 1895 ж. радионы ойлап тапты. Максвеллдің өріс энергиясы
кеңістіктің кішкентай көлемінде белгілі бір тығыздықпен таралған деген
тұжырымның эл.-магн. өріс концепциясының дамуы үшін зор маңызы болды. Тұтас
ортадағы энергияның сақталу заңының жалпы тұжырымдамасын 1874 ж. Н.А. Умов
берді. Эл.-магн. толқынның, сондай-ақ жарық толқынының дене бетіне
түсіретін қысымы ретінде байқалатын импульсы болады. Жарық қысымының
болатынын тәжірибе жүзінде П.Н. Лебедев дәлелдеді (1899). Эл.-магн. өріске
динам. ұғымдарды (масса, энергия, импульс) пайдалануға болатындығы,
физиктерді, Фарадей мен Максвеллдің (өрісті ерекше ортаның, яғни эфирдің
күйі ретінде қарастырған) көзқарастарын қайта қарауға мәжбүр етті. Мұндай
қайта қарау салыстырмалық теориясы шыққаннан кейін мүмкін болды. Сөйтіп
ғалымдар эл.-магн. өрісті эфирдің күйі ретінде қарастыратын көзқарастан
біржолата бас тартты. 19 ғ-дың соңында Э. туралы ілімнің дамуында жаңа
кезең басталды. Оның мазмұны Г.Лоренц негізін қалаған классик. электрондық
теорияның шығуына байланысты еді. Алайда бұл теорияның да шеше алмаған
көптеген мәселелері болды. Бұл қиыншылықтар 20 ғ-дың басында пайда болған
маңызды физ. теорияларда шешіле бастады.

Электролиз (электро... және грек. lysіs – еру, ыдырау) – еріген немесе
балқыған электролитке батырылған электродтарда электр тогы әсерінен жүретін
химиялық реакция. Электролиттер арқылы өткен электр тогы хим. энергияға
айналады. Э. электролитпен толтырылған ыдысқа екі электрод орналастырып,
оларды тұрақты ток көзінің полюстеріне жалғастыру нәтижесінде өтеді. Э.
аппараттарын электролизерлер, электролиттік ванналар деп атайды.
Электролизерлер корпусы болат, керамика, пластмасса, шыныдан жасалады.
Коррозия мен жоғары темп-радан сақтау үшін корпустың ішкі беті
гуммирланады, пластмасса, отқа төзімді кірпіш немесе коррозияға берік
материалмен қапталады. Катодтар дайындау үшін болат, түсті металдар (сынап,
қорғасын, платина, т.б.), металдар қорытпасы, көмір немесе графит
қолданылады. Анодтар еритін және ерімейтін болады. Еритін анодтар жоғарыда
аталған түсті металдан, көміртекті болаттан, кейбір қорытпалардан,
ерімейтін анодтар платина, графит немесе көмір, никель және қорғасын,
марганец қос тотығы, магнетиттен жасалады. Ерімейтін анод Э. кезінде
бүлінбейді. Электр өрісінің әсерінен электролиттердегі зарядталған
бөлшектердің – иондардың ретсіз қозғалысы белгілі бір бағытқа келеді:
катиондар катодта, аниондар анодта зарядсызданады, яғни катиондар катодтан
жетіспейтін электрондарын қосып алып тотықсызданады, аниондар анодқа артық
электрондарын беріп тотығады. Балқыған натрий хлоридін NaCl Э-дегенде
электролитте катион Na+ және анион Cl( болатындықтан, Na+ катодтан
жетпейтін электронын қосып алып, яғни тотықсызданып, натрий металл күйінде
бөлінеді. Cl( иондары анодқа артық электрондарын беріп, яғни тотығып газ
түрінде Cl2 бөлінеді. Бұл мысалда анод хлор әсерінен бүлінбейтін төзімді
материалдардан (платина, графит) дайындалады. Натрий хлоридінің (NaCl)
судағы ерітіндісін Э-дегенде катодта бөлінген металл сумен әрекеттесіп
сутек және сілті 2Na+2H2O=H2+2NaOH, анодта бөлінетін хлор сумен әрекеттесіп
тұз қышқылы мен хлорлылау қышқылын Cl2+H2O=HCl+HClO түзеді. Су
ерітіндісінде электролиттің диссоциалануынан түзілетін иондардан басқа,
судың диссоциациялануынан сутек катионы мен гидроксил анионы болады,
сондықтан катодта зарядсыздана алатын металл иондары және сутек катиондары
болады. Қандай ионның зарядсыздануы олардың активтік қатардағы орнына,
иондар концентрациясы мен электрод материалына байланысты. Оңай
зарядсызданатын металдар активтік қатардың соңында, қиын зарядсызданатын
металдар активтік қатардың бас жағында орналасқан. Э. процесі нәтижесінде
бөлінетін заттың мөлшері сол заттың табиғаты мен электролиттен өткен ток
мөлшеріне байланысты (қ. Фарадей заңдары). Э. процесі лабороторияда, ғыл.-
зерт. жұмыстарында, өндірісте кеңінен қолданылады. Өндірістерде Э. арқылы
көптеген металдар, сілтілер, хлор, сутек, оттек, ауыр су, көптеген органик.
заттар, т.б. алынады. Э. техникада бедерлі заттардың көшірмесін металл
бетіне түсіру, металл жалату, металдарды электролиттік тазалау, т.б.
қолданылады. Тез және өте жоғары дәлдікпен анықтайтын аналит. әдістер де Э.
процесіне негізделген; қ. Полярография. Электрмагнит (электр... және
магнит) – сыртына оралған сым арқылы ток жүргенде ферромагниттік
өзекшесінде күшті әрі шоғырланған магнит өрісі пайда болатын жасанды
магнит. Ол электр машиналары мен аппараттарында, т.б. магнит өрісін жасау
үшін қолданылады. Мөлшері өте үлкен Э. зарядты бөлшек үдеткіштерінде
пайдаланылады. Тұрақты ток Э-інің магнит өткізгіші құйма болаттан, ал
айнымалы ток Э-інікі электртех. болаттан дайындалады. Магнит (грек.
magnetіs, Magnetіs lіthos — Магнесия тасы; Магнесия — Кіші Азиядағы көне
қала) — магниттелушілік қасиеті бар, яғни магнит өрісін туғызатын дене.
Дененің магнит өрісіне ендірілгеннен кейін магнит қасиетке ие болатын
кесегі жасанды Магнит деп аталады. Ал алдын ала магниттелген ферромагнитті
не ферримагнитті материалдан жасалған белгілі бір пішіні (таға тәрізді,
ұзынша жолақ түрінде, т.б.) бар Магнит тұрақты Магнит деп аталады. Ол
электроникада, радиотехникада және автоматикада тұрақты магнит өрісінің
автономды көзі ретінде кеңінен қолданылады. Магниттің қасиеттері Магнит
дайындалған материалдың магнит гистерезис тұзағы тармақтарының
магнитсіздендіру сипатымен анықталады. Магнит — Fe, Co, Nі, Аl,
гексогональді ферриттер, т.б. негіздегі қорытпалардан жасалады. Асқын
өткізгіш материалдан жасалған орамасы бар соленоидты немесе электрмагнитті
асқын өткізгіш магнит деп атайды. Оны заттардың магнит-элетр және оптикалық
қасиеттерін, плазманы, атом ядроларды және элементар бөлшектерді зерттеуге
арналған тәжірибелерде қолданады. Асқын өткізгіш Магнит байланыс
техникасында және радиолокацияда электрмашиналарының Магниттік өрісінің
индукторы ретінде пайдаланылады. Физика (көне грекше: φύσις — табиғат) —
зат әлемді, және оның қозғалысын зерттейтін ғылым. Бұл жөнінде физика күш,
энергия, масса, оқтама т.б. сияқты тұжырымдамалармен шұғылданады. Жалпы
мағынасы бойынша физика — табиғаттың негізгі (іргелі) қарым-қатынастарын,
заңдылықтарын зерттейді. Физика ғылымы ең жалпы және негізгі болатын, затты
әлемнің күйін, өзгеруін және құрылымын анықтайтын жаратылыстану бөлімі
болып келеді.
Кейбір қасиеттер барлық материялдық жүйелер үшін бірдей болады, мысалы,
энергияның сақталуы — оларды физикалық заңдылық деп атайды. Кейде физиканы
іргелі ғылым деп те атайды, себебі басқа жаратылыстану ғылымдары (биология,
геология, химия және т.б.) тек қана заттық жүйелердің, физикалық
заңдылықтарға бағынатын, кейбір таптарын ғана сипаттайды. Мысалы, химия
молекулалар мен олардан құралған заттегілерді зерттейді. Ал заттегілердің
физикалық-химиялық қасиеттері, термодинамика, электромагнетизм және
кванттық физика сияқты физика бөлімдері сипаттайтын, атомдар мен
молекулалардың физикалық қасиеттерімен анықталады.
Физика математикамен тығыз байланыста — математика физикалық заңдылықтарды
дәл өрнектеуге болатын құрал болып табылады. Физикалық теориялар әрқашан
дерлік математикалық өрнектермен сипатталады, оның үстіне физика басқа
ғылымдарға қарағанда математиканың әлдеқайда күрделі бөлімдерін
пайдаланады. Және керісінше, физикалық теория мұқтаждықтары математиканың
көп салаларының дамуына әкеп соқты.
Физика негізінде тәжірибелік және теоретикалық физика болып екіге бөлінеді.
Физиктердің көпшілігі таза теоретик немесе таза тәжірибеші болғанымен, ал
екі физика екі бөлек боп көрінгенімен шын мәнінде ол олай емес. Тәжірибелік
және теоретикалық физика бірге хабарласа отырып дамиды. Бір мәселемен
теоретиктер де, тәжірибешілер де шұғылдануы мүмкін. Алғашқылары қолда бар
тәжірибелік хабарларды сипаттай отырып болашақ нәтижелерді теориялармен
болжам жасайды, екіншілері бар теорияларды тәжірибелер қояйып тексере
отырып жаңа нәтижелер табады. Температура (лат. temperatura –
араластырылуға тиісті, өлшемдес болу, қалыпты күй)[1] – макроскопикалық
жүйенің термодинамикалық тепе-теңдік күйін сипаттайтын физикалық шама. Егер
оқшауланған немесе тұйықталған жүйе термодинамикалық тепе-теңдік күйде
болса, онда оқшауланған немесе тұйықталған жүйенің кез келген бөлігінде
температура бірдей болады. Ал егер жүйе тепе-теңдік күйде болмаса, онда
жылу (энергия) оның температурасы жоғары бөлігінен температурасы төмен
бөлігіне қарай ауысып, белгілі бір уақыт өткеннен кейін жүйенің барлық
бөліктеріндегі температура өзара теңеседі. Молекула кинетикалық теория
тұрғысынан тепе-теңдіктегі жүйенің температурасы сол жүйені құрайтын
атомдардың, молекулалардың, т.б. бөлшектердің жылулық қозғалысының
қарқындылығын сипаттайды. Мысалы, классикалық статистикалық физиканың
заңдарымен сипатталатын жүйе үшін бөлшектердің жылулық қозғалысының орташа
кинетикалық энергиясы жүйенің абсолют температурасына тура пропорционал
болады. Бұл жағдайда температура дененің жылыну (қызу) дәрежесін
сипаттайды. Жалпы жағдайда температура жүйе энергиясының энтропия бойынша
алынған туындысымен анықталады және ол әрқашан оң болады. Осылай анықталған
температура абсолют температура немесе термодинамикалық шкала температурасы
деп аталады. Бірліктердің халықаралық жүйесінде абсолют температураның
бірлігіне кельвин (К) қабылданған. Көп жағдайда температураны Цельсий
шкаласы (t) бойынша өлшейді. Ал t және Т бір-бірімен: t=T-273,15К теңдігі
арқылы байланысқан (мұнда Цельсий градусы кельвинге тең). Дене
температурасы термометр арқылы өлшенеді

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев пен Франция Президенті
Н.Саркозидің өткен жылғы Париждегі кездесуінен соң TOTAL E&P мұнай
компаниясының бас директоры Ив-Луи Даррикаррер келешекте Қарағанды
мемлекеттік техникалық университеті негізінде дәнекерлеу өндірісі
мамандарының оқып, халықаралық сертификат алуына мүмкіндік беретін
Қазақстан дәнекерлеу институтын ашу жоспары жайында баяндаған болатын.
Мұның алдында, атап айтқанда, 2009 жылғы 4 желтоқсанда өткен Қазақстан
Республикасының Президенті жанындағы Шетел инвесторлары кеңесінің 22-ші
отырысында Елбасы Қазақстанда TOTAL мұнай ком-паниясымен бірлесе отырып,
ұлттық дәнекерлеу институтын ашу туралы тапсырма берген болатын.
Металды дәнекерлеу – бұл өнеркәсіптік индустрияның барлық саласында дерлік
кездесетін бірегей жұмыс үдерісі. Қазіргі кездегі дәнекерлеу технологиялары
жер бетінде, судың астында және ғарышта бірнеше микроннан екі метрге
дейінгі қалыңдықта небір түрлі металлдар мен басқа да материалдарды
біріктіруге мүмкіндік береді. Үш дәнекерлеу технологиясы медицина
тәжірибесінде, соның ішінде көз микрохирургиясында қолданылады.
Мұнай және газ өндіру, таукен және металлургия салалары қарқынды дами
түсуіне байланысты құрылысқа қажетті металл құрылғыларын өндіру, мұнай-газ
кешеніне арналған өткізгіш құбырлар мен резервуарлар (мұнай қоймалары)
құрылыстарын салу, мәшине жасау өркендеуде. Осы жағымды құбылыстар
технологиялық үдерістерді, бақылау әдістерін қолдануда және жұмысшы кадрлар
мен білікті мамандар даярлауда халықаралық тәжірибені есепке ала отырып,
қазіргі заманғы ғылыми негізделген тәсілдерді пайдалануды талап етеді.
Мұнай-газ кешенінің нысандарын салуда дәнекерлеу жұмыстары үлкен көлемде
орындалады. Металлургиялық және тау-кен өндірісі кәсіпорындарында
жабдықтардың бөлшектерін жөндеу жұмыстары еріту және дәнекерлеу арқылы
жүргізіледі, жылу электрстансаларында монтаждау жұмыстары мен жөндеу
жұмыстары толығымен дәнекерлеу арқылы атқарылады. Өнеркәсіптік және
азаматтық нысандардың бірде- бірі дәнекерлеу жұмысынсыз салынбайды. Мәшине
құрастыруда көптеген жылдар бойы автоматты және роботтандырылған дәнекерлеу
әдісі қолданылады.
Осыған байланысты Мемлекет басшысының аталған тапсырмасын орындау үшін
жұмыс тобы құрылып, оның құрамына TOTAL компаниясының, ҚР БҒМ Ғылым
комитетінің және Мұнай және газ министрлігінің өкілдері енді. Олар
еліміздің алдыңғы қатарлы үш техникалық жоғары оқу орнында – Қ.Сәтбаев
атындағы ҚазҒТУ, ҚарМТУ, Атырау мұнай және газ институты, сондай-ақ Ақтау,
Атырау қалаларындағы дәнекерлеушілерге арналған оқу орталықтарында, Астана
қаласының локомотив, Қарағанды металл құрастыру зауытында, ERSAI Қазақстан-
Италия фирмасының өндірістік базасында болып, Қарағанды мемлекеттік
техникалық университетіне таңдау жасады.
Бұл кездейсоқ таңдау емес еді. Университет ректоры Арстан Ғазалиевтің
бастамашылығымен теңдесі жоқ оқу-материалдық базасы құрылып, мықты кадрлық
күш жинақталды. Дәнекерлеу және құю өндірісі кафедрасы ашылды, ол АҚШ,
Швеция, Италия, Финляндия, Ресей және Украинада өндірілген соңғы үлгідегі
дәнекерлеу және мультимедиялық оқу жабдықтарымен жабдықталған.
Бұл оқу орны 1965 жылдан бастап, Дәнекерлеу өндірісінің жабдықтары мен
технологиясы мамандығы бойынша инженерлер даярлап келеді, ал 2004 жылдан
бастап Мәшине құрастыру бірлескен мамандығының шеңберінде Дәнекерлеу
өндірісінің жабдықтары мен технологиясы траекториясы бойынша бакалаврлар
мен магистрлер білімін тереңдетеді. Осы жылдар ішінде мәшине құрастыру
зауыттарында, әртүрлі өнеркәсіптік нысандар құрылысында, барлық металл
құрастыру зауыттарында, магистральды өткізгіш құбырлар құрылысында жұмыс
істеп жүрген 2500 дәнекерлеуші мамандарды оқытып шығарды. Мысалы,
университет түлектері ERSAI ЖШС, Мұнайқұрылыссервис ЖШС, АрселорМиттал
Теміртау АҚ, Қазақмыс корпорациясы ЖШС, Монтаж арнайы құрылысы ЖШС,
ИМСТАЛЬКОН АҚ, Локомотив-құрастыру зауыты АҚ сынды ірі компанияларда,
сонымен қатар, Қазақстанның, Ресей мен алыс шетелдердің көптеген
энергетикалық және металлургиялық кәсіпорындарында жұмыс істейді.
40 жылдай бұрын электр доғасы және электр шлагы дәнекері мен ерітіндісі,
плазмалы еріту, модульденген тоқпен дәнекерлеу, дәнекерлік жапсарлауды
магниттік бақылау бойынша дәнекерлеу үдерістерінің түбегейлі зерттеулері
жүргізілген болатын және кәсіпорындар үшін шаруашылық келісім негізіндегі
жұмыстар көптеп орындалды. Дәнекерлеу технологиясында ғалымдардың 30-дан
астам өнертапқыштық ұсынысы патенттелді және 300-ге жуық мақала жарияланды.
Дәнекерлеу және қалыпты бақылау бойынша 13 республикалық конференция
өткізілді. Украина ҰҒА Е.О.Патон атындағы электрмен дәнекерлеу институты,
Н.Э.Бауман атындағы ММТУ және Губкин атындағы ММХИ сияқты ірі зерттеу
орталықтарымен ғылыми байланыстар орнатылған. Бұл орталықтарда әр жылдары
ҚарМТУ дәнекерлеу кафедрасының меңгерушілері Т.Г.Шигаев, В.А.Данилов,
И.А.Бартенев, доценттер В.И.Боченин мен Ч.А.Сағыновтар өздерінің
диссертациялық еңбектерін жүзеге асырды.
Аталмыш жобаны дамыту мақсатында бірнеше кездесулер өткізілді, оның ішінде
2010 жылдың маусым айында Қазақстанның Франциядағы Төтенше және өкілетті
елшісі Нұрлан Дәненовпен Париж қаласында, Францияның Қазақстандағы Төтенше
және өкілетті елшісі Жан-Шарл Бертонемен Астана қаласында кездесулер болып
өтті. ҚарМТУ-ге Францияның Дәнекерлеу институтының өкілдері, халықаралық
директор Паскаль Руссель, кеңесші Мишеь Руссо және коммерциялық директор
Бруно Каршердің, бас сарапшы Патрик Лантиньенің жетекшілік етуімен TOTAL
компаниясының делегациясы келді. Олардың 2010 жылдың тамыз-қыркүйек айлары
ішінде ҚарМТУ дәнекерлеу кафедрасының меңгерушісі И.А.Бартеневпен бірлесе
отырып жүргізген белсенді жұмысының нәтижесінде Дәнекерлеу институтының
тұжырымдамасы, жұмыс бағдарламасы дайындалды, бизнес-жоспар құрастырылды.
Дәнекерлеу өндірісі мен ғылымын дамытудың әлемдік тәжірибесін, өнеркәсіп
саласында дамыған елдердің кадрлар дайындау мен дәнекерлеудің
мамандандырылған институттары қызметінің тәжірибесін ескере отырып,
Қазақстан Дәнекерлеу институты төмендегідей жұмыс түрлерін басшылыққа
алмақшы:
– қазақстандық индустрия мүддесіндегі жұмыстар мен зерттеулер;
– барлық деңгейдегі және біліктіліктегі дәнекерлеу құрамын кәсіптік оқыту
және аттестациялау;
–қазіргі заманғы дәнекерлеу жабдықтарын, технологиялары мен материалдарын
енгізу бойынша инженерлік-техникалық жұмыстар мен қызметтер;
– дәнекерлеу конструкцияларын қалыпты бақылау және барлау;
– есептеулер, жобалаулар, сараптама және кеңестер.
Қазақстан Дәнекерлеу институтының құрылымы дәнекерлеу өндірісінің
мамандарын даярлау және біліктілігін арттыру бойынша мамандандырылған
ғылыми және оқу базасы бар жетекші институттан және жоғары дәрежелі
дәнекерлеушілер мен дәнекерлеу нұсқаушыларын даярлаудың оқу немесе
тренингтік орталықтары түріндегі филиалдарынан тұратын болады.

Оның үстіне Қазақстанның дәнекерлеу институты болашақта елімізді
Халықаралық дәнекерлеу институтында ресми түрде бейнелеп, отандық барлық
ұйымдар мен осы саланың өкілдерін біріктіретін болады. Халықаралық
дәнекерлеу институтының бағдарламалары бойынша кадрлар даярлау және қайта
даярлауды (халықаралық дәнекерлеуші-инженер, халықаралық дәнекерлеуші-
техник және халықаралық дәнекерлеуші) жүзеге асыратын болады деп
жоспарлануда. Дәнекерлеу институтын ашу жөніндегі жұмыстарға Білім және
ғылым министрлігі баса көңіл бөліп отыр.
Жылу жүйесі құбырларының дәнкерленуі және құбыр желісіндегі құбырларды
жалғау ісіндегі дәнекерлеу жұмыстарын автоматты түрде орбиталдық дәнекерлеу
аппараты арқылы тұтынушыларымыз қалауына қарай жүзеге асыра аламыз.
Металдар– Электр тоғы мен жылуды жақсы өткізетін, пластикалық қасиеті
жоғары, жылтыр заттар. Мұндай қасиеттердің болуы металдардың ішкі
құрылымымен байланысты.
Металдардың (сынаптан басқа) кристалдық тор көздерінде металл атомдары
орналасқан. Олар бір-бірімен металдық байланыспен байланысады. Металдардың
иондану энергиясы аз болғандықтан олардың валенттік электрондары оңай
бөлініп, бүкіл кристалдың бойында еркін қозғала алады. Сондықтан олардың
жиынтығын электрон газы деп те атайды. Су ерітінділеріндегі реакциялар үшін
металдың активтілігі оның активті қатардағы орнына байланысты.
Металдардың қаттылығы, температураға төзімділігі күнделікті тәжірибеде
шешуші рөл атқарады. Егер шыны хроммен кесілсе, ал цезийді адам тырнағымен-
ақ кесе алады. Кейбір металдар жұмсақ (күміс, алтын, т.б.) болғандықтан
таза металдардың орнына олардың бір-бірімен құймалары қолданылады. Ең алғаш
алынған құймалардың бірі – қола.
Темір мен оның құймалары (шойын, болат) қара металдар, ал қалғандары түсті
металдар; алтын, күміс, платина химиялық реактивтерге төзімділігіне
байланысты асыл металдар; сумен әрекеттесіп сілті түзетін металдарды
сілтілік (Lі, Na, K, Rb, Cs), ал жер қыртысының негізін құрайтындарын
сілтілік жер металдар; массалық үлесі 0,01%-дан аспайтындарын сирек
металдар деп атайды. Өнеркәсіпте металдарды негізінен пирометаллургия,
гидрометаллургия және электрметаллургия әдістерімен алады. Металдар электр
сымдарын, тұрмысқа қажет бұйымдар (қазан, балға, т.б.) жасауда, т.б.
кеңінен қолданылады.

Лазер (ағылш. laser, ағылш. light amplification by stimulated emission of
radiation қысқашасы) — лазер.
1. Лазер сәулесін беретін аспап. Оның түрлері: газ лазері, жартылай
өткізгіш лазері, қатты дене лазері және сұйық зат лазері.
Стоматология тәжірибесінде баяу ағынды гелий-неондық лазер
қолданылады. Қанжел (пародонт) ауруларын, зақымданған тканьдерді
емдеуде, организмнің әр түрлі ауруларға бейімділігін
(сенсебилизаңия) кеміту, иммундық қасиеттерін күшейту т. б.
клиникалық жұмыстарда жақсы нәтиже беріи келеді. Ауыз қуысында
болатын стоматиттерді (ауыздың уылуы) ерін мен тіл жараларын,
глоссалгияны (тоқтаусыз ауыратын тіл кеселі), глосситті (тіл
кабынуы) лазер сәулесімен емдеудің нәтижесі жақсы. Бұл сәулені
сондай-ақ жақ сүйектері сынғанда, бетке пластикалық операциялар
жасағанда қолданады.

Лазерлік көрсеткіші бар Револьвер

2. кванттық генераторлар мен оптикалық диапазондағы күшейткіштер.
Лазер атауы ағылшынның "Light Amplification by Stimulated Emission
of Radiation" сөзін қысқартқандағы LASER атауынан шыққан
("индуктивті сәулеленудің комегімен жарықты күшейту"). Лазердің
негізгі бөлшектері: белсенді зат, резонатор, козғаушы көз бен
жабдықтаушы көз. Лазер жарық толкындары диапозоныңда жұмыс істейді
әрі кванттық-механикалық қондырғының бір түрі болып табылады. Оның
жұмысы белсенді заттың козғаушы микробөлшектерін квант жарығына
индуцивті жіберуге негізделген. Лазер өте жұқа шашырамайтын
(шоғырланған), энергиясының тығыздығы жоғары жарық сәулесін алуға
мүмкіндік береді. Бұл сәуле байланыс құралы (оның ішінде аса алыс
ғарыштық), локация, навигация және талқандайтын қару ретінде де
қолданылуы мүмкін. Шетелдік мамандар Лазердің көмегімен әр түрлі
соғыс міндеттерін орындауға: мысалы, жер үсті, әуе, су асты, су
үсті нысаналарының координаттарын анықтауға, бірнеше корреспондент
арасылда көп каналды байланыс орнатуға, қарсыластың тірі күштерінің
көзін шағылыстырып, құртуға, басқарылатын ракеталарды жер үсті және
әуе нысаналарына бағыттауға болады деп есептейді. Соңғы уақытта АҚШ-
та көптеген зерттеулер радиациялық карулар (ракетаға қарсы "өлім
сәулесі") ойлап табуға, оптикалық кванттық генераторлар жасауға
бағытталған. Инфрақызыл диапазондағы Л. жасалуда: ол 1 млн. градус
температураға сәйкес келетін сөулелену туғызуы керек. Мұндай құрал
қарсыластың 60-320 KM қашықтықтағы ғарыштық снарядын балқытып (буға
айналдырып) жіберуге тиіс. Сондай-ақ жеке кару ретінде қолдану
әрекеті де АҚШ-та бақылаушыны соқыр етуге арналған оптикалық
кванттық генераторы бар винтовка жасалуда.

Батырып дәнекерлеу (Пайка погружением) — компоненттері ілмелі платаны
ыдыстағы балқыған дәнекер бетімен жанасқанша төмендетіп, белгілі уақыт
өткенше ұстап тұрып дәнекерлеу. Батырып дәнекерлеудің екі түрі бар:
толқындық дәнекер және ағындық дөнекер. Толқындық дәнекерлеу кезінде сұйық
дәнекер әзі құйылған ваннаның төменгі қабаттарынан, бойлық саңылаулар
арқьшы дәнекер толқынын құрып, сорғымен плато астына беріледі.
Дәнекерленетін плата горизонталь бағытта жылжытылып, дәнекер толқыны онымен
жоғары қырымен жанасады. Агындық дәнекер кезінде плато ағын жалы үстінен,
толқындық дәнекер кезінде горизонталь бағытта қозғалып отырады. Дәнекерді
биіктігі ғана емес, бағыты бойынша да реттеуге болады, ал бұл дәнекерлеуді
жеңілдетеді. Б.д. шығыстары плата тесіктеріне кіргізілетін ілмелі
компоненттерді бір жақты құрастыруда баспалық төсеніштер үшін кеңінен
қолданылады.
Дәнекер - бір тұтас дәнекерленген жік қалыптастыру үшін қосылатын беттердің
саңлауларын дәнекерлеп толтыруға қолданылатын қосымша метал немесе қорытпа.
Дәнекердің қосылатын металлдарға қарағанда балқу температуралары тым төмен.
Балқу температуралары 673°К-ге дейін болатын қорғасынға, қалайыға, кадмийға
негізделген жұмсақ және балқу температуралары 823°К-ден жоғары негізінен
мысқа, күміске, никельге, мырышқа негізделген беріктері жоғары қатты
дәнекерлер болып бөлінеді.
• 1) балқу температурасы дәнекерленетін материалдардың балқу
температурасынан төмен қолайлылау жөне дәнекерлеуге арналған материал;
• 2) дәнекерлеуде қосылыс жігін қалыптастыратын қосымша металл.
Дәнекерлердің балқу температурасы негізгі металдың балқу
температурасынан елеулі төмен жөне балқытылған күйінде ағымдалу
қабілеті жоғары болады

Қуіпсіздік техникасы, электрмен балқытып дәнекерлеудегі жұмысқа дейінгі
міндеттер:

1) Арнайы жұмыс киімін қалыпқа келтіру, ілгектерін түймеле арнайы жұмыс
бас киімінді, брезенттен тігілген қолғапты ки.

2) Пісіру доғасы ток көздері мен көмекші жабдықтарын электр жүйесі
соқтықпайтын болып дұрыс қондырылғанын тексер.

3) Зиянды газдармен уланбас үшін ауа алмастырушы желдеткіштің
жұмысжасауын тексер.

4) Өрттен сақтану үшін жұмыс орнынан тұтанғыш заттарды алыстат.

5) Дәнекерлеу жұмыс орнында міндетті түрде өрт сөндіргіш(огнотущитель)
болуы керек.

6) Дәнекерлеу аппаратында заземление болуы тиіс.

Жұмыс кезіндегі міндеттер:

1) Тек оқу- өндіріс шебері жүктеген тапсырманы ғана орында.

2) Балқытып дәнекерлеу кезінде арнайы бет қалқанын ки.

3) Балқып піскен жүктерді кож бен қабыршақтан тазарту үшін арнайы
көзілдірікті қолдан.

Жұмыс соңындағы міндеттер:

1) Балқытып пісіру доғасының тұтыну көздерін сөндір.

2) Жұмыс орнын жинастыр.

3) Әзір тетіктермен дәнектемелерді жинастыр.

4) Ақау туралы оқу шеберіне хабарла.

Аргон доғалық дәнекерлеу

Аргон доғалық дәнекерлеу – доғалық дәнекерлеу. Мұнда қорғаныс газы
ретінде аргон қолданылады. Аргондоғалық пісіруде ерімейтін вольфрамды және
еріген электродты қолданады. Вольфрамды электрод арқылы аргон доғалық
пісіру автоиатты түрде қолмен орындалуы мүмкін. Пісіру кристалды сымды
жалғау және жалғамау орындалуы ықтимал.
Бұл үрдіс қалындығы 5 – 4 мм металдарға арналған. Металдардың көпшілігін
оң полярлықта тікелей топқа дәнекерлейді.
Тіке полярлықта термоэлектродтың эмоция жағдайы жақсырақ. Вольфрам
электродының беріктігі жоғары және мүмк. Мүмкін шекті топ диаметрі 3 мм.
Вольфрам электродын қолдануда 140 – 280 А тікелей полярлықты құраса,
керісінше тек 20 – 40 А, айнымалы токта аралық мән 100 – 160 А. Тіке
полярлықтағы доға тез жанып, 10 – 15 В кедергіде жанады.
Кері полярлықта доға кедергісі өседі, оның жану тұрақтылығы кемиді,
электродтың шығыны ұлғаяды. Доғаның бұл ерекшеліктері оны дәнекерлеу
үрдісінде тікелей қолдануға жарамсыз етеді.
Алайда кері полярлық доғасы маңызды технологиялық апатқа ие. Оның әрекеті
кезінде пісірілетін метал бетінен қышқылдармен лас нәрселер кетеді. Бұл
құбылыс кері полярлықта метал бетіне ауыр. Оң аргон иондары шабуыл жасайды,
электр өрісі әрекеті арқылы онымен теріске қарай алмасады, қышқыл
қабықшаны бұзады, ал катодтан шығатын электрондар бұзылған қышқыл
қабықшаның жайылуына себепкер болады. Қышқылдардың жайылу үрдісі катодты
деп аталады.

Қысымды қолдану арқылы дәнекерлеп қосу.

Қысым күші арқылы дәнекерлеп қосу үшін қосылатын бөлшектердің қырларын
балқу температурасын сол уақытта қарама қарсы күш пен қысады қызып тұрған
металдардың атомдары қысымның әсерінен бірігіп тұтас кристалдық торлар
түзеді. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.